KAZANILMIŞ AKIL

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd alemlerin Rabbi, Rahman, Rahim, Din gününün sahibi Allah Azze ve Celle’ye mahsustur. Salat ve Selam, örneğimiz, önderimiz, liderimiz Hz. Muhammed(sav)’e, O’nun Ehli Beytine, Sahabesine ve derdi yalnızca Allah(C.C)’ın rızası olan bütün Mümin kulların üzerine olsun inşaAllah.

Allah Azze ve Celle’nin El-Hâlık ismi üzerinde düşündüğümüzde varacağımız sonuçlardan biri de şudur ki; Allah Azze ve Celle’nin yaratması, bazı hususlarda kişisel çaba gerektirirken, bazı hususlarda özel çaba ve kazanımların hiçbir payı yoktur. Bu yönden baktığımızda Allah Azze ve Celle’nin El- Adl ismi gereği, özel çaba ve kazanımların payının olmadığı alanlarda, Allah(C.C) indinde üstünlük izzet, fazilet olmayacağıdır. Allah Azze ve Celle’nin yarattığı en kıymetli nimet olan akla baktığımızda, aklın bir kısmı insana üstünlük sağlarken, bir kısmı akılsız olan hayvanlardan daha aşağı indirmektedir. Akıl 2 kısımdır;

1-MATBU AKIL; Garizi akıl, doğuştan akıl, salt akıl. İnsanda potansiyel güç olarak bulunan, doğrudan doğruya fıtratta var olan ve insanın diğer canlılardan ayrılmasını sağlayan asıl akıldır. Bunda kişisel/özel çaba ve kazanımların hiçbir payı yoktur. Akılsızlık sebebiyle kuldan sorumluluğun kalktığının bildirildiği yerlerde kastedilen akıl “MATBU AKIL”dır.

Hz. Ali(r.a);

“2 akıl gördüm. Matbu, Mesmu. Matbu olmayınca mesmu fayda vermez. Göz görmeyince güneşin ziyasının fayda vermemesi gibi”

2-MESMU AKIL; Kazanılmış akıl. İnsanda potansiyel olanın geliştirilmiş, eğitilmiş olanı. Sezgi, deney, düşünme vb. özel çaba ve gayret ile sonradan elde edilip kazanıldığı için “tecrübi akıl”da denilir. Bu kişiyi kötülükten alıkoyan iyiliğe sevk eden akıldır. Bu akıl enine boyuna düşündükçe, egzersiz yaptıkça, kullandıkça gelişir. Allah(C.C), kafirlere akılsız der. Yani onlar matbu akla sahip olmakla beraber, bu akıllarını çalıştırıp geliştirmezler.

Bir misal ile bitireceğim inşaAllah. Dünya ile güneş arasındaki düzene, sisteme baktığımızda şunu görüyoruz. Dünyanın güneşe bakan yüzü aydınlık iken, bakmayan yönü karanlık olmaktadır. İnsan da şu koskoca dünyanın özeti konumundadır. İnsanlar, hem fertsel, hem toplumsal olarak, manevi güneş hükmünde olan vahye yüzlerini dönerlerse, Allah(C.C) onların üzerine aydınlığı yaratır. Aklın rotası, araba direksiyonunda oturan kişiye benzer. Rotasını vahye çevirirse, o akıl kurtuluş sebebi olacaktır, rotasını dünyaya çevirirse, o akıl kişileri ve toplumları karanlıktan aydınlığa çıkarmak için yetmeyecektir.

“Göğe burçlar yerleştiren, orada bir ışık kaynağı(güneş) ve aydınlatıcı bir ay yaratanın şanı çok yücedir.” (Furkan 61)

“Ey Peygamber! Biz seni bir şahit, bir müjdeleyici bir uyarıcı; Allah’ın izniyle kendi yoluna çağıran bir davetçi ve aydınlatıcı bir kandil olarak gönderdik.” (Ahzab 45-46)

VELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN