VEHBE ZUHAYLİ’NİN (RH.A) BAKIŞ AÇISIYLA MAİDE SURESİ 17. VE 19. AYETLER

Yahudi Ve Hıristiyanların İnançlarını Red

17- Andolsun ki: “Allah Meryemoğlu Mesih’tir.” diyenler kâfir olmuşlardır. De ki: “Eğer Meryemoğlu Mesih’i, ana­sını ve yeryüzünde olanların tümünü helak etmek isterse kim Allah’a karşı koyabilir. Göklerle yerin ve arasında-kilerin mülkü Allah’ındır. Allah her şe­ye Kâdir’dir.”

18- Yahudiler ve Hristiyanlar dediler ki: “Biz Allah’ın oğulları ve sevgilileri­yiz.” De ki: “Öyleyse günahınızdan do­layı neden size azap ediyor? Hayır, siz onun yarattığı insanlarsınız.” Dilediği­ni bağışlar, dilediğine azap eder. Gök­lerin, yerin ve arasındaki her şeyin mülkü Allah’ındır, dönüş yine O’nadır.

19- Ey Kitap Ehli! Peygamberlerin ara­sının kesildiği bir dönemde gerçekten size peygamberimiz gelmiştir. Gerçek­leri açıklıyor ki: “Bize bir müjdeci de gelmedi, bir uyarıcı da gelmedi” deme-yesiniz. İşte size gerçekten müjdeci ve uyarıcı gelmiştir. Allah her şeye Kâ­dir’dir.

Nüzul Sebebi

“Yahudiler ve Hristiyanlar dediler ki…” diye başlayan 18. ayetin nüzul se­bebi ile ilgili olarak İbni İshâk, İbnü’l-Münzir ve Beyhakî, Delâilü’n-Nübüv-ve’de İbni Abbas’tan şöyle dediğini rivayet etmektedirler: İbni Ubeyy, Nu’mân b. Kusay, Bahrî b. amr ve Şâs b. Adiyy adındaki Yahudiler Resulullah (s.a.)’ın yanma geldiler. Onunla konuştular, o da onlarla konuştu. Kendilerine Allah’a davet etti, Allah’ın intikamından onları sakındırdı. Bu sefer: “Bizi ne diye kor­kutuyorsun, ey Muhammed?” dediler. “Şüphesiz biz Allah’ın çocukları ve sevgi­lileriyiz” diye Hristiyanlarm söyledikleri gibi sözler söylediler. Bunun üzerine onlar hakkında, ‘Yahudiler ve Hristiyanlar dediler ki: Biz Allah’ın oğulları ve sevgilileriyiz.” ayeti nazil oldu [1][38]

“Ey Kitap Ehli..” diye başlayan 19. ayet-i kerime ile ilgili olarak da İbni İs­hâk, İbni Cerîr, İbniü’l-münzir ve Delâilü’l-Nübüvve adlı eserinde Beyhakî İbni Abbas’tan şöyle dediğini rivayet ederler: Resulullah (s.a.) Yahudileri, İslâm’a davet etti. İslama girmek için onları teşvik etti, onları sakındırdı; fakat onlar kabul etmediler. Muaz b. Cebel, Sa’d b. Ubâde ile Ukbe b. Vehb onlara şöyle de­di: “Ey Yahudiler! Allah’tan korkun. Allah’a yemin ederim ki, siz de hiç şüphe­siz onun Allah’ın rasulü olduğunu biliyorsunuz. Çünkü peygamber olarak gön­derilmeden önce ondan bize söz ediyor ve bize onun niteliklerini anlatıyordu­nuz.” Bunun üzerine Râfi’ b. Hureyme ile Vehb b. Yahudâ şöyle dediler: “Hayır, biz size öyle bir şey söylemedik. Allah da Musa’dan sonra herhangi bir kitap in­dirmiş değildir. Ondan sonra müjdeleyici, uyarıcı olmak üzere kimseyi de gön­dermedi.” Bunun üzerine Yüce Allah bu ayet-i kerimeyi indirdi [2][39]

Açıklaması

Hz. Mesih’in ulûhiyyetini iddia eden kesim, Hristiyanlann YaTcubiyye ko­lu idi. Daha sonra onların bu mezhepleri Hıristiyanlığın ünlü üç kesimi arasın­da egemen bir kanaat halini aldı. Bu üç kesim ise Katoliklik, Ortodoksluk ve Protestanlıktır. Bu sonuncularının mezhebi ise dört asır önce reformist rahip

