B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

2- Yetimlere mallar\u0131n\u0131 veriniz, temiz mal\u0131 murdar\u0131 ile de\u011fi\u015ftirmeyiniz, onlar\u0131n mallar\u0131n\u0131 kendi mallar\u0131n\u0131za katarak yemeyiniz, \u00e7\u00fcnk\u00fc bu b\u00fcy\u00fck bir vebaldir.<\/em><\/strong><\/p>\n

3- E\u011fer g\u00f6zetiminiz alt\u0131ndaki yetim k\u0131zlar\u0131 ile evlendi\u011finiz takdirde onlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 gerekti\u011fi gibi g\u00f6zetemeyece\u011finizden korkarsan\u0131z size nikah\u0131 d\u00fc\u015fen kad\u0131nlardan ikisi, \u00fc\u00e7\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fc ile evlenebilirsiniz. Ama e\u011fer onlar aras\u0131nda adil davranamayaca\u011f\u0131n\u0131zdan korkarsan\u0131z tek kad\u0131nla evleniniz, ya da eliniz alt\u0131ndaki cariye ile yetininiz Haks\u0131zl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmemeniz i\u00e7in en uygun hareket budur.<\/em><\/strong><\/p>\n

4- Kad\u0131nlar\u0131n mehirlerini g\u00f6n\u00fcl ho\u015fnutlu\u011fu ile veriniz. Fakat e\u011fer onlar mehirlerinin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak size ba\u011f\u0131\u015flarlar ise bunu afiyetle yiyiniz.<\/em><\/strong><\/p>\n

5- Allah’\u0131n, sizi ba\u015f\u0131na dikti\u011fi mallar\u0131 aptallar\u0131n (akl\u00ee dengesi yerinde olmayanlar\u0131n) ellerine vermeyiniz. Fakat onlar\u0131 bu mallardan besleyiniz, giydiriniz ve kendilerine g\u00fczel s\u00f6z s\u00f6yleyiniz.<\/em><\/strong><\/p>\n

6- Yetimleri evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelene kadar deneyiniz. E\u011fer olgunla\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrseniz hemen mallar\u0131n\u0131 kendilerine teslim ediniz. Yetimler b\u00fcy\u00fcyecek endi\u015fesi ile bu mallar\u0131 savurganca yemeyiniz. Zengin veliler bu mallara hi\u00e7 el s\u00fcrmesin. Fakir veliler ise bu mallar\u0131n geleneklere uygun d\u00fc\u015fecek kadar\u0131n\u0131 yesin. Yetimlere mallar\u0131n\u0131 teslim ederken yan\u0131n\u0131zda \u015fahit bulundurunuz. Ger\u00e7i hesap sorma merci olarak Allah yeterlidir.<\/em><\/strong><\/p>\n

Dedi\u011fimiz gibi bu \u0131srarl\u0131 tavsiyeler, genelde t\u00fcm zay\u0131flar\u0131n \u00f6zelde yetim ve kad\u0131nlar\u0131n\u0131n haklar\u0131n\u0131n yok edilmesine ili\u015fkin Arap cahiliyesindeki bir olguya i\u015faret etmektedir. Bu kal\u0131nt\u0131lar Kur’an’\u0131n eritip yok etmesinden \u00f6nce asl\u0131 da cahiliyeden kopup gelen m\u00fcsl\u00fcman cemaatle de varl\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu konuda Kur’an m\u00fcsl\u00fcman kitleye yepyeni bir d\u00fc\u015f\u00fcnce, duygu, gelenek ve bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 kazand\u0131rmaktad\u0131r.<\/p>\n

YET\u0130MLER\u0130N MALLARI<\/strong><\/p>\n

“Yetimlere mallar\u0131n\u0131 veriniz. Temiz mal\u0131 murdar\u0131 ile de\u011fi\u015ftirmeyiniz. Onlar\u0131n mallar\u0131n\u0131 kendi mallar\u0131n\u0131za katarak yemeyiniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu b\u00fcy\u00fck bir vebaldir”<\/strong><\/p>\n

Yetimlerin eliniz alt\u0131ndaki mallar\u0131n\u0131 verin. \u0130yisinin yerine k\u00f6t\u00fcs\u00fcn\u00fc vermeye kalk\u0131\u015fmay\u0131n. Verimli arazilerinin yerine \u00e7orak arazinizi vermeniz gibi… Ya da koyunlar\u0131n\u0131 hisselerini paralar\u0131n\u0131 -\u00e7\u00fcnk\u00fc paran\u0131n da de\u011ferlisi ve de\u011fersizi vard\u0131r ya da iyisi ve k\u00f6t\u00fcs\u00fc bulunan herhangi bir mal gibi… Ayn\u0131 \u015fekilde tamam\u0131n\u0131 veya bir k\u0131sm\u0131n\u0131 mal\u0131n\u0131za katmakla mallar\u0131n\u0131 yemeyin. Ku\u015fkusuz bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc b\u00fcy\u00fck g\u00fcnaht\u0131r. \u0130\u015fte Allah sizi bu b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahtan sak\u0131nd\u0131rmaktad\u0131r.<\/p>\n

Demek ki bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc, ilk defa bu ayete muhatap olan toplumda meydana gelmi\u015ftir. Hitap \u015fekli, bunun, aralar\u0131nda bu i\u015fi yapanlara y\u00f6nelik oldu\u011funu g\u00f6stermektedir. Bu, cahiliyeden kalma bir izdir. Her cahiliye toplumunda benzerine rastlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Benzerlerini modern cahiliyede gerek \u015fehirde gerekse k\u00f6ylerde g\u00f6rmemiz m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bunca yasal tedbire ve m\u00fcmeyyiz olmayanlar\u0131n mallar\u0131n\u0131 g\u00f6zetmek i\u00e7in olu\u015fturulmu\u015f bunca devlet kurulu\u015funa ra\u011fmen yetimlerin mallar\u0131 bir\u00e7ok vasi taraf\u0131ndan \u00e7e\u015fitli yollarla ve t\u00fcrl\u00fc hilelerle yenmektedir. Bu konuda kanunlar\u0131n yat\u0131r\u0131mlar\u0131n, g\u00f6stermelik g\u00f6zetimlerin yarar\u0131 olmaz. Kesinlikle, birtek \u015feyin yarar\u0131 olabilir, o da takvad\u0131r. Vicdanlar \u00fczerindeki i\u00e7sel g\u00f6zetimin g\u00fcvencesi odur. Bundan sonra yasalar\u0131n bir de\u011feri ve etkisi olabilir ancak. Bu ayetin n\u00fczul\u00fcnden sonra yetimlerin kendi mal\u0131n\u0131 mallar\u0131ndan ay\u0131rmalar\u0131 ve yemeklerini yemeklerinden ay\u0131rmalar\u0131 hususunda sak\u0131nmalar\u0131 bildirildi\u011finde, sak\u0131nma ve b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131n meydana gelece\u011fini duyduklar\u0131 takvan\u0131n da o denli titizlik g\u00f6steren vasilerde oldu\u011fu gibi… \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131 sak\u0131nd\u0131ran y\u00fcce Allah’t\u0131 ve \u015f\u00f6yle buyuruyordu:<\/p>\n

“\u00c7\u00fcnk\u00fc bu b\u00fcy\u00fck vebaldir.”<\/strong><\/p>\n

Yasama ve d\u00fczenlemelerin uygulanmas\u0131 i\u00e7in vicdanda takvadan bir g\u00f6zetim bulunmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece kanun ve d\u00fczenlemeler yararl\u0131 olamaz. S\u0131rlar\u0131 bilen, vicdanlar\u0131 g\u00f6zeten bir y\u00f6nden kaynaklanmad\u0131k\u00e7a (bu kanun ve d\u00fczenler kar\u015f\u0131s\u0131nda) takva duygusu harekete ge\u00e7mez. Ancak bu durumda -kanuna sayg\u0131s\u0131zl\u0131k yapmamaya \u00f6zen g\u00f6steren- fert Allah’a ihanet etti\u011fini, O’nun emrine isyan etti\u011fini, iradesine kar\u015f\u0131 geldi\u011fini ve y\u00fcce Allah’\u0131n bu niyetini ve davran\u0131\u015f\u0131 bildi\u011fini alg\u0131lar. \u0130\u015fte bu durumda ayaklar\u0131 titrer, eklemleri gev\u015fer ve takva duygusu harekete ge\u00e7er.<\/p>\n

Kullar\u0131n\u0131 en iyi y\u00fcce Allah bilir. F\u0131tratlar\u0131n\u0131 en iyi O tan\u0131r. Onlar\u0131 yaratan oldu\u011funa g\u00f6re ruhsal ve sinirsel yap\u0131lar\u0131ndan da en iyi O haberdard\u0131r. Bu y\u00fczden y\u00fcce Allah, kalplerde \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fc, etkisi, korku ve sayg\u0131nl\u0131\u011f\u0131n bulunabilmesi i\u00e7in kullar\u0131n uyaca\u011f\u0131 \u015feriat\u0131n kendi \u015feriat\u0131, kanunun kendi kanunu, d\u00fczenin kendi d\u00fczeni ve metodun kendi metodu olmas\u0131n\u0131 dilemi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o, kalplerin korktu\u011fu, titredi\u011fi ve gizli s\u0131rlara ve kalplerin vak\u0131f oldu\u011funu bildi\u011fi bu merciye dayanmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece hi\u00e7bir kanuna itaat edilmeyece\u011fini bilir. Ayr\u0131ca bask\u0131 ve sindirmenin kalplerden habersiz y\u00fczeysel g\u00f6zetimlerin etkisi sonucu kullar\u0131n koydu\u011fu kanunlara uysalar da kontrol\u00fcn gaflet an\u0131nda veya f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulduk\u00e7a bundan kurtulman\u0131n yollar\u0131n\u0131 aramaktad\u0131rlar. Nitekim s\u00fcrekli bir kah\u0131r, \u00f6fke ve bu bask\u0131y\u0131 bertaraf etme haz\u0131rl\u0131\u011f\u0131 i\u00e7inde olurlar.<\/p>\n

“E\u011fer g\u00f6zetiminiz alt\u0131ndaki yetim k\u0131zlar ile evlendi\u011finiz takdirde onlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 gerekti\u011fi gibi g\u00f6zetemeyece\u011finizden korkarsan\u0131z size nikah\u0131 d\u00fc\u015fen kad\u0131nlardan ikisi, \u00fc\u00e7\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fc ile evlenebilirsiniz. Ama e\u011fer onlar\u0131n aras\u0131nda adil davranamayaca\u011f\u0131n\u0131zdan korkarsan\u0131z tek kad\u0131nla evleniniz, ya da elinizin alt\u0131ndaki cariye ile yetininiz. Haks\u0131zl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmemeniz i\u00e7in en uygun hareket budur.”<\/strong><\/p>\n

Urve b. Z\u00fcbeyr (Allah O’ndan raz\u0131 olsun) Hz. Ai\u015fe’den “yetim k\u0131zlar hususunda adaleti g\u00f6zetemeyece\u011finizden korkarsan\u0131z”.. <\/strong>ayetini sordum bana \u015f\u00f6yle cevap verdi der: “Ey bac\u0131m\u0131n o\u011flu, bu yetim k\u0131z velisinin himayesinde bulunur. Velisi mal\u0131n\u0131 kendi mal\u0131na katar, bu arada mal\u0131 ve g\u00fczelli\u011fi ho\u015funa gider. Mehrinde adaleti g\u00f6zetmeksizin onunla evlenmek ister. Ona ba\u015fkas\u0131n\u0131n verece\u011fi kadar bir \u015fey verir. Bu y\u00fczden adaletli davranmad\u0131klar\u0131 ve adet olan mehirlerinin en \u00fcst\u00fcn\u00fcn\u00fc vermedikleri s\u00fcrece onlar\u0131 nikahlamaktan al\u0131konuldular. Onlardan ba\u015fka kad\u0131nlar\u0131 nikahlamalar\u0131 emredildi. Urve diyor ki, Ai\u015fe \u015f\u00f6yle dedi: Baz\u0131 insanlar bu ayet geldikten sonra Resulullah’tan (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) fetva istediler. Bunun \u00fczerine y\u00fcce Allah \u015fu ayeti indirdi: `Onlar senden kad\u0131nlara ili\u015fkin fetva istiyorlar. De ki; onlar hakk\u0131ndaki fetvay\u0131 Allah veriyor. Kendilerine farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f \u015feyi vermedi\u011finiz ve onlarla evlenmeyi arzulad\u0131\u011f\u0131n\u0131z yetim kad\u0131nlar hakk\u0131nda kitapta size okunan\u0131…” (Nisa suresi; 127)<\/strong> Hz. Ai\u015fe (Allah O’ndan raz\u0131 olsun) diyor ki, “Nikahlamay\u0131 arzulad\u0131\u011f\u0131n\u0131z…” s\u00f6z\u00fcnden, birinizin mal\u0131 ve g\u00fczelli\u011fi az olan yan\u0131ndaki yetim k\u0131zdan y\u00fcz \u00e7evirmesi kastedilmektedir.<\/p>\n

Bu y\u00fczden mallar\u0131 ve g\u00fczellikleri az oldu\u011fu zaman y\u00fcz \u00e7evirmemeleri i\u00e7in adaletle davranmad\u0131klar\u0131 s\u00fcrece mallar\u0131n\u0131 ve g\u00fczelliklerini arzulayanlar onlar nikahlamaktan al\u0131konuldular.” (Buhari rivayet etmi\u015ftir.<\/strong>)<\/p>\n

Hz. Ai\u015fe’nin hadisi, cahiliye toplumunda yayg\u0131n olan sonra da Kur’an, gelip bu y\u00fcce direktifler ve “yetimler konusunda adaleti g\u00f6zetemiyece\u011finizden korkarsan\u0131z..” <\/strong>diyerek i\u015fi vicdanlara dayand\u0131rmak suretiyle yasaklay\u0131p yok edene kadar m\u00fcsl\u00fcman kitle i\u00e7inde de varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren d\u00fc\u015f\u00fcnce ve geleneklerin bir y\u00f6n\u00fcn\u00fc tasvir etmektedir. Bu, <\/strong>himayesindeki yetim konusunda adaleti g\u00f6zetmeyecek vekilinin titiz davranmas\u0131, Allah’tan sak\u0131n\u0131p korkmas\u0131 sonucudur. Ayetin h\u00fckm\u00fc geneldir. Adaletin g\u00f6zetilece\u011fi yerleri s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131yor. Bu durumlarda istenen, t\u00fcm \u015fekilleri ve anlamlar\u0131yla adalettir. Mehirle ilgili olmas\u0131 ya da di\u011fer bir de\u011fere ili\u015fkin olmas\u0131 \u00f6nemli de\u011fildir. Birinin yetim k\u0131z\u0131, kalbinde bir sevgi bulunmadan ve onunla beraberli\u011fi arzulamadan s\u0131rf mal\u0131na duydu\u011fu ilgiden dolay\u0131 nikahlamas\u0131 veya evlenmeyi istemedi\u011fi halde utanc\u0131ndan ya da velisinin iste\u011fine kar\u015f\u0131 geldi\u011finde mal\u0131n\u0131n zayi olaca\u011f\u0131ndan korktu\u011fundan dolay\u0131 bu isteksizli\u011fini s\u00f6yleyemeyen k\u0131z\u0131n iste\u011fini g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurmadan orada hayat\u0131n birlikte s\u00fcrmesine imkan vermeyecek kadar ya\u015f fark\u0131 oldu\u011fu halde nikahlamak gibi adaletin ger\u00e7ekle\u015fmesinden endi\u015fe duyulan daha nice durumlar…<\/p>\n

\u0130\u015fte Kur’an, vicdan\u0131 bir bek\u00e7i, takvay\u0131 da bir g\u00f6zetleyici konumuna getirmektedir. Ge\u00e7en ayette, b\u00fct\u00fcn bu direktifleri gerektirecek y\u00fcce Allah’\u0131n \u015fu s\u00f6z\u00fc yer alm\u0131\u015ft\u0131: “Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah sizi s\u00fcrekli g\u00f6zetmektedir.”<\/strong><\/p>\n

B\u0130RDEN \u00c7\u00d6K KADINLA EVL\u0130L\u0130K<\/strong><\/p>\n

Veliler himayelerindeki yetim k\u0131zlar konusunda adaleti g\u00f6zetmede kendilerine g\u00fcvenemiyorlarsa ba\u015fka kad\u0131nlar vard\u0131r. Kulun bundan \u015f\u00fcphe edip ka\u00e7\u0131nmas\u0131 i\u00e7in geni\u015f imkanlar vard\u0131r.<\/p>\n

“E\u011fer g\u00f6zetiminiz alt\u0131ndaki yetim k\u0131zlarla evlendi\u011finiz takdirde onlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 gerekti\u011fi gibi g\u00f6zetemeyece\u011finizden korkarsan\u0131z size nikah\u0131 d\u00fc\u015fen kad\u0131nlardan ikisi, \u00fc\u00e7\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fc ile evlenebilirsiniz. Ama e\u011fer onlar aras\u0131nda adil davranamayaca\u011f\u0131n\u0131zdan korkarsan\u0131z tek tad\u0131nla evleniniz, ya da eliniz alt\u0131ndaki cariye ile yetininiz. Haks\u0131zl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmemeniz i\u00e7in en uygun hareket budur.”<\/strong><\/p>\n

Bu, adaleti g\u00f6zetmeme endi\u015fesinden dolay\u0131 sak\u0131ncal\u0131 ve b\u00f6yle bir durumda bir taneyle ya da elleri alt\u0131ndaki cariyelerle yetinmeyi tavsiye etmekle beraber birden fazla kad\u0131nla evlenmeye izindir.<\/p>\n

Bu iznin hikmetini ve yarar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamak yararl\u0131 olacakt\u0131r. Bir zamanlar insanlar bu konuda kendilerini yaratan Rabblerine kar\u015f\u0131 bilgi\u00e7lik tasl\u0131yorlard\u0131. \u0130nsan hayat\u0131 f\u0131trat\u0131 ve \u00e7\u0131kar\u0131 konusunda y\u00fcce yarat\u0131c\u0131lar\u0131ndan daha isabetli bir bulu\u015fa sahip olduklar\u0131n\u0131 iddia ediyorlard\u0131. Bu ve di\u011fer konularda heva, \u015fehvet, bilgisizlik ve k\u00f6rl\u00fc\u011fe dayanarak konu\u015fuyorlard\u0131. Sanki kendilerinin alg\u0131lay\u0131p g\u00fc\u00e7 yetirdikleri g\u00fcn\u00fcm\u00fcz ko\u015ful ve zorunluluklar\u0131n\u0131, insanlar i\u00e7in bu kanunlar\u0131 koydu\u011fu g\u00fcn y\u00fcce Allah hesaba katmam\u0131\u015f ve takdir buyurmam\u0131\u015f gibi…<\/p>\n

Bu, k\u00fcstah\u00e7a ve edepsizce, kafirce ve sap\u0131k\u00e7a bir iddia oldu\u011fu kadar cahilce ve k\u00f6rce bir iddiad\u0131r da. Buna ra\u011fmen s\u00f6ylenip duruyorlar.<\/p>\n

K\u00fcf\u00fcr ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131nda k\u00fcstahla\u015f\u0131p utanmaz hale gelen cahil ve k\u00f6rlerin bundan vazge\u00e7ti\u011fini g\u00f6remezsin. Bu dine kar\u015f\u0131 komplolar haz\u0131rlamaya \u00f6nem veren odaklar taraf\u0131ndan kiralanan bu ki\u015filer kendilerinden emir alarak, korkmadan f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulduk\u00e7a Allah’\u0131n dinine kar\u015f\u0131 k\u00fcstahl\u0131k yapmakta, Allah’a ve O’nun b\u00fcy\u00fckl\u00fc\u011f\u00fcne kar\u015f\u0131 gelmekte ve O’nun sistemine utanmazca sald\u0131rmaktad\u0131rlar.<\/p>\n

Bu sorunun -\u0130sl\u00e2m’\u0131n belirtti\u011fi birden fazla kad\u0131nla evlenme sorununun- kolayl\u0131k, a\u00e7\u0131kl\u0131k ve kesinlikle ele al\u0131nmas\u0131 ve \u00e7evresindeki pratik ve ger\u00e7ek ko\u015fullar\u0131n bilinmesi gerekir.<\/p>\n

Buhari -kendi isnadiyle- \u015f\u00f6yle rivayet ediyor: G\u0131ylan b. Selem es-Sekafi m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011fu zaman on tane kan\u0131s\u0131 vard\u0131. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) ona “\u0130\u00e7lerinden d\u00f6rt tanesini se\u00e7” dedi.<\/p>\n

Ebu Davut -kendi isnadiyle- Umeyri el-Esedi’nin \u015f\u00f6yle dedi\u011fini rivayet ediyor: M\u00fcsl\u00fcman oldu\u011fumda sekiz tane kar\u0131m vard\u0131. Bunu Peygamber’e s\u00f6yleyince “\u0130\u00e7lerinden d\u00f6rt tanesini se\u00e7” dedi.<\/p>\n

\u015eafii M\u00fcsnedinde \u015f\u00f6yle diyor: Ebu Ziyad’\u0131 dinleyen biri \u015f\u00f6yle dedi\u011fini haber verdi: Bana Abdulmecid, \u0130bn-i Sehl b. Abdurrahman’dan o da Avf b. Haris’ten o da Nevfel b. Muaviye ed-Deylemi’nin \u015f\u00f6yle dedi\u011fini haber verdi: “M\u00fcsl\u00fcman olurken be\u015f tane kar\u0131m vard\u0131. Resulullah (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) “\u0130stedi\u011fin d\u00f6rt tanesini se\u00e7 di\u011ferini b\u0131rak” dedi.<\/p>\n

O halde \u0130slam bir adam\u0131n -hi\u00e7bir s\u0131n\u0131rlama ve kayda uymadan- on tane, daha \u00e7ok ya da az kad\u0131nla evlenebildi\u011fi bir d\u00f6nemde gelmi\u015f ve erkeklere \u015funu bildirmi\u015ftir: M\u00fcsl\u00fcman\u0131n a\u015fmamas\u0131 gereken bir s\u0131n\u0131r vard\u0131r o da “d\u00f6rtt\u00fcr”.. Bir kay\u0131t vard\u0131r o da adaleti g\u00f6zetme imkan\u0131d\u0131r. Aksi takdirde bir taneyle veya eliniz alt\u0131ndaki cariyelerle yetineceksiniz.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m b\u00fcsb\u00fct\u00fcn serbest b\u0131rakmak i\u00e7in gelmemi\u015ftir. Daha \u00e7ok s\u0131n\u0131rland\u0131rmak i\u00e7in gelmi\u015ftir. \u0130\u015fi erke\u011fin hevas\u0131na b\u0131rakmam\u0131\u015ft\u0131r. Birden fazla kad\u0131nla evlenmeye bir s\u0131n\u0131rland\u0131rma getirmi\u015ftir. Yoksa verilen izni kald\u0131r\u0131rd\u0131.<\/p>\n

O halde \u0130sl\u00e2m neden bu izni vermi\u015ftir?<\/p>\n

\u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m d\u00fczeni insan i\u00e7indir. Realist ve pratik bir d\u00fczendir. \u0130nsan f\u0131trat\u0131 ve yap\u0131s\u0131yla uyum i\u00e7indedir. \u0130nsan\u0131n ger\u00e7eklerine ve zorunluluklar\u0131na uygundur. Farkl\u0131 b\u00f6lge ve zamanlarda ve farkl\u0131 durumlarda de\u011fi\u015fen hayat ko\u015fullar\u0131yla da uyu\u015fmaktad\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m, ger\u00e7ek\u00e7i ve pratik bir d\u00fczendir. \u0130nsan\u0131, daha y\u00fcksek bir d\u00fczeye ve \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn doruklar\u0131na y\u00fckseltmek i\u00e7in onu i\u00e7inde bulundu\u011fu durumdan, i\u015fgal etti\u011fi konumdan ele almaktad\u0131r. F\u0131trat\u0131n\u0131 ink\u00e2r etmeden, bozmadan… Olguyu de\u011fi\u015ftirmeden, ihmal etmeden… Y\u00f6nlendirirken bask\u0131 ve haks\u0131zl\u0131\u011fa yeltenmeden.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m, bo\u015f bir bilgi\u00e7li\u011fe, c\u0131v\u0131k bir ukal\u00e2l\u0131\u011fa, sa\u00e7ma bir idealizme ve insan f\u0131trat\u0131, onun prati\u011fi ve hayat \u015fartlar\u0131yla \u00e7arp\u0131\u015f\u0131p sonradan toz duman eden d\u00fc\u015fsel g\u00fcvencelere dayanan d\u00fczen de\u011fildir.<\/p>\n

O, insan ahl\u00e2k\u0131n\u0131 ve toplumun temizli\u011fini g\u00f6zeten bir d\u00fczendir. Bu y\u00fczden, insan\u0131n prati\u011fi ile \u00e7arp\u0131\u015fan zaruretlerin tokma\u011f\u0131 alt\u0131nda ahl\u00e2k\u0131n bozulmas\u0131na ve toplumun kirlenmesine neden olabilecek maddi bir olgunun olu\u015fmas\u0131na m\u00fcsamaha g\u00f6stermez. Daha \u00e7ok fert ve toplumu, az bir \u00e7aba sarf ederek ahl\u00e2k\u0131n korunmas\u0131na ve toplumun temizli\u011fine yard\u0131mc\u0131 bir ortam olu\u015fturmaya y\u00f6neltmektedir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m d\u00fczeninin bu temel \u00f6zelliklerinin anlam\u0131n\u0131 bu \u015fekilde kavray\u0131p birden fazla kad\u0131nla evlenme sorununa bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda neler g\u00f6r\u00fcr\u00fcz acaba? \u00d6ncelikle.. -gerek tarihte gerekse \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda- bir\u00e7ok topluma bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f kad\u0131nlar\u0131n say\u0131s\u0131n\u0131n evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f erkeklerin say\u0131s\u0131ndan fazla olduklar\u0131n\u0131 bir olgu olarak g\u00f6rmemiz m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Ancak aradaki bo\u015fluk oran\u0131n\u0131n tarihsel olarak hi\u00e7bir toplumda d\u00f6rtte bir oran\u0131n\u0131 a\u015ft\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fclmemi\u015ftir. Hep bu s\u0131n\u0131rlar i\u00e7inde kalm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

O halde de\u011fi\u015fik uluslarda s\u00fcrekli tekrarlanan bu olguyu nas\u0131l tedavi edece\u011fiz? \u00c7\u00fcnk\u00fc bu olguyu g\u00f6rmezlikten gelmenin hi\u00e7bir yarar\u0131 yoktur.<\/p>\n

Omuz silkerek mi tedavi edece\u011fiz? Yoksa \u015fartlar\u0131n ve tesad\u00fcflerin geli\u015fine g\u00f6re kendi kendine tedavi olmas\u0131n\u0131 m\u0131 bekleyece\u011fiz?<\/p>\n

Omuz silkmekle sorun \u00e7\u00f6z\u00fcmlenmez. Toplumun bu olguyu rast gele tedavi etmesi de ho\u015f kar\u015f\u0131lanmaz. Kendine ve insan t\u00fcr\u00fcne sayg\u0131s\u0131 bulunan hi\u00e7bir ciddi insan bunu kabul edemez. O halde bir d\u00fczen gereklidir. Bir uygulama ka\u00e7\u0131n\u0131lmazd\u0131r.<\/p>\n

Bu durumda kendimizi \u00fc\u00e7 ihtimalin kar\u015f\u0131s\u0131nda buluyoruz:<\/p>\n

1- Evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f her erkek evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f bir kad\u0131nla evlenecek geri kalan bir veya daha fazla -aradaki fark\u0131n derecesine g\u00f6re- kad\u0131n evlenmeden kalacakt\u0131r. Hayat\u0131n\u0131 -veya hayatlar\u0131n\u0131- erkek nedir bilmeden ge\u00e7ireceklerdir.<\/p>\n

2- Evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f her erkek sadece evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f bir kad\u0131nla temiz ve yasal bir evlilik yapacak sonra da toplumda e\u015fi bulunmayan kad\u0131nlardan bir veya daha fazla dost veya metres edinecektir. Bunlar da erke\u011fi haram ve karanl\u0131k bir ortamda dost veya metres olarak tan\u0131yacaklard\u0131r.<\/p>\n

3- Evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelmi\u015f erkekler -t\u00fcm\u00fc ya da baz\u0131s\u0131- birden fazla kad\u0131nla evlenecektir. Di\u011fer kad\u0131n da erke\u011fi ayd\u0131nl\u0131k bir ortamda onurlu bir e\u015f bilecektir, haram ve karanl\u0131k bir ortamda dost veya metres de\u011fil.<\/p>\n

Hayat\u0131 boyunca erkek nedir bilmeyen kad\u0131n\u0131n durumu g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulunduruldu\u011funda, birinci ihtimalin f\u0131trat ve insan g\u00fcc\u00fcn\u00fcn d\u0131\u015f\u0131nda oldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131r. \u0130\u015f ve kazan\u00e7 bak\u0131m\u0131ndan kad\u0131n\u0131n erkekten ba\u011f\u0131ms\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 savunan palavrac\u0131lar\u0131n \u00e7\u0131\u011f\u0131rtkanl\u0131\u011f\u0131 bu ger\u00e7e\u011fi de\u011fi\u015ftiremez. \u00c7\u00fcnk\u00fc sorun, insan f\u0131trat\u0131ndan habersiz y\u00fczeysel g\u00f6r\u00fc\u015fle, palavrac\u0131 ve ukal\u00e2 ki\u015filerin sand\u0131\u011f\u0131ndan daha derindir. Bin tane i\u015f, bin tane kazan\u00e7, kad\u0131n\u0131 tabii hayata olan f\u0131tri ihtiyac\u0131ndan m\u00fcsta\u011fni k\u0131lamaz. Bu, ister bedenin veya i\u00e7g\u00fcd\u00fcn\u00fcn istekleri olsun, hayat arkada\u015f\u0131 ve e\u015fle yak\u0131nl\u0131k gibi ruhun ve akl\u0131n istekleri olsun durum de\u011fi\u015fmez. Erkek \u00e7al\u0131\u015f\u0131r, kazan\u0131r, ancak bu ona yetmez. Bir i\u015f edinmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Bu noktada kad\u0131n da erkek gibidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc ikisi de bir nefisten meydana gelmi\u015flerdir.<\/p>\n

\u0130kinci ihtimal, \u0130sl\u00e2m’\u0131n tertemiz \u00e7izgisine, iffetli \u0130sl\u00e2m toplumunun temeline ve kad\u0131n\u0131n insanl\u0131k \u015ferefine z\u0131t bir durumdur. Toplumda fuh\u015fun yayg\u0131nla\u015fmas\u0131na ald\u0131r\u0131\u015f etmeyenler, Allah’a kar\u015f\u0131 bilgi\u00e7lik taslayan ve O’nun \u015feriat\u0131na kar\u015f\u0131 b\u00fcy\u00fcklenenlerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, kendilerini bu b\u00fcy\u00fcklenmeden vazge\u00e7irecek kimseyi bulamad\u0131klar\u0131 gibi \u00fcstelik bu dine komplo d\u00fczenleyenlerin te\u015fvik ve takdirini buluyorlar yanlar\u0131nda.<\/p>\n

\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc ihtimal \u0130sl\u00e2m’\u0131n se\u00e7ti\u011fi ihtimaldir. Bunu, omuz silkmenin ve palavra iddialar\u0131n yarar sa\u011flayamad\u0131\u011f\u0131 bir olguyu kar\u015f\u0131lamak i\u00e7in \u015fartl\u0131 bir durum olarak se\u00e7mi\u015ftir \u0130sl\u00e2m, insan\u0131 -f\u0131trat\u0131 ve hayat \u015fartlar\u0131yla birlikte- ele al\u0131rken kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 pratik bir olgudan dolay\u0131 bunu se\u00e7iyor. Bunu se\u00e7erken de, ahl\u00e2k\u0131n g\u00fczelli\u011fini ve toplumun temizli\u011fini g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurarak kolayl\u0131k, yumu\u015fakl\u0131k ve pratiklikle insan\u0131 d\u00fc\u015fk\u00fcnl\u00fckten tutup y\u00fccelere, \u00fcst\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fcn zirvesine \u00e7\u0131karacak metodu takip ediyor.<\/p>\n

\u0130kinci olarak, eski-yeni, d\u00fcn, bug\u00fcn, yar\u0131n ve k\u0131yamete kadarki insan topluluklar\u0131na bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda, insan hayat\u0131nda g\u00f6rmezlikten gelinmesi m\u00fcmk\u00fcn olmayan bir olgu g\u00f6rece\u011fiz.<\/p>\n

Verimlilik \u00e7a\u011f\u0131n\u0131n erkeklerde yetmi\u015f ya\u015f\u0131na veya daha yukar\u0131 ya\u015flara kadar s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc halde bu \u00e7a\u011f\u0131n kad\u0131nlarda elli ya\u015f\u0131n dolaylar\u0131nda oldu\u011funu g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Burada erke\u011fin hayat\u0131nda kad\u0131n taraf\u0131ndan kar\u015f\u0131l\u0131k g\u00f6rmedi\u011fi ortalama olarak yirmi senelik bir verimlilik \u00e7a\u011f\u0131 vard\u0131r. \u015e\u00fcphesiz iki t\u00fcr\u00fcn farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131 birle\u015fmesinin hedeflerinden ve de verimlilik ve nesille hayat\u0131n devam etmesi ve \u00e7o\u011fal\u0131p yay\u0131lmakla yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn imar\u0131d\u0131r. O halde hayat\u0131 erkekteki art\u0131k verimlilikten yararlanmaktan engellememiz genel f\u0131trat kanununa uymayacakt\u0131r. Ancak bu f\u0131tri olguya uygun olan\u0131 -t\u00fcm toplumlar, \u00e7a\u011flar ve durumlar\u0131 kapsayacak- bir \u015fekilde -bu iznin- kanunla\u015fmas\u0131d\u0131r. Ancak bireysel zorlamaya ba\u015fvurmadan, bu f\u0131tri olguya cevap verecek genel bir imkan haz\u0131rlamak suretiyle gerekti\u011finde yararlanmas\u0131 i\u00e7in hayata m\u00fcsamaha g\u00f6stermekle olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte bu, f\u0131trat\u0131n prati\u011fi ile ilahi s\u00fcrekli g\u00f6zetlenen kanun koyma hikmetine uygun d\u00fc\u015fmektedir. Be\u015feri kanunlar\u0131n say\u0131s\u0131 fazla de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc insanlar\u0131n g\u00f6zlemi s\u0131n\u0131rl\u0131d\u0131r, her\u015feye dikkat edemez, uzak-yak\u0131n t\u00fcm ko\u015fullar\u0131 kavrayamaz. Olaya her a\u00e7\u0131dan bakamaz, her ihtimali g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulunduramaz.<\/p>\n

A\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131m\u0131z ger\u00e7eklerle ili\u015fkili olarak, erke\u011fin f\u0131tri g\u00f6revini yerine getirmeyi istemesine ra\u011fmen -ya\u015fl\u0131l\u0131k veya hastal\u0131ktan dolay\u0131- kad\u0131n\u0131n isteksizli\u011fi, buna ra\u011fmen her ikisinin de evlili\u011fi s\u00fcrd\u00fcrmeyi istemeleri ve ayr\u0131l\u0131ktan dolay\u0131 nefret etmeleri zaman zaman g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz pratik durumlard\u0131r. Peki bu gibi durumlar\u0131 nas\u0131l kar\u015f\u0131layaca\u011f\u0131z?<\/p>\n

Omuz silkerek, e\u015flerden her birini kafalar\u0131n\u0131 duvarlara vurmaya terk etmekle mi kar\u015f\u0131layaca\u011f\u0131z? Yoksa bo\u015f bir palavrac\u0131l\u0131k ve bilgi\u00e7lik insan hayat\u0131n\u0131n ciddiyetine ve sorunlar\u0131yla uyu\u015fmamaktad\u0131r.<\/p>\n

Bu durumda -yine- kendimizi \u00fc\u00e7 ihtimalin \u00f6n\u00fcnde buluruz:<\/p>\n

1- Kanun ve otorite g\u00fcc\u00fcyle erke\u011fi, f\u0131tri isteklerini yerine getirmesine engel olaca\u011f\u0131z. Ona “ay\u0131p be adam, bu yapt\u0131\u011f\u0131n sana yak\u0131\u015fmaz. Yan\u0131ndaki kad\u0131n\u0131n hak ve \u015ferefiyle de uyu\u015fmaz” diyece\u011fiz.<\/p>\n

2- Bu adam\u0131 diledi\u011fi kad\u0131n\u0131 dost ve metres edinmesi i\u00e7in serbest b\u0131rakaca\u011f\u0131z. 3- Durumun gere\u011fi olarak bu adam\u0131n birden fazla kad\u0131nla evlenmesine izin verece\u011fiz ve birinci e\u015fini de bo\u015famas\u0131na engel olaca\u011f\u0131z.<\/p>\n

Birinci ihtimal f\u0131trata ayk\u0131r\u0131d\u0131r ve be\u015fer g\u00fcc\u00fcn\u00fcn \u00fcst\u00fcndedir. Bir erke\u011fin sinirsel ve ruhsal olarak dayanma g\u00fcc\u00fcne z\u0131tt\u0131r. \u015eayet onu kanun ve otorite g\u00fcc\u00fcyle engelleyecek olursak bunun do\u011furaca\u011f\u0131 en yak\u0131n sonu\u00e7, kendisine bunca s\u0131k\u0131nt\u0131y\u0131 ve Cehennem gibi bir hayat\u0131 y\u00fckleyen evlilikten nefret etmesidir. \u0130\u015fte evi huzur yeri, e\u015fi de arkada\u015f ve \u00f6rt\u00fc kabul eden \u0130sl\u00e2m bundan ho\u015flanmaz.<\/p>\n

\u0130kinci ihtimal \u0130sl\u00e2m’\u0131n ahl\u00e2k prensiplerine ayk\u0131r\u0131d\u0131r. Ayr\u0131ca insan hayat\u0131n\u0131n ilerlemesi, y\u00fckselmesi, ar\u0131nmas\u0131, b\u00f6ylece y\u00fcce Allah’\u0131n hayvandan \u00fcst\u00fcn k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 insana yak\u0131\u015f\u0131r bir hayat olmas\u0131 i\u00e7in \u0130sl\u00e2m’\u0131n uygulad\u0131\u011f\u0131 metoda da uymamaktad\u0131r.<\/p>\n

F\u0131trat\u0131n ger\u00e7ek zaruretlerine ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n ahl\u00e2k sistemine cevap veren birinci e\u015fi evlilik olay\u0131 g\u00f6zeterek koruyan, kar\u0131-koca arkada\u015fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hat\u0131ralar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrme isteklerini ger\u00e7ekle\u015ftiren ve insan\u0131n kolay, rahat ve pratik olarak daha fazla yol almas\u0131n\u0131 kolayla\u015ft\u0131ran sadece \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ihtimaldir.<\/p>\n

B\u00f6yle bir durum, erke\u011fin f\u0131tri olarak neslin devam\u0131n\u0131 istemesine ra\u011fmen kad\u0131n\u0131n k\u0131s\u0131r olmas\u0131yla da meydana gelebilir. Bu durumda erke\u011fin \u00f6n\u00fcnde bir \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc bulunmayan iki yol vard\u0131r:<\/p>\n

1- \u0130nsan\u0131n neslin devam\u0131na olan f\u0131tri arzusuna cevap vermek i\u00e7in ba\u015fka bir kad\u0131nla evlenmek amac\u0131yla e\u015fini bo\u015fayacakt\u0131r.<\/p>\n

2- Birinci e\u015fiyle olan beraberli\u011fini s\u00fcrd\u00fcrmekle beraber ba\u015fka biriyle evlenecektir.<\/p>\n

Baz\u0131 bilgi\u00e7 erkek ve kad\u0131nlar birinci yolun tercih edilmesini savunabilirler. Ancak en az y\u00fczde doksan dokuz kad\u0131n erke\u011fe bu yolu g\u00f6sterenleri lanetleyecektir. Bu hi\u00e7bir kar\u015f\u0131l\u0131k g\u00f6stermeksizin yuvalar\u0131n\u0131 da\u011f\u0131tmakt\u0131r \u00e7\u00fcnk\u00fc. K\u0131s\u0131r oldu\u011fu halde evlenme an\u0131nda k\u0131s\u0131rl\u0131\u011f\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan \u00e7ok az kad\u0131n bulunur. \u00c7o\u011fu kere k\u0131s\u0131r kad\u0131n, di\u011fer kad\u0131n\u0131n kocas\u0131ndan do\u011furdu\u011fu k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklarda bir cinsiyet, bir huzur bulur. \u00c7\u00fcnk\u00fc kendi \u00e7ocuklar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131na \u00fcz\u00fclse de bu \u00e7ocuklar evi hareket ve ne\u015feyle doldururlar.<\/p>\n

Ger\u00e7ek hayat\u0131 pratik ko\u015fullar\u0131yla birlikte d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fczde durum b\u00f6yledir. Burada palavraya kulak verilmez, gevezeli\u011fe de cevap verilmez. Ciddi konularda k\u00e2milli\u011fin ve sululu\u011fun yeri yoktur.<\/p>\n

A\u015fa\u011f\u0131daki ayette oldu\u011fu gibi s\u0131n\u0131rland\u0131rma getiren bu izinde y\u00fcksek hikmetler bulduk:<\/p>\n

“Size nikah\u0131 d\u00fc\u015fen kad\u0131nlardan ikisi, \u00fc\u00e7\u00fc, d\u00f6rd\u00fc ile evlenebilirsiniz. Ama e\u011fer onlar aras\u0131nda adil davranamayaca\u011f\u0131n\u0131zdan korkarsan\u0131z tek kad\u0131nla evleniniz…”<\/strong><\/p>\n

\u0130zin, f\u0131tri bir ger\u00e7e\u011fe, hayati bir olguya cevap vermekte ve toplumu -f\u0131tri zaruretlerin ve de\u011fi\u015fik olgular\u0131n bask\u0131s\u0131 alt\u0131nda- da\u011f\u0131lmaktan, \u00e7\u00f6z\u00fclmekten ve bunal\u0131mdan korumaktad\u0131r.<\/p>\n

S\u0131n\u0131rland\u0131rma da evlilik hayat\u0131n\u0131 a\u015f\u0131r\u0131l\u0131ktan ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bir zaruret ve tam bir ihtiyat olmaks\u0131z\u0131n s\u0131rf k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcrmek amac\u0131na y\u00f6nelik sald\u0131r\u0131lardan kad\u0131n\u0131n \u015ferefini korumaktad\u0131r. Nitekim sonucu ac\u0131 zaruretleri bar\u0131nd\u0131ran adaleti de i\u00e7ermektedir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m’\u0131n ruhunu ve direktiflerini kavrayan biri birden fazla kad\u0131nla evlili\u011fin te\u015fvik edildi\u011fini, f\u0131tri ya da toplumsal bir zorunluluk olmaks\u0131z\u0131n serbest b\u0131rak\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, hayvani zevkten ba\u015fka bir nedenin olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve bunun erke\u011fin, ikide bir dost de\u011fi\u015ftirmesi gibi e\u015f de\u011fi\u015ftirmesinden ba\u015fka bir\u015fey olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyemez. Bu bir zorunlulu\u011fu kar\u015f\u0131layan bir zorunluluktur. Bir sorunun \u00e7\u00f6z\u00fcm\u00fcd\u00fcr. Hayat\u0131n t\u00fcm olgular\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131layan \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde bir s\u0131n\u0131rland\u0131rma getirilmeksizin hevaya b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir.<\/p>\n

Herhangi bir ulus bu izni amac\u0131ndan sapt\u0131r\u0131rsa… Erkekler bu izinden yola \u00e7\u0131karak evlilik hayat\u0131n\u0131 hayvansal zevklerini tatmin ettikleri bir ortama d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrse… Ve bu ku\u015fkulu haliyle “haram” olu\u015fturursa… \u0130\u015fte bu, \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc bir\u015fey de\u011fildir. Bunlar da \u0130sl\u00e2m’\u0131 temsil edemezler. Bunlar \u0130sl\u00e2m’dan uzakla\u015ft\u0131klar\u0131 i\u00e7in bu a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k duruma d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar \u0130sl\u00e2m’\u0131n temiz ve \u015ferefli ruhunu kavramam\u0131\u015flard\u0131r. Nedeni de \u0130sl\u00e2m’\u0131n h\u00fckmetmedi\u011fi \u0130sl\u00e2m \u015feriat\u0131n\u0131n egemen olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u0130sl\u00e2m ve \u015feriat\u0131na boyun e\u011fen insanlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’\u0131n direktifleri, kanunlar\u0131 ve gelenekleriyle idare eden m\u00fcsl\u00fcman bir otoritenin idare etmedi\u011fi bir toplumda ya\u015famalar\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 olan, onun \u015feriat ve kanunundan uzakla\u015fan toplum bu a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011f\u0131n birinci sorumlusudur. Bu bozuk ve bu a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k haliyle “harem” hayat\u0131n\u0131n olu\u015fmas\u0131na birinci derecede sorumlu bu toplumdur. Evlilik hayat\u0131n\u0131n hayvansal zevklerin tatmin edildi\u011fi bir ortama d\u00f6n\u00fc\u015fmesinin sorumlusu odur. Bu durumu d\u00fczeltmek isteyen, insanlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’a, onun \u015feriat\u0131na ve hayat metoduna d\u00f6nd\u00fcrmelidir. Ancak bu \u015fekilde onlar\u0131 temiz, ar\u0131nm\u0131\u015f do\u011fru ve dengeli bir hayata d\u00f6nd\u00fcrebilir, \u00e7\u00fcnk\u00fc. Bu durumu d\u00fczeltmek isteyen insanlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’a \u00e7a\u011f\u0131rmal\u0131d\u0131r, ancak sadece bu k\u0131sm\u0131na de\u011fil, hayat metodunun t\u00fcm\u00fcne \u00e7a\u011f\u0131rmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m d\u00fczeni bir b\u00fct\u00fcnd\u00fcr. Tam ve kapsaml\u0131 bir \u015fekilde uygulanmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece i\u015flevini yerine getiremez.<\/p>\n

Yerine getirilmesi istenen adalet, davran\u0131\u015flarda, nafakada ge\u00e7inme ve cinsel ili\u015fkidedir. Kalplerin arzular\u0131nda ve ruhsal duygularda hi\u00e7bir insandan adil olmas\u0131 beklenemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu insan\u0131n iradesi d\u0131\u015f\u0131ndaki bir olayd\u0131r. Y\u00fcce Allah’\u0131n bu suredeki di\u011fer bir ayette s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fi adalet budur:<\/p>\n

“Ne kadar \u00f6zen g\u00f6sterseniz de e\u015fleriniz aras\u0131nda adaleti sa\u011flayamayacaks\u0131n\u0131z. O halde birine iyice tutulup \u00f6b\u00fcr\u00fcn\u00fc ortada b\u0131rakmay\u0131n\u0131z. E\u011fer bar\u0131\u015f\u0131r, Allah’tan korkarsan\u0131z, hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir ve merhametlidir.” (Nisa suresi; 129)<\/strong><\/p>\n

Baz\u0131 insanlar\u0131n birden fazla kad\u0131nla evlili\u011fin haraml\u0131\u011f\u0131na delil g\u00f6stermeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131klar\u0131, bu ayettir. Oysa i\u015f b\u00f6yle de\u011fildir. Allah’\u0131n \u015feriat\u0131 sa\u011fdan verip soldan al\u0131r gibi, bir ayette emretti\u011fini di\u011fer ayette yasaklayacak kadar komik de\u011fildir. Birinci ayette istenen ve ger\u00e7ekle\u015fmesinden korkuldu\u011funda birden fazla kad\u0131nla evlili\u011fin olmamas\u0131n\u0131 gerektiren adalet davran\u0131\u015f nafaka, beraberlik cinsel ili\u015fki ve di\u011fer g\u00f6r\u00fcn\u00fcr durumlarda g\u00f6zetilmesi gereken adalettir. Be\u015feriyetin tan\u0131d\u0131\u011f\u0131 en \u00fcst\u00fcn insan olan Resulullah’\u0131n (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) yapt\u0131\u011f\u0131 gibi hi\u00e7bir e\u015fi bu durumlar\u0131n hi\u00e7 birinde yoksun b\u0131rakmamak veya \u00f6ncelik tan\u0131mamak… Bu arada \u00e7evresinde bulunanlar ve e\u015flerinden Resulullah’\u0131n Ai\u015fe’yi sevdi\u011fini ona \u00f6zel kalb\u00ee bir ilgi g\u00f6sterdi\u011fini ve bu sevgiyi di\u011ferleriyle payla\u015fmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmeyen yoktu. \u00c7\u00fcnk\u00fc kalpler sahiplerinin egemenli\u011finde de\u011fildir. Onlar Rahman’\u0131n parmaklar\u0131ndan iki parma\u011f\u0131n\u0131n aras\u0131ndad\u0131rlar ve onlar\u0131 diledi\u011fi tarafa \u00e7evirir. Dinini ve kalbini bilen Resulullah (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) \u015f\u00f6yle diyordu: “Allah’\u0131m, bu benim kontrol\u00fcmde olan k\u0131s\u0131md\u0131r. Senin kontrol\u00fcnde olup benim g\u00fcc\u00fcm\u00fcn yetmedi\u011fi bir konuda beni k\u0131rma.” (Ebu Davud, Tirmizi, Nesai<\/strong>)<\/p>\n

Bu noktaya ge\u00e7meden \u00f6nce yine tekrarl\u0131yoruz. Birden fazla kad\u0131nla evlili\u011fi \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131karmam\u0131\u015f, ona s\u0131n\u0131rlama getirmi\u015ftir.<\/p>\n

Bu noktaya ge\u00e7meden \u00f6nce yine tekrarl\u0131yoruz. Birden fazla kad\u0131nla evlili\u011fi emretmemi\u015f, sadece izin vermi\u015f ve \u00e7e\u015fitli ba\u011flarla ba\u011fl\u0131 k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan hayat\u0131n\u0131n ger\u00e7eklerini ve insan f\u0131trat\u0131n\u0131n zaruretlerini kar\u015f\u0131lamak i\u00e7in bu izni vermi\u015ftir. \u015eimdiye kadar alg\u0131layabildi\u011fimiz bu ger\u00e7ekleri ve zaruretleri anlatm\u0131\u015ft\u0131k. Ancak, bunlar\u0131n \u00f6tesinde ba\u015fka nesillerde ba\u015fka zorunluluklar da olacakt\u0131r ku\u015fkusuz.<\/p>\n

Rabbani metodun \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc her h\u00fck\u00fcm ve direktifin arkas\u0131ndaki hikmet ve iyili\u011fin insanlar taraf\u0131ndan tarihin herhangi bir d\u00f6neminde tam anlam\u0131yle alg\u0131lanmamas\u0131 gibi… \u0130nsanlar, s\u0131n\u0131rl\u0131 idrakleri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla k\u0131sa tarihlerinin herhangi bir d\u00f6neminde alg\u0131lasalar da alg\u0131lamasalar da hikmet ve iyilik her ilahi h\u00fckm\u00fcn arkas\u0131nda birer zorunluluk ve birer olgu olarak varolmu\u015flard\u0131r.<\/p>\n

Ard\u0131ndan, adaletin ger\u00e7ekle\u015fmesinden korkuldu\u011fu zaman ayet-i kerimenin \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ikinci uygulamaya ge\u00e7iyoruz:<\/p>\n

“…Ama e\u011fer onlar aras\u0131nda adil davranamayaca\u011f\u0131n\u0131zdan korkarsan\u0131z tek kad\u0131nla evleniniz, ya da elinizin alt\u0131ndaki cariye ile yetininiz.”<\/strong><\/p>\n

Yani birden fazla kad\u0131nla evlenildi\u011finde adaletin g\u00f6zetilmeyece\u011finden korkulursa bir taneyle yetinilmelidir. Bu s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmak do\u011fru de\u011fildir. Ya da “sahip oldu\u011funuz” kad\u0131n esirlerden evlenmek ya da cariye edinmek suretiyle se\u00e7ebilirsiniz.<\/p>\n

Burada ayet herhangi bir s\u0131n\u0131rlama getirmiyor. Fi Z\u0131l\u00e2l’in ikinci c\u00fcz\u00fcnde k\u00f6lelik sorunu \u00fczerinde \u00f6zetleyerek k\u0131saca durmu\u015ftuk. Burada da \u00f6zel olarak cariyeden yararlanma sorununu iyice a\u00e7\u0131klamakta yarar vard\u0131r.<\/p>\n

Cariye ile evlilik, onun insanl\u0131k itibar ve \u015ferefinin iadesidir. Bu, kendisinin ve soyunun efendisinden \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc kazand\u0131\u011f\u0131 meziyetlerden biridir. Efendisi evlenme an\u0131nda azat etmese bile, do\u011fum yapt\u0131\u011f\u0131nda “\u00e7ocuk anas\u0131” olarak adland\u0131r\u0131l\u0131r ve efendisinin onu satmas\u0131 yasaklan\u0131r. Efendisinin \u00f6l\u00fcm\u00fcnden sonra da \u00f6zg\u00fcr olur. \u00c7ocuk ise do\u011fdu\u011fu g\u00fcnden itibaren \u00f6zg\u00fcrd\u00fcr.<\/p>\n

Evlenmeksizin cariyeyle birlikte olma halinde de durum b\u00f6yledir. Do\u011furdu\u011fu zaman “\u00e7ocuk anas\u0131” s\u0131fat\u0131n\u0131 kazan\u0131r ve sat\u0131lmas\u0131 yasaklan\u0131r. Efendisinin \u00f6l\u00fcm\u00fcnden sonra da \u00f6zg\u00fcr olur. Efendisinden do\u011furdu\u011fu \u00e7ocuk efendisi taraf\u0131ndan nesebi olarak kabul edilirse o da \u00f6zg\u00fcr olur. Bu da geleneklerin ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 bir \u015feydir.<\/p>\n

Evlilik ve birlikte olma, \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc bir\u00e7ok \u00f6zg\u00fcrl\u00fck yollar\u0131ndan iki tanesidir. Bununla beraber evlenmeksizin cariyelerle birlikte olma olay\u0131 ile ilgili olarak nefiste bir ku\u015fku s\u00f6z konusu olabilir. Bu y\u00fczden -orada da a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi- k\u00f6lelik sorununun b\u00fct\u00fcn\u00fcyle zorunluluklar\u0131n ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 bir sorun oldu\u011funu hat\u0131rlamam\u0131z yerinde olacakt\u0131r. Allah’\u0131n \u015feriat\u0131n\u0131 uygulayan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00f6nderinin ilan etti\u011fi sava\u015fta k\u00f6le edinmeyi do\u011furan zorunluluk cariyelerle birlikte olmay\u0131 da do\u011furmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6te tarafta h\u00fcr ve iffetli m\u00fcsl\u00fcman kad\u0131nlar\u0131n esir d\u00fc\u015fmeleri bundan \u00e7ok daha k\u00f6t\u00fc bir durumdur.<\/p>\n

Esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f bu cariyelerin hayatlar\u0131nda g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurulmas\u0131 gereken birtak\u0131m f\u0131tri isteklerinin oldu\u011funu da unutmamam\u0131z gerekmektedir. Ger\u00e7ek anlamda insan f\u0131trat\u0131n\u0131 g\u00f6zeten pratik bir d\u00fczende bu durumun ihmal edilmesi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemez. K\u00f6lelik d\u00fczeni s\u00fcrd\u00fck\u00e7e bu istekler ya evlilik yoluyla \u00e7\u00f6z\u00fcmlenecek ya da efendisinin evlenmeksizin birlikte olmas\u0131yla \u00e7\u00f6z\u00fcmlenecektir. Bu da cahiliyede oldu\u011fu gibi f\u0131tri ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 fuhu\u015f veya metres hayat\u0131yla kar\u015f\u0131lamak suretiyle toplumda ahl\u00e2ki \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fcn\u00fcn ve \u00f6n\u00fc al\u0131nmaz cinsel ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131n yay\u0131lmas\u0131n\u0131 \u00f6nlemek amac\u0131na y\u00f6neliktir.<\/p>\n

Ancak baz\u0131 as\u0131rlarda cariyelerin, sat\u0131n alma, ka\u00e7\u0131rma ve k\u00f6le ticareti yoluyla \u00e7o\u011falt\u0131l\u0131p saraylarda toplat\u0131lmalar\u0131, hayvansal cinsi arzular\u0131n tatmini i\u00e7in bir ara\u00e7 edinilmeleri, i\u00e7ki, dans ve m\u00fczik e\u015fli\u011finde cariyeler aras\u0131nda e\u011flence gecelerinin d\u00fczenlenmesi…<\/p>\n

Ve bize aktar\u0131lan do\u011fru haberlerde veya abartmalarda aktar\u0131lan daha nicesi… Bunlara gelince, bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc de \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011fildir. Bunlar \u0130sl\u00e2m’\u0131n i\u015fi de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m’\u0131n i\u015faretiyle de olmu\u015f de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m d\u00fczenine mal edilmesi ve onun tarihsel olgusuna eklenmesi do\u011fru de\u011fildir.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m’\u0131n tarihsel olgusu, onun temelleri, d\u00fc\u015f\u00fcncesi, \u015feriat ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri uyar\u0131nca olu\u015fan\u0131d\u0131r. \u0130sl\u00e2m’\u0131n tarihsel olgusu yaln\u0131zca budur. Kendilerini \u0130sl\u00e2m’a dayand\u0131ran toplumlar\u0131n hayatlar\u0131nda meydana gelen \u0130sl\u00e2m’\u0131n temellerine ve \u00f6l\u00e7\u00fclerine ayk\u0131r\u0131 uygulamalara gelince onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’dan saymak yanl\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu \u0130sl\u00e2m’dan sapmad\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m herhangi bir m\u00fcsl\u00fcman ulusun prati\u011fi d\u0131\u015f\u0131nda ba\u011f\u0131ms\u0131z bir yap\u0131ya sahiptir. \u0130sl\u00e2m’\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar meydana getirmi\u015f de\u011fildir. Fakat m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m sayesindedir. \u0130sl\u00e2m k\u00f6kt\u00fcr, m\u00fcsl\u00fcmanlarsa dal konumundad\u0131rlar, onun \u00fcr\u00fcn\u00fc durumundad\u0131rlar. Bu y\u00fczden insanlar\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131 ya da anlad\u0131\u011f\u0131 \u015feyler \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninin temelini veya \u0130sl\u00e2m kavram\u0131n\u0131n esas\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rland\u0131ramaz. Ancak insanlar\u0131n prati\u011finden ve anlay\u0131\u015f\u0131ndan ba\u011f\u0131ms\u0131z \u0130sl\u00e2m’\u0131n de\u011fi\u015fmez temeline uygun olmas\u0131 m\u00fcstesna. \u0130sl\u00e2m’\u0131n de\u011fi\u015fmez temel kurallar\u0131, uygun olan\u0131 veya olmayan\u0131 bilmeleri i\u00e7in her nesilden insanlar\u0131n pratik ya\u015fay\u0131\u015flar\u0131n\u0131 ve anlay\u0131\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6l\u00e7t\u00fckleri \u00f6l\u00e7\u00fct konumundad\u0131rlar.<\/p>\n

\u0130nsan \u00f6ncelikle \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesinden ve kendileri i\u00e7in d\u00fczenledikleri g\u00f6r\u00fc\u015flerden kaynaklanan yery\u00fcz\u00fc d\u00fczenlerinde durum b\u00f6yle de\u011fildir. B\u00f6yle bir durum, m\u00fcmin olduklar\u0131n\u0131 iddia etseler de Allah’\u0131 inkar edip cahiliyeye d\u00f6nd\u00fcklerinde s\u00f6z konusudur. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah’a iman\u0131n ba\u015fta gelen belirtisi, hayat d\u00fczenini O’nun metodundan ve \u015feriat\u0131ndan almakt\u0131r. Bu b\u00fcy\u00fck temel olmaks\u0131z\u0131n imandan s\u00f6z edilemez. B\u00f6yle bir durumda insanlar\u0131n kendileri i\u00e7in ko\u015ftuklar\u0131 sonra da kendi kendilerine uygulad\u0131klar\u0131 prensiplerin anlam\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rland\u0131ran onlar\u0131n de\u011fi\u015fken anlay\u0131\u015f ve hayat d\u00fczenlerindeki geli\u015fen durumlard\u0131r.<\/p>\n

\u0130nsanlar\u0131n kendi kendilerine meydana getirmedikleri ancak, insanlar\u0131n Rabbi, onlar\u0131n yarat\u0131c\u0131s\u0131; raz\u0131k\u0131 ve sahibi olan Allah’\u0131n insanlar i\u00e7in meydana getirdi\u011fi \u0130sl\u00e2m d\u00fczenine gelince… Evet, insanlar bu d\u00fczende ya ona tabi olacaklar ve durumlar\u0131n\u0131 ona uyduracaklar bu durumda da pratikleri \u0130sl\u00e2m’\u0131n tarihsel prati\u011fi olacak ya da ondan sapacak veya b\u00fcsb\u00fct\u00fcn ayr\u0131lacaklar bu da \u0130sl\u00e2m’\u0131n tarihsel prati\u011fi say\u0131lmayacakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu durum \u0130sl\u00e2mdan sapmad\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m tarihine bakarken bu de\u011ferlendirmeyi g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurmak zorunludur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m’\u0131n tarih tezi bu de\u011ferlendirmeye dayanmaktad\u0131r. Bu da toplumun fiili duygusunu kuram ya da pratik yorumu olarak kabul eden, g\u00f6r\u00fc\u015f ve ekollerin geli\u015fmesini toplumun bu g\u00f6r\u00fc\u015fe ili\u015fkin de\u011fi\u015fken anlay\u0131\u015flar\u0131nda ara\u015ft\u0131ran di\u011fer tarih tezlerinden ayr\u0131lmaktad\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc \u0130sl\u00e2m’a uygulamak onun kendine \u00f6zg\u00fc tabiat\u0131na ters d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc gibi ger\u00e7ek \u0130sl\u00e2m anlay\u0131\u015f\u0131n\u0131n kavranmas\u0131nda da b\u00fcy\u00fck tehlikelere neden olur.<\/p>\n

Son olarak ayet-i kerime bu uygulamalar\u0131n t\u00fcm\u00fcn\u00fcn hikmetini a\u00e7\u0131klamakta ve bunun zul\u00fcmden ka\u00e7\u0131nma ve adaleti ger\u00e7ekle\u015ftirme oldu\u011funu bildirmektedir.<\/p>\n

“Haks\u0131zl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmemeniz i\u00e7in en uygun hareket budur.”<\/strong><\/p>\n

\u0130\u015fte bu… -Haklar\u0131nda adaleti yerine getirmeyece\u011finden korktu\u011funuzda- <\/strong>yetim k\u0131zlarla evlenmekten uzak durman\u0131z. Onlar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki kad\u0131nlardan -iki\u015fer, \u00fc\u00e7er, d\u00f6rder evlenmeniz adaleti yerine getiremeyece\u011finizden korktu\u011funuzda- <\/strong>bir tanesiyle evlenmeniz veya sahip oldu\u011funuz cariyelerle yetinmeniz.. “Haks\u0131zl\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmemeniz i\u00e7in en uygun hareket budur.”<\/strong><\/p>\n

Yani bu durum haks\u0131zl\u0131k ve zul\u00fcm yapmamam\u0131za daha elveri\u015flidir.<\/p>\n

B\u00f6ylece, adalet ve e\u015fitli\u011fi ara\u015ft\u0131rman\u0131n bu metodun \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc bir durum olup her par\u00e7as\u0131n\u0131n hedefinin de bu oldu\u011fu ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015f oluyor. Aile yuvas\u0131nda adaleti g\u00f6zetmekse en uygun olan\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc aile t\u00fcm toplumsal yap\u0131n\u0131n ilk tu\u011flas\u0131 ve genel toplumsal hayata at\u0131lman\u0131n ilk noktas\u0131d\u0131r. Nesiller burada olgunla\u015f\u0131r. Buras\u0131 \u015fekillenmeye m\u00fcsait i\u015flenebilir yumu\u015fak bir ortamd\u0131r \u00e7\u00fcnk\u00fc. \u015eayet bir toplum adalet, sevgi ve bar\u0131\u015fa dayanmazsa o toplumun t\u00fcm\u00fcnde adalet, sevgi ve bar\u0131\u015f\u0131n yer etmesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.<\/p>\n

KADIN HAKLARI<\/strong><\/p>\n

Daha sonra ayet-i kerimenin ak\u0131\u015f\u0131 yetimlerin g\u00f6zetilmesine ili\u015fkin s\u00f6z\u00fcn\u00fc tamamlamadan \u00f6nce -kendi isimlerini alan bu surenin ilk b\u00f6l\u00fcm\u00fc kendilerine ayr\u0131lan- kad\u0131n haklar\u0131n\u0131 belirtmeye ge\u00e7erek \u015f\u00f6yle buyuruyor:<\/p>\n

“Kad\u0131nlar\u0131n mehirlerini g\u00f6n\u00fcl ho\u015fnutlu\u011fu ile veriniz. Fakat e\u011fer onlar mehirlerinin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak size ba\u011f\u0131\u015flar ise bunu afiyetle yiyiniz.”<\/strong><\/p>\n

Bu ayet mehir konusunda kad\u0131na a\u00e7\u0131k ve ki\u015fisel bir hak kazand\u0131r\u0131yor. Bu hakk\u0131n cahiliye toplumunda \u00e7e\u015fitli \u015fekillerde yenilmesini haber veriyor. Bunlardan bir tanesi, sanki kad\u0131n al\u0131\u015fveri\u015f meta\u0131d\u0131r. O da sahibiymi\u015f gibi velinin mehri kendine almas\u0131d\u0131r. Bir tanesi de evlilikte “de\u011fi\u015f toku\u015ftu”, velisinin himayesindeki kad\u0131n\u0131 almak isteyen ki\u015finin himayesindeki kad\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda almak suretiyle evlendirmesiydi. Birine kar\u015f\u0131l\u0131k di\u011feri. \u0130ki veli aras\u0131nda yap\u0131lan bir al\u0131\u015fveri\u015fti bu, kad\u0131nlar\u0131n hi\u00e7bir pay\u0131 s\u00f6z konusu de\u011fildi. \u0130ki hayvan de\u011fi\u015ftirilir gibi… \u0130sl\u00e2m bu t\u00fcr evliliklerin t\u00fcm\u00fcn\u00fc yasaklad\u0131. Evlili\u011fi iki ki\u015finin isteyerek ve se\u00e7erek birle\u015fmesine d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcrd\u00fc. Mehri de kad\u0131n\u0131n kendisi i\u00e7in ald\u0131\u011f\u0131 bir hak \u015fekline soktu velisi i\u00e7in de\u011fildi. Kad\u0131n\u0131n buna almay\u0131 bir farz ve kar\u015f\u0131 gelinmez bir g\u00f6rev olarak alg\u0131lamas\u0131 i\u00e7in mehrin adland\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 ve belirlenmesini de zorunlu k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Erke\u011fin bunu kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z olarak vermesini \u015fart ko\u015fmu\u015ftur. Yani temiz bir ba\u011fl\u0131 olarak g\u00f6n\u00fcl ho\u015flu\u011fuyla ba\u011f\u0131\u015f ve hibe verir gibi yerine getirmelidirler. Ancak bundan sonra kad\u0131n kocas\u0131na mehrinin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 ya da t\u00fcm\u00fcn\u00fc g\u00f6n\u00fcl ho\u015flu\u011fuyla bir\u015fey verirse bu onun bilece\u011fi bir i\u015ftir. G\u00f6n\u00fcl ho\u015flu\u011fuyla ve i\u00e7ten gelerek bunu yapabilir. Erkek de kar\u0131s\u0131n\u0131n g\u00f6n\u00fcl ho\u015flu\u011fuyla verdi\u011fini alabilir. Helal ve temiz olarak afiyetle ve kolayl\u0131kla yiyebilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc iki e\u015fin aras\u0131ndaki ili\u015fkiler, tam bir ho\u015fnutlu\u011fa, mutlak bir se\u00e7ime, kalpten gelen bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye ve \u015furadan buradan toz bula\u015fmayan sevgiye dayanmal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

\u0130\u015fte bu uygulamayla \u0130sl\u00e2m, kad\u0131n\u0131n kendisi, mehri, hakk\u0131, can\u0131, mal\u0131, \u015feref ve konumuna ili\u015fkin cahiliye tortular\u0131n\u0131 hayattan uzakla\u015ft\u0131rmak istemi\u015ftir. Bu arada erkekle kad\u0131n aras\u0131ndaki ba\u011flar\u0131 da kurutmam\u0131\u015ft\u0131r. Konuyu sadece kanunun kesinli\u011fine dayand\u0131rmam\u0131\u015ft\u0131r. Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 ho\u015fg\u00f6r\u00fc, ho\u015fnutluk ve sevginin de bu ortak hayatta yer almalar\u0131n\u0131 ve bu hayat\u0131n atmosferin yumu\u015fakl\u0131klar\u0131yla nemlendirmelerini sa\u011flam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

\u00d6ZEL M\u00dcLK\u0130YET<\/strong><\/p>\n

Ayetlerin ak\u0131\u015f\u0131 -yetim k\u0131zlarla ve di\u011fer kad\u0131nlarla evlili\u011fi te\u015fvik eden- k\u0131sm\u0131 sona erince yetimlerin mal\u0131na d\u00f6nmekte ve surenin ikinci ayetinde yetimlerin mallar\u0131n\u0131n verilece\u011fi ilk merci \u00f6zet bir \u015fekilde ifade edildikten sonra burada da mallar\u0131n\u0131n geri verilmesine ili\u015fkin h\u00fck\u00fcmleri ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klamaktad\u0131r.<\/p>\n

Bu mal yetimlerin mal\u0131 da olsa -bundan \u00f6nce- toplumun mal\u0131d\u0131r. Y\u00fcce Allah, bunu toplumun ayakta kalmas\u0131 i\u00e7in bah\u015fetmi\u015ftir. Ve toplum bu maldan en g\u00fczel bir \u015fekilde yararlanmak durumundad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6ncelikle t\u00fcm mallar\u0131n sahibi toplumdur. Yetimler veya varisleri -toplumun izniyle- bu mal\u0131 artt\u0131rmak i\u00e7in ellerinde bulundururlar. Mal\u0131 \u00e7o\u011falt\u0131p artt\u0131rabildikleri, tasarruf ve idaresinde yetkinlik g\u00f6sterdikleri s\u00fcrece hem kendilerini hem de toplumu bu maldan yararland\u0131r\u0131rlar. -B\u00fct\u00fcn hak vakay\u0131tlar\u0131yla \u00f6zel m\u00fclkiyeti bu \u00e7er\u00e7eveye oturtmak laz\u0131md\u0131r.- Mal\u0131n idaresini ve artt\u0131rmas\u0131n\u0131 beceremeyen mal sahibi sefih (zay\u0131f ak\u0131ll\u0131) yetimlere gelince, \u00f6zel m\u00fclkiyet haklar\u0131 s\u00fcrse ve bu hak ellerinden al\u0131nmasa bile bu mal kendilerine teslim edilmez ve onlara mal \u00fczerinde tasarruf ve y\u00f6netme yetkisi verilmez. B\u00fcy\u00fck insanl\u0131k ailesinin genel dayan\u0131\u015fma temeli olan ailesel dayan\u0131\u015fmay\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirmek i\u00e7in yetime yak\u0131nl\u0131k derecesi g\u00f6z \u00f6n\u00fcnde bulundurularak, toplum i\u00e7inde toplumun bu mal\u0131n\u0131 en iyi idare edecek birine verilir tasarruf yetkisi. Bununla Beraber, sefihin (zay\u0131f ak\u0131ll\u0131) mal\u0131ndaki ge\u00e7inme, giyinme ve g\u00fczel muamele hakk\u0131 her zaman mevcuttur:<\/p>\n

`Allah’\u0131n sizi ba\u015f\u0131na dikti\u011fi mallar\u0131 aptallar\u0131n (akli dengesi yerinde olmayanlar\u0131n) ellerine vermeyiniz. Fakat onlar\u0131 bu mallardan besleyiniz, giydiriniz ve kendilerine g\u00fczel s\u00f6z s\u00f6yleyiniz.”<\/strong><\/p>\n

Ak\u0131ls\u0131zl\u0131k ve olgunluk -b\u00fclu\u011f \u00e7a\u011f\u0131ndan sonra- anla\u015f\u0131l\u0131r. Bu olay h\u00fck\u00fcmlerle anlam\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klanmas\u0131n\u0131 gerektirmeyecek \u015fekilde geleneksel olarak bilinmektedir zaten.<\/p>\n

\u00c7evre, olgun ki\u015fiyi sefih (zay\u0131f ak\u0131ll\u0131) ten ay\u0131rd edebilmektedir. \u015eunun olgun \u015funun da sefih oldu\u011funu g\u00f6rmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bulu\u011fa ermedik\u00e7e bu g\u00f6rev yerine getirilemez. “Yetimleri evlenme \u00e7a\u011f\u0131na gelene kadar deneyiniz. E\u011fer olgunla\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrseniz hemen mallar\u0131n\u0131 kendilerine teslim ediniz. Yetimler b\u00fcy\u00fcyecek endi\u015fesiyle bu mallar\u0131 savurganca yemeyiniz. Zengin veliler bu mallara hi\u00e7 el s\u00fcrmesinler. Fakir veliler ise bu mallar\u0131n geleneklere uygun d\u00fc\u015fecek kadar\u0131m yesin. Yetimlerin mallar\u0131n\u0131 teslim ederken yan\u0131n\u0131zda \u015fahit bulundurunuz. Ger\u00e7i hesap sorma merci olarak Allah yeter.”<\/strong><\/p>\n

Nass\u0131n genel havas\u0131nda r\u00fc\u015ft \u00e7a\u011f\u0131na geldi\u011finde yetime mal\u0131n\u0131n teslim edili\u015fi uygulamas\u0131ndaki dikkat sezilmektedir. Ayr\u0131ca, yaln\u0131zca -b\u00fclu\u011fdan sonra- olgunla\u015fmas\u0131 an\u0131nda mallar\u0131n\u0131 tam ve eksiksiz olarak \u00e7abucak verilmesinin zorunlulu\u011fu da g\u00f6zlenmektedir. Bu arada mal\u0131 elinde bulunduran\u0131n korumas\u0131, sahip \u00e7\u0131kmas\u0131, b\u00fcy\u00fcy\u00fcp teslim etmeden \u00f6nce \u00e7abucak yiyip israf etmemesi de telkin edilmektedir. Ancak -velinin zengin olmas\u0131 durumunda- idare etmesi kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda az bir\u015feyi almas\u0131 muhta\u00e7 olmas\u0131 durumunda ise en s\u0131n\u0131rl\u0131 bi\u00e7imde ondan bir\u015feyler yemesi ho\u015f kar\u015f\u0131lanmaktad\u0131r. Mal\u0131n tesliminde \u015fahitlerin bulunmas\u0131 da belirtilmektedir.<\/p>\n

Ayetin sonunu da Allah’\u0131n her\u015feyi g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve hesaba \u00e7ekece\u011finin hat\u0131rlat\u0131lmas\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r.<\/p>\n

“Ger\u00e7i hesap sorma merci olarak Allah yeter.”<\/strong><\/p>\n

B\u00fct\u00fcn bu tekitler, ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar, bunca hat\u0131rlatma ve sak\u0131nd\u0131rmalar, toplumdaki zay\u0131flar\u0131 olu\u015fturan yetimlerin mallar\u0131 \u00fczerindeki \u00e7evrenin yayg\u0131n gelene\u011fin de\u011fi\u015fmesinin, herhangi bir yolla oynanmas\u0131na imkan b\u0131rakmayacak \u015fekilde bunca s\u0131k\u0131 tutmaya, bunca tekide ve ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamaya muhta\u00e7 oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.<\/p>\n

Rabbani metod ruhlarda ve toplumlarda yereden, cahiliye alametlerini kald\u0131r\u0131yor, toplumun \u00e7ehresindeki cahili \u00e7izgiyi silip yerine \u0130sl\u00e2m’\u0131n g\u00fczelli\u011fini yerle\u015ftiriyordu. B\u00f6ylece Allah korkusu ve O’nun g\u00f6zetiminin g\u00f6lgesinde, duygulan, gelenekleri, h\u00fck\u00fcm ve kanunlar\u0131yla yepyeni bir toplum meydana getiriyordu. Bunlar\u0131 da h\u00fck\u00fcmlerinin uygulanmas\u0131 i\u00e7in son g\u00fcvence olarak belirliyordu. Zaten, herhangi bir h\u00fck\u00fcm i\u00e7in yery\u00fcz\u00fcnde bu takvadan ve bu g\u00f6zetimden ba\u015fka g\u00fcvence s\u00f6z konusu de\u011fildir.<\/p>\n

“Hesap sorma merci olarak Allah yeter.”<\/strong><\/p>\n

Cahiliye d\u00f6neminde Araplar, -\u00e7o\u011funlukla- gen\u00e7 k\u0131zlar\u0131 ve k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 basit bir miktar\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda mirastan yoksun b\u0131rak\u0131rlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc ne bunlar ne de onlar ata binip d\u00fc\u015fman\u0131 kar\u015f\u0131layamazlard\u0131. Oysa \u0130sl\u00e2m -temelde miras\u0131 derecelerine ve sonradan belirlenecek paylar\u0131na g\u00f6re- t\u00fcm akrabalar i\u00e7in bir hak k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu durum, bir ailedeki fertler aras\u0131nda ve genel anlamda t\u00fcm insanlar aras\u0131nda dayan\u0131\u015fma hususundaki \u0130sl\u00e2m’\u0131n g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcne uygundur. “Ganimet elde eden zorluklar\u0131na katlanmal\u0131d\u0131r” kural\u0131 uyar\u0131nca akrabalar, muhta\u00e7 olmas\u0131 durumunda akraban\u0131n nafakas\u0131ndan sorumlu olduklar\u0131 gibi \u00f6ld\u00fcrme durumunda diyet vermekte ve yaralamada kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 vermekte g\u00fcvence konumundad\u0131rlar. O halde -mal b\u0131rakt\u0131\u011f\u0131nda- akrabal\u0131k derecesi ve sorumlulu\u011fu oran\u0131nda ona varis olmalar\u0131 adaletin gere\u011fidir. \u0130sl\u00e2m tam ve uyumlu bir d\u00fczendir. M\u00fckemmellik ve uyumlulu\u011fu, hak ve g\u00f6revleri da\u011f\u0131t\u0131m\u0131nda a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n

Genel anlamda miras\u0131n temeli budur. Kimi zaman miras ilkesi etraf\u0131nda orada burada kopar\u0131lan yaygaralar\u0131 duymuyor de\u011filiz. Ancak bu, insan tabiat\u0131ndan ve hayat\u0131n\u0131n pratik \u015fartlar\u0131ndan habersiz ve Allah’a kar\u015f\u0131 b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamaktan ba\u015fka bir\u015fey de\u011fildir.<\/p>\n

Ku\u015fkusuz \u0130sl\u00e2m’\u0131n toplumsal d\u00fczeninin dayand\u0131\u011f\u0131 esaslar\u0131n kavranmas\u0131 bu \u015famatalara kesin bir s\u0131n\u0131r koyar.<\/p>\n

Bu d\u00fczenin temeli dayan\u0131\u015fmad\u0131r. Bu dayan\u0131\u015fman\u0131n \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc temellere oturmas\u0131 i\u00e7in de insan ruhundaki de\u011fi\u015fmez f\u0131tri e\u011filimlere dayanmas\u0131 gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu e\u011filimleri y\u00fcce Allah bo\u015funa yaratmam\u0131\u015f aksine insan hayat\u0131nda temel bir rol oynamalar\u0131 i\u00e7in yaratm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Uzak-yak\u0131n aile ba\u011flar\u0131 ger\u00e7ek f\u0131tri ba\u011flar olduklar\u0131ndan herhangi bir nesil taraf\u0131ndan se\u00e7ilemedikleri gibi t\u00fcm nesiller taraf\u0131ndan da se\u00e7ilemez tabiatiyle. Bu y\u00fczden bu ba\u011flar\u0131n ciddiyeti, derinli\u011fi ve hayat\u0131n y\u00fckselmesi, korunmas\u0131 ve ilerlemesine olan etkisini tart\u0131\u015fmak laf kalabal\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6teye ge\u00e7mez. Bu nedenle sayg\u0131y\u0131 hak etmez. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, aile i\u00e7indeki dayan\u0131\u015fmay\u0131 genel toplumsal dayan\u0131\u015fma yap\u0131s\u0131n\u0131n temel ta\u015f\u0131 k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Miras\u0131 da aile i\u00e7indeki bu dayan\u0131\u015fman\u0131n belirtisi k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Buna ilaveten genel toplumsal ve ekonomik d\u00fczen i\u00e7indeki ba\u015fka g\u00f6revleri de vard\u0131r.<\/p>\n

\u015eayet bu ad\u0131m yetersiz kal\u0131r ve dayan\u0131\u015fmaya ihtiya\u00e7 g\u00f6steren t\u00fcm durumlar\u0131 kapsam\u0131na alamazsa bu durumda \u00f6nceki ad\u0131m\u0131 tamamlamak ve g\u00fc\u00e7lendirmek i\u00e7in bilinen yerel toplum i\u00e7inde ikinci ad\u0131m at\u0131l\u0131r. Bu da yetersiz kal\u0131rsa, ailenin ve s\u0131n\u0131rl\u0131 yerel toplumun \u00e7abalar\u0131na ra\u011fmen eksik kalm\u0131\u015f yard\u0131mla\u015fma ve dayan\u0131\u015fmay\u0131 tamamlamak i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcman devletin rol\u00fc devreye girer. B\u00f6ylece b\u00fct\u00fcn a\u011f\u0131rl\u0131k devletin genel organlar\u0131n\u0131n omuzuna y\u00fcklenmemi\u015f olur. \u00d6ncelikle.. Aile ya da k\u00fc\u00e7\u00fck bir topluluk i\u00e7indeki dayan\u0131\u015fma latif ve \u015fefkatli duygular\u0131n olu\u015fmas\u0131n\u0131 sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in. Bu duygular\u0131n etraf\u0131nda yard\u0131mla\u015fma ve kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 vermenin meziyetleri yapmac\u0131k olmayan tabii bir geli\u015fme sa\u011flar. -\u00dcstelik bu duygular, al\u00e7ak, u\u011fursuz ve k\u00f6t\u00fc kimselerden ba\u015fkas\u0131n\u0131n ortadan kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 duygulard\u0131r: \u00d6zel \u015fekliyle aile i\u00e7indeki dayan\u0131\u015fmaya gelince bu, f\u0131trata uygun tabii etkiler meydana getirir. Ferdin ki\u015fisel \u00e7abas\u0131n\u0131n etkilerinin akrabalar\u0131na -\u00f6zellikle z\u00fcrriyetine- d\u00f6nece\u011fini bilmesi onu, \u00e7abas\u0131n\u0131n artt\u0131rmaya sevk eder. Bu durumda, dolay\u0131s\u0131yle toplum kazan\u00e7l\u0131 \u00e7\u0131kar. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m fertle toplum aras\u0131na mesafeler koymaz. Ferdin sahip oldu\u011fu her\u015fey, ihtiya\u00e7 duyuldu\u011funda sonu\u00e7ta toplumun mal\u0131d\u0131r.<\/p>\n

Bu son kural -dendi\u011fi gibi- yorulmayan ve \u00e7aba sarf etmeyen kimselerin varis olmas\u0131na ili\u015fkin y\u00fczeysel itirazlar\u0131 ortadan kald\u0131rmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fu varis bir y\u00f6nden miras b\u0131rakan\u0131n devam\u0131d\u0131r. Sonra kendisi mal sahibi oldu\u011funda miras b\u0131rakan\u0131n muhta\u00e7 olmas\u0131 halinde ona bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Ayr\u0131ca, genel dayan\u0131\u015fma kural\u0131 uyar\u0131nca kendisi ve sahip bulundu\u011fu \u015feyler sonu\u00e7ta ihtiya\u00e7 duydu\u011funda toplum i\u00e7indirler.<\/p>\n

Nitekim varis ile miras b\u0131rakan -\u00f6zellikle z\u00fcrriyet- aras\u0131ndaki ili\u015fki mal ile s\u0131n\u0131rl\u0131 de\u011fildir. Mal \u00fczerindeki veraseti ortadan kald\u0131rsak bile, aralar\u0131ndaki di\u011fer ba\u011flar\u0131 ve ba\u015fka alanlardaki veraseti kesemeyiz.<\/p>\n

Anne, baba, dedeler ve t\u00fcm akrabalar, \u00e7ocuklar\u0131na, torunlar\u0131na ve akrabalar\u0131na sadece mal b\u0131rakmazlar, iyilik ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck yeteneklerini, hastal\u0131k ve sa\u011fl\u0131k konusunda kal\u0131t\u0131msal \u00f6zellikler, sap\u0131kl\u0131k, do\u011fruluk, g\u00fczellik, \u00e7irkinlik, zeka ve aptall\u0131k gibi \u015feyler de b\u0131rak\u0131rlar. Bu \u00f6zellikler varislere de ge\u00e7er, hayatlar\u0131n\u0131 etkiler ve ebediyyen onlar\u0131 terk etmezler. Onlar kendilerini hastal\u0131k sap\u0131kl\u0131k ve aptall\u0131ktan kurtaramad\u0131klar\u0131 gibi -t\u00fcm ara\u00e7lar\u0131yla- devlet de onlar\u0131 bu kal\u0131t\u0131mlardan kurtaramaz.<\/p>\n

\u0130\u015fte insan hayat\u0131ndaki pratik f\u0131tri olu\u015flar ve bunlar\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda daha bir\u00e7ok toplumsal yararlar i\u00e7in, y\u00fcce Allah miras h\u00fckm\u00fcn\u00fc koymu\u015ftur.<\/p>\n

 <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M   Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 2- Yetimlere mallar\u0131n\u0131 veriniz, temiz mal\u0131 murdar\u0131 ile de\u011fi\u015ftirmeyiniz, onlar\u0131n mallar\u0131n\u0131 kendi mallar\u0131n\u0131za katarak yemeyiniz, \u00e7\u00fcnk\u00fc bu b\u00fcy\u00fck bir vebaldir. 3- E\u011fer g\u00f6zetiminiz alt\u0131ndaki yetim k\u0131zlar\u0131 […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":7672,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n