\u0130NSAN SURES\u0130<\/strong>
\nG\u0130R\u0130\u015e<\/strong>
\nAd\u0131: Bu surenin ismi hem ed-Dehr ve hem de el-\u0130nsan’d\u0131r. Bu isim, surenin birinci ayetinden al\u0131nmad\u0131r.
\nN\u00fczul Zaman\u0131: M\u00fcfessirlerin \u00e7o\u011fu bu surenin Mekk\u00ee bir sure oldu\u011fu kanaatindedirler. Zemah\u015fer\u00ee, Raz\u00ee, Kad\u0131 Beydav\u00ee, Allame N\u00eesabur\u00ee, \u0130bn Kesir ve pek \u00e7oklar\u0131 bu g\u00f6r\u00fc\u015ftedir. Alus\u00ee ise cumhur uleman\u0131n bu fikirde oldu\u011funu s\u00f6ylemektedir. Fakat bu surenin Meden\u00ee bir sure oldu\u011funu s\u00f6yleyen baz\u0131 m\u00fcfessirler de bulunmaktad\u0131r. Di\u011fer bir gruba g\u00f6re ise sekizinci ve onuncu ayetlerden gayr\u0131s\u0131 Mekk\u00eedir. Bu ayetler ise Meden\u00eedir.
\nSurenin i\u00e7erdi\u011fi konuya ve \u00fcslubuna bakacak olursak, Meden\u00ee surelerden \u00e7ok farkl\u0131 oldu\u011fu g\u00f6r\u00fclecektir. Dikkatle bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bu surenin, Mekke’de ve ayn\u0131 zamanda M\u00fcddessir Suresi’nin ilk yedi ayetinin indi\u011fi d\u00f6nemde nazil oldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131r. Sekizinci ve onuncu ayetler aras\u0131na gelince; bu b\u00f6l\u00fcmden \u00f6nce ve sonra gelen ayetlere bak\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn de onlarla ayn\u0131 beyana sahip oldu\u011fu, dolay\u0131s\u0131yla n\u00fczul itibar\u0131yla aralar\u0131nda onbe\u015f y\u0131ll\u0131k bir fark oldu\u011fu ve daha sonradan buraya yerle\u015ftirilmi\u015f oldu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn pek do\u011fru olmad\u0131\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131yor.
\nBu surenin baz\u0131 ayetlerinin Meden\u00ee oldu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc; Ata’n\u0131n, \u0130bn Abbas’tan nakletti\u011fi bir rivayete dayanmaktad\u0131r. Rivayete g\u00f6re, bir kere Hz. Hasan ve Hz. H\u00fcseyin hastalanm\u0131\u015flard\u0131. Yan\u0131nda birka\u00e7 sahabeyle beraber Allah Rasul\u00fc ziyarete geldi.
\nSahabe-i Kiram’dan baz\u0131lar\u0131 babalar\u0131 Hz. Ali’ye bu iki \u00e7ocu\u011funun \u015fifa bulmas\u0131 i\u00e7in Allah’a bir adakta bulunmas\u0131n\u0131 tavsiye ettiler. Bunun \u00fczerine Hz. Ali, han\u0131m\u0131 Hz. Fat\u0131ma ve hizmet\u00e7ileri K\u0131dda; e\u011fer \u00e7ocuklar iyile\u015firlerse \u00fc\u00e7 g\u00fcn oru\u00e7 tutaca\u011f\u0131z diye adakta bulundular. Ve Allah’\u0131n l\u00fctfuyla \u00e7ocuklar \u015fifa bulunca da bunlar verdikleri s\u00f6z gere\u011fince \u00fc\u00e7 g\u00fcn oru\u00e7 tutmaya ba\u015flad\u0131lar. Evde yemek i\u00e7in hi\u00e7bir \u015fey olmad\u0131\u011f\u0131ndan Hz. Ali ba\u015fkas\u0131ndan \u00fc\u00e7 sa’ arpa bor\u00e7 ald\u0131. (Ba\u015fka bir rivayete g\u00f6re ise \u00e7al\u0131\u015farak bunu kazanm\u0131\u015ft\u0131.) Birinci g\u00fcn\u00fcn ak\u015fam\u0131nda iftar i\u00e7in sofraya oturduklar\u0131nda bir miskin ya da fakir gelerek onlardan yemek istedi. Onlar da haz\u0131rlad\u0131klar\u0131 yeme\u011fin hepsini bu fakire vererek kendileri sadece su i\u00e7erek yatt\u0131lar. \u0130kinci g\u00fcn\u00fcn ak\u015fam\u0131 olunca iftar i\u00e7in oturduklar\u0131nda bir yetim gelerek kendilerinden yemek istedi. Onlar da yine b\u00fct\u00fcn yemeklerini ona verdiler ve o gece de suyla yetindiler. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc g\u00fcn ise bu sefer bir esir gelip yemek istedi. Yine b\u00fct\u00fcn yeme\u011fi bu gelene vermi\u015flerdi. Ertesi g\u00fcn Hz. Ali ve \u00e7ocuklar Allah Rasul\u00fc’n\u00fc ziyarete gitmi\u015flerdi. Allah Rasul\u00fc \u00fc\u00e7\u00fcn\u00fc de peri\u015fan bir vaziyette g\u00f6rd\u00fc. Beraberce hemen evlerine gittiklerinde Hz. Fat\u0131ma’y\u0131 da a\u00e7l\u0131ktan evin bir k\u00f6\u015fesine k\u0131vr\u0131lm\u0131\u015f yatarken buldular. Bu hali g\u00f6r\u00fcnce Peygamber (s.a) \u00e7ok m\u00fcteessir olmu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Cebrail (a.s) gelmi\u015f ve ona “Allah sizi Ehl-i Beyt’inizden dolay\u0131 tebrik ediyor.” dedi. Allah Rasul\u00fc bu nedir diye sorunca o da cevaben bu sureyi okudu. (\u0130bn Mehran’\u0131n rivayetinde ise “innel ebrare ye\u015frebune…” dan itibaren surenin sonuna kadar okudu\u011fu naklolunmaktad\u0131r. Fakat \u0130bn Merduye’nin, \u0130bn Abbas’dan nakletti\u011fi bir ba\u015fka rivayette ise, “yut’imune-tta’ame..” ayetinin Hz. Ali ve Hz. Fat\u0131ma hakk\u0131nda nazil oldu\u011fu s\u00f6ylenirken, yukar\u0131daki bu k\u0131ssa hakk\u0131nda ise herhangi bir i\u015faret yoktur. Yukar\u0131daki bu k\u0131ssay\u0131 el-Vahid\u00ee, kendi tefsiri olan “Tefsir\u00fc’l Basit” te anlatm\u0131\u015ft\u0131r. Bunu, Zemah\u015fer\u00ee, Raz\u00ee, Nisabur\u00ee ve di\u011ferlerinin O’ndan aktarm\u0131\u015f olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.
\nNe var ki bu rivayet senet itibariyle zay\u0131ft\u0131r. Bunun yan\u0131nda dirayet a\u00e7\u0131s\u0131ndan da d\u00fc\u015f\u00fcnecek olursak insana garip gelen bir yap\u0131s\u0131 vard\u0131r. Yani bir fakir ya da yetim vs. gelip yemek isterse evdeki be\u015f ki\u015filik yeme\u011fin hepsini ona vermek pek mant\u0131k\u00ee g\u00f6z\u00fckm\u00fcyor. Halbuki bir ki\u015filik bir yemek verilse geriye kalan d\u00f6rt ki\u015filik yemek ile idare edilebilir. Ayr\u0131ca hastal\u0131ktan yeni kalkm\u0131\u015f ve b\u00fcnyece zay\u0131flam\u0131\u015f vaziyette olan \u00e7ocuklar\u0131n\u0131, \u00fc\u00e7 g\u00fcn a\u00e7 b\u0131rakmay\u0131 Ali ve Fat\u0131ma gibi, dini tam olarak anlayabilmi\u015f kimselerin bir sevap olarak d\u00fc\u015f\u00fcneceklerine inanmak da zordur. Esirler konusuna gelince; bir \u0130sl\u00e2m devleti hi\u00e7bir zaman onlar\u0131 dilenci bir vaziyette b\u0131rakamaz. E\u011fer bu esirler devlet hapishanesinde iseler devlet onlara yemek, i\u00e7mek ve giysi vermek m\u00fckellefiyetindedir.
