MÜKELLEFİN HUSUSLARI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd Âlemlerin Rabbi, Maliki, din gününün sahibi, hangimizin daha iyi amel işleyeceğini belirlemek için ölümü ve hayatı yaratan Allah(cc)’a aittir.

Salât ve Selam rehberimiz ve önderimiz olan Hz. Muhammed(sav)’e onun ehli beytine, dinin yaşanması konusunda bizlere örneklik teşkil eden ashabına, bugüne kadar yaşamış ve yaşamakta olan tüm müminlerin üzerine olsun.

İlim genel olarak Muamele ve Mukaşefe ilmi olarak 2 kısma ayrılır. Müslüman’a farz olan ilim ise muamele ilmidir ki bunu Akıl- Baliğ olmuş bir kimse için mükellef olduğu hususlar olarak 3 başlık altına almıştır âlimler. Bunlar İtikad(İnanç), fiil(Yapılması gereken ameller) ve terktir.(Terk edilmesi lazım gelen davranışlar) İtikad, teslimiyetin nişanesi olan kelime-i tevhidi tasdik ve söylem ile başlarken devamında onu öğrenme ve anlamayı kapsar ki bu aşamaların hepsi, Müslüman olduğunu iddia eden bir birey için Farzdır. Nitekim Bir toprağa tohum atıp onunla ilgilenmeyen ile attığı tohumu sulayıp, bakımını yapanın alacağı mükâfat aynı olmaz. Başıboş bırakılan tohum, korumasız olduğu için ve bakımları yapılmadığı için verimsiz olabilir fakat ilgilenilen tohum, gübrelenmesi, ilaçlanması vb. şartlardan sonra zamanla büyür ve insanı hoşnut edecek olan mükâfatı yani hasadını verir. Nitekim Allah(cc) kuranda

             ‘Görmedin mi Allah nasıl bir misal getirdi: Güzel bir sözü, kökü (yerde) sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca (benzetti).(O ağaç), Rabbinin izniyle her zaman yemişini verir. Öğüt alsınlar diye Allah insanlara misaller getirir.’

            ‘Kötü bir sözün misali, gövdesi yerden koparılmış, o yüzden ayakta durma imkânı olmayan (kötü) bir ağaca benzer’(İbrahim/24-26)

Müfessirlerin açıklamalarına göre güzel sözden maksat kelime-i tevhiddir. Bu öyle bir sözdür ki sağlam bir ağaca benzetilmiştir nitekim insanlık tarihi boyunca hiç değişmemesi bu sözün ne denli sağlam olduğunu gösterir. Kötü söz ise şirki, batılı, izm’leri kapsayan bir misaldir ki tarih boyunca birçok kötü söz ortaya atılmış fakat tarih kitaplarında isimlerinden başka bir şey kalmamıştır. İşte itikadın, akidenin anlamlarından biri olan düğüm manasına gelmesi, tıpkı bu ağacın toprakla bütünleşmesi ve meyvesini vermesi gibi Müslüman’ında güzel söz olan kelime-i tevhit ile bütünleşmesi ve onu bünyesinde sağlamlaştırması anlamına gelir ki yani kişini kendisi ile İslamın inanç esaslarını birbirine düğümlemesi demektir. Ağacın dış görünüşü her ne kadar sağlam gözükürse gözüksün kökleri sağlam olmaz ise eğer, ufak bir fırtınada savrulur, yıkılır.

Önceliğimiz kökleri sağlamlaştırmak olmalı ki işte mükellefe gerekli olan ilk şartta bu sebeple itikattır. İkinci bir husus olan Fiil, mükellef için yapılması gerekenleri kapsar. Mesela iman etmiş bir kimsenin namaz vakti girdiğinde namazla ilgili hususları öğrenmesi veya malı çoğaldığında zekâtla ilgili hükümleri öğrenmesi bu husus içerisindedir. Bera b. Azib(r.a)’dan rivayet edildiğine göre Hz. Muhammed(sav) Medine’ye gelmiş ve on altı ay süreyle Beyt-i Makdis tarafına yönelik namaz kılmış daha sonra Allah (cc)’in

         ‘ (Ey Muhammed!) Biz senin yüzünün göğe doğru çevrilmekte olduğunu (yücelerden haber beklediğini) görüyoruz. İşte şimdi, seni memnun olacağın bir kıbleye döndürüyoruz. Artık yüzünü Mescid-i Haram tarafına çevir. (Ey müslümanlar!) Siz de nerede olursanız olun, (namazda) yüzlerinizi o tarafa çevirin. Şüphe yok ki, ehl-i kitap, onun Rablerinden gelen gerçek olduğunu çok iyi bilirler. Allah onların yapmakta olduklarından habersiz değildir.’(Bakara/144)

Az önce yazdığımız ayet inince o sıra kılmış olduğu öğlen namazının 2. Rekâtında hemen yönünü çevirmiştir. Yine ashabından haber ulaşmamışlara haber ulaştırıldığından onlarda namazlarında hemen yönlerini o tarafa doğru çevirmiştir.

Bu konu birçok hikmet taşımakla birlikte bizler için Allah’tan gelen emrin ne derece ehemmiyetli olduğunu ve Rasulullah’a itaatin nasıl olması gerektiğini göstermektedir. Sahabe Rasulullah’ın döndüğünü gördüğü an hemen yüzlerini onun döndüğü yöne doğru çevirmiş bizlere örnek olmuştur. Bu aynı zamanda o aşamalarda tekâmüle giden bu dinin Yahudi ve Hıristiyanlardan ayrılığının nişanesidir. İşte fiil alınan emri yerine getirmektir ki bu anlattığımız husus, bu konuda güzel bir örnektir bizler için. Son husus olan Terk ise terk edilmesi lazım gelen davranışları içerir. Uzak ve vuku bulması mümkün olmayan bir haramı veya kör birinin nelere bakmanın haram olduğunu bilmesi mükellefe farz olmamakla birlikte, kişinin içinde bulunduğu haramı bilmesi gerekir. Örneğin faizin yaygın olduğu bir beldede bundan kaçmayı öğrenmesi gibi, yine İslam’ın hâkim olmadığı beldelerde kişilerin bu konuda daha ehemmiyetli davranması gerekir. Şeytan ve yardımcıları İslam’ın önüne perde olmaya ve onun hakikatlerini gizlemeye çalışmaktadır. Müslümanların dinlerini iyi öğrenmeleri ve hakikatin İslam olduğunu benliklerine yerleştirmeleri gerekir.

‘ Onlar ağızlarıyla Allah’ın nûrunu söndürmek istiyorlar. Halbuki kâfirler istemeseler de Allah nûrunu tamamlayacaktır’(saf/8)

Rasullullah zamanında Allah’ın nurunu söndürmeye çalışanlar ile bugün bunu yapmak isteyenler aynı zihniyette fakat o gün nasıl İslam üstün geldiyse yine üstün gelecek(İnşallah) ancak bizlerin dini anlaması ve yaşaması gerekir ki bizlerde bundan nasiplenelim.

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN