بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

Hamd âlemlerin Rabbi Rahman ve Rahim, ölüden diriyi- diriden ölüyü çıkartan, geleceğinde hiç şüphe bulunmayan günün sahibi, mümin kullarına merhametli, inkârcılara şiddetli, indirmiş olduğu Kur’an ile bizlere izzet bahşeden ALLAH(CC) aittir

Salât ve selam âlemlere rahmet olarak gönderilen kendi döneminde ve kendisinden sonra var kılınan mükelleflerin ona(sas) itaatten başka kurtuluşunun mümkün olmadığı, bizler için hayatının her alanında en güzel örnekler bulunan, önderimiz komutanımız Hz. Muhammed sas’e âline ashabına, bugünden önce yaşamış bugün yaşamakta olan ve kıyamete kadar yaşayacak, tevhidi benimsemiş ve her alanda uygulamakta tereddüt etmeyen mücahid müminlere selam olsun.

Allah Azze ve celle’nin izni ile mübarek bir ayı daha geride bırakmış bulunmaktayız. Her önemli ve kazancın bol olduğu bir vaktin ardından yapılan kar-zarar hesabı bizi de ramazan gibi bereketli bir ayın ardından çokça muhasebe yapmaya sevk etmiştir. Kuran’ı Kerim ve Allah Resulü(sas)’in hadisleri, bizleri kendisiyle meşgul olmaya davet edildiğimiz en şerefli ve izzetli hadiselerdendir. Daha önceki yazımızda da ön plana çıkan kısmi açıklamalar, ilmi gerçeklerin fert ve toplumların doğru akide ve amel üzere olmalarında kaçınılmaz olduğunu ve bundan sonrada ancak böyle olabileceğini izaha gayret etmiştik. Yine aynı şuuru kazandırması dolayısıyla ilmi ile başı çeken ve önderlik yükünü taşıyan ve ümmete öğüt ve irşatlarıyla yol gösteren bir ulemanın hayatını kısa kesitlerle sunmaya çalışacağız. Birçok insan bilmektedir ki kullanılan silahların bazı mermileri izli(renkli) olur. Sebebi ise hedefte bulunan yöne doğru yapılan bir atışın diğer askerlere de hedefin o olduğunu öğretmektir. Çünkü sen tecrübesizliğin, cehaletin ve gafletin neticesinde düşmanı görmekten veyahut ona ait emareleri tanımaktan aciz olabilirsin. İşte Âlimlerin fonksiyonu daha ziyade bu noktada karşımıza çıkıyor ki ümmete hedef gösterir ve o hedefe giden yollarlıda gösterirler.

Tabiin devrinde Medine’de yetişen yedi büyük âlimden biri. İsmi, Saîd bin Müseyyib bin Hazn bin Ebî Vehb bin Amr bin Âiz bin İmrân bin Mahzûm bin Yakaza’dır. Annesi, Ümm-i Saîd binti Hakim bin Ümeyye bin Harise bin Evkas es-Sülemî’dir. Künyesi “Ebû Muhammed Medenî’dir. Kureyş kabilesinin Mahzûm kolundan olduğu için, “el-Kuraşî” ve “el-Mahzumî” de denilmektedir. Babası Müseyyib ile dedesi Hazn, Eshâb-ı kirâmdandır. Hicrî 15 (m. 636) yılında Hazreti Ömer’in hilâfetinden iki sene sonra doğdu. Hazreti Osman’ın hilâfeti gençlik yıllarıydı. 91 (m. 710) yılında Medine’de vefat etti. Vefat tarihi olarak başka rivayetler de bildirilmektedir. Vefatında yetmiş yaşını geçmişti.

Kendisinin ve çoluk çocuğunun ihtiyacını karşılayacak ve komşularına ve fakirlere yardım ve ihsanda bulunacak kadar malı vardı. Zeytinyağı ticareti yapardı. Vaktini ilim öğrenmek ve öğretmekle geçirirdi. Hiçbir hükümdardan hediye kabul etmezdi. Kendisi hakkında rivayet edilen şu kıssa pek meşhurdur;

