LİSANIN AFETLERİ

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd alemlerin yoktan var eden ve idare eden kayıtsız ve şartsız Hakimiyet yetkisi kendisinde olan Allah azze ve celle mahsustur.

Salat ve Selam Alemlere rahmet olarak gönderilen Mü’minlerin önderi ve örneği olan yaşayan Kur’an kendisine itaat ve ittiba edilmediği takdirde kurtuluşun asla mümkün olmadığı Hatem’ül Enbiya Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e Aline ve Ashabına bugün yaşamakta olanlara selam olsun.

“Ahlak”  Hz. Muhammed Sallallahu Aleyhi ve Sellem’e Peygamberlik verilmesi ve Kur’an’ın indirilmesi ile kullanılmaya başlayan İslami bir kavramdır.

“Ahlak” İnsandaki iyi ve kötü huylar, fazilet ve reziletleri ifade eder.

“Ahlak” iyi ve kötü olmak üzere iki kısma ayrılır.

1.İyi ahlak; Kur’an’a, Sünnete ve aklı selime uygun olan söz fiil ve davranışlardır.

Abdullah ibn-i mübarek iyi ahlaklı şöyle tanımlamıştır;

“ güler yüzlü olmak, İnsanlara çok iyilikte bulunmak, onlara eza ve sıkıntı veren şeyleri yok etmektir.”

2. Kötü ahlak; Kur’an’a, Sünnete ve aklı selime uygun olmayan söz fiil ve davranışlardır.

İnsan iki şeyden meydana gelmiştir. Ruh ve nefis. Ahlak ağacını mahiyeti onda yetişen meyveler ile bilinir. Her nefis kendini hesaba çekmeli ben de ne yetişiyor. Kötü-ahlak-kabalık-hırs ama düşmanlık-riya yoksa güzel-İffet-haya-infak-tebessüm ve lisanın afetleri ona göre kişi kendini bir tartmalı.

Bu ayki yazımızda kötü ahlak olan lisanın afetlerinden bahsedeceğim inşaAllah.

İmam Gazali rahmetullahi aleyh der ki;

“Dil Allah’ın büyük nimetlerinden ve harikulade sanatının inceliklerindendir. Kendisi küçüktür fakat ibadeti ve isyanı pek büyüktür. Zira küfür ve iman ancak dilin şehadeti ile açığa çıkar. Oysa küfür ve iman, itaat ve isyanın hedef ve gayeleridir. İnsan dili sayesinde dünyasını da ahiretini de şekillendirir. Şöyleki dili ile güzel şeyleri zikrederek mertebesini yükselttiği gibi kötü söylentileri de kendisini cehenneme sürükler. Allah azze ve celle şöyle buyuruyor; 

“İnsan hiç söz söylemez ki yanında gözeten yazmaya hazır bir melek bulunmasın” (Kaf 18)

Ayet-i kerimede zikredildiği üzere ağzımızdan çıkan her söz kayıt altına alınıyor. O halde insan her daim kendini Allah’ın huzurunda hissederek kendini küfre götürecek sözlerden kaçınması gerekir. Dilin afetleri çoktur.

1. Gıybet; kardeşinin arkasından o duyduğu zaman hoşuna gitmeyecek şeyler söylemek.
2.  Nemime; iki kişi arasında laf götürüp getirmek.
3.  Hemz; fesat çıkaracak söz söylemek.
4.  Lemz; kaşıyla işaret edip birbirinin aleyhinde fısıldamak.
5.  Kizb; yalan söylemek.
6.  İstihza; insanları alaya almak eğlence konusu yapmak. Dinin bazı hükümlerini yalanlamak. Bazı kimseleri (medihde) ileri gitmek. Güzel konuşmak suretiyle arkadaşlarına sitem ederek onların arkasında kendi kendini gösterme arzusunda bulunmak dilin afetlerindendir.

Lisanın afetlerinden biriside insanlarla alay etmek ve onlara kötü lakap takmaktır. Alay etmek, eziyet verecek olursa da haram olur.