\nE\u011fer onlar\u0131n bak\u0131m\u0131 bir \u015fahsa verilmi\u015fse o zaman o \u015fah\u0131s b\u00fct\u00fcn ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak zorundad\u0131r. O halde Medine’de bir esirin dilenmeye \u00e7\u0131kmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Her neyse b\u00fct\u00fcn bu akl\u00ee ve nakl\u00ee eksikliklere ra\u011fmen k\u0131ssay\u0131 sahih kabul edecek olsak bile, en fazla bundan; “Hz. Muhammed’in (s.a) Ehl-i Beyti’nin bu g\u00fczel hareketleri kar\u015f\u0131s\u0131nda Cebrail, onlar\u0131n bu hareketlerinin Allah Te\u00e2l\u00e2’n\u0131n ho\u015fnut oldu\u011fu amellerden oldu\u011funu, dolay\u0131s\u0131yla Allah’\u0131n indinde bunun h\u00fcsn\u00fc kabul g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc i\u00e7eren Dehr Suresi’nin bu ayetlerini getirerek m\u00fcjdelemi\u015ftir,” sonucu anla\u015f\u0131l\u0131r. Fakat bu ayetlerin bunun \u00fczerine nazil olmas\u0131 \u015fart de\u011fildir. N\u00fczul hakk\u0131ndaki pek\u00e7ok rivayetler gibi bu \u015fu t\u00fcrdendir; bir ayet hakk\u0131nda bu ayet \u015fu hadise \u00fczerine nazil olmu\u015ftur denildi\u011finde her zaman i\u00e7in bunun tam o zaman nazil oldu\u011fu s\u00f6ylenilmektedir. Belki bunun maksad\u0131 o ayetin o hadiseye tam olarak uygun d\u00fc\u015fmesidir. Suyuti, El-\u0130tkan fi Ulumi’l Kur’an isimli kitab\u0131nda \u0130bn Teymiyye’nin g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc \u015f\u00f6yle naklediyor: “Ravi, \u015fu ayet \u015fu falanca hadise \u00fczerine nazil olmu\u015ftur, dedi\u011finde bazen bununla; o olay\u0131n, o ayetin inmesine neden oldu\u011funu ve baz\u0131 zaman da her ne kadar o ayet o olay \u00fczerine nazil olmam\u0131\u015fsa da onun esprisinin tam da o eyleme uygun d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc s\u00f6ylemek ister.” Ayn\u0131 kitab\u0131n ileriki sahifelerinde bu sefer \u0130mam Suyuti, Zekre\u015f\u00ee’nin Kitabul Burhan fi Ulumi’l Kur’an isimli kitab\u0131ndan onun g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc aktar\u0131r: “Sahabe ve tabiin aras\u0131nda biliniyordu ki e\u011fer sahabeden birisi, bu ayet falanca olay hakk\u0131nda nazil olmu\u015ftur” dedi\u011finde bununla o ayetin o olaya uygun d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc kasteder, yoksa o ayetin tam olarak o hadise \u00fczerine indi\u011fini de\u011fil. Dolay\u0131s\u0131yla bu gibi g\u00f6r\u00fc\u015fler, asl\u0131nda ayetin h\u00fckm\u00fcnden istidlal edilerek o olay hakk\u0131nda zikredilir, tersi de\u011fil.” (El-\u0130tkan cilt: 1, Sayfa: 31, bask\u0131: 1929)
\nKonu: Bu surenin konusu insan\u0131n bu d\u00fcnyadaki hakiki de\u011ferinden kendisini haberdar etmektir. O, kendi de\u011ferini ger\u00e7ekten do\u011fru bilirse, anlarsa ve buna \u015f\u00fck\u00fcr ederse akibetinin nas\u0131l olaca\u011f\u0131 ve aksine hareket ederek inkar ve k\u00fcf\u00fcr yolunu tutarsa nas\u0131l olaca\u011f\u0131 konusunda haber verilmektedir. Kur’an’\u0131n b\u00fcy\u00fck surelerinde bu tema tafsilatl\u0131 bir \u015fekilde i\u015flenmi\u015ftir. Mekke’nin ba\u015flang\u0131\u00e7 d\u00f6neminde nazil olan surelerin hususi \u00fcslublar\u0131 daha sonralar\u0131 daha detayl\u0131 bir \u015fekilde a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r. Ayn\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce bu devirde \u00f6nce k\u0131sa ama etkili bir \u00fcslub ile zihinlere yerle\u015ftirilirdi. K\u0131sa ama \u00e7arp\u0131c\u0131 bir dille ifade edilmi\u015f. Dinleyen hemen onu alg\u0131lar ve ezberleyebilir.
\nEvvela insana, bir zamanlar bir hi\u00e7 oldu\u011fu, mevcut olmad\u0131\u011f\u0131, sonra bir kar\u0131\u015f\u0131k p\u0131ht\u0131dan annesinin bile onu v\u00fccudunda ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131n fark\u0131nda olmayaca\u011f\u0131 \u00f6nemsiz bir vaziyetten var olu\u015funun ba\u015flang\u0131c\u0131n\u0131n ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 hat\u0131rlat\u0131lmaktad\u0131r.
\nHi\u00e7 kimse o \u00f6nemsiz ve daha g\u00f6r\u00fclemeyen bir \u015fey hakk\u0131nda bu bir insand\u0131r ve ilerde yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn en \u015ferefli yarat\u0131\u011f\u0131 olacakt\u0131r diyemezdi. Daha sonraki ayetlerde yine insana, yarat\u0131larak bu d\u00fcnyaya imtihan i\u00e7in g\u00f6nderildi\u011fi s\u00f6ylenilmi\u015ftir. Onun i\u00e7in di\u011fer yarat\u0131klardan farkl\u0131 olarak kendine ak\u0131l verilmi\u015ftir. K\u00fcfretmek ya da \u015f\u00fckretmek i\u00e7in iki yol da a\u00e7\u0131k tutulmu\u015ftur. \u0130nsanlar, yapacaklar\u0131 ameller ile, \u015f\u00fckredenlerden mi olacaklar\u0131 yoksa inkar edenlerden mi olacaklar\u0131 belli olacakt\u0131r.
\nBunun akabinde gelen bir ayette ise yukar\u0131daki imtihandan kafir olarak \u00e7\u0131kacaklar\u0131n ahirette sonlar\u0131n\u0131n nas\u0131l olaca\u011f\u0131 a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde belirtilmektedir.
\nSonra, be\u015finci ayetten yirmi ikinci ayete kadar olan k\u0131s\u0131mda, Allah’a kar\u015f\u0131 kulluk haklar\u0131n\u0131 yerine getiren ki\u015filere verilecek m\u00fckafatlar a\u00e7\u0131klan\u0131r. Burada sadece o m\u00fckafatlar s\u0131ralanmakla kal\u0131nmay\u0131p bunlara hak kazanabilmek i\u00e7in ne gibi ameller yap\u0131lmas\u0131 gerekti\u011fi de k\u0131saca belirtilmektedir. Mekke d\u00f6neminde nazil olan surelerin en \u00f6nemli \u00f6zelliklerinden birisi de bu surelerde \u0130sl\u00e2m’\u0131n temel inan\u00e7 ve d\u00fc\u015f\u00fcncesinin k\u0131saca tarif edilmesi yan\u0131nda, \u0130sl\u00e2m’\u0131n de\u011fer verdi\u011fi ahl\u00e2k\u00ee hususiyetler ve salih amellerin de beyan edilmesidir. Bazen de \u0130sl\u00e2m’\u0131n insanlar\u0131 ar\u0131nd\u0131rmak istedi\u011fi k\u00f6t\u00fc ameller ve k\u00f6t\u00fc huylar a\u00e7\u0131klan\u0131r. Bu iki hususiyet, bunlar\u0131n neticelerinin salt bu ge\u00e7ici d\u00fcnya hayat\u0131nda neler olaca\u011f\u0131n\u0131 belirtmek i\u00e7in zikredilmemektedir. Asl\u0131nda bunlar\u0131n ebedi olan ahiret hayat\u0131nda ne gibi m\u00fcstakil birer sonu\u00e7 do\u011furacaklar\u0131 \u00f6nemlidir. E\u011fer bu dikkate al\u0131nmazsa, bu d\u00fcnyada k\u00f6t\u00fc bir hususiyetin bir fayda temin edebilmesi gibi, iyi bir amelin de zarara neden olabilmesi m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.
\nBuraya kadar anlatt\u0131klar\u0131m\u0131z surenin birinci b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn konular\u0131d\u0131r. Bundan sonra gelen ikinci b\u00f6l\u00fcmde ise Allah Rasul\u00fc muhatap al\u0131narak \u015fu \u00fc\u00e7 \u015fey buyurulmaktad\u0131r: a) Bizim bu Kur’an’\u0131 par\u00e7a par\u00e7a nazil etmemiz demek, onu, Muhammed’in (s.a) kendisinin uydurarak kafirlere bildirmekte oldu\u011funu g\u00f6stermez. Onu biz indirmekteyiz. Onu toptan de\u011fil de par\u00e7a par\u00e7a nazil etmemiz bir hikmete binaendir. b) Allah Rasul\u00fc’ne hitaben, Rabbi’nin kesin emri gelinceye kadar her ne olursa olsun sab\u0131r g\u00f6stererek peygamberlik g\u00f6revini s\u00fcrd\u00fcrmesi, bu ehl-i \u015fer ve kafir insanlara kar\u015f\u0131 \u00e7ekinmemesi emrolunmaktad\u0131r. c) Gece g\u00fcnd\u00fcz Allah’\u0131 hat\u0131rlay\u0131n, namaz k\u0131l\u0131n ve geceleri Allah’a ibadetle ge\u00e7irin, denilmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, k\u00fcfre kar\u015f\u0131 Allah yoluna insanlar\u0131 \u00e7a\u011f\u0131ranlara bu yolda sebat temin edecektir bu ameller.
\nSonra, \u015fu c\u00fcmleyle kafirlerin b\u00f6yle davran\u0131\u015f i\u00e7erisinde bulunmalar\u0131n\u0131n as\u0131l sebebinin ahireti unutmalar\u0131 ve bu d\u00fcnyaya tapmalar\u0131 oldu\u011funa dikkat \u00e7ekilmektedir. “Sizi yaratan biziz. Size g\u00fczel bir beden, sa\u011flam bir el de vermedik mi? O organlar\u0131 da yaratan biziz. O zaman her an sizi istedi\u011fim hale \u00e7evirmeye muktedirim. \u0130stersem sizin suretinizi i\u011fren\u00e7 bir hale getirebilirim, ya da, sizi \u00f6ld\u00fcrerek yerinize ba\u015fka bir kavim getirebilirm. Sizi \u00f6ld\u00fcrd\u00fckten sonra tekrar ba\u015fka bir \u015fekilde de yaratabilirim.”
\nEn sonunda, bunun bir \u00f6\u011f\u00fct kitab\u0131 oldu\u011fu s\u00f6ylenilerek konuya son verilmektedir. \u015eimdi art\u0131k kim isterse onu kabul ederek Rabbinin yoluna devam etsin. Yaln\u0131z \u015funu da unutmamak laz\u0131m ki bu d\u00fcnyada sadece insan\u0131n kendi iste\u011fiyle hi\u00e7bir \u015fey olmaz. Ancak Allah isterse vukubulur. Allah’\u0131n iste\u011fi de bir bilgiye ve hikmete dayanmaktad\u0131r. K\u00f6r\u00fck\u00f6r\u00fcne bir karar almaz. Bu bilgi ve hikmete binaen Allah Te\u00e2l\u00e2 kimi rahmetine lay\u0131k g\u00f6r\u00fcrse ancak onun \u00fczerine rahmetini ba\u011f\u0131\u015flar ve zulmedenler i\u00e7in de \u00e7ok ac\u0131kl\u0131 bir azap haz\u0131rlar.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

\u0130NSAN SURES\u0130 G\u0130R\u0130\u015e Ad\u0131: Bu surenin ismi hem ed-Dehr ve hem de el-\u0130nsan’d\u0131r. Bu isim, surenin birinci ayetinden al\u0131nmad\u0131r. N\u00fczul Zaman\u0131: M\u00fcfessirlerin \u00e7o\u011fu bu surenin Mekk\u00ee bir sure oldu\u011fu kanaatindedirler. Zemah\u015fer\u00ee, Raz\u00ee, Kad\u0131 Beydav\u00ee, Allame N\u00eesabur\u00ee, \u0130bn Kesir ve pek \u00e7oklar\u0131 bu g\u00f6r\u00fc\u015ftedir. Alus\u00ee ise cumhur uleman\u0131n bu fikirde oldu\u011funu s\u00f6ylemektedir. Fakat bu surenin Meden\u00ee […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":29567,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n