<\/p>\n\n\n\n

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n\n\n\n

7- Ki\u015fiye ve onu \u015fekillendirene,<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n

8- Sonra da ona iyilik ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck kabiliyeti verene andolsun ki,<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n

9- Kendini ar\u0131tan saadete ermi\u015ftir.<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n

10- Kendini fenal\u0131klara g\u00f6men kimse de ziyana u\u011fram\u0131\u015ft\u0131r.<\/em><\/strong><\/p>\n\n\n\n

Bu d\u00f6rt ayet, buna ek olarak daha \u00f6nce ge\u00e7en Beled suresinin “Biz\nona e\u011fri ve do\u011fru iki yol<\/strong> g\u00f6sterdik”<\/strong> (Beled 10) ayeti ve insan\nsuresinin, “Ve ger\u00e7ekten biz ona yolunu g\u00f6sterdik. O ya \u015f\u00fckredicidir ya\ninkar edicidir.”<\/strong> (\u0130nsan 3) ayeti, islam\u0131n, insan psikolojisinin\ntemelini olu\u015fturur. Bu ayet insan\u0131n karekterinin ve mizac\u0131n\u0131n \u00e7ift y\u00f6nl\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc\nifade eden ayetlerin hem tamamlay\u0131c\u0131s\u0131 ve hem de o ayetlerle ilgisi olan bir\nayettir. S\u00f6z gelimi bu ayetlerden birisi Sad suresinin “Rabbin\nmeleklere demi\u015fti ki: Ben \u00e7amurdan bir insan yarataca\u011f\u0131m. Onu bi\u00e7imlendirip ona\nruhumdan \u00fcfledi\u011fim zaman, derhal secde edin. Meleklerin hepsi birden secde\nettiler.” (Sad 71-73) <\/strong>\u00d6te yandan bu ayet ki\u015fisel sorumlulu\u011fu ifade\neden ayetlerle de ili\u015fkilidir ve onlara da tamamlamaktad\u0131r. Nitekim y\u00fcce Allah,\nM\u00fcddessir suresinde “Her nefis kazand\u0131\u011f\u0131 ile tutukludur.”\n(M\u00fcddesir 38) <\/strong>buyurur. Ayraca bu ayet y\u00fcce Allah’\u0131n insana y\u00f6nelik olarak\nyapt\u0131klar\u0131n\u0131, o insan\u0131n davran\u0131\u015flar\u0131na g\u00f6re ayarlad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade eden ayetlerin\nde tamamlay\u0131c\u0131s\u0131 gibidir ve onlarla ilgisi vard\u0131r. Nitekim y\u00fcce Allah, Ra’d\nsuresinde \u015f\u00f6yle buyurur: “Herhangi bir toplum tutumunu de\u011fi\u015ftirmedik\u00e7e\nAllah onun konumunu de\u011fi\u015ftirmez.”<\/strong> (Rad 11)<\/p>\n\n\n\n

