• Kıyam Bi-Nefsihi

Yüce Allah’ın bizzat kaim olmasıdır. Bizzat yani zatıyla kaim olduğu için bu sıfata kıyam bizatihi de denir ki bu da Yüce Allah için vaciptir. Bunun zıddı ise Kıyam Bi-ğayrihidir ki bu da Allah (c.c) için mustahildir.

Allah ‘tan başka her şey var olmada ve varlığını devam ettirmede muhakkak Allah (c.c)’a muhtaçtır. Hiç bir şeyde kendi kendine var olmasına yeterli kudret ve özellikler yoktur, varlığı mutlaka başkasına muhtaçtır ve mahlukturlar. Muhtaç olmak ise kendi kendine var olmaya ve varlığını kendi kendine devam ettirmeye manidir. Her mahlukun varlığı bir mekana, zamana veya kendini tahsis edecek bir muhassısa ve kendini icad edecek bir mucide muhtaçtır. Hiçbir şeyde kendi kendisine var olmasına yeterli kudret ve özellikler yoktur, varlığı mutlaka başkasına muhtaçtır ve mahlukturlar.

Allah (c.c.) ise bu ve benzeri bütün ihtiyaçlardan münezzehtir, kadimdir ve varlığı bizzat zatı ile kaimdir. Muhtaç olan -haşa- yaratıcı olamazdı.

Bu hususta Kur’an-ı Kerim’de pek çok ayet-i kerime vardır.

Bir tanesini okuyalım;

يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ

Ey insanlar! Siz Allah’a muhtaçsınız. Allah ise her bakımdan sınırsız zengin olandır, övülmeye hakkıyla layık olandır.”

Yüce Allah’ın yaratmış olduğu alemlerin ismini ve sayısını dahi insan aklıyla idrak etmekten acizdir. Akli ve nakli ilimlere dayanarak yüzeysel olarak vakıf olabildiği kadarıyla uçsuz ve bucaksız semavatın içerisinde milyarlarca samanyolu, her samanyolu içerisinde yüz milyarlarca yıldız, gezegen ve uyduların içerisinde küçük bir toz kadar olan dünyanın üzerinde yaşayan ve kısacık bir dünya ömrüne sahip olan insan Yüce Allah’ın yoğun bir ilgisine sahip oluyor. Kur’an’ı Kerim’in yer yer ifadelerinde bu durum anlaşılmaktadır. Yüce Allah (c.c) zatını ve sıfatlarını insanlara bildiriyor. Bu yalın ve somut gerçeğe işaret ederek hakikati kavraması için insana vermiş olduğu akıllara hitap ediyor. Bu akılla insanları Yüce Allah’ın varlığını, zatım, sıfatlarım idrak etmek suretiyle Allah’ın bir şeye muhtaç olmadığını bütün alemlerin O’na muhtaç olduğunu ve her mahlukun ihtiyaçlarım gidermek suretiyle onların varlığını devam ettirdiğini esasen her akıl sahibi idrak eder.

Allah (c.c) insanlara kendisine hakiki manada inanıp noksan sıfatlardan tenzih etmek ve kemal sıfatlarıyla muttasıf olarak kabul etmek suretiyle bilip teslim olmalarını ve kendisine kulluk etmelerini isterken kullardan gelen ibadet, övgü ve hamdlere de muhtaç olmadığı bir hakikattir. Ancak bütün övgü, hamd ve ibadetlere yegane layık olan zattır. Oysa O dilese bütün bu kainatı bir anda yok edip, yerine başka bir kainatı veya daha fazlasını halk etmeye kadirdir. Bütün kudretin, halikiyetin ve mevcudatın yegane sahibi O’ dur. Her şey O’nun var kılmasıyla var olmuş ve yok etmesiyle de yok olmaya mahkumdur. Ama O’nun varlığı hiçbir şeye dayanmaz, ihtiyaç duymaz ve bağlı kalmaz. Bizzat varlığı kendi zatının muktezasıdır. O’ndan başka hiçbir şey kendi varlığının muktezası olamaz.

Ve yine;

وَمَن جَاهَدَ فَإِنَّمَا يُجَاهِدُ لِنَفْسِهِ إِنَّ اللَّهَ لَغَنِيٌّ عَنِ الْعَالَمِينَ

Her kim cihad ederse, ancak kendisi için cihad etmiş olur. Şüphesiz Allah, alemlere muhtaç değildir.( Ankebut Suresi: 6)

Hamd eden, sena eden ve ibadet edenler ancak kendi faydalarına yapmış olurlar. İbadet eden kullar Allah’a hiçbir fayda sağlamazlar. İsyan edenler de Allah (c.c)’a hiçbir zarar veremez, O’nun mülkünden ve izzetinden hiçbir şey noksanlaştıramazlar. İbadet eden kendi lehine, isyan edende kendi aleyhine yaprnışdır. Şu kadar var ki, Allah’a teslim olmadan kulluk yapmayanlar nankörlük yapmış olurlar, ibadet edenler de en tabii vazifelerini ifa etmeye çalışmış olurlar. Oysa kullar ne kadar ibadet ederlerse etsinler yinede az ibadet etmiş olurlar. Zira insanların ve bütün mahlukatın istifade ettikleri nimetler bir hak değil sadece Allah’ın lütfudur.

Allah’tan başka her şey mahluktur. Her mahluk her şeyde yegane halık olan Allah (c.c)’a muhtaçtır. Allah (c.c) ise hiçbir şeyde başkasına muhtaç değildir, varlığı zatının muktezasıdır. Varlığı başka şeye muhtaç olan halık olamaz. Allah (c.c) bütün noksanlıklardan münezzehtir.