Zaman \u2013 Asr \u2013 Dehr \u2013 Gece, G\u00fcnd\u00fcz<\/strong><\/p>\n Zaman, \u00e7a\u011f, y\u00fczy\u0131l, dehr, g\u00fcnd\u00fcz ve gece, g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn zevalden \u00f6nce ve sonra iki taraf\u0131 (\u011fad\u00e2d ve a\u015fiy), \u00f6\u011fleden sonra g\u00fcne\u015fin k\u0131zarmas\u0131na kadar olan ikindi vakti, ya\u011fmur, hapsetmek, menetmek, s\u0131k\u0131p suyunu \u00e7\u0131karmak manalar\u0131na gelir. M\u00fcfessirler hep bu manalar\u0131 g\u00f6z \u00f6n\u00fcne alarak buradaki asr’a \u00e7e\u015fitli manalar vermi\u015flerdir. Bunlar\u0131n hepsi sahih olmakla beraber asr\u0131, dehr, yani uzun zaman ile tefsir etmek daha \u015f\u00fcmull\u00fc olaca\u011f\u0131ndan tercih nedeni oluyor. Cen\u00e2b-\u0131 Allah’\u0131n Asr suresinde, asra yemin etmesi de her \u015feyin asr\u0131n i\u00e7inde, yani bir zaman dilimi i\u00e7inde cereyan etmesi ve Cen\u00e2b\u0131 Allah’\u0131n kudretinin zaman i\u00e7inde tecelli etmesi hikmetine ba\u011fl\u0131d\u0131r.[1]<\/a><\/p>\n Dehr, casiye suresindede ge\u00e7ti\u011fi gibi Rag\u0131b\u2019\u0131n a\u00e7\u0131klamas\u0131na g\u00f6re as\u0131l manas\u0131 \u00e2lemin varolu\u015funun ba\u015flang\u0131c\u0131ndan son bulmas\u0131na kadar b\u00fct\u00fcn s\u00fcre, yani zaman\u0131n tamam\u0131 demektir. Burada da bu manayad\u0131r. Bilinmeyen uzun zamanlara da dehr denilir. Zaman kelimeside bunun aksine olarak az s\u00fcreye de \u00e7ok s\u00fcreye de denir. Zaman, zincir ve serilerinin toplam\u0131na da par\u00e7alar\u0131na da zaman denildi\u011fi halde as\u0131l dehr tek olan b\u00fct\u00fcn zamana ve bazen de bunun b\u00fcy\u00fck k\u0131s\u0131mlar\u0131na denir. Mesela; bir saat, bir g\u00fcn, bir ay m\u00fcddete zaman denir, dehr denmez. Bundan dolay\u0131 f\u0131k\u0131hta yemin meselelerinde dehr kelimesinin belirli veya belirsiz hallerindeki manalar\u0131n\u0131n en az\u0131n\u0131 belirlemek hususunda ashab\u0131n ve m\u00fc\u00e7tehitlerin ihtilaflar\u0131 olmu\u015ftur. \u0130mam-\u0131 Azam belirsiz olarak kullan\u0131lan dehr kelimesinin en az manas\u0131n\u0131n ne oldu\u011funu tayin hususunda duraklam\u0131\u015f \u2018bilmem\u2019 demi\u015ftir.[2]<\/a><\/p>\n Cahiliye Arablar\u0131, zarar ve ziyan, zaman\u0131n bela ve musibetlerine ba\u011flar, ondan oldu\u011funu s\u00f6ylerlerdi. B\u00f6ylece Cen\u00e2b-\u0131 Hak, zamana ve asra yemin etmek suretiyle, zaman ve asr\u0131n, kendisinde kusuru bulunmad\u0131\u011f\u0131 m\u00fckemmel bir nimet oldu\u011funu; zarara u\u011frayan\u0131n ve kusurlu olan\u0131n ise, insan oldu\u011funu belirtmi\u015ftir.[3]<\/a><\/p>\n Kur\u2019an\u2019da Zaman\u0131n Sunulu\u015fu<\/strong><\/p>\n Peygamberimiz’in g\u00f6nderili\u015finden vefat\u0131na kadar olan “saadet asr\u0131”d\u0131r ki biri m\u00fccahede, biri de fetih ve \u00fcst\u00fcnl\u00fck ile ba\u015far\u0131 iki b\u00f6l\u00fcmden ibaret olan bu as\u0131rda peygamberlik nuru gittik\u00e7e parlamaya ba\u015flay\u0131p hidayet ve Hak din, “B\u00fct\u00fcn dinlere \u00fcst\u00fcn k\u0131ls\u0131n i\u00e7in.” (Fetih, 48\/28) b\u00fct\u00fcn \u00e2leme yay\u0131lmak \u00fczere hak ve bat\u0131l birbirinden ayr\u0131lm\u0131\u015f, kazan\u00e7 ve zarar yollar\u0131 ay\u0131rdedilerek “Do\u011fruluk, sap\u0131kl\u0131ktan se\u00e7ilip belli olmu\u015ftur.” (Bakara, 2\/256) h\u00fckm\u00fc ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131. Bu asra kasemdeki m\u00e2n\u00e2 ise daha \u00f6nemlidir. Nihayet Peygamber’in g\u00f6nderilmesinden, daha do\u011frusu Resulullah’\u0131n hicretinden son zamana kadar b\u00fct\u00fcn son as\u0131rlar\u0131 i\u00e7eren ahir zamand\u0131r ki, bu as\u0131r b\u00fct\u00fcn zaman\u0131n ve b\u00fct\u00fcn peygamberlerin as\u0131rlar\u0131n\u0131 n h\u00fck\u00fcmlerini ve eserlerini gayesine erdirecek olan Muhammed (s.a.v.)’in peygamberli\u011finin devam\u0131 m\u00fcddeti m\u00e2n\u00e2s\u0131na Muhammed (s.a.v.)in asr\u0131d\u0131r. Ve i\u015fte asr\u0131n en kapsaml\u0131s\u0131 bu as\u0131rd\u0131r. Bir k\u0131s\u0131m tefsircilerin dedi\u011fi gibi bizce de en \u00e7ok akla gelen bu as\u0131rd\u0131r. Burada \u00f6zellikle bunun \u00f6nemi hat\u0131rlat\u0131lmak \u00fczere asra yemin edilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Kasas S\u00fbresi’ndeki “Andolsun biz ilk nesilleri helak ettikten sonra Musa’ya Kitap verdik.” (Kasas, 28\/43) \u00e2yetinde i\u015faret olundu\u011fu \u00fczere Kur’\u00e2n’da insanl\u0131k tarihi a\u00e7\u0131s\u0131ndan z aman\u0131n \u00fc\u00e7 k\u0131sma ayr\u0131lmas\u0131na i\u015faret olunmu\u015ftu. Hz. Musa’ya Tevrat’\u0131n inmesinden \u00f6nce ge\u00e7en, yani Firavun’un hel\u00e2k\u0131yla son bulan zaman ilk as\u0131rlar zaman\u0131 ve Tevrat’\u0131n inmesiyle a\u00e7\u0131lan zaman da son Peygamber’e kadar orta as\u0131rlar zaman\u0131, son Peygamber Muhammed Aleyhisselam’\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131yla ba\u015flayan son as\u0131rlara da ahir zaman, yani Muhammed (s.a.v.) ve \u00fcmmetinin asr\u0131 demek oldu\u011fundan denince bu as\u0131r anla\u015f\u0131lmak gerekir. Bir g\u00fcn, sabah, \u00f6\u011fle ve ikindi \u00fc\u00e7 vakit olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcne g\u00f6re baz\u0131 hadislerde \u00c2dem’ in(as) yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131, \u00e2lemin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131na g\u00f6re yery\u00fcz\u00fcnde bitkiler ve hayvanlar\u0131n yarat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 son g\u00fcn\u00fcn asr\u0131, yani ikindisi halinde tasvir edildi\u011fi gibi, d\u00fcnyada be\u015fer t\u00fcr\u00fcn\u00fcn \u00f6mr\u00fc de bir g\u00fcn say\u0131larak Muhammed\u00ee as\u0131r bug\u00fcn\u00fcn ikindisi misalinde temsil edilmi\u015ftir. Nitekim Buh\u00e2r\u00ee ve di\u011ferlerinde \u015fu hadis me\u015fhurdur: Sizden \u00f6nce ge\u00e7mi\u015flere oranla sizin vaktiniz ikindi namaz\u0131yla g\u00fcne\u015f bat\u0131m\u0131 aras\u0131 kadard\u0131r. Sizin meselinizle sizden \u00f6ncekilerin meseli t\u0131pk\u0131 o adam\u0131n meseline benzer ki, bir \u00fccret tayin etmi\u015f,”sabahtan \u00f6\u011fleye kadar kim \u00e7al\u0131\u015f\u0131rsa bir k\u0131rat demi\u015f. Yahudi \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015f, sonra \u00f6\u011fleden sonra, yani “ikindiye kadar kim \u00e7al\u0131\u015f\u0131rsa bir k\u0131rat demi\u015f”, h\u0131ristiyan \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015f. Sonra da “ikindiden ak\u015fama kadar kim \u00e7al\u0131\u015f\u0131rsa iki k\u0131rat” demi\u015f, siz \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015fs\u0131n\u0131z. Bunun \u00fczerine yahudi ve h\u0131ristiyanlar k\u0131zd\u0131lar: “Biz daha \u00e7ok \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015fken daha az \u00fccret ald\u0131k.” dediler. Allah Te\u00e2l\u00e2 da: “Ben sizin \u00fccretinizden bir \u015fey kestim mi?” buyurdu. “Hay\u0131r” dediler. “O halde bu benim ba\u011f\u0131\u015f\u0131md\u0131r, onu diledi\u011fime veririm.” buyurdu. Bu \u015fekilde siz az amel (i\u015f)le \u00e7ok \u00fccrete nail oldunuz”. (\u0130nciller’de de buna benzer bir temsil bulundu\u011fu ge\u00e7mi\u015fti).[4]<\/a><\/p>\n Kur\u2019an\u2019da ve Hadiste Zaman Kavram\u0131<\/strong><\/p>\n Ebu Hureyre rad\u0131yallahu anh anlat\u0131yor: “Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m) buyurdular ki:<\/p>\n “Allah Te\u00e2la hazretleri \u015f\u00f6yle dedi: “Ademo\u011flu, dehre s\u00f6verek beni \u00fcz\u00fcyor. Halbuki ben dehrim. Emir benim elimde. Gece ve g\u00fcnd\u00fcz\u00fc ben \u00e7eviririm.”[5]<\/a><\/p>\n A\u00c7IKLAMA:<\/p>\n 1- Hadis muhtelif \u015fekillerde rivayet edilmi\u015ftir.<\/p>\n 2- Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m), bu hadisleriyle dehre sebbetmeyi yasaklamaktad\u0131r. Dehr mutlak zaman manas\u0131na gelir. en-Nihaye’de “Dehr: Uzun zaman ve d\u00fcnya hayat\u0131 i\u00e7in isimdir” diye a\u00e7\u0131klan\u0131r. Kur’\u00e2n-\u0131 Ker\u00eem’den de anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 \u00fczere, cahiliye Araplar\u0131, ho\u015flar\u0131na gitmeyen hadiselerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131 zaman, dehri zemmedip, ona hakaretler savururlar, ba\u015flar\u0131na gelen musibeti ondan bilirlerdi. (Me\u00e2len): “Dediler ki: “Ancak bir d\u00fcnya hayat\u0131m\u0131z vard\u0131r. Burada \u00f6l\u00fcr, burada ya\u015far\u0131z. Bizi helak eden de dehrdir.” Bu s\u00f6ylediklerine d\u00e2ir hi\u00e7bir bilgileri yoktur. Sadece bir zanna kap\u0131lm\u0131\u015f gidiyorlar” (C\u00e2siye 24).<\/p>\n Hay\u0131r ve \u015fer her \u015feyi yaratan, takdir eden Allah’t\u0131r. Bu sebeple ho\u015fumuza gitmeyen \u015feyleri dehrden bilmek, bir nev\u00ee \u015firktir, tevhid inanc\u0131n\u0131 rencide eder. Bu sebeple Aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m’\u0131n diliyle, insanlar\u0131n dehr kelimesiyle kasdettikleri manan\u0131n Allah’a raci oldu\u011fu bildirilmi\u015ftir. Rab Te\u00e2l\u00e2’n\u0131n “Ben dehrim, geceyi de g\u00fcnd\u00fcz\u00fc de ben \u00e7eviririm” veya baz\u0131 rivayetlerde geldi\u011fi \u00fczere “Ben dehrim, g\u00fcnler ve geceler benimdir. Onlar\u0131 yeniler ve eskitirim. Krallardan sonra yeni krallar getiririm” veya “Ben dehrim, geceyi ve g\u00fcnd\u00fcz\u00fc de ben g\u00f6nderirim, diledim mi onlar\u0131 tutar\u0131m da” denmesi, ho\u015fumuza gitmeyen hadiseler sebebiyle zamana sebbedilmesinin m\u00fc’minin edebine uymad\u0131\u011f\u0131n\u0131, o \u00e7e\u015fit inan\u00e7lar\u0131n yanl\u0131\u015f oldu\u011funu ifade eder. Alimler: “Kim herhangi bir fiili ger\u00e7ekten dehre nisbet ederse k\u00fcfre d\u00fc\u015fer” diye h\u00fckmetmi\u015ftir. Ancak, bu \u00e7e\u015fit ifade, ger\u00e7ek bir itikada mukarin olmaks\u0131z\u0131n dilden \u00e7\u0131kacak olsa, k\u00fcfre nisbet edilmez. Her hal u k\u00e2rda bu nev\u00ee s\u00f6zler k\u00e2firlerin s\u00f6z\u00fcne benzedi\u011fi ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n tevhid inanc\u0131na uygun gelmedi\u011fi i\u00e7in mekruhtur, ka\u00e7\u0131n\u0131lmas\u0131 gerekir. Dilimizde, dehr kelimesi yerine felek kelimesi vard\u0131r. Bazan \u015fans, t\u00e2lih kelimeleri bu manalarda kullan\u0131l\u0131r. “Felek ne verdi ki, neyimi alacak?” s\u00f6z\u00fcne yayg\u0131nca yer verilir. Ne kadar mahzurlu oldu\u011fu izah gerektirmeyen bir husustur.<\/p>\n 3- Kad\u0131 \u0130yaz, baz\u0131 tahkiksiz ve bilgisiz ki\u015filerin dehr kelimesini Allah’\u0131n isimlerinden biri zannettiklerini belirtir ve “Bu yanl\u0131\u015ft\u0131r, dehr d\u00fcnya zaman\u0131n\u0131n m\u00fcddetidir” der.<\/p>\n 4- Kurtub\u00ee, “Allah’\u0131 \u00fczme” tabirini, insanlardan hi\u00e7bir eziyetin Allah’a ula\u015fmayaca\u011f\u0131 ger\u00e7e\u011finden hareketle \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: “Bunun manas\u0131 \u015fudur: “\u0130nsanlar bazan bana, \u00fcz\u00fclen kimseleri \u00fczen t\u00e2birlerle hitap eder. Halbuki Allah, kendisine eziyet ula\u015fmas\u0131ndan m\u00fcnezzehtir. Bundan murat, kimden b\u00f6yle bir ifade sad\u0131r olmu\u015f ise kendini Allah’\u0131n gadab\u0131na maruz\u00a0 k\u0131lar demektir.”<\/p>\n 5- “Ben dehrim” s\u00f6z\u00fcn\u00fc Hatt\u00e2b\u00ee \u015f\u00f6yle anlar: “Dehrin sahibi benim. Dehre nisbet edilen i\u015fleri \u00e7eviren de benim. \u00d6yleyse kim ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin f\u00e2ili bilerek dehre s\u00f6verse, bu s\u00f6vme, o i\u015flerin ger\u00e7ek faili olan Rabbine d\u00f6ner. Dehr ise, vuk\u00fba gelen i\u015flerin zarf\u0131d\u0131r.”[6]<\/a><\/p>\n Zaman a\u015f\u0131m\u0131:<\/strong><\/p>\n S\u00fcrenin ge\u00e7mesi, belli s\u00fcrenin ge\u00e7mesiyle baz\u0131 haklar\u0131n kazan\u0131lmas\u0131n\u0131 veya kaybedilmesini ifade eden bir f\u0131k\u0131h terimi. Arap\u00e7a “mur\u00fbru’z-zam\u00e2n” veya “tek\u00e2d\u00fcm\u00fc’z-zam\u00e2n” tamamlamalar\u0131n\u0131n kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 olarak kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n insanlar\u0131n bir tak\u0131m haklar\u0131 elde etmesi veya sahip oldu\u011fu baz\u0131 haklar\u0131 kaybetmesi zaman s\u00fcreci i\u00e7inde ortaya \u00e7\u0131kar.<\/p>\n \u00c7o\u011funluk m\u00fcctehitlere g\u00f6re s\u00fcre a\u015f\u0131m\u0131 bir m\u00fclk sebebi olarak kabul edilmemi\u015ftir. E\u015fyada as\u0131l olan m\u00fcbahl\u0131kt\u0131r. Sahipsiz olan ve toplumca da sahipli say\u0131lmayan \u015feylerin m\u00fclk edinilmesinde herkes e\u015fit hakka sahip olur. Mesel\u00e2; ihtiya\u00e7 s\u0131ras\u0131nda yararlan\u0131lmak \u00fczere suyun kaba al\u0131nmas\u0131, av hayvan\u0131n\u0131n yakalanmas\u0131, m\u00fcbah olan ot veya odunlar\u0131n kesilip toplanmas\u0131 bunlar \u00fczerinde m\u00fclkiyet hakk\u0131 do\u011furur. Bu el koymaya “hiy\u00e2zet” veya “ihr\u00e2z * ” denir. Bir hadiste; su, ate\u015f ve otlar\u0131n insanlar aras\u0131nda ortak oldu\u011fu belirtilmi\u015ftir (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb’, 60; \u0130bn M\u00e2ce, Ruhn,16; Ahmed b. Hanbel, V, 364). Buradaki ihr\u00e2za “zilyedlik * ” diyebiliriz[7]<\/a><\/p>\n Gece ve g\u00fcnd\u00fcz ayetleri<\/strong><\/p>\n Hani Musa ile k\u0131rk geceli\u011fine s\u00f6zle\u015fmi\u015ftik de siz onun arkas\u0131ndan buza\u011f\u0131y\u0131 il\u00e2h edinerek zalimlerden olmu\u015ftunuz.(Bakara 51)<\/p>\n Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz g\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131nda, gece ile g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn birbirini kovalamas\u0131nda, insanlara yararl\u0131 \u015feyler ile denizde y\u00fczen vapurlarda, Allah’\u0131n g\u00f6kten su indirip onun arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile \u00f6l\u00fc yeri dirilterek \u00fczerine her \u00e7e\u015fit canl\u0131y\u0131 yaymas\u0131nda, r\u00fczg\u00e2rlar\u0131 ve g\u00f6kle yer aras\u0131nda emre haz\u0131r bekleyen bulutlar\u0131 y\u00f6nlendirmesinde, d\u00fc\u015f\u00fcnen bir topluluk i\u00e7in bir\u00e7ok ayetler, deliller vard\u0131r.( Bakara 164)<\/p>\n Geceyi g\u00fcnd\u00fcze d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcr, g\u00fcnd\u00fcz\u00fc geceye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrs\u00fcn. Diriyi \u00f6l\u00fcden \u00e7\u0131kar\u0131r, \u00f6l\u00fcy\u00fc diriden \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n. Dilediklerine hesaps\u0131z r\u0131z\u0131k verirsin.Al-i \u0130mran (27)<\/p>\n G\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131nda, gece ile g\u00fcnd\u00fcz\u00fcn birbiri ard\u0131nca gelip gidi\u015finde selim ak\u0131l sahipleri i\u00e7in elbette ibretler vard\u0131r.Al-i \u0130mran (190)<\/p>\n Allah\u2019\u0131n Zamandan M\u00fcnezzeh Olu\u015fu <\/strong><\/p>\n Allah ‘tan ba\u015fka her \u015fey var olmada ve varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 devam ettirmede muhakkak Allah (c.c)’a muhta\u00e7t\u0131r. Hi\u00e7 bir \u015feyde kendi kendine var olmas\u0131na yeterli kudret ve \u00f6zellikler yoktur, varl\u0131\u011f\u0131 mutlaka ba\u015fkas\u0131na muhta\u00e7t\u0131r ve mahl\u00fckturlar. Muhta\u00e7 olmak ise kendi kendine var olmaya ve varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kendi kendine devam ettirmeye manidir. Her mahlukun varl\u0131\u011f\u0131 bir mekana, zamana veya kendini tahsis edecek bir muhass\u0131sa ve kendini icad edecek bir mucide muhta\u00e7t\u0131r. Hi\u00e7bir \u015feyde kendi kendisine var olmas\u0131na yeterli kudret ve \u00f6zellikler yoktur, varl\u0131\u011f\u0131 mutlaka ba\u015fkas\u0131na muhta\u00e7t\u0131r ve mahl\u00fckturlar.<\/p>\n Allah (c.c.) ise bu ve benzeri b\u00fct\u00fcn ihtiya\u00e7lardan m\u00fcnezzehtir, kadimdir ve varl\u0131\u011f\u0131 bizzat zat\u0131 ile kaimdir. Muhta\u00e7 olan -ha\u015fa- yarat\u0131c\u0131 olamazd\u0131.[8]<\/a><\/p>\n Zaman\u0131 De\u011ferlendirme:<\/strong><\/p>\n “Zaman” kelime olarak, ge\u00e7mi\u015f zaman ve pek uzun olmay\u0131p her an ge\u00e7mi\u015fe dahil olan \u015fimdiki zaman i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her an, gelecek zaman \u015fimdiki zamana, \u015fimdiki zaman da ge\u00e7mi\u015f zamana dahil olmaktad\u0131r. Burada mutlak olarak zamana yemin edilmi\u015ftir. O halde burada iki tip zaman kastedilmi\u015ftir. Yani ge\u00e7mi\u015f zamana yemin edilmesinin anlam\u0131, insanl\u0131k tarihinin, yukar\u0131da ad\u0131 ge\u00e7en d\u00f6rt \u00f6zellikten uzak olan ki\u015filerin h\u00fcsrana u\u011frad\u0131klar\u0131na \u015fahit olmas\u0131d\u0131r. Ge\u00e7mekte olan zamana edilen yemini anlamak i\u00e7in, ge\u00e7mekte olan zaman\u0131n, her bir insana, her bir millete bu d\u00fcnyada \u00e7al\u0131\u015fmak i\u00e7in f\u0131rsat verildi\u011fi zaman oldu\u011funu bilmek gerekir. Bunun misali \u015f\u00f6yledir:<\/p>\n Bir s\u0131nav salonunda \u00f6\u011frencilere soru verilmi\u015ftir. Zaman \u00e7ok h\u0131zl\u0131 ge\u00e7mektedir. Saatimizin saniyesi, zaman\u0131n h\u0131zl\u0131 ge\u00e7ti\u011fine dair yeterli fikir verebilir. Halbuki bir saniyelik zaman da uzun bir s\u00fcredir. Bu bir saniyelik s\u00fcrede \u0131\u015f\u0131k 186.000 mil kateder. Kainatta bilmedi\u011fimiz \u00f6yle unsurlar vard\u0131r ki bundan da h\u0131zl\u0131 yol alabilirler. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc herhangi bir i\u015fle u\u011fra\u015f\u0131rken saatin saniyesine bakarak ge\u00e7en zaman\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcrsek, bunlar\u0131n \u00f6m\u00fcr dedi\u011fimiz s\u00fcrenin belli bir kesitinde vuku buldu\u011funu anlar\u0131z. Bu s\u00fcre bize bu d\u00fcnyada bir f\u0131rsat olarak verilmi\u015ftir. Buradan, as\u0131l sermayemizin \u00e7ok h\u0131zl\u0131 ge\u00e7en zaman oldu\u011funu anlayabiliriz. \u0130mam Razi, bir \u015fahs\u0131n kavlini naklederek, “Ben bu s\u00f6zden sonra Asr suresinin manas\u0131n\u0131 anlad\u0131m” demi\u015ftir. Razi \u015f\u00f6yle nakleder: “Buz satan birisi pazarda \u015f\u00f6yle ba\u011f\u0131r\u0131yordu; “sermayesi eriyen bu \u015fahsa merhamet edin!… Onun bu s\u00f6z\u00fcn\u00fc duyunca, bu s\u00f6z Asr suresinin anlam\u0131d\u0131r” dedim.” \u0130nsana verilen \u00f6m\u00fcr bir buz gibi h\u0131zla erimektedir. E\u011fer bunu ziyan eder veya yanl\u0131\u015f yere harcarsa insan\u0131n h\u00fcsran\u0131na neden olur.” Onun i\u00e7in ge\u00e7en zamana yemin edilmesinin anlam\u0131, h\u0131zla ge\u00e7en zaman\u0131n, s\u00f6z konusu d\u00f6rt \u00f6zellikten yoksun insan\u0131n d\u00fcnyada ne i\u015fle me\u015fgul olursa olsun hayat\u0131n\u0131 harcad\u0131\u011f\u0131na ve h\u00fcsranda oldu\u011funa \u015fehadet etmesidir. K\u00e2rl\u0131 \u00e7\u0131kanlar ancak bu d\u00f6rt \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yanlar ve bu d\u00fcnyada ona g\u00f6re davrananlar olacakt\u0131r. Bu, s\u0131nav salonunda kendisine belli bir s\u00fcre tan\u0131nan \u00f6\u011frencinin, o s\u00fcre i\u00e7inde sorulara cevap vermek yerine ba\u015fka i\u015flerle u\u011fra\u015fmas\u0131 gibidir. \u00d6\u011frenciye, yak\u0131n\u0131ndaki saate i\u015faret edilerek ge\u00e7en zaman\u0131n zarar\u0131na oldu\u011fu ve h\u00fcsrana u\u011frayaca\u011f\u0131 belirtilir. K\u00e2rl\u0131 \u00e7\u0131kan \u00f6\u011frenciler ise, kendilerine tan\u0131nan zaman\u0131n her an\u0131n\u0131 sorular\u0131 cevaplamak i\u00e7in kullananlard\u0131r.[9]<\/a><\/p>\n [1]<\/a> \u015eamil \u0130.A<\/p>\n [2]<\/a> \u015e.Sar\u0131 Kelime-i Tevhid ve Manas\u0131 Sh:21 ( \u0130tisam yay.)<\/p>\n [3]<\/a> Tefsir-i Kebir \u2013 Asr Suresi<\/p>\n [4]<\/a> Hak Dini Kur\u2019an Dili \u2013 Asr Suresi<\/p>\n [5]<\/a> Buhar\u00ee, Edeb 101, Tefs\u00eer, C\u00e2siye 1, Tevh\u00eed 35, M\u00fcsl\u00eem, Elf\u00e2z 2, (2246); Muvatta, Kel\u00e2m 3, (2, 984); Ebu D\u00e2vud, Edeb 181, (5274)<\/p>\n [6]<\/a> \u0130brahim Canan, Kutub-i Sitte Terc\u00fcme ve \u015eerhi, Ak\u00e7a\u011f Yay\u0131nlar\u0131: 15\/152-153<\/p>\n [7]<\/a> \u015e.\u0130.Ank.<\/p>\n