Bu ve benzeri ayetlerden \u0130slam’\u0131n insana bak\u0131\u015f\u0131 b\u00fct\u00fcn \u00e7izgileri ile ortaya\n\u00e7\u0131k\u0131yor. Buna g\u00f6re insan denen \u015fu yarat\u0131k, \u00e7ift y\u00f6nl\u00fc bir miza\u00e7ta, \u00e7ift y\u00f6nl\u00fc\nyetenekte ve \u00e7ift y\u00f6nl\u00fc e\u011filimde yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Biz “\u00e7ift y\u00f6nl\u00fc”\ndeyimi ile insan\u0131n yarat\u0131l\u0131\u015f ger\u00e7e\u011fini ifade etmek istiyoruz. \u015e\u00f6yle ki insan\nilahi soluk ile bir \u00e7amur par\u00e7as\u0131ndan yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu ger\u00e7ek bize insan\nyap\u0131s\u0131n\u0131n \u00e7ift y\u00f6nl\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc yani hem iyili\u011fe hem k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe, hem do\u011frulu\u011fa hem de\nsap\u0131kl\u0131\u011fa meyyal oldu\u011funu g\u00f6stermektedir. insan neyin iyilik ve neyin k\u00f6t\u00fcl\u00fck\noldu\u011funu ay\u0131rabilir. Nitekim yine insan kendini iyili\u011fe de k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe de ayn\u0131 oranda\ny\u00f6neltebilir. Bu g\u00fc\u00e7, onun benli\u011finin \u00f6z\u00fcnde gizlidir. Kur’an-\u0131 Kerim bu g\u00fcc\u00fc,\nzaman zaman “ilham” s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fc ile ifade eder. “Ki\u015fiye ve onu\n\u015fekillendirene, sonra da ona iyilik ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck kabiliyeti verene\nandolsun.”<\/strong> Bazen de bu g\u00fcc\u00fc Kur’an “hidayet” do\u011fru yolu\nbulma, s\u00f6zc\u00fc\u011f\u00fc ile ifade eder. “Biz ona e\u011fri ve do\u011fru iki yol\ng\u00f6sterdik.”<\/strong> (Beled 10) K\u0131sacas\u0131 bu g\u00fc\u00e7 insan\u0131n \u00f6z\u00fcnde\n“yetenek” \u015feklinde gizlidir. Kutsal mesajlar, y\u00f6nlendirmeler ve d\u0131\u015f\netkenler bu yetenekleri uyarmaktan, bilemekten \u00f6teye gidemez. Bunlar ancak ve\nancak bu yetenekleri \u015fu veya bu y\u00f6ne y\u00f6nlendirme fonksiyonunu \u00fcstlenebilirler.\nAncak hi\u00e7bir zaman bu yetenekleri yoktan var edemezler. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, do\u011fu\u015ftan\nyarat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r. insan\u0131n tineti \u015feklinde i\u00e7ine yer etmi\u015ftir. Ve ona gizlice\nilham edilmi\u015ftir.<\/p>\n\n\n\n

Bir de insan\u0131n benli\u011finde gizli olan ve do\u011fu\u015ftan gelme yeteneklerinin\nyan\u0131nda sa\u011f duyu vard\u0131r ki, bu g\u00fc\u00e7 insan\u0131n benli\u011finde onu y\u00f6nlendirir. \u0130\u015fte\ninsan bu g\u00fcce g\u00f6re sorumluluk ta\u015f\u0131r. Kim bunu kendini ar\u0131t\u0131p temizlemede,\nkendisindeki yeteneklerini geli\u015ftirmede kullan\u0131rsa, o ki\u015fi kurtulu\u015fa ermi\u015ftir.\nKim de bunu karart\u0131r, k\u00f6reltir ve c\u0131l\u0131zla\u015ft\u0131r\u0131rsa, ziyana u\u011fram\u0131\u015ft\u0131r. “Kendini\nar\u0131tan saadete ermi\u015ftir, kendini fenal\u0131klara g\u00f6men kimse de ziyana\nu\u011fram\u0131\u015ft\u0131r.”<\/strong><\/p>\n\n\n\n

\u00d6yleyse insana, se\u00e7meyi ve y\u00f6nlendirmeyi sa\u011flayan sa\u011f duyunun\nbah\u015fedilmesinin bir sonucu olarak sorumluluk y\u00fcklenecektir. “Y\u00f6nlendirmeyi\nsa\u011flayan” dedik, bununla insan\u0131n do\u011fu\u015ftan gelen ve hem iyilik alan\u0131nda hem\nde k\u00f6t\u00fcl\u00fck alan\u0131nda ayn\u0131 derecede geli\u015fmeye uygun olan yeteneklerin y\u00f6nlendirmesini\nsa\u011flayan g\u00fc\u00e7t\u00fcr demek istiyoruz. O halde bu \u00f6yle bir g\u00fc\u00e7t\u00fcr ki kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda\nsorumluluk vard\u0131r, kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler vard\u0131r ve kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda \u00f6zveri\nvard\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

Y\u00fcce Allah insanlara ac\u0131d\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, onlar\u0131 ne f\u0131tratlar\u0131na kaz\u0131nm\u0131\u015f\nyeteneklerine ve ne de hareketlerine hakim olan sa\u011fduyu g\u00fcc\u00fcne b\u0131rakm\u0131\u015ft\u0131r,\naksine insano\u011fluna, ince ve de\u011fi\u015fmez \u00f6l\u00e7\u00fcler veren, iman\u0131n ilhamlar\u0131n\u0131 gerek\nruhunda gerek v\u00fccudunda ve gerekse kendini saran \u00e7evresinde bulunan “do\u011fru\nyol”un delillerini g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcne seren, azg\u0131n arzular\u0131n k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131\n\u00f6n\u00fcnden kald\u0131r\u0131p Hakk’\u0131 ger\u00e7ek bi\u00e7imi ile g\u00f6rmesini sa\u011flayan “Kutsal\nmesajlarla” ile onu desteklemi\u015ftir. B\u00f6ylece insano\u011flunun \u00f6n\u00fcnde yol hi\u00e7bir\nku\u015fku ve karanl\u0131\u011fa yer kalmadan apa\u00e7\u0131k olarak belirir. Ve \u0130\u015fte o zaman sa\u011fduyu\nkendi se\u00e7ti\u011fi ve \u00fczerinde y\u00fcr\u00fcd\u00fc\u011f\u00fc y\u00f6n\u00fcn ger\u00e7ek niteli\u011fini bilerek ve\nkavrayarak hareket eder.<\/p>\n\n\n\n

\u0130\u015fte bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc y\u00fcce Allah’\u0131n insano\u011flu i\u00e7in istedikleridir. Bunlar\u0131n\n\u00e7er\u00e7evesinde ger\u00e7ekle\u015fen \u015feylerin t\u00fcm\u00fc y\u00fcce Allah’\u0131n dilemesi ve genel\nplanlamas\u0131 uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fmi\u015f demektir.<\/p>\n\n\n\n

Olabildi\u011fince k\u0131sa olarak ifade edilen bu de\u011ferlendirmeden e\u011fitim alan\u0131nda\ny\u00f6nlendirmeye dair de\u011ferli bir\u00e7ok ger\u00e7ekler \u00e7\u0131kar. Bu ger\u00e7eklerden birincisi\ninsan denen \u015fu varl\u0131\u011f\u0131n de\u011ferinin y\u00fckseltilmesidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc insan y\u00f6neldi\u011fi y\u00f6n\u00fcn\nsorumlulu\u011funu y\u00fcklenmeye uygun duruma getirilmi\u015ftir. Ve kendisine se\u00e7me ve\ntercih etme \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc verilmi\u015ftir. (Bu \u00f6zg\u00fcrl\u00fck insana, tercihinde v\u00e9 se\u00e7iminde\ns\u00f6zkonusu \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn verilmesini dileyen kutsal dileme \u00e7er\u00e7evesinde\nverilmi\u015ftir.) \u015eu halde, \u00f6zg\u00fcrl\u00fck ve sorumluluk insan denen \u015fu yarat\u0131\u011fa \u015ferefli\nbir yer sa\u011flar. Ve bu iki \u00f6zellik, \u015fu varl\u0131k aleminde y\u00fcce Allah’\u0131n ruhundan\n\u00fcfledi\u011fi ve kudret eli ile bi\u00e7imlendirdi\u011fi, d\u00fcnyada bir\u00e7ok yarat\u0131ktan daha\n\u00fcst\u00fcn k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u015fu insana uygun y\u00fcce bir mertebe sa\u011flar.<\/p>\n\n\n\n

