EL-İNSAF

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Alemlerin Rabbi, ilahı, din gününün sahibi, Rahman ve Rahim olan ALLAH TEALA’ya Hamdü Senalar olsun. Salat ve Selam kendisine iman ittiba ve itaat edilmedikçe kurtuluşun asla mümkün olmadığı son Nebi Hz. Muhammed(s.a.v)’e, O’nun ehli beytine, ashabına ve tüm Müminlerin üzerine olsun inşaAllah.

İnsaf; Lugatta bir şeyi iki yarım parçaya bölmek ve eşitliği sağlamak demektir. Başka bir ifadeyle insaf; hakları müstakim bir ölçü ile yerine getirmektir. Yani adaletsiz söz söylememek ve iş yapmamaktır.

İslam öyle bir din ki ALLAH(C.C) o dinin maksatlarını, hedeflerini insanları diğer dinlerin zorbalığından kurtarmak, onları İslam’ın adaletine ulaştırmak olarak belirlemiştir. O dinin mensuplarının da dostuna, düşmanına, Müslümana, kafire herkese karşı adalet ve insafla donanması gerekir.

İnsaf adaletin terazisidir. Bir kavme olan kinimizin bizi adaletsizliğe sevk etmemesidir.

Biz Müslümanların kulluk kitabı Kur’an Müminlerin haklı gerekçelerle kin besledikleri müşriklere karşı dahi adaletsizlik yapmamalarını, aşırı gitmemelerini, haklıyken haksız duruma düşmemelerini öğütleyen bir kitaptır. İnsaf Hakk’a şahid olan bu ümmetin bir süsüdür. ALLAH TEALA buyuruyor;

“Ey İman edenler, ALLAH(C.C) sizi hakkı ayakta tutanlar ve adaletle şahidlik yapanlar olunuz. Bir kavme olan kininiz sizi adaletsizliğe sevk etmesin. Adaletli olun çünkü o takvaya daha yakındır. ALLAH(C.C)’tan korkun. Şüphesiz ALLAH(C.C) yaptıklarınızdan haberdardır.” (MAİDE 8)

Ayet müminlerin haklı gerekçelerle kin besledikleri müşriklere karşı dahi adaletsizlik yapmamalarını, aşırı gitmemelerini istemektedir.

Böyleyken Müslümanların birbirlerine karşı insaflı olmaları daha elzemdir. İmam Şevkani (rh.a) Müslümanları insaf çizgisinden uzaklaştıran sebepleri zikretmiş kitabında. Onlardan birkaç tanesi şunlardır;

1. Mal ve itibar görme hırsı, yönetici ve meşhur kimselerin etrafında bulunma, onlara yakın olma sebebiyle onların sahip oldukları şeyleri elde etme arzusu ve hevesi insafı sekteye uğratır.
2. Ehli ilimle riyakar tartışmalara girme münazaralara maruz kalma, üstün gelme, ve gösteriş arzusu desteklemiş olduğu şeye karşı taassubu artırır. İnsafı kaybeder.

3- İnsanların, batıl olduğu açığa çıktıktan sonra, vermiş olduğu fetvadan veya desteklemiş olduğu bir görüşten veya meşhur oldukları düşünceden rücu etmede zorlanmaları bu zorluğu kaldırmak için taassubiyet gösterilmesi insafı bitirir.

İster itibar görme hırsıyla, ister meşhur kimselerin yanında bulunabilme veya gözünden düşmeme arzusuyla, ister bir bilenin karşısında kendini savunma hırsıyla, isterse tartışma sırasında kendi savunduğu görüşün yanlış olduğu ortaya çıktıktan sonra düşüncesinden vazgeçmekte zorlanma sebebiyle yani hangi sebeple olursa olsun insaftan ayrılmak nefsinden kaynaklanan bir hastalıktır. Haksız davranmak adaletli olmamak hakkın karşısında hak çizgisinden sapmak nasıl hastalık olmasın ki.

İbn Abdi’l Berr der ki; İlmin bereketinden ve adabından biriside ilimde insaf sahibi olmaktır. İnsaf sahibi olmayan bir kimse ne kendisi bir şey olanlar, ne de başkasına bir şey anlatabilir.

İbn Vehb şöyle diyor; Ben Malik bin Enes (rh.a)’in şöyle dediğini dinledim; “Bizim çağımızda insaftan daha az hiçbir şey yoktur.”

Acaba İmam Malik bizim zamanımızı görse ne derdi?

Bugün Müslümanlar birbirlerine bir şey söyleyemez olmuş. Acaba şu Müslümana şu yaptığının doğru olmadığını söylesem, bana ne der nasıl tavır alır diye düşünür olmuşuz. Yaptığımız hataya ortaklar sebepler bulmaya kendimizi bir şekilde aklamaya çalışır olmuşuz. Yanlışı söylesek Müslüman hatayı örter niye söyledin diyoruz söylemesek gördün de niye uyarmadın diyoruz. Yanlışımızı kabullenmekte zorlanıyor, hakka teslim olmada zorlanıyoruz. Tartışmalarımızda hak çizgisinde değil nefsimizle tartışıyoruz.

Günümüzün bu durumları nerede sahabenin durumu nerede?

Hz. Ömer(r.a)’den gelen şu rivayete bir bakın Hz. Ömer dedi ki; “Kadınlara vereceğiniz mehirler kırk ukyeden fazla olmasın. Her kim bundan fazla mehir verecek olursa bu fazlalık beytül mal’e konulacaktır. Kadınların tarafından bir kadın kalktı ve; Senin böyle bir şeye hakkın yoktur dedi. Hz. Ömer(r.a); Nedenmiş o dedi. Kadın da; Çünkü yüce ALLAH(C.C) “ Onlardan birisine yüklerle mehir vermiş olsanız bile ondan geri hiçbirşey almayın.” (Nisa 20) diye buyurmaktadır. Bunun üzerine Hz. Ömer; Bir kadın isabet etti Ömer ise yanıldı dedi.

Yine adamın birisi Hz. Ali(r.a)’a bir meseleye dair soru sorar. Hz. Ali(r.a)’de o hususta cevabını verince adam şöyle der; Durum böyle değil Ey Müminlerin emiri aksine durum şöyle şöyle olmalıdır. Hz. Ali(r.a) şu cevabı verir; Evet sen isabet ettin ve ben hata ettim. “ Her bilenin üstünde daha iyi bir bilen vardır.” (Yusuf 76)

Günümüzde Müslümanlar arasındaki birçok ihtilafın sebebi insafın olmamasıdır. Müslümanlar insafı, kendi aleyhinde dahi olsa hakkı itiraf edip kabul etmeyi kuşanmadıkları sürece ihtilaftan kurtulamaz.

Belki de düşman değil ihtilaftır tek derdimiz. Unutmayın ki insafı kaybetmiş dostlar, düşmanı aratmazlar!