AKLIN ÖZLELLİKLERİ

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd Allah(cc) zatı celaline azim olan egemenliğine yaraşır biçimde sonsuz hamdler O’na mahsustur. Salat ve Selam Hz. Muhammed (sav) Aline, Ashabına ve bütün Mü’minlere olsun.

Aklın doğru şekilde kullanılması kurtuluşa ermeyi, ebedi saadete ulaşmayı beraberinde getirir. Kur’an ve Sünnette şu hitaplarla karşılaşmaktayız. Akıl sahiplerine, düşünmeye, ibret almaya hitabı, kaybedenlerin kafirlerin ortak vasfını zikrederken de Ayeti Kerime’de;

“Andolsun, cehennem için cinlerden ve insanlardan çok sayıda kişi yarattık (hazırladık). Kalbleri vardır bununla kavrayıp-anlamazlar, gözleri vardır bununla görmezler, kulakları vardır bununla işitmezler. Bunlar hayvanlar gibidir, hatta daha aşağılıktırlar. İşte bunlar gafil olanlardır.” (Araf 179)

İnsanları hayvanlardan ayıran en önemli özellik akıllı olma yönüdür. Akıl vasfıyla hayvanlardan üstün olan insan bundan istifade etmemesi daha aşağı bir vasfa düşmeyi gerektirir. İnsanı hayvandan üstün yapan akıl gerçekleşmiş veya gerçekleşecek hadislerden ibret alması sebebiyledir. Bu aklın fonksiyonlarının başlıcalarındandır.

Örneğin; şekerli su olsa içinde zehir olsa bu sudan sinekler sırayla içse, içenin öldüğünü görmesine rağmen diğer sineklerde ibret almayıp içmeye devam ederler. Bunun sebebi Akıl olmaması sebebince ibret almamaktadır.

İnsanın önünde zehirli bir yemek olsa, çok güzel, bir yemek önünden biri yese zehir sebebiyle öldüğünü görsen, çok aç olsan dahi yemezsin niye? Çünkü yediğinde aynı şekilde sende öleceğini bilmen hadiseden ibret aldırıyor. İşte insan aklının ibret alma yönü aklın kuvvetli özelliklerindendir.

Aklını kullanmayan insan hayvandan aşağı olması sebebiyle gerçekleşen, gerçekleşmiş hadiselerden ibret almamasıdır. Mü’min akıllı kimsedir. Aklını kullanan, ibret alandır. Buna binaen Rasulullah (sav) buyuruyor;

“Mü’min aynı delikten, iki defa sokulmaz, ısırılmaz.”(Buhari-Müslim)

Bir hata etti mi aynısına bir daha düşmez veya hataya düşenlerden ibret alır düşmez. Bu Mü’min’in özelliğidir. Akılını kullanamayan bin seferde aynı delikten ısırılsa yine ibret almaz. İbret alma duyguları ölmüş olması sebebiyle aklın bu özelliğinden istifade edemez.

Hz. Peygamber (sav) bir gün gördüğü rüyayı Ashabına anlatıyor;

“2 adam beni aldılar, götürdüler.

Bir yere vardık. Bir adamın ağzının bir tarafını başka biri yırtıyor çengelle, sonra diğer tarafını sonra diğer tarafı düzeliyor. Ben dedim suçu nedir?

Ey Muhammed devam et dediler.

Sonra ilerledik, bir adam yerde, başkası başını kaya ile eziyor. Kafası dağılıyor, suçu nedir dedim?

Ey Muhammed devam et dediler.

Sonra devam ettik tandır gördüm içinde çıplak erkek ve kadınlar vardı. Yanıyorlardı. Suşları nedir diye sordum.

Ey Muhammed devam et dediler.

Sonra ilerledik kandan nehir içinde biri kıyıya çıkmaya çalışıyor, biri taş atıyor ona tekrar gölün ortasına gidiyor. Suçu nedir dedim.

Ey Muhammed devam et dediler.  ”

Biz hadisi burada kesiyoruz.

Rasulullah (sav)’in yanındaki iki adam Cebrail ve İsrafil (as)’dır.

İlk azaba uğrayan – Yalan söyleyen

Sonra – Kur’an’ı öğrenen, geceleri uyuyan, gündüzleri amel etmeyen

Sonra – Zina eden erkek ve kadınlar

Sonra – Faiz yiyendir.

Hadise baktığımızda aklını kullanmayan, bu hadislerin sebeplerinin ne olduğunu bilip te ibret almayan halen bu davranış da bulunuyorsa şekerli ve zehirli sudan içen sineğin tutumundan ne farkı kalır.

Allah(cc) akıl sahiplerine hitabına baktığımızda ibret almaları adına;

“Şimdi yeryüzünü gezip dolaşın da peygamberleri yalanlayanların sonunu görün” (Nahl 36)

Allah (cc) aklımızı kullanmayı ibret almayı akıldan tüm yönleriyle istifade edebilmeyi nasip etsin. Amin.