Martin Luther’in ortaya koyduğu bir mezheptir. Bu mezhebi ile o, Hristiyanları bir çok gelenek ve hurafelerden kurtarabilmiştir. Mezhebi Amerika, İngiltere ve Almanya’da yayılmıştır. Bununla birlikte teslisi kabul ederek ve Allah’ın birliğini kabul edenleri de Hristiyan saymamaya devam etti. Fakat mesele so­nunda Mesih’in rab ve ilâh olarak nitelendirilmesine tekrar ulaşmaktadır. Ni­tekim İncil’in ilk sahifesinde şöyle yazılıdır: “Rabbimiz ve kurtarıcımız İsa Me­sih’in yeni Ahid Kitabı”

Bugün bütün Hristiyan fırkaları: “Allah, Meryem oğlu Mesih’in kendisidir, Mesih Allah’ın kendisidir” demektedirler. Onların dayanakları ise Yuhanna İn-cil’indeki şu ibaredir: “Başlangıçta söz vardı ve söz Allah’ın nezdindeydi; Allah ise sözün kendisidir.” Onların yorumlamalarına göre “söz” bizzat Mesih’tir.

İşte Kur”an-ı Kerim’in kendilerini nitelendirmesi böyledir. Kur’an’da onla­rın Hz. Mesih’i ilâhlaştırdıkları ifade edilmektedir. Bundan dolayı Allah’ın, Me­sih’in kendisi olduğunu söyleyenler kâfir olmuşlardır. Allah bu batıl iddialarını reddetmekte ve şöyle buyurmaktadır: Ey Peygamber! Şu Hristiyanlara de ki: Allah kendilerini helak etmek dilediği takdirde, helaki ve ölümü Mesih’in ve anasının hatta diğer bütün insanların üzerinden kim kaldırabilir? Elbette bu­na kimsenin gücü yetmez. Allah istisnasız bütün insanları öldürmeye kadirdir. Kimse onun hükmünü geri çeviremez, kimse onun hükmüne karşı çıkamaz. Hiç bir kimsenin onun meşiet ve iradesi üzerinde bir otoritesi yoktur. Eğer Me­sih kendisini de annesini de helak ve ölüme karşı savunamıyor, bunları önleye-miyor ise, nasıl olur da Allah olabilir?

Hakikatte Allah göklerde, yerde, ikisi arasında bulunan insanlar ve cinler âlemleri üzerinde mutlak egemenlik ve tasarruf sahibidir. Bütün varlık âlemi onun mülkü ve onun yaratığıdır. Eşyayı yoktan, dilediği gibi, hikmet ve irade­sine uygun olarak yaratan Allah’tır. O dilediği takdirde topraktan babasız ve annesiz yaratır: Atamız Adem’i ve bütün canlıların ilklerini yarattığı gibi. Kimi zaman yalnızca babadan ve annesiz yaratır: Havva’yı yarattığı gibi. Kimi za­man da babasız bir anneden yaratır: Hz. İsa’yı yarattığı gibi. İşte bu Mesih’in hem bir insan, hem bir ilâh olduğunu; onun bir taraftan beşerî bir tabiatı, di­ğer taraftan da baskın gelen nasûtî, ilâhî bir tabiatı olduğunu iddia eden Hris-tiyanların iddialarına bir cevaptır. Onların bu şüpheye sahip oluşlarının sebebi Hz. İsa’nın alışılmadık bir şekilde yalnızca bir anneden yaratılmış olması, onun çamurdan kuşa benzer bir şey yapması, ondan bir insandan sadır olma­yan hayret verici işlerin sadır olması gibi hallerdir. Gerçekte ise bunlar Al­lah’ın bütün peygamberler eliyle ortaya koyduğu harikulade mucizelerden iba­retti. Bu gibi mucizeler mutlak olarak Allah’ın izni ve iradesi ile meydana gelir. Ta ki, bunlar peygamberlerin doğruluğunu destekleyen deliller olsun. Hz. İsa’dan ve başkalarından bu tür meziyetlerin sadır olması hiç bir zaman yara­tılmışı Yaratan yapamaz. Çünkü bunlar Yaratanın meşietiyle, iradesiyle olan şeylerdir.

Yüce Allah Hz. Musa’yı asa ve beyaz el mucizeleriyle desteklemişti. Çünkü onun döneminde sihirbazlık yaygındı. Hz. İsa’yı ise anadan doğma körü, alacalıyı iyileştirmek; ölüleri diriltmek mucizeleriyle desteklemişti. Çünkü tıp onun döneminde ileri seviyedeydi. Muhammed (s.a.)’i ise ayın yarılması gibi bir çok mucizelerle desteklediği gibi, onun ebedî mucizesi olan Kur’an-ı Kerim, fesahat ve belagatın en ileri ve üst seviyesindendir. Çünkü o, nesir, hitabet ve şiir tür­leriyle fasih söz söyleme imtiyazına sahip Araplar arasında tebliğde bulunmuş­tu. Hz. İsa’nın ölüleri diriltmesi -ki bu sayılı ve ferdî bir takım olaylardan iba­retti- ilâhlaştırılması için bir sebep değildir. Bizzat kendisi Allah’ın kulu ve ra-sulü olduğunu tekrar etmiştir. Ölüleri Allah’ın izniyle ve onun tevfik, irade ve hikmeti gereğince dirilttiğini ifade etmiştir.

Her şeye gücü yeten ise Allah’tır. O her şeyin yaratıcısıdır. Yerde olsun gökte olsun hiç bir şey onu âciz bırakamaz.

Daha sonra Yüce Allah şu sözleri söyleyen Yahudi ve Hristiyanların iddi­alarını reddetmektedir: Bizler Allah’ın çocukları ve sevgilileriyiz, yani bizler onun peygamberlerine müntesibiz. Peygamberler ise Allah’ın çocuklarıdırlar. Onlara özel bir şekilde inayet gösterir. O bizi sever. Kendi kitaplarından Yüce Allah’ın kulu İsraile şöyle dediğini de naklettiler: “Sen benim ilk oğlumsun.” Hz. İsa ise İncil’de güya Hristiyanlara şöyle demiş: “İşte ben, benim de sizin de babamız olanın yanma gidiyorum.” Yani benim de sizin de Rabbim olanın yanı­na. Matta İncil’inde Hz. Mesih’in dağ üstünde verdiği vaazında melekleri ve sa-lih müminleri nitelendirirken şöyle dediği zikredilmektedir: “Barışı yapanlara ne mutlu! Çünkü onlar Allah’ın çocukları diye anılırlar.” Pavlos da Romalılara yazdığı mektubunda şöyle demektedir: “Çünkü Allah’ın ruhu izinden gidenle­rin hepsi, işte onlar Allah’ın çocuklarıdır.” Onların kitaplarında Allah’ın oğlu, Allah’ın sevgilisi anlamındadır. Fakat onlar bunu olmadık şekilde tevil ettiler, tahrif ettiler. Aralarından aklı başında olup İslama girenler ise bu tabirin mu­hatabın şerefini yükseltmek ve ona ikramda bulunmak için kullanıldığını ifade etmişlerdir.

Bilindiği gibi onlar bu sözleriyle Hz. İsa hakkında iddia ettikleri şekilde kendilerinin de Allah’ın çocuğu oldukları iddiasında bulunmadılar. Onlar sade­ce bu ifadeleriyle Allah nezdinde ne kadar değerli olduklarını, Allah’ın katında yüksek bir mertebeye sahip olduklarını anlatmak istediler ve: “Biz Allah’ın ço­cukları ve sevgilileriyiz” dediler.

Yüce Allah ise dikkat çekici bir yolla onlara şöylece cevap vermektedir: De ki onlara: Eğer durum sizin ileri sürdüğünüz gibiyse niçin günahlarınız se­bebiyle dünya hayatında sizleri azaplandırıyor? Meselâ, putperestlerin en bü­yük mescidinizi ve beldenizi, Beytulmakdis’i tahrib etmesi, yeryüzünde haki­miyetinize son vermeleri, ahirette de küfür, yalanlama ve iftiranıza karşılık size cehennem ateşinin hazırlanmış olması nedendir? Halbuki baba oğluna azap vermez, seven sevdiğini azaplandırmaz. O halde sizler ne Allah’ın çocuk­larısınız, ne de onun sevdikleri! Aksine sizler onun yarattıkları cümlesinden bir takım kimselersiniz. O, kullarından hiç bir kimseye iltimasta bulunmaz. O, ancak mağfirete lâyık olanlar arasından dilediği kimselere -ki bunlar ona itaatkâr olanlardır- mağfiret eder. Azaba lâyık olanlardan dilediği kimselere -ki bunlar da isyankârlardır- azap eder. O dilediğini yapar. Kimse onun hük­münü kovuşturamaz. O hesabı pek süratli görendir. Haydi artık kendiniz, geç­mişleriniz, kitaplarınız hakkındaki aldatıcı kanaatlerinizden vazgeçiniz, guru­runuzu terkediniz. Bunların size faydası yoktur. Aksine size faydalı olacak olan, İslâm risaletine imanın bir bölümünü teşkil ettiği sahih iman ile salih ameldir.

Allah göklerde, yerde ve ikisinin arasında bulunan her şeyin mutlak mali­ki, egemeni ve mutlak mutasarrıfıdır. Bütün yaratıklar onun kuludur. Onun mülkü ve saltanatı altındadır: “Göklerde ve yerde bulunan herkes mutlaka Rahman (olan Allah)’a kul olarak gelecektir.” (Meryem, 19/93). Yüce Allah’ın gökleri ve yeri söz konusu ettikten sonra tesniye zamiri kullanarak “ikisi ara­sındaki her şeyin” diye buyurması, çoğul zamir kullanmayıp aralarındaki şey­lerin dememesi, iki türe (yani gökleri bir tür, yeri de bir tür olarak değerlendir­diğine) bir işarettir. Dönüş O’nadır, yani sonunda Allah’ın huzuruna varılacak­tır. Kulları arasında dilediği şekilde hükmünü verecektir. O, asla zulmetmeyen mutlak âdildir. Bu ise kâfirlere, onları ahirette küfürleri ve batıl iddiaları dola­yısıyla azaplandıracağına dair bir uyarıdır.

“Göklerin ve yerin mülkü Allah’ındır.” buyruğu Hz. Mesih’in ulûhiyyetini iddia eden Hristiyanlara ve yine hem Hristiyanlara hem de Yahudilere red ol­mak üzere tekrarlanmıştır. Çünkü Allah Hz. Mesih’in maliki ve onu helak et­meye kadir olandır. Göklerin ve yerin Allah’ın mülkiyetinde olduğunun tekrar edilmesi ise dilediğine mağfiret etmeye dilediğini azaplandırmaya kadir oldu­ğunu açıklamak, onların Allah nezdinde yakın olma, üstün bir mertebeye sahip olma iddialarını iptal etmek içindir. Çünkü Allah’a yakın olmanın ölçüsü, iman ve salih ameldir. Miras yoluyla devralman şeyler yahut kavmî veya unsurî ay­rıcalıklar değildir. Yahudilerin Allah’ın seçilmiş milleti olduğu iddiası doğru de­ğildir ve hiç bir kavmin, milletin başka bir millete üstünlüğü yoktur.

Daha sonra Yüce Allah Yahudi ve Hristiyanlara şöylece hitap etmektedir: Kendilerine rasulü, kendisinden sonra rasul ve peygamber gelmeyecek pey­gamberlerin sonuncusu Muhammed (s.a.)’i gönderen O’dur. Hatta onların bera­berlerinde bulunanları doğrulayan ve onların hepsini takip eden O’dur. Kitap­larında size müjdesi verilen peygamber, peygamberlerinizin geleceğini haber verdiği peygamber, Muhammed’dir. İşte o peygamber, peygamberlerin ardının arkasının kesildiği bir dönemde gelmiş, size açıklamalarda bulunmaktadır. Ya­ni vahyin kesilmesi üzerinden, onun peygamberliği ile Meryem oğlu İsa’nın peygamberliği arasında uzun bir zaman geçtikten sonra gelmiş ve sizlere ihti­yaç duyduğunuz din ve dünyanıza dair hükümleri, putperestliğin ifsad ettiği inançları, maddi alanda aşırılıklarla bozulmuş ahlâkı, muhtevasını boşalttığı­nız ve yalnızca anlamsız ve ruhsuz bir takım merasimlere dönüştürmüş oldu­ğunuz ibadetleri açıklamakta; yine sizlere sizin için içinden çıkılamaz bir hal almış olan dini hususları beyan etmektedir. Bilindiği gibi Hz. Adem ile Hz. Nuh arasında on asır; Hz. Nuh ve Hz. İbrahim arasında on asır; Hz. İbrahim ile İmran oğlu Hz. Mûsâ arasında on asır geçmiştir. Bir asır ise yüz yıldır. Hz. Mûsâ ile Hz. İsâ arasında ise 1700 yıl vardır. Hz. İsa’nın doğumu ile Hz. Mu-hammed (s.a.)’in doğumu arasında ise 569 yıl geçmiştir.

“Bize bir müjdeci de gelmedi, bir uyarıcı da gelmedi demeyesiniz.” Siz böyle bir delil ileri sürüp böyle bir söz söylemeyesiniz diye. Ey dinlerini değiştirip tah­rifata uğratanlar! Bize hayır ile müjdeleyen, kötülükten korkutan bir rasul gel­medi mi diyorsunuz? İşte size müjdeleyen ve uyaran bir peygamber gelmiştir. Kendisine itaat edenleri cennet ile müjdeliyor. Kendisine itaat eden kimse ise Al­lah’a iman eden, emrolunduğu şeyleri yerine getiren ve onun yasakladıklarından uzak duran kimsedir. Kendisine isyan eden, Allah’ın emrine muhalefet edenleri de cehennemle korkutuyor. Yani sizlere Muhammed (s.a.) gelmiş bulunmaktadır.

‘Ye Allah her şeye Kâdir’dir.” Taberî şöyle der: Bunun anlamı şudur: Ben sana isyan edeni cezalandırmaya, bana itaat edeni mükafatlandırmaya kadi­rim [3][40] Yüce Allah’ın kudretinin belgelerinden birisi de peygamberi Muham­med (s.a.)’e yardım etmiş olması, dünyada onun kelimesini ahirette de mevkisi-ni yükseltmiş bulunmasıdır. [4][41]