Bu ger\u00e7eklerden ikincisi, insan denen \u015fu yarat\u0131\u011fa gelecek sorumlulu\u011fun\ny\u00fcklenmesi ve daha \u00f6nce de\u011findi\u011fimiz gibi kutsal dileme \u00e7er\u00e7evesinde kendi\ni\u015finin kendi eline verilmesidir. Bunun sonucu olarak insan\u0131n duygular\u0131nda\nuyanma sa\u011flan\u0131r. \u00c7ekinme ve takva duygusu meydana gelir. Ve insano\u011flu bilir ki,\ny\u00fcce Allah’\u0131n kendisi hakk\u0131ndaki kaderi (planlamas\u0131) bizzat kendisinin\ndavran\u0131\u015flar\u0131na g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fir. “Herhangi bir toplum, tutumunu\nde\u011fi\u015ftirmedik\u00e7e, Allah onun konumunu de\u011fi\u015ftirmez.”<\/strong> (Rad 11) Bu a\u011f\u0131r\nbir sorumluluktur. Bunu y\u00fcklenen ki\u015fi dikkatsizlik edemez ve dalg\u0131nl\u0131\u011fa\nd\u00fc\u015femez.<\/p>\n\n\n\n

S\u00f6zkonusu ger\u00e7eklerden \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc, insana de\u011fi\u015fmeyen kutsal \u00f6l\u00e7\u00fclere s\u00fcrekli\nolarak ba\u015fvurma ihtiyac\u0131n\u0131 hissettirmesidir. Bundan hedefi ise, insan\u0131n\narzular\u0131n\u0131n kendisini yan\u0131l\u0131p sapt\u0131rmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n, ve ihtiraslar\u0131n\u0131n kendisini\nfelakete s\u00fcr\u00fcklemedi\u011finin ve arzular\u0131n\u0131 tanr\u0131la\u015ft\u0131ranlara y\u00fcce Allah’\u0131n\nbelirledi\u011fi ak\u0131bete kendisinin lay\u0131k olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131n kesin inanc\u0131 i\u00e7inde olmas\u0131d\u0131r.\nVe insano\u011flu b\u00f6ylelikle y\u00fcce Allah’a yak\u0131n olur. Onun do\u011fru yolu g\u00f6stermesi ile\ndo\u011fruyu bulur. Yolun karanl\u0131klar\u0131ndan O’nun verdi\u011fi \u0131\u015f\u0131k ile ayd\u0131nlan\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

\u015eu halde, insano\u011flunun nefsin temizlenmesi ve ar\u0131nd\u0131r\u0131lmas\u0131 \u00e7abas\u0131nda\nula\u015fabilece\u011fi y\u00fcksekli\u011fin sonu yoktur. Evet insan y\u00fcce Allah’\u0131n co\u015fkun nurunda\ny\u0131kan\u0131rken ve \u00e7evresinde f\u0131\u015fk\u0131ran varl\u0131k kaynaklar\u0131n\u0131n selinde temizlenip\nar\u0131n\u0131rken ula\u015fabilece\u011fi y\u00fcksekli\u011fin sonu yoktur.<\/p>\n\n\n\n

B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra y\u00fcce Allah, nefsini sapt\u0131ran do\u011fru yolu bulmas\u0131na engel olan ve onu kirleten kimsenin ba\u015f\u0131na gelecek zarara ve k\u00f6t\u00fc ak\u0131bete \u00f6rnek sergiliyor. Bu \u00f6rnek Semud kavminin ba\u015f\u0131na gelen ilahi gazap (k\u0131zg\u0131nl\u0131k) ceza ve helak ta canlanmaktad\u0131r.<\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n\n\n\n

ELHAMDUL\u0130LLAH\u0130RABB\u0130LALEM\u0130N<\/strong><\/p>\n\n\n\n

<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M 7- Ki\u015fiye ve onu \u015fekillendirene, 8- Sonra da ona iyilik ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck kabiliyeti verene andolsun ki, 9- Kendini ar\u0131tan saadete ermi\u015ftir. 10- Kendini fenal\u0131klara g\u00f6men kimse de ziyana u\u011fram\u0131\u015ft\u0131r. Bu d\u00f6rt ayet, buna ek olarak daha \u00f6nce ge\u00e7en Beled suresinin “Biz ona e\u011fri ve do\u011fru iki yol g\u00f6sterdik” (Beled 10) ayeti ve insan suresinin, […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":4197,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[251],"tags":[],"yoast_head":"\n