\u0130SYAN-\u0130TAAT<\/strong><\/p>\n \u0130syan: <\/strong>\u0130taatsizlik, emre kar\u015f\u0131 gelme, ba\u015fkald\u0131r\u0131. Ba\u011f\u00ee, serke\u015f ve asi anlamlar\u0131yla Allah’\u0131n kanunlar\u0131 \u00e7er\u00e7evesinde \u00fczerine d\u00fc\u015feni yapmaktan ka\u00e7\u0131nma hali ve g\u00fcnahk\u00e2r anlamlar\u0131 da verilmektedir.<\/p>\n Kur’an-\u0131 Ker\u00eem insanlar\u0131n d\u00fcnya ve ahiret mutlulu\u011fu i\u00e7in uymakla zorunlu bulundu\u011fu bir tak\u0131m emir ve yasaklamalar getirerek \u00f6rnek toplum modeli \u00e7izer. Bu modelde insana d\u00fc\u015fen g\u00f6rev ise emir olundu\u011fu gibi ya\u015famas\u0131, Kur’an ve S\u00fcnnet \u2018ten ayr\u0131lmamas\u0131, Allah’a itaat s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kmamas\u0131 ve O’na isyank\u00e2r bir kul olmamas\u0131d\u0131r.<\/p>\n \u0130taat: <\/strong>Uyma, dinleme, al\u0131nan emre g\u00f6re hareket etme anlam\u0131nda bir terim. Arap\u00e7a’da “ta, va, a” fiilinden t\u00fcremi\u015f bir mastar. \u0130nk\u0131y\u00e2d ile e\u015f anlaml\u0131d\u0131r. Bunun kar\u015f\u0131t\u0131, adem-i itaattir ki, itaatsizlik, serke\u015flik ve muhalefet anlam\u0131na gelir. \u00d6nceleri kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 kimseye, bilahare itaat edece\u011fini bildirmeye de “arz-\u0131 itaat” denir. Bu manada, itaat edene muti’, kendisine itaat olunana da mut\u00e2’ denir.<\/p>\n Gerek itaat, gerekse adem-i itaat, insanlar\u0131n f\u0131trat\u0131nda bulunan ve birbirine z\u0131t fakat ayn\u0131 derecede l\u00fczumlu olan \u00f6zelliklerdir. Bu \u00f6zellikleri sayesindedir ki insanlar, bir otoriteye ba\u011flanabiliyor, devlet kurabiliyor ve birlikte hareket edebiliyorlar. Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerimde \u0130taat ve isyanla alakal\u0131 olarak bir\u00e7ok ayet yine s\u00fcnnette bu kavramlar\u0131n ehemmiyetine dair pek \u00e7ok hadis bulunmaktad\u0131r;<\/p>\n De ki: \u201cAllah\u2019a ve Peygamber\u2019e itaat edin.\u201d E\u011fer y\u00fcz \u00e7evirirlerse \u015f\u00fcphe yok ki Allah k\u00e2firleri sevmez.(Al-i \u0130mran 32)<\/p>\n Kim Allah\u2019a ve Peygambere itaat ederse, i\u015fte onlar, Allah\u2019\u0131n kendilerine nimet verdi\u011fi peygamberlerle, s\u0131dd\u00eeklarla, \u015fehidlerle ve iyi kimselerle birliktedirler. Bunlar ne g\u00fczel arkada\u015ft\u0131r.(Nisa 69)<\/p>\n Allah’a ve Resul\u00fcne itaat edin ki merhamet olunas\u0131n\u0131z.(Al-i \u0130mran 132)<\/p>\n Biz peygamberlerden hi\u00e7 kimseyi ancak Allah’\u0131n izniyle kendisine itaat edilmesinden ba\u015fka bir \u015feyle g\u00f6ndermedik. Onlar kendi nefislerine zulmettiklerinde \u015fayet sana gelip Allah’tan ba\u011f\u0131\u015flama dileselerdi ve peygamber de onlar i\u00e7in ba\u011f\u0131\u015flama dileseydi, elbette Allah’\u0131 tevbeleri kabul eden, esirgeyen olarak bulurlard\u0131.(Nisa 64)<\/p>\n Hz. Eb\u00fb H\u00fcreyre (rad\u0131yall\u00e2hu anh) anlat\u0131yor: “Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m) buyurdular ki:<\/p>\n “Kim bana itaat etmi\u015fse mutlaka Allah’a itaat etmi\u015ftir. Kim de bana isyan etmi\u015f ise, mutlaka Allah’a isyan etmi\u015ftir. Kim em\u00eere itaat ederse mutlaka bana itaat etmi\u015f olur. Kim de em\u00eere isyan ederse mutlaka bana isyan etmi\u015f olur.[1]<\/a><\/p>\n Hz. Enes (rad\u0131yall\u00e2hu anh) anlat\u0131yor: “Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m) buyurdular ki:<\/p>\n “Dinleyin ve itaat edin! Hatt\u00e2, \u00fcst\u00fcn\u00fcze, ba\u015f\u0131 kuru \u00fcz\u00fcm danesi gibi siyah Habe\u015fli bir k\u00f6le bile tayin edilmi\u015f olsa, aran\u0131zda Kitabullah’\u0131 tatbik ettik\u00e7e… (itaatten ayr\u0131lmay\u0131n).”[2]<\/a><\/p>\n Hz. \u0130bnu \u00d6mer (rad\u0131yall\u00e2hu anh\u00fcm\u00e2) anlat\u0131yor: “Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m) buyurdular ki:<\/p>\n “M\u00fcsl\u00fcman ki\u015fiye, ho\u015funa giden veya gitmeyen her hususta itaat etmesi gerekir. Ancak, masiyet (Allah’a isyan) emredilmi\u015fse o hari\u00e7, e\u011fer masiyet emredilmi\u015fse, dinlemek de yok, itaat de yok.”[3]<\/a><\/p>\n B\u00f6ylece Rablerinin el\u00e7isine isyan ettiler. Bu y\u00fczden onlar\u0131, \u015fiddeti gittik\u00e7e artan bir yakalay\u0131\u015fla yakalad\u0131.(Hakka 10)<\/p>\n Nuh: Rabbim, ger\u00e7ekten onlar bana isyan ettiler; mal ve \u00e7ocuklar\u0131 kendisine ziyandan ba\u015fka bir \u015feyi artt\u0131rmayan kimselere uydular.(Nuh 21)<\/p>\n De ki: \u201cE\u011fer ben Rabbime isyan edersem, \u015f\u00fcphesiz b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan korkar\u0131m.\u201d(Z\u00fcmer 13)<\/p>\n Hz. Eb\u00fb Hureyre (rad\u0131yallahu anh) anlat\u0131yor: “Res\u00fblullah (aleyhissal\u00e2tu vessel\u00e2m):”\u0130mtina edenler hari\u00e7, b\u00fct\u00fcn \u00fcmmetim cennete girecektir!” buyurmu\u015flard\u0131.”\u0130mtina edenler de kim?” dediler.”Kim bana itaat ederse cennete girer, kim asi olur (itaat etmezse) o imtina etmi\u015f demektir!” buyurdular.”[4]<\/a><\/p>\n \u201cEy iman edenler! Allah’a itaat edin. Peygamber’e ve sizden olan ululemre (idarecilere) de itaat edin. E\u011fer bir hususta anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ferseniz Allah\u2019a ve ahirete ger\u00e7ekten inan\u0131yorsan\u0131z onu Allah’a ve Res\u00fbl’e g\u00f6t\u00fcr\u00fcn (onlar\u0131n talimat\u0131na g\u00f6re halledin); bu hem hay\u0131rl\u0131, hem de netice bak\u0131m\u0131ndan daha g\u00fczeldir\u201d.(Nisa 59) Buyrulmaktad\u0131r.<\/p>\n “M\u00fcsl\u00fcman, g\u00fcnah i\u015flemekle emr olunmad\u0131k\u00e7a ald\u0131\u011f\u0131 emre ho\u015funa gitse de gitmese de uymakla, amirlerine itaat etmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Fakat e\u011fer g\u00fcnah i\u015flemekle emr olunursa bu emre uymas\u0131, itaat etmesi s\u00f6z konusu de\u011fildir.” (Buhari, M\u00fcslim)<\/p>\n Allah cc kul olarak yaratm\u0131\u015f oldu\u011fu insan o\u011flunu kimlere itaat edece\u011fi konusunda y\u00f6nlendirme ve emirleriyle do\u011fruya ula\u015ft\u0131r\u0131yor. \u0130slami \u00f6l\u00e7\u00fc edinmi\u015f ve Kuran ve s\u00fcnnete itibar ve ittiba etti\u011fini s\u00f6yleyen kimseler i\u00e7in itaat ka\u00e7\u0131n\u0131lmazd\u0131r.Bu itaat\u0131n kimlere ve nas\u0131l yapaca\u011f\u0131 yine Allah cc taraf\u0131ndan belirlenmi\u015ftir ki M\u00fcsl\u00fcman bir toplulu\u011fun varl\u0131\u011f\u0131ndan ancak boyun e\u011fi\u015f var oldu\u011fu zaman s\u00f6z edilebilir.<\/p>\n Yine, \u201cAllah’a ve Resul\u00fcne itaat edin ve \u00e7eki\u015fip birbirinize d\u00fc\u015fmeyin, \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcp y\u0131lg\u0131nla\u015f\u0131rs\u0131n\u0131z, g\u00fcc\u00fcn\u00fcz gider. Sabredin. \u015e\u00fcphesiz Allah, sabredenlerle beraberdir\u201d.(Enfal 46) gibi ayetlerde m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n ve muhafazan\u0131n yolu \u00e7izilmi\u015ftir.<\/p>\n \u0130nsan\u0131n i\u00e7 aleminde \u0130taat ve isyan iki z\u0131t kutuptur (Ambivalance).Bu itaat kabiliyeti sayesindedir ki insan Allah cc itaat eder ve ancak isyan \u00f6zelli\u011finin var olmas\u0131yla \u015feytan ve taraftarlar\u0131na isyan edebilir. Fakat Rabbine itaat etmesi gerekti\u011fini unutan insanlar itaat makam\u0131n\u0131 \u015fa\u015f\u0131rarak Rablerine isyan edip \u015eeytana itaat ederek izzet ve \u015fereflerini kaybetmektedir.<\/p>\n \u0130taat edilmemesi emredilen kimseler ise Kur\u2019an\u2019\u0131 Kerim baz\u0131 ayetlerde beyan ediliyor;<\/p>\n \u00d6yleyse k\u00e2firlere itaat etme ve onlara (Kur’an’la) b\u00fcy\u00fck bir cihad ver.(Furkan 52)<\/p>\n <\/p>\n Ey iman edenler, e\u011fer k\u00fcfre sapanlara itaat ederseniz, sizi topuklar\u0131n\u0131z \u00fczerinde gerisin-geri \u00e7evirirler, b\u00f6ylece b\u00fcy\u00fck h\u00fcsr\u00e2na u\u011frayanlara d\u00f6nersiniz.(Al-i \u0130mran 149)<\/p>\n <\/p>\n \u00dczerinde Allah’\u0131n isminin an\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 \u015feyi yemeyin; \u00e7\u00fcnk\u00fc bu bir f\u0131sk’t\u0131r (yoldan \u00e7\u0131k\u0131\u015ft\u0131r) . Ger\u00e7ekten \u015feytanlar, sizinle m\u00fccadele etmeleri i\u00e7in kendi dostlar\u0131na gizli \u00e7a\u011fr\u0131larda bulunurlar. Onlara itaat ederseniz \u015f\u00fcphesiz siz de m\u00fc\u015friklersiniz. (Enam 121)<\/p>\n <\/p>\n Bu ayetler M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u0130slam\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda bir akideye sahib olan kimselere itaati onlara uymay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. Allah azze ve celle bizleri Kitab\u0131yla uyarmakla birlikte yarat\u0131lm\u0131\u015f olan kitaplada s\u00fcrekli uyarmakta ve kendisine itaatlerini g\u00f6stermek suretiyle kalpleri onu tan\u0131maya hat\u0131rlamaya y\u00fcceltmeye itaate \u00e7a\u011f\u0131rmaktad\u0131r.<\/p>\n <\/p>\n G\u00f6klerdeki ve yerdeki herkes ister istemez O\u2019na boyun e\u011fmi\u015fken ve O\u2019na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcl\u00fcp g\u00f6t\u00fcr\u00fclecekken onlar Allah\u2019\u0131n dininden ba\u015fkas\u0131n\u0131 m\u0131 ar\u0131yorlar?(Al-i \u0130mran 83)<\/p>\n <\/p>\n Bitki ve a\u011fa\u00e7 (O’na) secde etmektedirler.(Rahman 6)<\/p>\n <\/p>\n Sonra bunun ard\u0131ndan kalpleriniz yine kat\u0131la\u015ft\u0131; ta\u015f gibi, hatta daha kat\u0131 oldu. \u00c7\u00fcnk\u00fc ta\u015f vard\u0131r ki, i\u00e7inden \u0131rmaklar f\u0131\u015fk\u0131r\u0131r. Ta\u015f vard\u0131r ki yar\u0131l\u0131r da i\u00e7inden sular \u00e7\u0131kar. Ta\u015f da vard\u0131r ki, Allah korkusuyla (yerinden kopup) d\u00fc\u015fer. Allah, yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan hi\u00e7bir zaman habersiz de\u011fildir.( Bakara 74)<\/p>\n <\/p>\n Sonra duman h\u00e2linde bulunan g\u00f6\u011fe y\u00f6neldi; ona ve yery\u00fcz\u00fcne, \u201c\u0130steyerek veya istemeyerek gelin\u201d dedi. \u0130kisi de, \u201c\u0130steyerek geldik\u201d dediler.( Fussilet 11)<\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n <\/p>\n \u00dcstlerindeki g\u00f6\u011fe bakmazlar m\u0131? Onu nas\u0131l kurduk ve y\u0131ld\u0131zlarla nas\u0131l s\u00fcsledik, onda bir delik ve yar\u0131k da yoktur. Ve yery\u00fcz\u00fcn\u00fc de geni\u015fletip yayd\u0131k, \u00fczerine sa\u011flam da\u011flar yerle\u015ftirdik ve o yery\u00fcz\u00fcnde g\u00f6zler, g\u00f6n\u00fcller a\u00e7an g\u00fczelim bitkileri, \u00e7ift \u00e7ift bitirdik.\u00a0 B\u00fct\u00fcn bunlar\u0131 meydana getirmemiz Allah\u2019a d\u00f6n\u00fcp O\u2019na s\u0131\u011f\u0131nan her kulun, g\u00f6n\u00fcl g\u00f6z\u00fcn\u00fc a\u00e7mak ve ona ibret, \u00f6\u011f\u00fct vermek i\u00e7indir.( Kaf 6 7 8)<\/p>\n <\/p>\n Her t\u00fcrl\u00fc engeli kald\u0131ran, g\u00f6r\u00fc\u015f ufkunu ayd\u0131nlatan, kalpleri a\u00e7an ve ruhlar\u0131 \u015fu ak\u0131llara durgunluk veren kainata ve onun gerisindeki yaratma, hikmet ve tertibe (d\u00fczene) ba\u011flayan bir \u00f6\u011f\u00fct ve bir ibrettir bu… Hemen Rabbine d\u00f6nen bir kulun yararland\u0131\u011f\u0131 bir \u00f6\u011f\u00fct ve ibrettir bu… Be\u015fer kalbi ile, \u015fu ak\u0131l almaz ve g\u00fczel kainat\u0131n etkilerini birbiri ile bulu\u015fturan halka budur i\u015fte… Bu halkad\u0131r ki, kainat kitab\u0131na bak\u0131\u015fa ve onu tan\u0131maya be\u015fer kalbinde bir etki bah\u015feder ve insan hayat\u0131na bir de\u011fer verir. Kur’an-\u0131 Kerim’in bilgi ile “bilen insan” marifetle “arif olan ki\u015fi” aras\u0131nda kurmu\u015f oldu\u011fu ilgi budur… Bu devirde insanlar\u0131n “bilimsel” diye isimlendirdikleri, ara\u015ft\u0131rma ve metotlar\u0131n\u0131n y\u00fcce Allah’\u0131n insanlarla, onlar\u0131n ya\u015fad\u0131klar\u0131 kainat aras\u0131nda kurdu\u011fu ili\u015fkiyi kesip de ihmal ettikleri halka bu halkad\u0131r. Bir kere insanlar bu kainat\u0131n bir par\u00e7as\u0131d\u0131rlar. Kalpleri kainat\u0131n at\u0131\u015f\u0131na g\u00f6re atmad\u0131k\u00e7a, kalpleri ile bu muazzam kainat\u0131n tesirleri aras\u0131nda ba\u011f g\u00fc\u00e7l\u00fc olmad\u0131k\u00e7a, hayatlar\u0131 sa\u011fl\u0131kl\u0131 ve d\u00fczg\u00fcn olamaz.[5]<\/a><\/p>\n <\/p>\n \u0130\u015fte insan\u0131n g\u00fczelli\u011finin en g\u00fczel bi\u00e7imde olmas\u0131, duygusuz olan \u015fekil ve suretinde de\u011fil, duygusunda ve \u00f6zellikle “g\u00fczellik” denilen m\u00e2n\u00e2y\u0131 anlamas\u0131nda ve o duygudan g\u00fczellerin g\u00fczeli, en g\u00fczel yarat\u0131c\u0131y\u0131 ve onun mutlak g\u00fczellikle en g\u00fczel olan kemal s\u0131fatlar\u0131n\u0131 tan\u0131y\u0131p onun ahl\u00e2k\u0131yla ahl\u00e2klanm\u0131\u015f olmas\u0131ndad\u0131r. \u0130nsan yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131n\u0131n k\u0131vam\u0131 ve aday oldu\u011fu olgunla\u015fma budur. \u0130nsan ilk do\u011fu\u015funda bu olgunlukta olarak de\u011fil, fakat bu k\u0131vama, bu olgunlu\u011fa, bu g\u00fczelli\u011fe do\u011fru ilerleme kabiliyeti verilmek m\u00e2n\u00e2s\u0131na en g\u00fczel bi\u00e7imde yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Yoksa onda hi\u00e7bir fanilik lekesi, bir a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k hali bulunmazd\u0131. Oysa b\u00f6yle olmad\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcp duruyor. Fertlerin g\u00fczelli\u011finde mertebelerin bulundu\u011fu ve her ferdin fanilikten, a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k \u00e2lemden, mutlak g\u00fczelli\u011fe yara\u015fmayan lekelerden ve ihtiya\u00e7lardan ba\u015flang\u0131\u00e7ta bir hissesi, g\u00fcnah denilen ve g\u00fcnden g\u00fcne at\u0131lmas\u0131 gereken bir derdi bulundu\u011fu ve bu \u015fekilde beden y\u00fck\u00fcn\u00fc ata ata ruhlar\u0131n temizli\u011fe ve kurtulu\u015fa gitti\u011fi ve b\u00f6yle baz\u0131lar\u0131n\u0131n y\u00fckselmesine kar\u015f\u0131l\u0131k di\u011fer bir\u00e7oklar\u0131n\u0131n da hi\u00e7bir g\u00fczellik hissesi kalmayarak en alt tabakalara kadar yuvarlan\u0131p durdu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcyor.<\/p>\n [1]<\/a> “Buh\u00e2r\u00ee, Ahk\u00e2m 1, Cihad 109; M\u00fcslim, \u0130maret 33, (1853); Nes\u00e2\u00ee, Bey’at 27, (7, 154)<\/p>\n [2]<\/a> \u201cBuh\u00e2r\u00ee, Ahk\u00e2m 4, Ez\u00e2n 54, 56.<\/p>\n [3]<\/a> \u201cBuh\u00e2r\u00ee, Ahk\u00e2m 4, Cihad 108; M\u00fcslim, \u0130m\u00e2ret 38, (1839); Tirmiz\u00ee, Cihad 29, (1708); Eb\u00fb D\u00e2vud, Cihad 86, (2626); Nes\u00e2\u00ee, Bey’at 34, (7, 160).<\/p>\n