Said b. Müseyyeb’in âlime bir kızı vardı. Bir gün Medine’ye bir alay geldi. Herkes nereye gidecek ve Emevi Sultanı’nın oğlu Veliahd Velid için kimin kızını isteyecek diye merak ediyordu. Alay Mescid’e girdi, bir kenarda ders okutan Said b. Müseyyeb’e yöneldi. Heyet, İbn Müseyyeb’le karşı karşıya geldi fakat onda saraydan gelen heyete karşı hiçbir şekilde bir alaka yoktu. Medine’de pek çok babanın kapısına gelmesini arzuladığı bir heyet İbn Müseyyeb’in önündeydi fakat o dersle meşguldü. Heyet araya girip meramını ifade etti: Abdulmelik b. Mervan’ın İbn Müseyyeb’in kızını oğlu Veliahd Velid’e istediğini bildirdi. Said b. Müseyyeb bir müddet durdu. Çevredekiler, “Başım, gözüm üzerine.” diye mukabele etmesini beklerken Said, “Hayır! Benim saraya verecek kızım yok!” dedi. İnsanlar, “Said b. Müseyyeb, halifenin heyetini geri çevirdi, kızını Ona vermedi, kimi bulacak ki?” diyorlardı. Bunun üzerine Abdülmelik hısım olma teklifini reddeden Said’i tuzağa düşürüp ondan intikam almak için fırsat kolladı. Soğuk bir günde Ona yüz kırbaç vurdurup başına bir testi su döktü ve ceza olarak kendisine yünden yapılmış bir cübbe giydirdi.

Kim bilir Said b. Müseyyeb’in kaç talebesi, “Velid’e vermediği kızı bize verir mi hiç!” diye hocalarının kerimelerine talip olmaktan vazgeçmişti.

Saîd b. Müseyyeb’in ders halkasına devam eden Abdullah b. Ebî Vedaa, o sırada bir müddet ders halkasına katılamadı. Nihayet hocasının yanına varınca aralarında şöyle bir konuşma cereyan etti. Said: Sen neredeydin?” Ailem vefat etti. Onunla meşguldüm.

Niçin bize haber vermedin ki? Biz de onun cenazesine katılmış olurduk. Peki tekrar evlendin mi? Üstat! Allah sana rahmet etsin! İki ya da üç dirhemim var, bana kim kız verir ki? Ben, ben veririm.

Said b. Müseyyeb’in, “Ben veririm” ifadesi karşısında şaşıran, İbn Ebî Vedaa, “Siz mi bana kız vereceksiniz?” diye mırıldandı. Hayretteydi. Sultan’ın, oğlu için yaptığı evlilik teklifini geri çeviren bu hoca, bütün sermayesi üç dirhem olan bir ilim talebesine kız mı verir, diye düşündü. Lakin “Evet” demişti Said b. Müseyyeb, “Ben sana kız veririm.” Belki böyle bir damada sahip olacağından, belki sahip olduğu nimetlerden, belki de ona saraydan uzak durabilme iradesi verdiğinden dolayı Allah’a hamdetti; Allah Rasûlü’ne salât ve selâm okudu. Sünnet-i Seniyye’ye uygun bir şekilde evlilik üzerine konuşmalar yapıldı. Rızalar alındı. Ders halkasındakilerinin şehadetiyle nikah kıyıldı. Sultan’ın veliahdını damat olarak kabul etmeyen Said b. Müseyyeb kızını mehir olarak ancak üç dirhem verebilen bir ilim yolcusu ile evlendirdi. Huzurdan müsaade isteyip ayrılan İbn Ebî Vedaa sevincinden ne yapacağını şaşırmıştı. Hemen evine gitti. Düğün masrafları için uzun uzun kimden borç isteyeceğini düşündü. O sırada ezan okundu, mescide gidip akşam namazını kıldı. Tekrar evine geri döndü. Orucunu açmak için ekmek ve zeytinden oluşan yemeğini hazırladı. Tam bu esnada kapı çaldı. “Kim o?” diye sordu. “Said” dedi. Gelen hangi Said’di ki? Said b. Müseyyeb’in dışındaki bütün Said’ler kalbinden geçti. Hepsi olabilirdi lakin o olamazdı. Çünkü tam kırk yıldır insanlar onu yalnızca eviyle mescid arasında yürürken görmekteydi. Ziyaretçiler onu ya evde ya mescitte bulabilirdi. Bu düşüncelerle dışarıya çıkınca karşısında şehrin hocası Said b. Müseyyeb’i buldu. Müstakbel evliliği hakkında aklına gelen bir hususu sormak için geldiğini zannetti. “Üstat! (Ey Ebû Muhammed) Keşke haber gönderseydin de ben sana gelseydim.”, dedi. Said b. Müseyyeb, “Hayır! Sen ziyaret edilmeye daha müstahaksın. Çünkü bekârdın evlendin, bu halde yalnız gecelemeni hoş göremem, işte hanımın olacak kerîmemi de yanımda getirdim.”, dedi. Hakikaten de kızı arkasında ayaktaydı. Kızını eve bıraktı ve döndü. Ne varki kız bir anda hayasından yere yığıldı. İbn Ebî Vedaa kapıya tutundu. Kız, zeytin tabağını görüp üzülmesin diye onu alıp, kandilin gölgesine bir yere koydu. Ardından evin damına çıkıp komşuları çağırdı. Hemen geldiler ve “Ne oldu sana?” diye sordular. O da durumu anlattı. İnanamadılar. Abdülmelik’in veliahdını geri çeviren Said b. Müseyyeb ona kız vereceği akıllarına hiç gelmezdi. Kızın yanına gittiler. Haber annesine de ulaştı, gece o da geldi. Kimse olanlara inanamıyordu. Said b. Müseyyeb alime kızını üç dinardan başka bir şeyi olmayan bir ilim talebesine vermişti. İbn Ebî Vedaa’nın annesi ona, ‘Kızı düğün için üç güne hazırlayana kadar ona dokunursan yüzüm yüzüne haram olsun’ dedi. Üç gün bekledi, hazırlıklar yapıldı, sonra zifaf oldu. Karşısında güzeller güzeli bir kadın vardı. Hem hafızlığı, hem de Sünnet-i Seniyye’ye vukufiyeti herkesten daha ileri derecedeydi. Buna rağmen onda gururdan, kibirden en küçük bir etki yoktu. Koca hakkına saygı noktasında da herkesten daha ilerdeydi.[1] Aslında şu gerçek ortaya çıkmalı! Vay be nasıl yapmış ya da bende olsam doğru olan bu olduğu için bende onu yapardım mı? Diyoruz yahut ta o alim o derecesinden dolayı bunca dünyalık imkanları bırakmış diyerek meselenin üzerinde düşünmekten kaçıyor muyuz? Genelde sanki böyle oluyor. Kıssalar ibret almak içindir. Kısa bir kalbi cızırdama yada nakil yapmak için değildir.

“Mütevazi bir kişi olan Saîd b. Müseyyeb âlimlere saygı gösterir, kendisini ilgilendirmeyen meselelere karışmaz, kimseyle tartışmazdı. Temizliğe önem verir, güzel giyinirdi. İnsanın kendine yapabileceği en büyük iyiliğin ibadet etmek, en büyük kötülüğün de günah işlemek olduğunu söylerdi. Ona göre gerçek ibadet Allah’ın yarattıkları üzerinde düşünmek, dini öğrenmek, haramlardan sakınmak ve farzları yerine getirmektir.”

“Gece olunca, nefsini muhatab alır, ona şöyle derdi: “Ey bütün şerrin yuvası, kalk bakalım. Allaha yemîn olsun, seni yorgun bir deve haline getirip bırakacağım.” der. Sabaha kadar ibâdet ederdi. Bu sebeple ayakları şişerdi. Bu defa da nefsine: “İşte böyle olacaksın; aldığın emir bu yoldadır ve bunun için yaratıldın” derdi.

“Dünyayı toplayan bir kimsenin niyeti, dinini korumak, yakınlarına bakmak, ibadet için kuvvet kazanmak değilse, onda hayır yoktur.”

İslam’ın insanlar için getirdiği kriterler en mükemmelidir. Ruh ve beden dünyasındaki bütünlüğü sağlayan tek dindir İslam. Ruhun eğitimi, ıslahı, ferdin ve toplumun eğitim ve ıslahında takip ettiği metot ta en mükemmelidir. Dolayısıyla mübarek ramazan ayının insana katabileceği en önemli anlayışlardan bir tanesi; Gün içinde sıcak, soğuk, açlık yahut nefsi ve aklı zararlardan faydasız şeylerden uzak tutma çabası ramazan sonrasında da devam etmelidir. Nasıl ki ramazan ayında yeme içme gibi herhangi bir konu aklına geldiğinde üzerinde düşünüp uygulamak için niyet etmiyorsan veya aklına geldiğinde niyet etmek bir yana üzerinde düşünmeyip hemen aklından uzaklaştırıyorsan sonrasında da bunu başarabilmelisin. Allahu Teala’nın sana serbest bırakacağı vakti beklediğin gibi ömür çizgisinde de karşılaştığın yasakları bir gün Allah’ın cennette daha iyilerini vereceğini bilerek aşabilirsin. Az önce de temas ettiğimiz gibi oruca niyetin ve bu kabullenişin iftar vaktini beklemeye sevk ettiği gibi Allah’ın rızası ve cenneti seni sabretmeye itmelidir. Allah’ın vaadi haktır, bunu ancak akıl sahipleri anlar.

                                                           Selam ve dua ile   اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ

[1] [ref]Bkz. Zehebî, Siyer-u A’lami’n- Nübelâ, IX, 233-4