\u015eEH\u0130T VE \u015eEHADET<\/strong><\/p>\n Haz\u0131r olma; kesin haber; insan\u0131n kat’i olarak bildi\u011fi bir \u015feyi, Y\u00fcce Allah’\u0131n huzurunda oldu\u011fu kanaatiyle dosdo\u011fru haber vermesi, \u015fahitlik etme, tan\u0131kl\u0131k; a\u00e7\u0131k belirti; \u015feh\u00eed olma, \u015feh\u00eedlik; yemin, bildi\u011fi \u015feyleri itiraf etme.<\/p>\n \u015eeh\u00e2det, arap\u00e7a bir kelime olup “\u015ee-hi-de” fiilinden t\u00fcreyen bir mastard\u0131r. Ayn\u0131 zamanda, m\u00fcstakil bir isim olarak da kullan\u0131l\u0131r. “\u015e\u00fch\u00fbd” ile e\u015f anlaml\u0131d\u0131r. Z\u0131dd\u0131, “gayb”d\u0131r. Bilinen, g\u00f6r\u00fcnen \u00e2leme \u015feh\u00e2det \u00e2lemi dendi\u011fi gibi, g\u00f6r\u00fcnmeyen \u00e2leme de gayb \u00e2lemi denir.<\/p>\n \u015eeh\u00e2det’in ismi faili, “\u015f\u00e2hid” dir. O da, bir yerde bulunan, bir \u015feyi g\u00f6ren ve g\u00f6rd\u00fckleri ile bildikleri konusunda bilgi veren kimse, tan\u0131k, bir akdin yap\u0131lmas\u0131 s\u0131ras\u0131nda taraflardan birinin yan\u0131nda haz\u0131r bulunan, do\u011frulayan, ispat eden, Allah’\u0131n birli\u011fine \u015feh\u00e2det eden demektir. \u015eeh\u00e2det’in \u00e7o\u011fulu, \u015feh\u00e2d\u00e2t’d\u0131r.[1]<\/a><\/p>\n \u0130nsan Allah\u2019 tan Ald\u0131\u011f\u0131 \u015fuur ve i\u015faretle, ilim veya d\u00fc\u015f\u00fcnce \u00fcretebilir. Bu ilim ve d\u00fc\u015f\u00fcnce sayesindede varl\u0131\u011f\u0131 ve e\u015fyay\u0131 tan\u0131r. \u0130nsan\u0131n kendisi ve onun \u00fcretti\u011fi bilgi ve d\u00fc\u015f\u00fcnce \u015fahid olan Allah\u2019\u0131n ona verdi\u011fi bir \u015fehadet olay\u0131d\u0131r. O, Allah\u2019\u0131n kendi varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n delili olarak yaratt\u0131\u011f\u0131 \u015fuhud \u00e2lemindeki baz\u0131 \u015feyleri g\u00f6rmektedir g\u00f6zlemektedir.<\/p>\n \u0130nsan iman ettik\u00e7e bunun do\u011frultusunda ilmi artt\u0131k\u00e7a ve kalp g\u00f6z\u00fc a\u00e7\u0131ld\u0131k\u00e7a \u00e2lemdeki Allah\u2019\u0131n \u015fahidlerini O\u2019nun varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 her an bilenleri O\u2019na tan\u0131kl\u0131k edenleri daha iyi anlar. B\u00f6yle bir insan i\u00e7in gayb\u0131n bir k\u0131sm\u0131 \u015fahid olunan me\u015fhud \u00e2lem haline gelmeye ba\u015flar.<\/p>\n \u015eehadetin gereklilikleri: <\/strong>Ki\u015fi gerek nefsi ile gerekse duyular\u0131 ile bir \u015feyin do\u011frulu\u011funu anlarsa ve o \u015feyin do\u011fru oldu\u011fundan emin olursa onu itiraf eder onun \u00f6yle oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k eder.<\/p>\n S\u00f6z gelimi tevhid kelimesini s\u00f6ylemek Allah\u2019\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na ve birli\u011fine iman etmektir. Yani bu kelime ile verilen bilginin do\u011frulu\u011fundan emin olmak onun do\u011frulu\u011funa \u015fahid olmakt\u0131r. Burada hislerle bir \u015feyin do\u011frulu\u011fu g\u00f6zlenmi\u015f, emin olunmu\u015f ve bu do\u011frulay\u0131c\u0131 tav\u0131r bir \u015fehadetle ortaya konmu\u015f olur.<\/p>\n Allah(C.C) kendi varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gayb \u015fehadet s\u00fcreci olarak ortaya koyuyor ve insan\u0131 \u00e7e\u015fitli \u015fekillerde \u015fahid olmaya \u00e7a\u011f\u0131r\u0131yor. \u0130\u015fte bu \u015fehadet insan\u0131n ka\u00e7amayaca\u011f\u0131 bir tan\u0131kl\u0131kt\u0131r. Yerde ve g\u00f6kte olan her \u015fey bu tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131 yapmaktad\u0131r. Yaln\u0131z baz\u0131 insanlar\u0131n nefisleri bunu ink\u00e2r etsede ger\u00e7ek b\u00f6yledir.[2]<\/a>\u00a0\u00a0\u00a0 (\u0130sra 44, Ha\u015fr 1, Hadid 1)<\/p>\n \u201cYedi g\u00f6k, yery\u00fcz\u00fc ve i\u00e7inde bulunanlar; O’nu tesbih ederler. O’nu hamd ile tesbih etmeyen hi\u00e7 bir \u015fey yoktur. Ama siz, onlar\u0131n tesbihlerini anlamazs\u0131n\u0131z. Muhakkak ki O; Halim, Gafur oland\u0131r.\u201d (\u0130sra 44)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi \u015fehadet iki c\u00fcmleden ibaret de\u011fildir. Kainatta devam eden olaylar\u0131da i\u015fin i\u00e7ine katarak bir sonuca varmakt\u0131r ki o sonu\u00e7\u2019ta milyonlarca insan\u0131n bilin\u00e7sizce s\u00f6yledi\u011fi Kelime-i \u015eehadet\u2019 tir.<\/p>\n \u201cEy Rabb\u0131m\u0131z; indirdi\u011fine iman ettik. Ve peygamberlerin ard\u0131nca gittik. Bizi \u015fahid olanlarla beraber yaz.\u201d(Al-i \u0130mran 53)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n \u015eEH\u0130D:<\/strong> \u015eehid, kelime olarak kesin bir haberi veren, bildi\u011fini s\u00f6yleyen, haz\u0131r olan, bulunan, bir hadiseye \u015fahid olan, \u015fahitlik eden. Din\u00ee anlamda, Allah r\u0131zas\u0131 i\u00e7in, O’nun yolunda can\u0131n\u0131 fed\u00e2 eden m\u00fcsl\u00fcmana verilen isimdir. Ona bu ismin verilmesinin sebebi, cennetlik oldu\u011funa \u015fahitlik edilmi\u015f olmas\u0131 veya onun Y\u00fcce Allah’\u0131n huzurunda ya\u015f\u0131yor bulunmas\u0131 yahut \u00f6l\u00fcm\u00fc s\u0131ras\u0131nda meleklerin haz\u0131r bulunmas\u0131 yahut ta ruhunun do\u011frudan do\u011fruya Daru’s-Sel\u00e2m’da (Cennet’te) bulunmas\u0131 veya Allah taraf\u0131ndan \u00e7e\u015fitli m\u00fck\u00e2fatlarla m\u00fck\u00e2fatland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n \u0130slam \u00fcmmeti di\u011fer insanlar \u00fczerine \u015fahitler olarak se\u00e7ilmi\u015ftir.<\/p>\n \u201cB\u00f6ylece sizi vasat bir \u00fcmmet k\u0131ld\u0131k ki, insanlar\u0131n \u00fczerine \u015fahidler olas\u0131n\u0131z. Peygamber de sizin \u00fczerinize \u015fahid olsun.\u201d( Bakara 143)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n Allah yolunun \u015fehitleri: <\/strong>Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclmek \u015fehitli\u011fin derecesi \u00e7ok y\u00fcksektir onlar insan i\u00e7in pek sevimli olan canlar\u0131n\u0131 Allah u\u011frunda, O\u2019nun ad\u0131n\u0131n y\u00fcze olmas\u0131 (\u0130lay-\u0131 Kelimetullah) i\u00e7in islam\u0131n y\u00fczelmesi ve korunmas\u0131 i\u00e7in m\u00fccadele ederler.<\/p>\n \u201cAllah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclenleri sak\u0131n \u00f6l\u00fc sanmay\u0131n, bilakis onlar diridirler, Rabblar\u0131 kat\u0131nda r\u0131z\u0131kland\u0131r\u0131l\u0131rlar. Allah’\u0131n keremiyle kendilerine verdiklerinden sevinerek arkalar\u0131ndan hen\u00fcz kendilerine kat\u0131lmayanlara; kendilerine korku olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve \u00fcz\u00fclmeyeceklerini, m\u00fcjdelemek isterler.\u201d( Al-i \u0130mran 169, 170)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n \u0130bn Abb\u00e2s’tan rivayette Allah’\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (sa) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: Uhud’da karde\u015fleriniz isabet al\u0131p \u00f6l\u00fcnce Allah Teal\u00e2 onlar\u0131n ruhlar\u0131n\u0131 al\u0131p ye\u015fil ku\u015flar\u0131n i\u00e7ine koydu. Bu ku\u015flar cennet nehirlerine gelir, cennet meyvelerinden yer ve ar\u015f\u0131n g\u00f6lgesinde alt\u0131ndan kandillere gelir orada dinlenirler. O \u015fehidler yeme-i\u00e7melerinin ho\u015flu\u011funu, kald\u0131klar\u0131 yerlerin g\u00fczelli\u011fini g\u00f6r\u00fcnce: “Ke\u015fke bu durumumuzu arkada kalan karde\u015flerimize iletecek birisi olsa da karde\u015flerimiz Rabb\u0131m\u0131z\u0131n bize neler yapmakta oldu\u011funu bir bilseler ve cihaddan ayr\u0131 kalmay\u0131p sava\u015ftan d\u00f6nmeseler.” dediler de Allah Teal\u00e2: “Bunu onlara ben ula\u015ft\u0131r\u0131r\u0131m.” buyurup bu \u00e2yet-i kerimeleri indirdi. Bu, Dahh\u00e2k’ten de rivayet olunmu\u015ftur. (Taber\u00ee, C\u00e2miul-Bey\u00e2n)<\/p>\n \u201cAllah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclenlere; \u00f6l\u00fcler, demeyin. Bilakis onlar, diridirler, ama siz farketmezsiniz.\u201d (Bakara 154)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n Bu hakk-bat\u0131l sava\u015f\u0131nda \u015fehid d\u00fc\u015fecek erler olacakt\u0131r. Allah yolunun \u015fehitleri… Aziz ve sevgili \u00f6l\u00fcler… Onurlu ve tertemiz \u00f6l\u00fcler… Ger\u00e7ekten Allah yolunda cihada \u00e7\u0131kanlar; bu sava\u015fta canlar\u0131n\u0131 feda edenler en onurlu kalplilerin, en ar\u0131 ruhlular\u0131n ve temiz vicdanl\u0131lar\u0131n olu\u015fturdu\u011fu bir kafiledir. Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclen bu se\u00e7kin \u00f6nc\u00fcler asl\u0131nda \u00f6l\u00fc de\u011fildirler, diridirler. Bu y\u00fczden onlardan “\u00f6l\u00fcler” diye s\u00f6z etmek do\u011fru de\u011fildir. Onlar\u0131 ne somut olarak ve ne de duygusal pl\u00e2nda \u00f6l\u00fc saymak yerinde de\u011fildir. Dudaklar\u0131m\u0131zdan ve dilimizden rastgele d\u00f6k\u00fclen basmakal\u0131p bir kelime ile onlara “\u00f6l\u00fc” demek caiz de\u011fildir. Onlar bizzat y\u00fcce Allah’\u0131n \u015fahitli\u011fi ile “canl\u0131”d\u0131rlar. O halde mutlaka ya\u015f\u0131yorlard\u0131r.<\/p>\n Onlar zahirde, g\u00f6z\u00fcn g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcne g\u00f6re \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fcler. Fakat \u00f6l\u00fcm\u00fcn ve hayat\u0131n mahiyetlerini bu y\u00fczeysel ve zahiri bak\u0131\u015f belirleyemez. Hayatta olman\u0131n, dirili\u011fin ba\u015fta gelen belirtisi etkinlik, b\u00fcy\u00fcme-geli\u015fme ve s\u00fcrekliliktir. \u00d6l\u00fcm\u00fcn ba\u015fta gelen belirtisi ise pasiflik, durgunluk-donukluk ve kesintidir. Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclenlerin, u\u011frunda \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fckleri hakk davay\u0131 destekleme konusundaki etkinlikleri belirgin bir etkinliktir. U\u011frunda can verdikleri d\u00fc\u015f\u00fcnce onlar\u0131n kanlar\u0131 ile sulanarak s\u00fcreklilik kazan\u0131r. Bu fedak\u00e2r insanlar \u00f6l\u00fcm\u00fc se\u00e7mekle kendilerinden sonra gelecek olanlar\u0131 g\u00fc\u00e7l\u00fc ve devaml\u0131 bir etki alt\u0131nda b\u0131rak\u0131rlar. Buna g\u00f6re \u015fehitler; hayat\u0131 de\u011fi\u015ftirme ve y\u00f6nlendirme konusunda aktif, s\u00fcr\u00fckleyici ve etkin birer unsur olmakta devam ederler ki, hayatta olman\u0131n ba\u015fta gelen niteli\u011fi budur. Bu a\u00e7\u0131dan onlar her \u015feyden \u00f6nce insanlar\u0131n d\u00fcnyas\u0131nda ge\u00e7erli olan bu objektif bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00f6n\u00fcnden ya\u015f\u0131yorlar, diridirler.[3]<\/a><\/p>\n \u201cNihayet Rabblar\u0131, onlara icabet etti: Birbirinizden meydana gelen sizlerden; gerek erkek olsun gerek di\u015fi olsun, \u00e7al\u0131\u015fan\u0131n i\u015fini bo\u015fa \u00e7\u0131karmam. Hicret edenlerin, yurtlar\u0131ndan \u00e7\u0131kar\u0131lanlar\u0131n, benim yolumda i\u015fkenceye, hakarete, ziyana u\u011frayanlar\u0131n, muharebe edenlerin ve \u00f6ld\u00fcr\u00fclenlerin su\u00e7lar\u0131n\u0131 elbette \u00f6rtece\u011fim, Allah kat\u0131ndan m\u00fckafat olmak \u00fczere; onlar\u0131 altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere koyaca\u011f\u0131m. Sevab\u0131n en g\u00fczeli, Allah kat\u0131ndad\u0131r.\u201d (Al-i \u0130mran 195)<\/strong><\/p><\/blockquote>\n \u015eehid kimdir? :<\/strong><\/p>\n Eb\u00fb M\u00fbs\u00e2 (R) \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: Peygamber (Sas)’e bir kimse geldi de:<\/p>\n \u2014 Bir k\u0131s\u0131m kimseler gan\u00eemet mal\u0131 i\u00e7in muharebe eder, bir k\u0131s\u0131m kimseler de insanlar aras\u0131nda ad\u0131n\u0131n s\u00f6ylenip \u00f6v\u00fclmesi i\u00e7in muharebe eder; bir k\u0131s\u0131m insanlar da yi\u011fitlikteki mevkii derecesi g\u00f6r\u00fcls\u00fcn diye cih\u00e2d eder. \u015eu h\u00e2lde Allah yolundacih\u00e2d eden kimdir? Diye sordu. Peygamber:<\/p>\n \u2014 “Her kim Allah’\u0131n kelimesi en y\u00fcksek olsun diye mukaatele ederse, onunkisi Allah yolundad\u0131r” buyurdu.[4]<\/a><\/p>\n \u015eehidlerin \u00c7e\u015fitleri<\/strong><\/p>\n \u015eehidleri birkam gruba ay\u0131rmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. \u00c7\u00fcnk\u00fc hadislerde farkl\u0131 \u015fekillerde \u00f6lenlere \u015fehid denmektedir.<\/p>\n 1) H\u00fckmen \u015eehid : <\/strong>Bunlar, \u0130slam u\u011fruna sava\u015f\u0131rken \u00f6len kimselerdir. Kur\u2019an bunlara; Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclenler demektedir.(Bakara\/154) Yol kesen soyguncular taraf\u0131ndan \u00f6ld\u00fcr\u00fclende bu \u015fekilde \u015fehid say\u0131l\u0131r. Allah yolunda \u00f6ld\u00fcr\u00fclen \u015fehidler y\u0131kanmaz ve kefenlenmez.<\/p>\n Bunlara d\u00fcnyan\u0131n ve ahretin \u015fehidi denilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc d\u00fcnyada M\u00fcsl\u00fcmanlar onlara \u015fehid muamelesi yaparlar, ahirette ise zaten \u015fehid kabul edilirler.<\/p>\n 2) Ahiretin \u015eehid : <\/strong>Bunlara ahirette \u015fehid muamelesi yap\u0131lmas\u0131 umulur. Hata yoluya \u00f6lenler, Allah yolndaki sava\u015fta yaralan\u0131pta sonradan \u00f6lenler, \u00e7ocukken \u00f6lenler, yanarak, bo\u011fularak, g\u00f6\u00e7\u00fck veya \u00e7\u0131\u011f alt\u0131nda kalarak, salg\u0131n hastal\u0131k dolay\u0131s\u0131yla \u00f6lenler, mal\u0131n\u0131, \u0131rz\u0131n\u0131 ve topra\u011f\u0131n\u0131 koruma u\u011fruna \u00f6lenler, do\u011fum yaparken \u00f6len kad\u0131nlar, gurbette veya ilim yolunda \u00f6len M\u00fcsl\u00fcmanlarda bu gruba girer.<\/p>\n 3) D\u00fcnya \u015eehidi : <\/strong>Allah yolundaki bir sava\u015fa kat\u0131lmas\u0131na ra\u011fmen Allah r\u0131zas\u0131 i\u00e7in de\u011filde ba\u015fka bir ama\u00e7la sava\u015f\u0131p \u00f6lenler. Bunlara d\u00fcnyada insanlar \u015fehid dese bile Allah kat\u0131nda onlar \u015fehid say\u0131lmazlar. Bunlar\u0131n durumunu sadece Allah bilir.<\/p>\n \u015eehidli\u011fin Fazileti : <\/strong><\/p>\n \u015e\u00fcphesiz \u015fehidlik \u00fcst\u00fcn bir makamd\u0131r. Allah (cc) bu makam\u0131 kendi u\u011frunda veya dininin u\u011frunda, yaln\u0131zca Onun r\u0131zas\u0131 i\u00e7in \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken, gayret g\u00f6sterirken, cihad ederken \u00f6len kimslere vermektedir. Bizim baz\u0131 \u00f6l\u00fcler hakk\u0131nda \u015fu veya bu s\u0131fat\u0131 kullanmam\u0131z fazla bir \u015feyi de\u011fi\u015ftirmiyor. Allah(c.c) kendi yolunda \u00e7al\u0131\u015fanlar ve bu u\u011furda canlar\u0131n\u0131 Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 seve seve verenleri bilmektedir. Baz\u0131 \u00f6l\u00fcler hakk\u0131nda\u00a0 bizim ne dedi\u011fimiz de\u011fil Allah\u2019\u0131n o \u00f6l\u00fcye nas\u0131l muamele edece\u011fi \u00f6nemlidir.<\/p>\n \u00c7a\u011f\u0131m\u0131zda \u2018\u015fehidlik\u2019 kavram\u0131 da di\u011fer bir tak\u0131m de\u011ferler gibi y\u0131prat\u0131ld\u0131, biraz da ucuzlat\u0131ld\u0131. \u015eehid ve \u015fehadetin ne oldu\u011fu bu kadar a\u00e7\u0131kken, \u0130slam\u2019\u0131n belirledi\u011fi bu esaslar\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda hayat\u0131n\u0131 kaybetmi\u015f kimileri i\u00e7inde \u015fehadet s\u0131fat\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. A\u00e7\u0131kt\u0131r ki bu \u00f6vg\u00fc s\u0131fat\u0131 \u0130slam\u2019a ait bir de\u011ferdir. Hayatlar\u0131nda \u0130slami ilkeleri temel almayanlar\u0131n, \u0130slami de\u011ferlere kar\u015f\u0131 olanlar\u0131n, kendi kutsallar\u0131 u\u011fruna, \u00f6lenler hakk\u0131nda bu kelimeyi kullanmamalar\u0131 gerekir. Kendi \u00f6l\u00fclerine ba\u015fka bir isim vermeleri daha uygun olur. B\u00f6ylece sa\u011f iken \u00f6nem vermedikleri \u00f6ld\u00fckten sonra da uyma d\u00fcr\u00fcstl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc g\u00f6stermi\u015f olurlar. Zaten onlar \u00f6l\u00fclerine hangi ismi verirlerse versinler Allah\u2019a d\u00f6nen \u00f6l\u00fcn\u00fcn durumunu y\u00fcce Rabbimiz herkesten \u00e7ok iyi bilmektedir.Onu d\u00fcnyada iken pe\u015fine gitti\u011fi inanc\u0131na ve i\u015feldi\u011fi ameline g\u00f6re hesaba \u00e7ekilecektir. Tekrar vurgulamak gerekir ki \u015fehadet olay\u0131, Allah\u2019a ve Onun b\u00fct\u00fcn ayetlerine g\u00fc\u00e7l\u00fc bir tan\u0131kl\u0131ktan sonra, bu tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131n bir gere\u011fi olarak Onun dinine iman, salih amel ve cihadla yard\u0131m etmenin ve bu u\u011furda can\u0131 feda edebilmenin bir sonucu ve m\u00fckafat\u0131d\u0131r. \u0130slam ger\u00e7e\u011fine samimi bir M\u00fcsl\u00fcman olarak \u015fehadet etmeyen birisinin cenazesine \u015fehid demenin bir faydas\u0131 yoktur.[5]<\/a><\/p>\n [1]<\/a> \u00a0(Ra\u011f\u0131b el-\u0130sf\u00e2h\u00e2n\u00ee, el-M\u00fcfered\u00e2t, M\u0131s\u0131r 1961, 267<\/p>\n [2]<\/a> H.Ece islam\u0131n temel kavramlar\u0131<\/p>\n [3]<\/a> Fi-Zilalil-l Kur\u2019an Bakara 154)<\/p>\n [4]<\/a> Buhari Cihad 15, M\u00fcslim \u0130mare 149,150<\/p>\n