BASİRETİN Mİ BAĞLANDI

Şahit olduğumuz kâinatı zerresinden küresine emsalsiz bir şekilde yoktan var eden ve bu yaratma işini bir hikmet üzerine inşa eden, kullarına mühlet veren fakat onları ihmal etmeyen, din gününün sahibi olan Allah’a (cc) şanına yaraşır şekilde hamd olsun.

Alemlere rahmet olarak gönderilen, müminlere kendi nefislerinden önce gelen, “kendisine itaat hakikati” kıyamete kadar tüm insanları bağlayıcı olan, ulu önderimiz Hz. Muhammed’e (sav) salat, tertemiz ailesine, güzide ashabına ve tevhid zincirine tutunan bütün Müslümanlara da selam olsun.

Öncelikle bağlandığı, düğümlendiği düşünülen şu basiret dediğimiz olgunun, bir tanımına bakalım.

Basiret, kalp gözüyle görebilme, işin iç yüzünü anlayabilme, bir şeyin aslını ve gerçeğini idrak edebilmektir. Kuran bu kelimeyi normal gözün işlevi olan “görme” manasında kullandığı gibi, “gerçeği keşfetme, doğru yolu tanıma, doğruyu yalandan, Hakk’ı batıldan ayırma yeteneği” anlamında da kullanmaktadır.

Aslında basar kavramı, gözün fiili olan “görme” manasındadır. Basiret kavramı ise, kalp gözü ile görme manasındadır. Biz bu kelimeyi toplum arasında da kullanır veya duyarız. Basiretin bağlanması denen bir olay vardır. Bazen insan bir şey yapmaya karar verir ve bu kararın arkasından kendisinin zarar görme ihtimali çok yüksektir.  Bu ihtimale rağmen kararı verir, zararı görür. Dışardan biri bu sebep sonuç ilişkisini zahiren değerlendirdiğinde, der ki, “Bu adamın bu kararı vermesi için hiçbir sebep yok. Acaba neden böyle bir şey yaptı?”…   Sonra dönüp o kimseye, “Basiretin mi bağlandı? Neden böyle bir şey yaptın?” gibi çıkışlarda bulunur.

İşte o kimsenin basiretinin bağlanması, aslında gözüyle görmesine rağmen, ihtimalleri doğru değerlendirememesini ve o işin hakikatini, yani verdiği kararın beraberinde getireceği zararı, kalben idrak edememesini ifade eder. Bu durumun diğer ismi, manevi körlüktür. Manevi körler, olayları ve eşyayı sadece baş gözüyle görürler fakat gördükleri şeylerin ötesindeki mana üzerinde düşünmezler.

Manevi körlük dediğimiz bu olay, dünya işlerinde böyle olduğu gibi, ahirete yönelik akıbet noktasında da böyledir. İnsan, kendisinin atılmış bir damla sudan yaratıldığını görür, ailesi ya da etrafındaki insanların ölümlerini görür, hızla akıp giden zamanın bedeni üzerindeki etkisini görür, mevsimlerin değiştiğini, gece ve gündüzün sürekli birbirini takip ettiğini, mal can gibi çeşitli yönlerden imtihan edildiğini görür, eninde sonunda kendisinin de toprak olacağını görür.

Fakat baş gözüyle görmüş olduğu tüm bu olayların ya da cisimlerin arkasındaki hakikati idrak etme noktasında, işin iç yüzünü anlayabilme noktasında, acizdir ve kördür.

Peki, insan bunca olaya şahit olmasına rağmen ve önünde inkâr edemediği ölüm gibi bir hakikat olmasına rağmen, nasıl oluyor da basireti bağlanıyor? Nasıl oluyor da kalp gözü körelip, bu olayların iç yüzünü anlamaktan aciz kalabiliyor?

İşte bu noktada Allah’ın cc, bu imtihan sahasına koymuş olduğu adetleri ve kanunları gündeme gelir. Allah cc insanı vermiş olduğu söze bağlılık noktasında imtihan etmek gayesiyle, bu dünya hayatına göndermiştir. Ve bu imtihan sürecini doğru anlamlandırıp, doğru yönetebilmesi içinde, insanın hem iç âlemine hem de dış âlemine yönelik ayetler yani işaretler yerleştirmiştir.

İnsanın iç âleminde, kendi istifadesine sunulmuş olan görme, işitme, akıl, vicdan, irade gibi yetenekleri bulunur. Dış âleminde ise, Allah’ın indirmiş olduğu kelamı olan Kuran ve bu kitabın hayattaki karşılığı olan Risalet, yani gönderilmiş olan peygamberin uygulamaları bulunur. Bunun yanında Allah’ın yer gök ve ikisi arasında bulunan yaratmış olduğu varlıklar da, insanın bu imtihan sürecini doğru yönetebilmesi adına, kendisine yardımcı olma mahiyetindeki ayetler, yani işaretlerdir.

Dolayısıyla, insanın basiretinin açılması, iç âlemine koyulmuş olan bu yetenekler üzerinden, dış âlemindeki işaretleri ve ayetleri doğru bir şekilde değerlendirmesine bağlıdır. İnsan bu içler ve dışlar denklemini doğru bir şekilde kurabildiğinde, karşısına çıkan en büyük hakikat, “Allah’tan başka ilah yoktur” hakikatidir. İşte basiretin açılması dediğimiz nokta, hayatımızda cereyan eden olayların arkasındaki manayı idrak edebilme dediğimiz nokta, insanın bu hakikati fark edebilmesidir. Yani, Allah’ın c.c “Yaratan ve Rızık veren” olmasının ötesinde, Zatı’ndan başka İlah olmadığı hakikati.

Ama insan ne zaman ki bu içler ve dışlar denklemi dediğimiz denklemi kurmak adına bir mücadele içerisine girmez ise, bu konuda bir adım atmazsa, yani hem iç âlemindeki yeteneklerden, hem de dış âlemindeki işaretlerden gereği gibi istifade etmez ise, işte o zaman basiretin bağlanması gündeme gelir. Ki Allah’ın cc biz insanlar için, bu imtihan sürecine koymuş olduğu kanun, bu şekilde işlemektedir.

Bir sonraki yazımızda nasipse devam edeceğiz…

Gayret ve mücadele bizden, başarı ve tevfik ALLAH’tandır. (cc)