Allah azze ve celle şöyle buyurmuştur;

“Ey iman edenler bir topluluk diğer bir toplulukla alay etmesin. Belki de onlar kendilerinden daha iyidirler. Kadınlarda kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın imandan sonra fasıklık ne kötü bir isimdir. Kim de tevbe etmezse işte bu kimseler zalimlerdir.” (Hucurat 11)

Rivayete göre Ebu Zerr radıyallahu anh, Resûlullah Sallallahu Aleyhi Sellem’in huzurunda iken bir adam onunla tartışmış. Ebu Zerr radıyallahu anh ona; “ey kara kadının oğlu” demiş. Resulullah Sallallahu Aleyhi Vesellem bunun üzerine Şöyle buyurmuştur; “senin burada gördüğün kırmızı tenli, siyah tenliler arasında herhangi bir kimseden daha faziletli sen değilsin”

Sahabeden İbni Abbas Radıyallahu Anh dedi ki; 

“Lakaplarla çağırmak kişinin birtakım kötülükler işledikten sonra geçmişi ile ayıplanmasıdır. Allah azze ve celle bir kimsenin geçmişi ile ayıplanmasını yasaklamıştır.” 

Bu hususta benimsenecek ana prensip şudur; bir kimseye o isimle hitap edildiği takdirde eğer ondan hoşlanmıyorsa bu eziyet verdiğinden ötürü caiz değildir. Kötü isim takıp lakaplarla çağırmak kötü ahlaktandır.

Batıla dalmak da lisanın afetlerindendir. Bâtıla dalmak günahlar hakkında konuşmak demektir.

Boş konuşmalar da lisanın afetlerindendir. Bir kişinin en güzel hali gıybet ve koğuculuk, yalan, cedel, ağız, kavgası ve benzeri afetlerden korunma ancak mübah olup ne sana ne de bir Müslümana zararı olmayan şeyler hakkında konuşmandır. Konuştuğun takdirde zamanını zayi ettiğin gibi o konuşmada çalıştırdığın dilinden de sorumlusun. Eğer Allah’ı anar ve tesbih edersen bu senin için daha hayırlıdır.

Fuzuli konuşmak sözü uzatmak da lisanın afetlerindendir. Fuzuli konuşmak kötüdür. Bu tür konuşma malayaniye dalmaya, ihtiyaçtan fazlaya kaçar.

Ata bin Ebi Rebah der ki;

“Sizden öncekiler Fuzuli konuşmayı çirkin görürlerdi. Allah’ın Kitabı, Hz. Peygamberin sallallahu aleyhi ve sellem sünneti emri bil maruf ve nehyi anil münker veya zaruri ihtiyaç hakkında konuşmak hariç bunun dışında kalanları fuzuli konuşmadan sayarlardı. Bugün diller yararına değil sürekli zararına çalışmakta.”

Ashab’dan biri şöyle demiştir;

“Biri benimle konuşmak istediğinde onunla konuşmak, soğuk suyun susamış bir kimsenin hoşuna gitmesinden daha çok hoşuma gider. Fakat fuzuli konuşma olur düşüncesiyle konuşmayı terk ediyorum.”

Dil yarası en derinidir derler. Doğru sözdür kendini tutmayıp söylenen bazı sözler öyle derin yaralar yapar ki zamanla geçse de açıldığı yerde izi kalır. Kılıçların açtığı yaralar iyileşir ama dilin açtığı yara iyileşmez denilmiştir. Boşu boşuna yapılan konuşmalar kalbi katılaştırır. Ruhun dengesini bozar.

Büyüklerimiz gönüllerin anahtarı yumuşak huy ve yumuşak kelimelerdir demişlerdir. Gerçekten dilin tatlı dil olmak şartıyla açamayacağı kapı yoktur. İslam adabının gereği olarak tatlı ve güler yüzlü olmak zorundayız. Güzel söz sahibini Allah (cc) rızasına kavuşturan nimet içinde bir çok fazilet ve iyilikten bir haslettir.

Unutmayalım ki; “İzzet ve şeref isteyen kimse bilsin ki izzet bütünüyle Allah’ındır. O’na anacak güzel sözler yükselir. Onlarda iyi ameller yükseltir.” (Fatır 10)

Tatlı dilli olmak Allah’ın rızasını gözeterek konuşmak Rabbimiz katına yükselecek ve zamanı gelince bize mükafat olarak geri dönecektir. İnşaAllah.

Selam ile duayla