ZAMAN

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd alemlerin Rabbi, Maliki, ölümü ve hayatı biz kullarının hangisinin daha iyi amel işleyeceğini belirlemek için yaratan, bizlere çeşitli ibretler ve öğütler ile yolunu gösteren Allah (cc)’a aittir.

Salat ve selam rehberimiz ve önderimiz, alemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed (sav)’e onun ehli beytine, dinin yaşanması konusunda bizlere örneklik teşkil eden Ashabına(ra), bugüne kadar yaşamış ve bugün yaşamakta olan tüm Müslümanların üzerine olsun.

En çok aldandığımız fakat en çok ihtiyacımız olan, tükendiğinde tekrar kazanılması zor olan zamandır. Bizim irademiz ile akıp gitmeyen ancak irademiz ile kıymetini bilerek değerlendireceğimiz bir kavram olan zaman, doğru tüketilmediği zaman bizleri tüketecektir. Boşa geçen zamanı telafiye hangi sermayenin gücü yeter? Karun’un çıkan canını almaya muhteşem serveti yeter mi?  Zaman hayattır. Zamanı idrak eden, kıymetini hakkıyla takdir eden insan, yaşıyor demektir.

Zaman Kur’an’da birçok farklı kelime ile ifade edilmiştir. Gerek ay, gün, yıl olarak gerek gece veyahut gündüz olarak gerekse müddet, asr, devir olarak ifade edilmiştir. Sözlükte ‘uzun veya kısa olan vakit’ anlamına gelen zamanı ifade eden bunca kelimenin, Kur’an içerisinde bulunmasının ve anlatılmasının mutlaka bir hikmeti vardır. Allah(cc) bizlere zamanın nasıl kullanılması gerektiğini bizzat kitabında göstermiştir. Örneğin:

‘Şu halde onların söylediklerine karşı sabırlı ol, güneşin doğuşundan ve batışından önce Rabbini hamd ile tesbih et (yücelt). Gecenin bir bölümünde ve gündüzün uçlarında da tesbihte bulun ki hoşnut olabilesin.’ (taha-130)

Namaz vakitleri, oruç zamanı, hac zamanı, gece ibadet zamanı veyahut daha birçok önemli zaman ki bunlar bizlere zaman konusunda nasıl bir yol izlememiz gerektiğini, vaktin kıymet ve ehemmiyetini, olması gereken tedbir ile düzeni göstermektedir. Allah(cc) bizlere gece ibadet etme üzerine birçok ayet ile tavsiyede bulunmuştur. Nitekim Rasulullah (sav)’ in hayatında bu ayetlerin örneğini çok güzel bir şekilde bulabilmekteyiz. Bu ayet ve uygulamalar bizlere günlük meşguliyet ve arbedenin içerisinden sıyrılarak yalnız bir olan Allah’a nasıl ibadet edilmesi gerektiğini göstermekle beraber ömrün büyük bir kısmını alan gecenin nasıl değerlendirilmesi gerektiğini de göstermektedir. Aslında zaman hakkında bir ders niteliğindedir.

İslam dini zamana çok kıymet vermiştir. Kadir gecesi, namaz saatleri, cuma günü, arife ve bayram günleri gibi belli gün ve saatler Müslümanları her an tedbir ve temkinli olmaya itmektedir. Bunların hepsiyle beraber ömür sermayesini değerlendirmede aldanış ve gafletten de uzak tutmaktadır. Sağlığın yerinde olması, dünya lezzetlerinin alınması ve fani bir dünya istikbali için yapılan bitmez tükenmez planlar Müslümanları aldatmaktadır. Rasulullah (sav) bu aldatıcı dünya içerisinde Müslümanları her an uyanık tutabilmek için ‘Lezzetleri acılaştıran ölümü çokça hatırlayınız’ veyahut ‘Bu dünyada tıpkı bir gurbetçi ve yolcu gibi ol’ buyurmaktadır. Bu ve benzeri uyarılar bizleri her an ve zamanı değerlendirmeye itmelidir. Müslümanın boş vakti olamaz, boşa geçen bir zaman bizleri nasıl olurda ölüme hazırlayabilir?

Vakti olmadığına yakınan kimseler boşa geçirdiği zamanı bir düşünsünler. Gün içerisinde ne kadar çok boş vakit olduğunu görecekler. Arkadaşını beklerken, abdeste hazırlanırken, yolda yürürken, otobüste giderken vb. aldandığımız birçok boş vakit bulunmaktadır. Not kağıdına aldığı notu ezberleyebileceği, tefekkür edebileceği, tesbih edebileceği birçok boş vakit. O halde diyebiliriz ki aslında zaman var ancak bizler o zamanların içerisinde gafletle boğuşuyoruz.

İnsanoğlu Kur’an’da da belirtildiği üzere 5 evreden geçmektedir. Bebeklik, çocukluk, gençlik, orta yaş ve yaşlılık. Her bir evreninin farklı zaman mefhumu ve bu doğrultuda ihtiyaçları vardır. Örneğin çocukluk evresinde bulunan kimse için anne baba eğitimi ön planda bulunur.

