NASIL BİR AHLAKA SAHİP OLMALIYIZ ?

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Alemleri yoktan var eden , zerresinden kürresine her şeye yaratılışını veren ve doğru yolunu gösteren Allah Azze ve Celle”ye sonsuz hamd ve sena olsun , Alemlere rahmet olarak gönderilen müminlere karşı çok şefkatli ve merhametli , kafirlerin korkulu rüyası HZ. Muhammed s.a.v’e salat ve selam olsun, salat ve selam onun ehl-i beyti ne ashabına ve Allah’a c.c verdiği ahde vefa gösterip kulluğunun gereğini yapan bütün müminlerin üzerine olsun inşallah.

İnsanların toplum içerisindeki davranışlarını ve birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek gayesiyle ortaya konulan hükümlere ahlâk denilir. Dünyadaki bütün sistemlerin ve rejimlerin temelinde, ferdî ve toplumsal ahlâk anlayışını görmek mümkündür. Ahlâk kuralları, herhangi bir insanın toplumun diğer fertlerine karşı vazifelerini gündeme getirir. Tarih boyunca; üzerinde en çok durulan konulardan birisi de ahlâk felsefesidir. Şimdi “ahlâk nedir?” sualine cevap arayalım.

Ahlâk kelimesi Arapça olup, huy manasına gelen hulk (veya hulûk) kelimesinin çoğuludur. Hulk; din, tabiat ve seciye manalarına gelir. Nefs diye adlandırılan manevî ve bâtınî özellikleri de ifade eder.

Ahlâkın çeşitli tarifleri vardır. İslâm âlimleri arasında yaygın olan tarifi şudur: “Ahlâk nefiste yerleşen bir melekedir ki, fiil ve davranışlar fikri bir zorlamaya ihtiyaç olmadan, bu meleke sayesinde kolaylıkla ortaya çıkar.” Ahmet Rıfat; tarifte geçen “nefiste yerleşen meleke” kısmını izah ederken: “Kâtibin bir şey yazarken harf harf düşünmediği, saz çalan kimsenin çaldığı sazın ahengini nağme nağme düşünmediği gibi, ahlâki fiilin de, kendiliğinden meydana gelmesi icab eder.” demiştir. Dolayısıyla ahlâkın mühim bir özelliği, insan tabiatına iyice yerleşmiş olmasıdır.

İslâmî ahlâkın temelinde vahiy vardır. Kur’ân-ı Kerim’deki her emir ve nehiy, bir vazifeyi gündeme getirir. Dolayısıyla İslâmî ahlâkı bir “vazife ahlâkı” olarak nitelemek mümkündür.

KALEM SURESİ  4. AYET-İ KERİME ;

“ Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin.”

İbnu’l-Arabî de şunu söyler: “…Güzel ahlâka sahip olanlar cidden azdır. Kötü ahlâka sahip olanlar ise, insanların çoğunluğunu teşkil eder. Zîra insan tabiatına galebe çalan, şerdir. Bu sebeple eğer insan, fikrini, ayırt etme gücünü, hayâ duygusunu, korunma melekesini kullanmaksızın kendisini tabiatının akışına bırakıverecek olsa ona hayvanî huylar galebe çalar. Zîra insan fikir ve ayırt edebilme vasıflarıyla hayvanlardan ayrılır. Bunları kullanamazsa âdetlerinde onlara iştirak eder, kuvve-i şeheviye her çeşidi ile onu istila eder, hayâ uzaklaşır, yok olur…

MEVDUDİ RH.A TEFSİR; Bu cümlede iki anlam vardır. Birincisi; insanları hidayete götürebilmek için katlandığı bütün bu eziyetler yüksek bir ahlâk üzere olduğundandır. Aksi taktirde, zayıf ahlaklı olan bir insan bunlara tahammül edemez. İkincisi; Kur’an’ın yanında sırf senin bu yüksek ve temiz ahlakın, kafirlerin sana delilik ithamlarında bulunmalarına karşı açık bir delilidir. Onların bu ithamları tamamen mesnetsiz bir yalandır, çünkü yüksek ahlak ve delilik bir arada bulunamaz. Deli, aklî dengesini kaybetmiş kimsedir. Öte yandan, bir kimsede bulunan yüksek ahlak, o kişinin sağlam bir akıl ve fıtrata sahip olduğunun ve zihni dengesinin gayet yerinde olduğunun delilidir. Rasulullah’ın ahlaki meziyetlerinin Mekkeliler tarafından çok iyi bilindiği malum. Aslında buna işaret etmek yeter.
Mekke’de bulunan her akıl sahibi insan Peygamber (s.a.v) gibi yüksek ahlak sahibi bir kimseye mecnun demenin ne kadar hayâsızlık olduğunu düşünmek zorunda kalacaktır. Bu beyhude ithamlar en sonunda Peygamber’e (s.a.v) değil bilakis kendilerine zarar verecektir. Muhalefetlerinin şiddetinden muhakemelerini kaybederek Hz. Muhammed (s.a.v) gibi bir insanı öyle şeyle itham ediyorlardı ki bunu hiç bir akıl sahibi düşünemezdi bile. Enteresandır, bu gün de kendini araştırmacı ve ilim adamı sanan bazı kimseler Peygamber (s.a) için saralı ve cinli ithamında bulunmaktalar. Kur’an-ı Kerim dünyada her yerde kolayca elde edilebilir. Öte yandan Rasulullah’ın sireti, hayatı da en ince ayrıntısına kadar yazılı olarak her yerde mevcuttur. Herkes inceleyebilir. Kur’an gibi emsali olmayan bir kitabı getiren ve yüksek ahlaka sahip olan Hz. Muhammed’i akıl hastalığı ile itham eden kişi ancak O’na muhalefetinin şiddetinden yapar bunu. Aklını ve muhakeme gücünü kaybetmiş bir insan O’na karşı bu tür iddialarda bulunabilir.
Allah Resul’ünün ahlakını en güzel şekilde Hz. Aişe’nin şu sözü tarif etmektedir. “Onun ahlakı Kur’an idi” Ahmed, Müslim, Ebu Davud, Nesei, İbn Mace, Darimî ve İbn Cerir lafzen çok az farklılıklarla bunu rivayet etmekteler. Bunun anlamı şudur: Rasulullah (s.a.v) yalnızca Kur’anî talimatları insanlığa tebliğ etmekle kalmamış, o talimatları kendi zatında da tatbik ederek buna örnek olmuştur. Eğer Kur’an bir şeyin yapılması için emir vermişse onu ilk önce kendi nefsinde uygulamış ve eğer bir şeyden menetmişse gene en fazla kendisi o şeyden sakınmıştır. Kur’an’ın fazilet olarak saydığı sıfatlarla muttasıf, kötü saydığı sıfatlardan da kendini uzak tutan idi.                                                                   

TABERİ RH.A TEFSİR`, Sa’d b. Hişam, Hz. Aişe’ye Rasulullah’ın ahlakını sorduğunda şu cevabı vermiştir: “Sen Kur’an okumuyor musun?” Sa’d “Evet” demiştir. Bunun üzerine Hz. Aişe: “Şüphesiz ki Rasulullah’ın ahlakı Kur’an’dı.” diye cevap vermiştir.                      Yukarıdaki hadisten de anlaşıldığı üzere İslam Ahlâkı ile ahlaklanabilmek için Rasulullah (sas) in yaşantısına başvurmaya ihtiyaç vardır. Zira Cenab-ı Hakk bir ayet-i kerimede mealen şöyle buyurmuştur;

Ahzab/21 AYET-İ KERİME;

“Andolsun ki; Allah’ın Rasulunde, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlar ve Allah’ı çokça zikredenler için  güzel örnekler vardır.”

HADİS`,   EBU DAVUD – EDEP; Yumuşak Huyluluk Ve Peygamber (S.A.)’In Huyları Hakkında `,4773… Hz. Enes (in şöyle) dediği rivayet edilmiştir):

Rasûlullah (s.a.) ahlâk yönünden insanların en güzeli idi. (Ben çocukluğumda kendisine hizmet ettiğim sıralarda) bir gün beni bir ihtiyâç (için bir yere) göndermiş idi. Ben de (o günkü çocukluğun verdiği bir sorum­suzlukla):

Vallahi ben (bu işe) gitmem; dedim, oysa içimde Allah’ın Peygam­berinin emrettiği işe gitmek (niyyeti) vardı. Derken çıktım (bu iş için yo­la koyuldum). Sokakta oynaşan çocuklara tesadüf ettim (onlarla birlikte oyuna dalıp işimi unuttum. Bir süre sonra) bir de baktım ki; Rasûlullah (s.a.) arkamdan başımı tutmuş gülümseyip duruyor. (Bana):

Ey Enescik, sana dediğim yere gitsen ya” dedi. (Ben de):

Evet ya Rasûlullah (şimdi) gidiyorum, dedim. Hz. Enes (rivayetine devam ederek) dedi ki: “Allah’a yemin olsun, ben kendisine yedi ya da dokuz yıl hizmet ettim. Yaptığım bir işten dolayı -niye böyle yaptın-yapmadığım bir işten dolayı da -niye böyle yapmadın?-  dediğini bilmiyorum.

ÖRNEK`, İlim meclislerindeki hal ve hareketlerimiz, tavırlarımız sosyal hayatımızda, aile hayatımızda ve iş hayatımızda da aynı mı? Yoksa farklı mı? Eğer aynı değilse bu bizim ahlakımızdan kaynaklanmıyordur. Eğer ahlak olmuş olsaydı ortam gözetmeksizin her yerde aynı tavrı sergilememiz gerekirdi. Yani ortama göre şekillenmememiz gerekmektedir.

ŞEMS SURESİ 7- 10. AYET-İ KERİMELER;

7- Nefse ve onu şekillendirene,

8-  Sonra ona kötülüğü hem de on­dan sakınmayı ilham edene andolsun ki.

9-  Onu tertemiz yapan kişi muhak­kak umduğuna ermiştir.

10- Onu alabildiğine örten (kötülüğe sokan) kişi ise elbette ziyana uğramıştır.                                                                                                                   

 VEHBE ZUHAYLİ TEFSİRİ;

“Onu tertemiz yapan kişi muhakkak umduğuna ermiştir. Onu alabildiğine örten kişi ise elbette ziyana uğramıştır.” Nefsini temizleyip, arındıran ve takva ile salih amelle geliştirip, yücelten her istediğine kavuşmuştu: her sevdiğini elde etmiştir. Nefsini sapıtıp aldatan, ihmal edip söndüren ve arındırmayan, taate ve salih amele alıştırmayan da ziyana uğramıştır. Bu da, surenin başındaki yeminin cevabıdır.

Allah c.c bizlere Kur’an ve sünnet ahlakıyla ahlaklanabilmeyi ve dinin gerekliliklerini en güzel şekilde yerine getirebilmeyi nasip etsin inşallah.

ÇALIŞMA BİZDEN, TEVFİK ALLAH’ TANDIR.          SELAM VE DUA İLE.