GÖLGEDEKİ HİKMET

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd Alemlerin Rabbine salat ve selam bu alemlere Rahmet ve Lutüf olarak gönderilen Hz. Muhammed (sav) ve onun yolundan giden Mü’minlere olsun.

Bu yazımda inşaAllah Allah (cc)’nun kevni delillerinden olan gölgeyi göstermeye çalışacağım inşaAllah. Çünkü Allah(cc) kulların onu görmediklerini görenlerin ise hikmetini anlamadıklarını söylüyor.

“Allah’ın yarattığı varlıkları görmüyorlar mı? Onların gölgeleri sağa ve sola dönmekle, Allah’a secde edip yere kapanmaktadır”(Nahl 48)

Allah(cc) ayette Allah’ın yarattığı herhangi bir şeye bakmadılar mı? Bunu anlamak değerlendirmek görmek için bunlardaki manayı ifade etmek için Allah(cc) bu ve benzeri ayetlerde Allah’ın yarattığı her şeye baksınlar şeklinde doğrudan bir emir yerine bakmadılar mı şeklinde bakmayışımızı yeren bir usulle Allah(cc) konuyu ifade ediyor. Yoksa bakmadılar mı, görmediler mi Allah herşeyi yaratmış ve onların gölgeleri sağa ve sola dönmekle Allah’a secde edip yere kapanmaktadır. Yine Allah(cc) onlar bakmadılar mı? diye başlayan benzer ayetler de “Göğün boşluğunda Allah’a boyun eğerek uçuşan kuşlara bakmıyorlar mı? Onları havada tutan Allah’tan başkası mı? Elbette bunda iman edecek bir topluluk için nice deliller vardır.”(Nahl 79)

Yine Hac suresi 46. Ayeti kerimede “Yeryüzünde dolaşmıyorlar mı ki ibret almış kalplere yahut işitmiş kulaklara sahip olsunlar. Şu bir gerçek ki gözler kör olmaz fakat göğüslerdeki kalpler körleşir.”

Dolayısıyla Allah(cc) göğe bakmadılar mı, kuşlara bakmadılar mı, yerde gezip dolaşmadılar mı? Diye yönü eksik olan bu konuyla ilgisi olamayan kullarını yeriyor.

Müfessirler diyorlar ki bu doğrudan emirden daha güçlü bak şeklinde emirden hala bakmadılar mı ifadesi daha güçlü bir ifade olduğunu söylüyorlar. Bunun gecikmesine dahi tahammül olmadığına ve insanın an itibari ile buna girişmesi icab eder.

Nahl 48. Ayette neye bakmadılar mı diye soracak olursak konumuz gölge konusu. Allah(cc) gölgenin dikkatimizi çekmesini, çekmiş olmasını icab ettiren bunda Allah (cc) ayetlerinin olduğuna dair bir çağrı var. Ve bunun her şeyi içine alan bir konu olduğunu “Her ne var ise” onun gölgesi vardır. Dolayısıyla gölgeden azade gölgesi bulunmayan herhangi bir varlık düşünemeyiz. Allah her ne yaratmış ise onun gölgesi var. Hem de böyle sabit değil. Etrafında gezinir sağa sola meyleder uzar sonra tekrar gerisin geri yerine döner. Bu hareketlilik Allah(cc)’nun yarattığı bir şey.

Bakmıyorlar mı? biz bir şöyle var ettik. Her ne var ise etrafında bir gölge var etmişizdir. Görmüyorlar mı? Allah(cc) görmeyişimizi kınıyor. Hani birinin dikkatini çeksin diye ortaya bir şey koyarsın dikkatini çekmez ise de bu sefer görmedin mi? oraya koymuştum nasıl görmezsin diye görmemiş olmasını yeren ifadelerle sitemde bulunursunuz. Bizim tahminimizce gölge Allah(cc) güneşi yaratmışta tabii olarak gölgesi düşmüş. Yani güneşin yaratılmasının bir sonucu gibi görüyoruz. Hayır öyle değilmiş Allah(cc) bu anlama o kadar sahip çıkıyor ki bunu nasıl görmediler. Hala bunu görmediler mi diye gölge varlığını içinde bulunduğumuz ortamda hayat nizamı içerisinde bize ifade ettiği esaslı bir manadan bahsediyoruz. Bu esaslı mana ne imiş?

Bu gölge sağdan soldan her varlığın, varlığını yere, zemine düşürür ve onu Allah’a(cc) ya secde ettirir. Bu Allah’ın bütün varlıklara cebren geçirdiği bir hüküm bunun dışına çıkmıyoruz.

Dolayısı ile gölgesi olmamak. Sanki Allah’ın (cc) bu fizik ortamında kendisine secdeye zorladığı ve her birine ayrı ayrı bu manada kulluk mührüyle işaretlediğinin dışına çıkabilmek gibi bir şey. Allah(cc) yok öyle bir şey benim yarattığım üzerine geçirdiğim yaratılmış olarak damgaladığım her şeyin gölgesi yere düşüyor.

Dolayısıyla yere düşen gölgelerimizin Allah’a secde ettiğini Allah(cc) bize haber veriyor. Bunu düşünmemiz bunun üzerinde kafa yormamızı istiyor. Fakat biz sanki yaptıklarımızın sonucu olan gölgeye katlanmak zorunda gibi düşünüyoruz. Hayır Allah sebeple sonucu aynı anda gören ve böylece yaratandır. Dolayısı ile gölge bir sonuç değil Allah’ın  yarattığı bir ayettir.

“Görmedin mi Rabbin gölgeyi nasıl uzattığını eğer dileseydik onu hareketsiz kılardık. Sonra güneşi gölgeye yol gösterisi kılmışızdır.”(Furkan 45)

“Göklerde ve yerde bulunan her şey ve bunların gölgeleri sabah ve akşam isteseler de istemeseler de Allah’a secde ederler”(Rad 15)

Secde: Allah’a kulluk etmek ve O’na boyun eğmek anlamına gelir. Secde isteyerek ve zorunlu olmak üzere ikiye ayrılır. Birincisi insanlara mahsustur. Serbest iradeleriyle O’na boyun eğerler. Bunula Rablerini tazim ederler. İkincisi zorunlu secdedir. Bu anlamda insan, hayvan, bitki ve cansız varlıkların tamamı Allah’a secde etmektedir. (Ragıp el İsfahani)

Nitekim Ayette istese de istemese de ifadesi özellikle zikredilmiş. Allah’ın hükmünün herşey için geçerli olduğunu herşeyin O’nun iradesi buyruğu ve kanunlarının dışına çıkmayacağını O’na baş eğmeye istekli olmasalar bile evrende hüküm süren kural ve kanunlarına boyun eğmek zorundadırlar.

Rabbim görebilmeyi, değerlendirebilmeyi, faydalanabilmeyi nasip etsin inşaAllah.