Zamanı daha iyi kullanabilmek için gündüz planı, gece planı, arkadaş seçimi, işyeri ve mekan seçimi çok önemlidir. Nitekim fayda vermeyecek şekilde vaktini değerlendiren bir arkadaş bizleri de bu yöne yöneltebilir. Planlaması yapılmayan bir çalışma yarıda kalabilir. Nitekim Rasulullah (sav)’in hayatına baktığımız zaman her şeyin planlı ve programlı olduğunu görmekteyiz. Rasulullah’ın zaman konusunda üç prensibi dikkat çekmektedir. 1: İşlerini imkan nispetinde günlere göre haftalık, vakitlere göre günlük programlara tabi kılmıştır. 2: Sorumluluğu olan her iş için belli bir vakit ayırmıştır. 3: Zamanı boşa geçirilmesi söz konusu değildir. Baktığımız zaman planlı ve programlı bir hayat olduğunu görmekteyiz. Elbette Rasulullah’ın gündelik plan ve programı dışında gerçekleşen olaylar da oldu fakat o hiçbir zaman bu olaylar doğrultusunda boşa zaman geçirmedi çünkü Allah’ın ‘O halde boş kaldığında hemen kalk yine yorul’ düsturunun yaşayan örneğiydi. Bizlerde zaman konusunda Rasulullah’ın bu 3 prensibini anlamalı ve hayatımızda uygulamalıyız.

İslam istirahate, tatile karşı değildir. İslam boşa geçirilmiş Allah’ın razı olmadığı istirahat ve tatile karşıdır. Müslüman dinlenecek fakat Allah’ın razı olduğu şekilde vaktini en iyi şekilde değerlendirerek dinlenecektir. Müslüman mizah yapabilir fakat İslam’ın izin verdiği sınırlar çerçevesinde aşırıya kaçmadan yapabilir. Saatlerce kahkaha ve boşa geçen zamanın hesabını nasıl verebiliriz? Müslüman uyumayacak değil uyuyacak fakat daha zinde olabilmek daha iyi ibadet edebilmek, Allah’ın dinine daha iyi hizmet edebilmek için bir amaç doğrultusunda uyuyacak. Müslüman spor aktiviteleri yapacak ancak yukarıda da dediğimiz gibi bununda bir amaç doğrultusunda olması gerekir nitekim eğlence amacıyla yapılan spor mekruh kabul edilirken Allah’ın dinine hizmet amacıyla yapılan spor sevap kapısıdır.

İslam alimleri zaman konusunda müşterek olarak şunu söylemişlerdir: ‘Geçmiş zaman elden çıkmıştır, gelecek ise henüz gaybtadır, öyle ise mevcut olan, senin için içinde bulunduğun şu ândır.’ Bu açıklamada görüyoruz ki bulunduğumuz şu ânın kıymeti pek değerli ve elzemdir. Bizler bu ânın kıymetini bildiğimiz vakit onun tekrar geri gelmeyeceğini anlamışız demektir. Nitekim maddiyat tekrar yerine gelebilir. Para biterse tekrar kazanılır. Ev yıkılırsa tekrar dikilir ama ân yani bulunduğumuz şu vakit kaybolduğu taktirde, boş geçtiği taktirde tekrar kazanamayız.

Dini bir gayesi olmayan saatlerce süren yemek masaları, muhabbet meclisleri, saatlerce süren uyku… Bir düşünelim giden zamanı, ağlamak zırlamak bu zamanı geri getiremez, dünyalarca değerli eşya o vakti tekrar vermez. Şimdi düşünün ki zaman ne kadar değerli. Bizler avcumuzu açıp güvercinin gitmemesini istiyoruz. Fakat avcumuzu açarsak o güvercin uçacaktır. Bizler oyun ve eğlence uğrana dünya hayatına gönderilmedik. Müslüman amaçsız, gayesiz olamaz, olmamalıdır. O her hareketini düşünerek ve bilerek atmalıdır. Peki ben zamanımı nasıl değerlendiririm diye bir endişe duyduysak eğer öncelikle her Müslümanın kendi hayatına, düzenine bakması gerekir. İstenmeyen şeyleri hayatından çıkarmalıdır. Eğer bu arkadaş ise o arkadaştan uzak durmalı, telefon veyahut teknoloji ise kendini sınırlandırmalı, eğer dilini tutamıyorsa sessizliği tercih etmeli gerektiği kadar konuşmalı. Her ferdin kendi hayatına göre planlama ve program yapması gerekir bir annenin sorumluluğu farklı iken babanın daha bir başkadır. Bu sebeple diyebiliriz ki geri gelmeyecek zamanı kazanmak için saman alevi gibi bir program yerine hayatın tümünü kapsayan bir bilinçle program yapmalıyız ki pişman olmayalım

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN