B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/strong><\/p>\n

Rahman Rahim olan Allah\u2019\u0131n ad\u0131yla<\/strong><\/p>\n

1- Ey peygamber, kad\u0131nlar\u0131 bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131z zaman, iddetli s\u00fcresinde (temizlendiklerinde) bo\u015fay\u0131n(1) ve iddetli say\u0131n.(2) Rabbiniz olan Allah’tan korkup-sak\u0131n\u0131n. Onlar\u0131 evlerinden \u00e7\u0131karmay\u0131n, onlar da \u00e7\u0131kmas\u0131nlar; (3) ancak a\u00e7\u0131k ‘\u00e7irkin bir hayas\u0131zl\u0131k’ g\u00f6stermeleri durumu ba\u015fka.(4) Bunlar Allah’\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r. Kim Allah’\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnerse, ger\u00e7ekten o, kendi nefsine zulmetmi\u015f demektir. Sen bilmezsin; olabilir ki Allah, bunun arkas\u0131ndan bir i\u015f (durum) olu\u015fturabilir.(5)<\/strong><\/p>\n

A\u00c7IKLAMA<\/strong><\/p>\n

1. Yani, “M\u00fcnaka\u015fa etti\u011finizde, hemen \u00f6fkelenerek han\u0131m\u0131n\u0131z\u0131 bo\u015famaya kalkacak kadar aceleci olmay\u0131n. Ayr\u0131ca r\u00fccu etmeye imkan kalmayacak \u015fekilde de bo\u015fanmay\u0131n. Muhakkak bo\u015fanmak istiyorsan\u0131z, o halde bile e\u015finizi iddet i\u00e7inde bo\u015fay\u0131n. Kad\u0131n\u0131 iddet i\u00e7inde bo\u015famak iki \u015fekilde de anla\u015f\u0131labilir ve her ikisi de ge\u00e7erlidir.
\na) Bo\u015fanmak istedi\u011finizde kad\u0131na hay\u0131zdan temizlendi\u011fi zaman talak verin. Bakara: 228’de hay\u0131zdan kesilmemi\u015f medhule bir kad\u0131n\u0131n iddetinin 3 ay ba\u015f\u0131 oldu\u011funu bildirilmesinden anla\u015f\u0131l\u0131yor ki, kad\u0131na hay\u0131zl\u0131 iken talak verilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc kad\u0131n\u0131n iddeti, o hay\u0131zl\u0131 iken ba\u015flamaz. Kad\u0131na bu halde iken talak verilirse, onun iddeti Allah’\u0131n emrine hilafen 3 de\u011fil 4 olur.
\nYine bu emir gere\u011fince bir erkek, e\u015fi temizken talak vermelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc kad\u0131n hay\u0131zl\u0131 iken, ne kendisi ne kocas\u0131, hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilemez. Bu y\u00fczden bo\u015fanman\u0131n gelecek iddetten itibaren ba\u015flayaca\u011f\u0131n\u0131 veya kad\u0131n\u0131n hamile olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 farzederek de talak vermek caiz de\u011fildir. Talak, kad\u0131n\u0131n temizlik d\u00f6neminde ve m\u00fcba\u015feret etmeden \u00f6nce verilmeli. Ayr\u0131ca hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131 da kesinlikle bilinmelidir. Burada, bu \u015fartlar\u0131n konulmas\u0131nda pek \u00e7ok maslahatlar\u0131n g\u00f6zetildi\u011fine dikkat edilebilir. Kad\u0131n\u0131 hay\u0131zl\u0131 iken bo\u015famaman\u0131n bir yarar\u0131, hay\u0131zl\u0131 iken m\u00fcba\u015feretin haram olmas\u0131 dolay\u0131s\u0131yla kad\u0131n ile erke\u011fin birbirinden uzak kalmalar\u0131n\u0131n engellenmi\u015f olmas\u0131d\u0131r. Ayr\u0131ca hay\u0131zl\u0131 kad\u0131n\u0131n sinirli oldu\u011fu (tam manas\u0131yla s\u0131hhatli bulunmad\u0131\u011f\u0131) t\u0131bben sabittir. Bu bak\u0131mdan kad\u0131n ile kocas\u0131 aras\u0131nda kolayca tart\u0131\u015fma \u00e7\u0131kabilir ve her ikisi de bu tart\u0131\u015fmay\u0131 sona erdirmede ba\u015far\u0131s\u0131z kalabileceklerinden tart\u0131\u015fma bo\u015fanmaya kadar varabilir. Ancak kad\u0131n temizlik d\u00f6nemini bekledi\u011finde, normale d\u00f6nece\u011finden tart\u0131\u015fman\u0131n unutulmas\u0131 kuvvetle muhtemeldir. Ayr\u0131ca f\u0131traten kad\u0131n ile kocas\u0131 aras\u0131nda etkile\u015fim olabilece\u011finden, bu etkile\u015fimin ihtilaf\u0131n giderilmesinde oynayaca\u011f\u0131 rol i\u00e7in vakit kazan\u0131lm\u0131\u015f olacakt\u0131r. Temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretten sonra talak verilmesinin yasaklanmas\u0131ndaki maslahat ise \u015fudur: Bu s\u0131rada kad\u0131n hamile kalm\u0131\u015f ise ve erkek ile kad\u0131n bunu bilmiyorlarsa, bo\u015fanmalar\u0131 isabetli olmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc kar\u0131s\u0131n\u0131n hamile oldu\u011funu bilen bir erkek, han\u0131m\u0131n\u0131 bo\u015famadan \u00f6nce o kad\u0131n\u0131n karn\u0131nda kendi \u00e7ocu\u011funu ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131 en az 10 kez d\u00fc\u015f\u00fcnecektir. Di\u011fer taraftan kad\u0131n da \u00e7ocu\u011funun ve kendisinin gelece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnerek, kocas\u0131yla aras\u0131ndaki m\u00fcnaka\u015fa nedenlerini ortadan kald\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ama ger\u00e7e\u011fi bilmeden bo\u015fan\u0131r ve daha sonra kad\u0131n\u0131n hamile oldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131rsa, her ikisi bo\u015fanm\u0131\u015f olduklar\u0131na pi\u015fman olabilirler.
\nb) Bu iddet, hay\u0131z g\u00f6ren ve hamile olma ihtimali bulunan kad\u0131nlar i\u00e7indir. Yani bo\u015fanmak istedi\u011finizde, han\u0131m\u0131n\u0131za 3 de\u011fil 1 talak verin. \u00c7\u00fcnk\u00fc o takdirde kesin bir surette bo\u015fanm\u0131\u015f olacaks\u0131n\u0131z. Bu bak\u0131mdan en fazla 2 talakla han\u0131m\u0131n\u0131z\u0131 bo\u015fay\u0131n; zira onun iddet s\u00fcresi i\u00e7inde bar\u0131\u015fma imkan\u0131n\u0131z ortadan kalkmaz. Bu anlam\u0131yla bu h\u00fck\u00fcm hem hay\u0131z g\u00f6ren kad\u0131nlar, hem hay\u0131zdan kesilmi\u015f kad\u0131nlar, hem de bo\u015fanmadan sonra hamile oldu\u011fu anla\u015f\u0131lan kad\u0131nlar i\u00e7in yararl\u0131d\u0131r. \u015eayet Allah’\u0131n bu emirlerine uyulursa, hi\u00e7 kimse bo\u015fand\u0131ktan sonra pi\u015fman olmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bo\u015fan\u0131rken erkek, kar\u0131s\u0131n\u0131n iddet s\u00fcresi i\u00e7inde karar\u0131n\u0131 de\u011fi\u015ftirme f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulur ve iddet bitse bile kar\u0131-koca yeniden nikah k\u0131yabilirler.
\n“” ifadesinin anlam\u0131 hakk\u0131nda ileri gelen bir\u00e7ok m\u00fcfessir g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. \u0130bn Abbas bu ifadeyi \u015fu \u015fekilde yorumlar: “Kad\u0131n hay\u0131zl\u0131 iken veya temizlik d\u00f6neminde onunla m\u00fcba\u015feret etmi\u015fseniz, yeni hay\u0131z d\u00f6nemine kadar talak vermeyin. Hay\u0131z oldu\u011funda temizlenmesini bekleyin ve sonra bir talak verin. Bu durumda karar\u0131n\u0131z\u0131 de\u011fi\u015ftirmedi\u011finiz takdirde, bo\u015fanma ger\u00e7ekle\u015fir.” (\u0130bn Cerir) \u0130bn Mes’ud’a g\u00f6re, kad\u0131n temizlik d\u00f6neminde iken ve m\u00fcba\u015feretten \u00f6nce talak verilir ve iddetin bitiminde bo\u015fanma ger\u00e7ekle\u015fir. Ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015f, \u0130bn \u00d6mer, Ata, M\u00fccahid, Me’mun bin Mehran, Mukatil bin Hayyan ve Dahhak’tan rivayet edilmektedir. (\u0130bn Kesir) \u0130krime ise bu ifadeyi, “Kad\u0131n\u0131, onun hamile olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyorsan bo\u015fa. O’nunla m\u00fcba\u015feret etmi\u015fsen ve hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmiyorsan bo\u015famaya kalk\u0131\u015fma” \u015feklinde yorumlam\u0131\u015ft\u0131r. (\u0130bn Kesir) Hasan Basri ve \u0130bn Sirin’e g\u00f6re, kad\u0131na temizlik d\u00f6neminde, m\u00fcba\u015feret edilmeden veya hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131 biliniyorsa talak verilir. (\u0130bn Cerir)
\nBu h\u00fckm\u00fcn en g\u00fczel \u00f6rne\u011fini \u0130bn \u00d6mer’in han\u0131m\u0131n\u0131 hay\u0131zl\u0131 iken bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 haber alan Hz. Peygamber’in (s.a.) , bunun \u00fczerine s\u00f6yledi\u011fi s\u00f6zde g\u00f6r\u00fcyoruz.
\nTalak ile ilgili h\u00fck\u00fcmlerin mehaz\u0131 olan bu \u00f6rnek hemen hemen t\u00fcm hadis kitaplar\u0131nda nakledilmi\u015ftir: \u0130bn \u00d6mer’in hay\u0131zl\u0131 iken han\u0131m\u0131n\u0131 bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131, Hz. \u00d6mer Rasulullah’a anlat\u0131nca, Rasulullah \u00e7ok \u00f6fkelenir ve ona han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesini, han\u0131m\u0131 temizlenip, yeniden hay\u0131z g\u00f6rd\u00fckten sonra bir daha temizlik d\u00f6nemine girene kadar beklemesini ve o zaman yine bo\u015famak istiyorsa, m\u00fcba\u015feret etmeden onu bo\u015famas\u0131n\u0131 emretmi\u015ftir. Di\u011fer bir rivayette ifade \u015fu \u015fekildedir: “O temizken, onunla m\u00fcba\u015feret etmeden ve hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyorsan onu bo\u015fa.”
\nBu ayetin anlam\u0131, bir\u00e7ok ileri gelen sahebeden rivayet edilen ba\u015fka hadislerle daha da a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131k\u0131yor. Nese\u00ee’nin nakletti\u011fi bir rivayete g\u00f6re, Hz. Peygamber’e (s.a.) bir adam\u0131n han\u0131m\u0131n\u0131 3 talakla bo\u015fad\u0131\u011f\u0131 haber verilir. Rasulullah bunu duyar duymaz \u00f6fkelenerek aya\u011fa kalkar ve \u015f\u00f6yle der: “Sizler ben aran\u0131zda olmama ra\u011fmen, Allah’\u0131n Kitab\u0131’n\u0131 e\u011flence konusu haline getirdiniz.” Bunun \u00fczerine orada bulunanlardan biri, “Gidip onu \u00f6ld\u00fcreyim mi Ya Rasulullah?” diye konu\u015fur. Abdurrezzak’\u0131n Ubade bin Samit hakk\u0131nda rivayet etti\u011fine g\u00f6re, o, babas\u0131n\u0131n, han\u0131m\u0131n\u0131 bin talakla bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 haber verince, Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurur: “O Allah’a itaatsizlik ederek han\u0131m\u0131n\u0131 3 talakla bo\u015fam\u0131\u015f. Geriye kalan 997 talak ise, onun zulm\u00fc ve isyan\u0131d\u0131r. Allah dilerse onu affeder.” Darekutni ve \u0130bn Ebi \u015eeybe’nin \u0130bn \u00d6mer’in daha \u00f6nce zikretti\u011fimiz olay\u0131 ile ilgili rivayetlerinde, \u015fu b\u00f6l\u00fcm de kaydedilmi\u015ftir: \u0130bn \u00d6mer, Hz. Peygamber’e (s.a.) “Ben \u00fc\u00e7 talak vermi\u015f olsayd\u0131m e\u011fer, yine de r\u00fccu edebilir miydim.” diye sorar.
\n“Hay\u0131r, kad\u0131n senden bo\u015fanm\u0131\u015f olurdu ve senin yapt\u0131\u011f\u0131n bir g\u00fcnah olarak kal\u0131rd\u0131.” diye cevap verir. Ba\u015fka bir rivayette bu laf\u0131z \u015f\u00f6yledir: “\u015eayet sen bu \u015fekilde davranm\u0131\u015f olsayd\u0131n, Allah’a kar\u015f\u0131 isyan etmi\u015f ve e\u015fin de senden bo\u015fanm\u0131\u015f olurdu.”
\nSahabilerin bu konudaki fetvalar\u0131, Hz. Peygamber’in (s.a.) yukar\u0131daki s\u00f6zleri \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda verilmi\u015ftir. \u0130bn Mes’ud’a bir adam han\u0131m\u0131n\u0131 8 talak ile bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yler. O “Bu konuda sana ne fetva verdiler?” diye sorar. O “Bo\u015fand\u0131n\u0131z dediler” diye cevap verince, \u0130bn Mes’ud, “Do\u011fru s\u00f6ylemi\u015fler” der. (Muvatta) Alkame’den rivayet olundu\u011funa g\u00f6re, bir kimse \u0130bn Mes’ud’a “Ben han\u0131m\u0131ma 99 talak verdim” deyince, O, “3 talakla bo\u015fad\u0131n, geriye kalan 96 talak ise haddi tecav\u00fczd\u00fcr” demi\u015ftir. (Abd\u00fcrrezzak) . Vaki bin Cerrah, S\u00fcnen’inde Hz. Osman ile Hz. Ali’nin de bu g\u00f6r\u00fc\u015fte olduklar\u0131n\u0131 yazar. Bir kimse, Hz. Osman’a gelip, han\u0131m\u0131na 1000 talak verdi\u011fini s\u00f6yleyince O, “Han\u0131m\u0131n senden 3 talak ile bo\u015fanm\u0131\u015ft\u0131r” der. Ayn\u0131 \u015fekilde bir olay Hz. Ali’ye intikal etti\u011finde O, “Han\u0131m\u0131n senden 3 talak ile bo\u015fanm\u0131\u015ft\u0131r. Geriye kalan talaklar\u0131 ba\u015fka kad\u0131nlar aras\u0131nda payla\u015ft\u0131rabilirsin” diye cevap verir. Ebu Davud ve \u0130bn Cerir biraz de\u011fi\u015fik ifadelerle M\u00fccahid’den \u015f\u00f6yle bir rivayet nakletmi\u015flerdir: \u0130bn Abbas’\u0131n yan\u0131nda oturuyordum. Bu esnada bir \u015fah\u0131s \u00e7\u0131kageldi ve kar\u0131s\u0131n\u0131 3 talakla bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yledi. \u0130bn Abbas bunu duyunca bir \u015fey s\u00f6ylemedi. Hatta ben ona, “Kar\u0131na r\u00fccu et” diyece\u011fini sand\u0131m fakat o, “Bir kimse bo\u015fan\u0131rkan ak\u0131ls\u0131zca davran\u0131r ve sonra “\u0130bn Abbas, \u0130bn Abbas” diyerek bana gelir. Oysa Allah kendisinden korkarak hareket eden bir kimseye, kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 m\u00fc\u015fkilat\u0131 \u00e7\u00f6zece\u011fini, ona bir yol bulaca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015ftir. Ama sen Allah’a itaatsizlik yapt\u0131n. Bu y\u00fczden kar\u0131n senden bo\u015fanm\u0131\u015ft\u0131r” dedi. Ba\u015fka bir rivayette daha farkl\u0131 laf\u0131zlarla yine M\u00fccahid’den \u015f\u00f6yle nakledilmi\u015ftir. “Han\u0131m\u0131n\u0131 100 talakla bo\u015fayan kimse, bunun h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u0130bn Abbas’a sorunca, \u015f\u00f6yle cevap vermi\u015ftir: “Han\u0131m\u0131n\u0131 3 talakla bo\u015fam\u0131\u015f oldun. Geri kalan 97 talak ile de Allah’\u0131n ayetleriyle oynad\u0131n” (Muvatta) Bir di\u011fer rivayette \u0130bn Abbas’\u0131n cevab\u0131 \u015fu \u015fekildedir: “Sen Rabbine itaatsizlik yapm\u0131\u015f oldun ve kar\u0131n da senden bo\u015fand\u0131. Allah’tan hi\u00e7 korkmad\u0131n ki O senin bu m\u00fc\u015fkiline bir \u00e7\u0131kar yol bulsun.” (\u0130bn Cerir) \u0130mam Tahav\u00ee’nin nakletti\u011fi bir rivayete g\u00f6re, bir kimse \u0130bn Abbas’a gelerek \u015f\u00f6yle der: “Benim amcam han\u0131m\u0131na 3 talak verdi.” \u0130bn Abbas’ta \u015f\u00f6yle cevap verir: “Amcan Allah’a itaatsizlik ederek, g\u00fcnah i\u015flemi\u015f ve \u015feytana uymu\u015f. Bu y\u00fczden de Allah ona, bu \u00e7\u0131kmazdan kurtulabilmesi i\u00e7in bir yol b\u0131rakmam\u0131\u015ft\u0131r.” Ebu Davud ve Muvatta’da nakledildi\u011fine g\u00f6re han\u0131m\u0131n\u0131 m\u00fcba\u015feretten \u00f6nce 3 talakla bo\u015fayan bir kimse, yeniden onunla evlenmek istedi\u011fi i\u00e7in fetva arar. Bu hadisin ravisi Muhammed bin Bukeyr,
\n“Ben de onunla beraberdim. Birlikte Abbas ve Ebu H\u00fcreyre’ye gittik. Her ikisinin de cevab\u0131 \u015f\u00f6yleydi: “Elindeki imkan\u0131 ka\u00e7\u0131rm\u0131\u015fs\u0131n.” Zemah\u015feri “Ke\u015f\u015faf” adl\u0131 tefsirinde, Hz. \u00d6mer’in yan\u0131na han\u0131m\u0131n\u0131 3 talakla bo\u015fam\u0131\u015f bir adam geldi\u011finde, onu d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ve talaklar\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131\u011f\u0131n\u0131 yazar. Said bin Mesud, ayn\u0131 rivayeti sahih bir senetle Hz. Enes’ten nakletmi\u015ftir. Bu konuda sahabenin umumi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc, \u0130bn Ebi \u015eeybe ile \u0130mam Muhammed, \u0130brahim en-Nehai’den \u015fu \u015fekilde nakletmi\u015flerdir: “Sahabe, han\u0131m\u0131n\u0131 bo\u015fayacak olan kimsenin bir talak vermesi ve iddetin beklenmesi g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcndedir.” (\u0130mam Muhammed)
\nBu hadislerin ve yorumlar\u0131n yard\u0131m\u0131yla ve Kur’an’\u0131n bu ayeti \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bir yasa meydana getirmi\u015flerdir.
\na) Hanefilere g\u00f6re talak \u00fc\u00e7 \u00e7e\u015fittir. Ahsen Talak, Hasen Talak, Bid’\u00ee Talak. Ahsen Talak; Erke\u011fin han\u0131m\u0131n\u0131 temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feret etmeden ve bir talakla bo\u015famas\u0131d\u0131r. Hasen Talak; Erke\u011fin han\u0131m\u0131n\u0131 temizlik d\u00f6nemlerinde, her ay bir talak vermek suretiyle, bir iddet s\u00fcresi i\u00e7inde 3 talakla bo\u015famas\u0131d\u0131r. Bid’\u00ee Talak; Erke\u011fin han\u0131m\u0131n\u0131 bir defada 3 talak ile bo\u015famas\u0131 veya kad\u0131n temizlendikten sonra di\u011fer ayba\u015f\u0131na kadar ge\u00e7en s\u00fcre i\u00e7inde ayda bir defada ayr\u0131 ayr\u0131 zamanlarda 3 talak hakk\u0131n\u0131 kullanmas\u0131, yahut kad\u0131na hay\u0131zl\u0131 iken temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretten sonra talak vermesidir. Bu \u015fekilde talak veren bir erkek g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olur. T\u00fcm bu h\u00fck\u00fcmler hay\u0131zdan kesilmemi\u015f kad\u0131nlar i\u00e7in ge\u00e7erlidir. Gayrimedhule olan (nikahland\u0131\u011f\u0131 halde zifafa girmemi\u015f) kad\u0131nlara her zaman talak verilebilir. Hatta hay\u0131zdan kesilmi\u015f kad\u0131nlara veya hen\u00fcz hay\u0131z g\u00f6rmeyen k\u0131zlara m\u00fcba\u015feretten sonra bile talak verilebilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc hamile olmalar\u0131 tehlikesi yoktur. Kad\u0131n hamile ise, m\u00fcba\u015feretten sonra da talak verilebilir; zira hamile oldu\u011fu bilinmektedir. Ancak bu \u00fc\u00e7 durumdaki kad\u0131nlara her ay birer talak vermek s\u00fcnnettir. Ahsen talak ise bir talak verip, iddeti beklemek suretiyle bo\u015fanmaktad\u0131r. (Hidaye, Feth\u00fc’l-Kadir, Ahkamu’l-Kur’an, el-Cassas, Umdetu’l-Kari)
\n\u0130mam Malik’e g\u00f6re, Talak \u00fc\u00e7 \u00e7e\u015fittir. S\u00fcnni Talak, Mekruh Bid’\u00ee Talak, Haram Bid’\u00ee Talak. S\u00fcnni Talak: Hay\u0131zdan kesilmemi\u015f kad\u0131n\u0131, temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feret etmeden bir talak ile iddet bitiminde bo\u015famakt\u0131r. Mekruh Bid’\u00ee Talak; Hay\u0131z halindeki kad\u0131n\u0131 bo\u015famakt\u0131r. (Ha\u015fiyet’ud-Dusuki; Ahkamu’l-Kur’an, \u0130bnu’l-Arabi)
\n\u0130mam Ahmed bin Hanbel’in mezhebine g\u00f6re -ki Hanbelilerin \u00e7o\u011fu ittifak halindedir- hay\u0131zdan kesilmemi\u015f bir kad\u0131n\u0131 S\u00fcnnet’e g\u00f6re bo\u015famak \u015f\u00f6yle olur: Kad\u0131n temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feret etmeden, bir talakla ve iddetin bitiminde bo\u015fan\u0131r.
\nKad\u0131na 3 temizlik d\u00f6neminde 3 ayr\u0131 talak vermek veya bir temizlik d\u00f6neminde birden veya ayr\u0131 ayr\u0131 3 talak vermek yahut kad\u0131n hay\u0131zl\u0131 iken veya temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretten sonra kad\u0131n\u0131n hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131 bilinmeden talak vermek bid’at ve haramd\u0131r. Fakat gayr\u0131medhule veya hay\u0131zdan kesilmi\u015f bir kad\u0131n\u0131n, hen\u00fcz hay\u0131z g\u00f6rmeye ba\u015flamam\u0131\u015f bir k\u0131z\u0131n ve hamile kad\u0131n\u0131n iddeti yoktur. Ayr\u0131ca ka\u00e7 talak verilirse verilsin farketmez. (El-\u0130nsaf)
\n\u0130mam \u015eafi’ye g\u00f6re S\u00fcnni Talak ile Bid’\u00ee Talak aras\u0131ndaki fark vakit bak\u0131m\u0131ndand\u0131r. Say\u0131 ise \u00f6nemli de\u011fildir. Yani hay\u0131zdan kesilmemi\u015f bir kad\u0131na, hay\u0131zl\u0131 iken ve hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131 bilinmeden veyahut temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretten sonra talak vermek bid’at ve haramd\u0131r. Talak’\u0131n say\u0131 bak\u0131m\u0131ndan bir defada 3 talak olarak veya temizlik d\u00f6nemlerinde ayr\u0131 ayr\u0131 verilmesi S\u00fcnnet’e mu\u011fayir de\u011fildir. Gayrimedhule veya hay\u0131zdan kesilmi\u015f kad\u0131n ile hen\u00fcz hay\u0131z g\u00f6rmeye ba\u015flamam\u0131\u015f k\u0131z ya da hamile bir kad\u0131n\u0131n bo\u015fan\u0131lmas\u0131nda S\u00fcnni ile Bid’\u00ee Talak aras\u0131nda fark yoktur. Yani temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretin olup olmamas\u0131 bo\u015fanmay\u0131 etkilemez. (Mu\u011fniu’l-Muhta\u00e7)
\nb) Talak’\u0131n bidat, haram, mekruh ve g\u00fcnah \u015feklinde nitelenmesinin nedeni 4 mezhebe g\u00f6re de, bo\u015fanman\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi anlam\u0131na gelmez. D\u00f6rt mezhebe g\u00f6re de kad\u0131n hay\u0131zl\u0131yken veya 3 talak birden verildi\u011finde, ya da temizlik d\u00f6neminde m\u00fcba\u015feretten sonra, kad\u0131n\u0131n hamile olup olmad\u0131\u011f\u0131 bilinmeden yahut imam\u0131n bid’at olarak vas\u0131fland\u0131\u011f\u0131 bir bi\u00e7imde talak verilse, her hal\u00fck\u00e2rda bo\u015fanma ger\u00e7ekle\u015fir. Ancak b\u00f6yle bir talak veren kimse g\u00fcnahk\u00e2r kabul edilir. Baz\u0131 m\u00fcctehidler 4 mezhebin imamlar\u0131yla g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Said bin M\u00fcseyyeb ile Tabiun’dan baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re, S\u00fcnnet’in aksine hay\u0131z halindeki bir kad\u0131na talak veren veya 3 talak hakk\u0131n\u0131 bir defada kullanan kimse bo\u015fanm\u0131\u015f say\u0131lmaz. \u0130mamiye mezhebi de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015ftedir. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn dayand\u0131\u011f\u0131 temel, bunlar\u0131n yasaklanm\u0131\u015f ve haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir davran\u0131\u015f olmas\u0131d\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla ge\u00e7erli kabul edilemez. Oysa nakletti\u011fimiz hadisten anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130bn \u00d6mer han\u0131m\u0131n\u0131 hay\u0131zl\u0131 iken bo\u015fam\u0131\u015f ve Rasulullah (s.a) ona han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesini s\u00f6ylemi\u015ftir. \u015eayet talak vuku bulmam\u0131\u015f olsayd\u0131, ona han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesini s\u00f6ylemek anlams\u0131z olurdu. Yine pek\u00e7ok hadisten, Hz. Peygamber’in (s.a.) ileri gelen sahabelerin ayn\u0131 zamanda birden fazla talak vermeyi g\u00fcnah olarak kabul ettikleri ama bo\u015fanmay\u0131 ge\u00e7ersiz saymad\u0131klar\u0131 sabit olmu\u015ftur.
\nTavus ve \u0130krime’ye g\u00f6re, verilen 3 talak, bir talak olarak kabul edilir. \u0130mam \u0130bn Teymiye de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015ftedir. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn dayand\u0131\u011f\u0131 temel ise \u015fudur: “Ebu es-S\u0131habe, \u0130bn Abbas’a “Siz Rasulullah, Ebu Bekir ve \u00d6mer’in ilk d\u00f6neminde 3 talak\u0131n bir talak say\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmiyor musunuz? dedi\u011finde \u0130bn Abbas, “Evet” demi\u015ftir. (Buhari, M\u00fcslim)
\nAyr\u0131ca M\u00fcslim ve Ebu Davud’ta, \u0130bn Abbas’tan nakledilen g\u00f6r\u00fc\u015f \u015fu \u015fekildedir: “Rasulullah, Ebu Bekir ve \u00d6mer’in ilk iki y\u0131l\u0131nda 3 talak bir talak say\u0131l\u0131yordu.” Hz. \u00d6mer \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: “Erkekler d\u00fc\u015f\u00fcnmeye imkanlar\u0131 olmalar\u0131na ra\u011fmen, acele davranmaya ba\u015flad\u0131lar. Madem \u00f6yle, bundan sonra biz de onlar\u0131n isteklerini infaz edelim.” Fakat bu g\u00f6r\u00fc\u015f, bir\u00e7ok y\u00f6nden kabul edilemez. Birincisi, \u0130bn Abbas’\u0131n yukar\u0131da nakledilen s\u00f6z\u00fc, kendi fetvas\u0131yla \u00e7eli\u015fmektedir. \u0130kincisi, Rasulullah’tan rivayet edilen hadislere ve sahabelerden nakledilen g\u00f6r\u00fc\u015flere g\u00f6re, 3 talak\u0131n birden verilmesi halinde, bo\u015fanma vukubulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc, \u0130bn Abbas’tan rivayet edildi\u011fine g\u00f6re, Hz. \u00d6mer, sahabenin oturdu\u011fu bir mecliste 3 talak\u0131n say\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 ilan etmi\u015ftir. Daha sonra da hi\u00e7bir sahabe bu konuda ona kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kmam\u0131\u015ft\u0131r. \u015eimdi Hz. \u00d6mer’in S\u00fcnnet’e mu\u011fayir bir davran\u0131\u015fta bulunup, sahabenin ona kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kmamas\u0131 tasavvur edilebilir mi? Ayr\u0131ca Rukkane bin Abdiyezid’in han\u0131m\u0131na bir defada 3 talak birden vermesi \u00fczerine, Rasulullah, ona yemin ettirerek, 3 talak verirken niyetinin ayr\u0131 ayr\u0131 3 talak m\u0131 vermek, yoksa 1 talak\u0131 teyid mi etmek oldu\u011funu sormu\u015ftur. O “Yemin ederim ki niyetim 1 talakt\u0131” deyince, Rasulullah ona han\u0131m\u0131na d\u00f6nme izni vermi\u015ftir. (Ebu Davud, Tirmizi, \u0130bn Mace, \u0130mam \u015eafi, Darimi ve Hakim) Bu hadiseden ba\u015flang\u0131\u00e7ta talak\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fcn bu \u015fekilde oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Bu rivayete dayanarak hadis tarih\u00e7ileri \u0130bn Abbas’\u0131n rivayetini \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: “O d\u00f6nemde M\u00fcsl\u00fcmanlarda samimiyetsizlik olmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, 3 talak verenlere niyetlerinin ne oldu\u011fu soruluyor ve s\u00f6zlerine itibar edilerek 3 talak vermi\u015f olsalar bile, niyetleri 1 talak ise e\u011fer, kabul ediliyordu. Ancak Hz. \u00d6mer kendi d\u00f6neminde bir\u00e7ok kimsenin bo\u015fanmak istediklerinde aceleyle 3 talak verdiklerini ve sonra da niyetlerinin 1 talak oldu\u011funu s\u00f6yleyerek hileye ba\u015fvurduklar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, onlar\u0131n bu hilelerini bo\u015fa \u00e7\u0131karm\u0131\u015ft\u0131r.” \u0130mam Nevevi ve \u0130mam S\u00fcbki bunu, \u0130bn Abbas’\u0131n rivayeti hakk\u0131ndaki en iyi tevil olarak kabul etmi\u015flerdir. Ayr\u0131ca Ebu es-S\u0131habe’nin rivayet etti\u011fi bir ba\u015fka hadisle aras\u0131nda \u00e7eli\u015fki vard\u0131r. M\u00fcslim, Ebu Davud ve Nesei’nin Ebu Es S\u0131habe’den naklettikleri bir rivayete g\u00f6re, O \u0130bn Abbas’a bu mesele hakk\u0131nda sordu\u011funda \u0130bn Abbas, kendisine \u015f\u00f6yle cevap verdi: “Bir \u015fah\u0131s han\u0131m\u0131na zifaf \u00f6ncesinde 3 talak verdi\u011finde, bu, Rasulullah, Ebubekir ve \u00d6mer’in ilk d\u00f6nemlerinde bir talak say\u0131l\u0131yordu.” B\u00f6ylece ayn\u0131 raviden, \u0130bn Abbas’tan iki \u00e7eli\u015fkili g\u00f6r\u00fc\u015f rivayet edilmi\u015f olmaktad\u0131r. Bu her iki rivayeti de zay\u0131f k\u0131lar.
\nc) Han\u0131m\u0131na hay\u0131z halinde talak verilmi\u015f ve 3 talak verilmemi\u015fse onun han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesi s\u00fcnnettir. Ondan sonra gelecek ilk temizlik d\u00f6neminde talak vermez, ancak daha sonraki temizlik d\u00f6neminde e\u011fer isterse talak verebilir.
\n\u00c7\u00fcnk\u00fc hay\u0131z zaman\u0131nda talak vermi\u015f oldu\u011fundan, b\u00f6ylece han\u0131m\u0131na r\u00fccu etmeyi oyun haline getirmesi engellenmi\u015f olur. (Mu\u011fniu’l-Muhta\u00e7) Hanbeli mezhebine g\u00f6re de bu \u015fekilde talak verilirse, r\u00fccu etmek m\u00fcstehapt\u0131r. (El-\u0130nsaf) \u0130mam Malik ve arkada\u015flar\u0131na g\u00f6re, kad\u0131n hay\u0131z halindeyken talak vermek, (kad\u0131n \u015fikayet etse de, etmese de) erke\u011fin yakalan\u0131p, Kad\u0131 taraf\u0131ndan zorlanmak suretiyle onun han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesini gerektirir. Erkek d\u00f6nmeyi reddederse Kad\u0131 dayak cezas\u0131 verir, yine kabul etmezse hapseder ve yine kabul etmezse, Kad\u0131, iddetin bitimine kadar onun han\u0131m\u0131na d\u00f6nmesine kendi ba\u015f\u0131na karar verir. Art\u0131k bu h\u00fck\u00fcmden sonra, erkek r\u00fccu niyeti olsa da, olmasa da o kad\u0131nla m\u00fcba\u015ferette bulunabilir. (Ha\u015fiyetu’t-Dusuki) \u0130mam Malik’e g\u00f6re han\u0131m\u0131na hay\u0131z halindeyken talak veren erkek, istese de istemese de e\u011fer ona r\u00fccu etmi\u015fse ve buna ra\u011fmen yine de bo\u015famak istiyorsa, onun i\u00e7in m\u00fcstehap olan yol, talak verdi\u011fi aydan sonraki ayda talak vermeyip, daha sonra gelen hay\u0131z sonras\u0131 temizlik d\u00f6neminde talak vermesidir. Talak verildikten sonra temizlik d\u00f6neminde talak verilmemesi \u015fu nedenden dolay\u0131 istenmektedir. Erke\u011fin han\u0131m\u0131na hay\u0131z halindeyken talak vermesinden sonra, r\u00fccu sadece s\u00f6zle olmay\u0131p, ayr\u0131ca onunla m\u00fcba\u015ferette de bulunmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu d\u00f6nemde m\u00fcba\u015feret oldu\u011fu i\u00e7in talak vermek yasak olaca\u011f\u0131ndan, sonraki temizlik d\u00f6neminde talak verilmelidir. (Ha\u015fiyetu’d-Dusuki)
\nd) Ric’i Talak’tan sonra r\u00fccu etme s\u00fcresinin ne kadar oldu\u011fu konusunda \u0130sl\u00e2m Hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131 vard\u0131r. Bunun nedeni Bakara: 288’dir. Zira bu ayette ge\u00e7en “Selasete Kur\u00fbin” ifade ile 3 hay\u0131z m\u0131, 3 temizlik d\u00f6nemi mi kastedilmekte oldu\u011fu ihtilafl\u0131d\u0131r. \u0130mam \u015eafii ve \u0130mam Malik’e g\u00f6re, “Kur” temizlik d\u00f6nemi demektir. Hz. Ai\u015fe, \u0130bn \u00d6mer ve Zeyd bin Sabit’ten de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015f nakledilmi\u015ftir. Hanefi mezhebine g\u00f6re, “Kur” ile hay\u0131z d\u00f6nemi kastedilmektedir. Hanbeli mezhebi de bu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc tercih etmi\u015ftir. Ayr\u0131ca 4 Ra\u015fit halife \u0130bn Abbas, \u0130bn Mesud, Ubey bin Ka’b, Muaz bin Cebel, Ebu Derda, Ubade bin Samit ve Ebu Musa el-E\u015fari’den de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015f nakledilmektedir. Muvatta’da \u015eabi’den rivayet edildi\u011fine g\u00f6re O, 13 sahabe ile g\u00f6r\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ve hepsinin de ayn\u0131 kanaati payla\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemektedir. Tabiun’un da \u00e7o\u011fu bu g\u00f6r\u00fc\u015ftedir.
\nBu g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131 nedeniyle \u015eafiilere ve Malikilere g\u00f6re, kad\u0131n 3. hay\u0131z\u0131n\u0131 g\u00f6rmeye ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda iddet son bulur. Ve b\u00f6ylece erke\u011fin de r\u00fccu etme hakk\u0131 kalmaz. \u015eayet kad\u0131na hay\u0131zl\u0131yken talak verilmi\u015fse, kad\u0131n\u0131n iddeti 4. hay\u0131za ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda biter. \u00c7\u00fcnk\u00fc Talak’\u0131n verildi\u011fi zamanki hay\u0131z say\u0131lmaz. (Mu\u011fniu’l-Muhta\u00e7, Ha\u015fiyetu’d-Dusuki) Hanefi Mezhebine g\u00f6re, \u015fayet \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc hay\u0131zdan 10 g\u00fc\u00e7 ge\u00e7mi\u015f ve kan kesilmi\u015fse kad\u0131n gusletsin, etmesin iddeti sona erer.
\nE\u011fer kan 10 g\u00fcnden az bir zaman i\u00e7inde kesilmi\u015fse kad\u0131n gusleder veya bir namaz vakti ge\u00e7tikten sonra iddeti biter. \u0130mam Ebu Hanife ve \u0130mam Evzai’ye g\u00f6re su bulunamazsa, kad\u0131n teyemm\u00fcm al\u0131r ve namaz k\u0131ld\u0131ktan sonra erke\u011fin rucu etme hakk\u0131 sak\u0131t olur. \u0130mam Muhammed’e g\u00f6re, kad\u0131n\u0131n teyemm\u00fcm etmesi yeterlidir. (Hidaye) . Hanbeli Mezhebine g\u00f6re -ki \u00e7o\u011funlu\u011fu ittifak halindedir-, kad\u0131n gusledene kadar erke\u011fin r\u00fccu etme hakk\u0131 vad\u0131r. (El-\u0130nsaf) .
\ne) Erkek nas\u0131l r\u00fccu eder ve hangi \u015fartlarda r\u00fccu edemez? Bu hususlarda fakihler aras\u0131nda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. Han\u0131m\u0131n\u0131 Ric’\u00ee Talakla bo\u015fayan bir kimse, iddet s\u00fcresi sona ermeden, diledi\u011fi bir zamanda -kad\u0131n raz\u0131 olsun, olmas\u0131n- ona geri d\u00f6nebilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Bakara: 228’de Allah, “Kocalar\u0131 da bu arada bar\u0131\u015fmak isterlerse, onlar\u0131 geri almaya daha \u00e7ok hak sahibidirler” buyurmu\u015ftur. Bu ayetten anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, iddet bitene kadar kar\u0131-koca aras\u0131nda evlilik devam etmektedir. Bo\u015fanma kesinle\u015fmeden \u00f6nce kocas\u0131, han\u0131m\u0131n\u0131 geri alabalir ve nikah akdini yenilemeye gerek bulunmamaktad\u0131r. Bu hususta kad\u0131n\u0131n r\u0131zas\u0131 da aranmaz. Ancak nas\u0131l r\u00fccu edilece\u011fi hususunda fakihler ihtilaf etmi\u015flerdir.
\n\u015eafiilere g\u00f6re, r\u00fccu sadece amelle de\u011fil, s\u00f6zle de yap\u0131lmal\u0131d\u0131r. Lisanen r\u00fccu etti\u011fini s\u00f6ylemeyen bir kimse m\u00fcba\u015feret ve ihtilat\u0131, r\u00fccu niyetiyle de yapsa r\u00fccu kabul edilmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu \u015fekilde kad\u0131ndan yararlanmak, \u015fehvet duymasa bile haramd\u0131r. Ancak erkek Ric’\u00ee Talak verdikten sonra han\u0131m\u0131yla m\u00fcba\u015feret ederse, ona had tatbik edilmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ulema aras\u0131nda bunun haraml\u0131\u011f\u0131nda ittifak yoktur. Ancak bunun haram oldu\u011funa inanan kimseye tazir cezas\u0131 gerekir. Ayr\u0131ca \u015eafii mezhebine g\u00f6re, Ric’\u00ee Talak verdikten sonra, han\u0131m\u0131yla m\u00fcba\u015feret eden erkek, daha sonra s\u00f6zle r\u00fccu etse de, etmese de misl-i mehir \u00f6demelidir. (Mu\u011fniu’l-Muhta\u00e7)
\nMalikilere g\u00f6re, erkek s\u00f6zle de, fiilen de r\u00fccu edebilir.R\u00fccu etti\u011fini a\u00e7\u0131k kelimelerle ifade eden bir kimsenin s\u00f6zlerine, \u015faka bile olsa itibar edilir. Fakat a\u00e7\u0131k\u00e7a ifade etmemi\u015fse ama buna ra\u011fmen o r\u00fccu etmek niyetinde ise, onun r\u00fccu etti\u011fi kabul edilir. Yine ihtilat ve m\u00fcba\u015feret r\u00fccu etme niyetiyle yap\u0131lmam\u0131\u015fsa ge\u00e7erli say\u0131lmaz. \u00c7\u00fcnk\u00fc hi\u00e7bir amel, niyet olmaks\u0131z\u0131n kabul edilmez. (Ha\u015fiyetu’d-Dusuki; Ahkamu’l-Kur’an, \u0130bnu’l-Arabi) Hanefi ve Hanbeli mezhepleri, s\u00f6zle r\u00fccu etme konusunda Malikilere kat\u0131lmaktad\u0131rlar. Ancak fiilen r\u00fccu etmek hususunda Malikiler ile ters d\u00fc\u015fmektedirler. Bu iki mezhebe g\u00f6re, erkek e\u011fer iddet esnas\u0131nda kar\u0131s\u0131yla m\u00fcba\u015feret ederse, niyeti r\u00fccu etmek olsa da olmasa da, bu kendili\u011finden r\u00fccu olarak kabul edilir.
\nAncak iki g\u00f6r\u00fc\u015f aras\u0131ndaki fark, Hanefilerin ihtilat\u0131n seviyesinin m\u00fcba\u015feretten az olmas\u0131 halinde bile, r\u00fccuu vuku bulmu\u015f kabul etmeleri, Hanbelilerin ise, r\u00fccu i\u00e7in sadece ihtilat olmas\u0131n\u0131 yeterli g\u00f6rmemelidir. Yani onlara g\u00f6re m\u00fcba\u015feret gereklidir. (Hidaye, Fethu’l-Kadir, Umdetu’l-Kari, El-\u0130nsaf)
\nf) S\u00fcnni Talak ile Bid’\u00ee Talak aras\u0131ndaki fark \u015fudur: Bir veya iki talak verildi\u011finde, iddetin son bulmas\u0131na ra\u011fmen, \u015fayet kad\u0131n ile erkek aralar\u0131nda anla\u015f\u0131rlarsa evlenebilme hakk\u0131na sahiptirler. Fakat 3 talak birden veren kimsenin iddet esnas\u0131nda r\u00fccu etmeye hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, iddet s\u00fcresi sona erdikten sonra da yeniden nikah k\u0131yamaz. Ancak kad\u0131n sahih bir \u015fekilde, bir ba\u015fkas\u0131yla evlenir (yani kocas\u0131yla m\u00fcba\u015feret eder) ve sonra adam kendisini bo\u015far veya \u00f6l\u00fcrse, \u00f6nceki kocas\u0131yla anla\u015farak yeniden evlenebilir. Bir\u00e7ok hadis kitab\u0131nda, Hz. Peygamber’den (s.a.) sahih senetlerle \u015fu hadis nakledilmi\u015ftir: “Rasululah’a \u00dc\u00e7 talakla bo\u015fanan ve sonra ba\u015fka birisiyle evlenip, onunla halvete girdi\u011fi halde m\u00fcba\u015feret etmemi\u015f olan ve sonra yeni kocas\u0131ndan ayr\u0131lan bir kad\u0131n, \u00f6nceki kocas\u0131yla yeniden evlenebilir mi?” diye soruldu\u011funda, Rasulullah, “\u0130kinci kocas\u0131 da, birinci kocas\u0131 kadar kad\u0131ndan zevk alana kadar evlenemez” diye cevap vermi\u015ftir.
\n\u015eimdi de gelelim dan\u0131\u015f\u0131kl\u0131-d\u00f6\u011f\u00fc\u015f yap\u0131lan nikaha… Bir \u015fahs\u0131n kar\u0131s\u0131n\u0131n, kendisine yeniden helal olabilmesi i\u00e7in, m\u00fcba\u015feretten sonra bo\u015fanmas\u0131 kayd\u0131yla onu bir ba\u015fkas\u0131yla evlendirmesi sahih de\u011fildir ve bu nikah Ebu Yusuf’a g\u00f6re fasiddir. Ebu Hanife’ye g\u00f6re, kad\u0131n erke\u011fe yeniden helal olur ama bu fiil tahrimen mekruhtur. \u0130bn Mesud’tan rivayet olundu\u011funa g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) “Allah kas\u0131tl\u0131 olarak hulle yapan ve yapt\u0131ranlara lanet etmi\u015ftir.” buyurmu\u015ftur. (Tirmizi, Nesei) Hz. Ukbe bin Amir’den rivayet edildi\u011fine g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “Sizlere dam\u0131zl\u0131k bo\u011fan\u0131n kim oldu\u011funu s\u00f6yleyeyim mi?” Sahabe “S\u00f6yle ya Rasulellah!” dediler. O da, “Onlar hullecilerdir. Hulle yapan ve yapt\u0131ranlara Allah lanet etsin” dedi. (\u0130bn Mace, Darekutni)<\/p>\n

2. Bu emrin muhatab\u0131 hem erkek, hem kad\u0131n hem de onlar\u0131n aileleridir. Yani bo\u015fanmay\u0131 basit bir mesele olarak telakki etmeyin. Ne zaman talak verdi\u011finizi, iddetin ne zaman ba\u015flay\u0131p ne zaman sona erece\u011fini ciddiyetle takip edin. Bo\u015fanma olay\u0131 \u00e7ok nazik ve \u00f6nemli bir meseledir. \u00d6yle ki sadece kar\u0131 koca a\u00e7\u0131s\u0131ndan de\u011fil, \u00e7ocuk ve aileler a\u00e7\u0131s\u0131ndan da hukuki ehemmiyete haizdir. Bu y\u00fczden talak verdi\u011finizde ay ve g\u00fcn\u00fc hat\u0131r\u0131n\u0131zda tutun, iddetin ne zaman sona erece\u011fini ve ne kadar bir s\u00fcre kald\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fczenli bir \u015fekilde takip edin. \u00c7\u00fcnk\u00fc han\u0131m\u0131n\u0131za d\u00f6nmeniz buna ba\u011fl\u0131d\u0131r. Kad\u0131n ne kadar evde tutulabilir. Ona ne zamana kadar nafaka verilecektir?
\nKad\u0131n ne zamana kadar erke\u011fin verasetinde hak sahibidir? Ne zaman kocas\u0131ndan bo\u015fanm\u0131\u015f olur, ne zaman yeni bir evlili\u011fe hak kazan\u0131r? T\u00fcm bunlar\u0131n bilinmesi gerekir; zira mesele mahkemeye intikal etti\u011finde, mahkeme do\u011fru karar verebilmek i\u00e7in, bu bilgileri elinde bulundurmak zorundad\u0131r. Kad\u0131n medhule mi, gayr\u0131medhule mi; hamile mi, de\u011fil mi; hay\u0131zdan kesilmi\u015f mi, kesilmemi\u015f mi; r\u00fccu edilmeye m\u00fcsait mi, de\u011fil mi vs. Bunlar bilinmeksizin hakimin bo\u015fanma karar\u0131 vermesi g\u00fc\u00e7t\u00fcr.<\/p>\n

3. Yani, “Erkek \u00f6fkelenip kad\u0131n\u0131 evden atmas\u0131n ve kad\u0131n da k\u0131zarak evi terketmesin.” \u00c7\u00fcnk\u00fc iddet bitene kadar kad\u0131n hala o evin han\u0131m\u0131d\u0131r ve ihtilaf\u0131n \u00e7\u00f6z\u00fcme kavu\u015fma imkan\u0131n\u0131n ortadan kalkmamas\u0131 i\u00e7in kar\u0131 ile koca ayn\u0131 evde oturmal\u0131d\u0131rlar. Ric’\u00ee Talak durumunda erkek her an han\u0131m\u0131na meyyal olabilir veya kad\u0131n kocas\u0131yla aralar\u0131ndaki ihtilaf\u0131n nedenini ortadan kald\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131p, kocas\u0131n\u0131 karar\u0131ndan d\u00f6nmeye raz\u0131 edebilir. Her ikisinin de ayn\u0131 evde olmas\u0131 halinde, 3 ayl\u0131k bir s\u00fcre i\u00e7inde veya kad\u0131n hamile ise \u00e7ocuk do\u011fana kadar yeniden bar\u0131\u015fmak i\u00e7in bir\u00e7ok f\u0131rsat \u00e7\u0131kabilir. Fakat erkek kad\u0131n\u0131 evden d\u0131\u015far\u0131 atar veya kad\u0131n evini terkeder de akrabalar\u0131n\u0131n yan\u0131na giderse, o zaman bar\u0131\u015fma imkan\u0131 yok denecek kadar azalm\u0131\u015f olur. Dolay\u0131s\u0131yla bo\u015fanma hemen hemen kesinle\u015fir. Bu bak\u0131mdan fakihler, Ric’\u00ee Talak ile bo\u015fanm\u0131\u015f kad\u0131nlara, iddet sonras\u0131nda kocalar\u0131na g\u00fczel g\u00f6r\u00fcnmeye \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 tavsiye etmi\u015flerdir. (Hidaye, El-\u0130nsaf)
\n\u0130sl\u00e2m Hukuk\u00e7ular\u0131, Ric’\u00ee Talak verildi\u011finde, iddet s\u00fcresi i\u00e7inde bar\u0131nma ve nafakan\u0131n kad\u0131n\u0131n hakk\u0131 oldu\u011fu konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Bu s\u00fcre i\u00e7inde kad\u0131n, kocas\u0131ndan izinsiz evden ayr\u0131lamaz. Erke\u011fin de kad\u0131n\u0131 evden atmas\u0131 caiz de\u011fildir. Fakat atarsa g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olur. Kad\u0131n ise kendili\u011finden evi terketti\u011fi takdirde hem g\u00fcnaha d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olur, hem de nafaka ve bar\u0131nma hakk\u0131n\u0131 kaybeder.<\/p>\n

4. “Ancak apa\u00e7\u0131k edepsizlik yaparlarsa ba\u015fka” ifadesi farkl\u0131 \u015fekillerde yorumlanm\u0131\u015ft\u0131r. Hasan Basri, Amir, \u015eabi, Zeyd bin Eslem, Dahhak, M\u00fccahid, \u0130krime, \u0130bn Zeyd, Hammad ve Leys’e g\u00f6re bu ifadeyle kastedilen zina fiilidir. \u0130bn Abbas’a g\u00f6re de “k\u00f6t\u00fc s\u00f6zlerle s\u00f6vmek.” Yani kocas\u0131 kendisini bo\u015fad\u0131ktan sonra, iddet s\u00fcresi i\u00e7inde \u0131slah olmay\u0131p, bu zaman zarf\u0131nda dahi kad\u0131n\u0131n kocas\u0131 ve ailesiyle m\u00fcnaka\u015fa etmesi. Katade bunu, “serke\u015flik” \u015feklinde, yani serke\u015flik etti\u011fi i\u00e7in kocas\u0131n\u0131n talak verdi\u011fi kad\u0131n\u0131n iddet beklerken bile ayn\u0131 hal ve tav\u0131rlar\u0131n\u0131 devam ettirmesi olarak yorumluyor. \u0130bn \u00d6mer, S\u00fcddi, ibn Saib ve \u0130brahim en-Nehai’ye g\u00f6re, kastolunan kad\u0131n\u0131n evi terketmesidir. Yani onlara g\u00f6re, bir kad\u0131n\u0131n evi terketmesi “Fahi\u015fetin m\u00fcbayyine” (a\u00e7\u0131k bir edepsizlik) dir. “Rabbiniz Allah’tan korkun ve onlar\u0131 evden \u00e7\u0131karmay\u0131n, kendileri de \u00e7\u0131kmas\u0131nlar. Ancak apa\u00e7\u0131k bir edepsizlik yaparlarsa ba\u015fka” buyurmu\u015ftur. Bu ifade t\u0131pk\u0131 “Sen terbiyesiz de\u011filsen s\u00f6vemezsin” demek gibidir. Yani “Senin s\u00f6vebilmen i\u00e7in terbiyesiz olman gerekir.”
\nYukar\u0131daki d\u00f6rt g\u00f6r\u00fc\u015ften, ilk \u00fc\u00e7 g\u00f6r\u00fc\u015fe g\u00f6re bu c\u00fcmle kad\u0131n\u0131n evden \u00e7\u0131kmas\u0131yla ilgilidir. Yani k\u00f6t\u00fc ahl\u00e2kl\u0131, a\u011fz\u0131 bozuk ve serke\u015f olmadan kad\u0131n\u0131n evden at\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Son g\u00f6r\u00fc\u015fe g\u00f6re ise bu c\u00fcmle kad\u0131n\u0131n evi terketmemesiyle ilgilidir. Yani kad\u0131n evi kendili\u011finden terkederse apa\u00e7\u0131k bir edepsizlik yapm\u0131\u015f olur.<\/p>\n

5. Bu iki c\u00fcmle, 3 talak birden vermenin veya hay\u0131z zaman\u0131nda talak vermenin ge\u00e7erli olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 savunan kimselerin yanl\u0131\u015fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koymaktad\u0131r. Ayr\u0131ca 3 talak verilse bile, bu bir talak say\u0131l\u0131r diyen kimselerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri de reddolunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc Bid’i Talak ge\u00e7ersiz say\u0131l\u0131yorsa veya 3 talak bir talak h\u00fckm\u00fcnde ise e\u011fer, “Kim Allah’\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa (yani Hz. Peygamber’in (s.a.) g\u00f6sterdi\u011fi bo\u015fanma bi\u00e7iminin d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131karsa) kendisine yaz\u0131k etmi\u015f olur. Bilmezsin belki Allah bundan sonra (bar\u0131\u015fman\u0131z i\u00e7in) bir yol \u00e7\u0131kar\u0131r.” ifadeleri nas\u0131l anla\u015f\u0131lacakt\u0131r? Bu iki c\u00fcmle, ancak Hz. Peygamber’in (s.a.) uygulamas\u0131n\u0131n aksine talak vermenin baz\u0131 sak\u0131ncalar do\u011furdu\u011fu kabul edilirse bir anlam ta\u015f\u0131r. S\u00f6zgelimi 3 talak birden verildi\u011fini ve r\u00fccu imkan\u0131 ortadan kalkt\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in, kocan\u0131n pi\u015fman oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcnelim. B\u00f6yle bir durumda a\u00e7\u0131kt\u0131r ki, bu bo\u015fanma ge\u00e7erli olmasayd\u0131, erkek Allah’\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnememi\u015f ve nefsine de zulmetmemi\u015f olurdu. \u015eayet Talak-\u0131 Bain, Talak-\u0131 Ric’\u00ee \u015feklinde kabul edilecek olursa, o takdirde iddet s\u00fcresi \u00e7inde her zaman bar\u0131\u015fma imkan\u0131 var demektir. \u00c7\u00fcnk\u00fc aksi takdirde, “Bilmezsin belki Allah, bundan sonra (bar\u0131\u015fman\u0131z i\u00e7in) bir yol \u00e7\u0131kar\u0131r” ifadesinin bir anlam\u0131 kalmazd\u0131.
\nBu noktada yeniden Bakara Suresi’nin 228-230. ayetleriyle, Talak Suresi’nin bu ayetlerini birlikte m\u00fcteala edecek olursak, mesele daha da vuzuha kavu\u015fur. Bakara Suresi’nde bo\u015fanman\u0131n ancak 3 kez olabilece\u011fi vurgulanm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130kinci bo\u015fanmadan sonra kocan\u0131n geri d\u00f6nme hakk\u0131 vard\u0131r. \u0130ddet s\u00fcresi sona erdikten sonra hulle olmaks\u0131z\u0131n yeniden evlenebilirler. Ancak \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc (ve son) talaktan sonra erke\u011fin bu iki hakk\u0131 da sak\u0131t olur. Talak Suresi’ndeki bu emirler, Bakara Suresi’ndeki emirleri nesh etmek veya d\u00fczeltmek i\u00e7in g\u00f6nderilmi\u015f de\u011fildir. Aksine Talak Suresi’nin bu ayetlerinde, erkeklere -yuvalar\u0131n\u0131n y\u0131k\u0131lmamas\u0131 i\u00e7in-, kendilerine verilen kad\u0131nlar\u0131 bo\u015fama haklar\u0131n\u0131 ak\u0131ll\u0131ca kullanmalar\u0131 ve pi\u015fman olacaklar\u0131 bir bi\u00e7imde han\u0131mlar\u0131n\u0131 bo\u015famamalar\u0131 tavsiye edilmektedir: “Bar\u0131\u015fma yolunu daima a\u00e7\u0131k b\u0131rak\u0131n ki bu yetkinizi ak\u0131ls\u0131zca kullan\u0131rsan\u0131z, yani 3 talak birden verirseniz, kendi nefsinize zulmetmi\u015f olursunuz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu hatan\u0131z\u0131 telafi etmek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.” S\u00f6zgelimi o\u011fluna 300 rupi verip, “Bu para senindir, diledi\u011fin gibi harcayabilirsin” diyen bir baban\u0131n, \u015f\u00f6yle bir nasihatta bulunmas\u0131 gibi; benim nasihatimi dinlemez, ihtiyats\u0131z ve yersizce sarfeder veya hepsini birden harcarsan, bundan sonra, sana bir daha para vermem.” \u015eayet \u00e7ocu\u011fa verilen paran\u0131n t\u00fcm\u00fc 300 rupi olmasayd\u0131, babas\u0131n\u0131n bu tavsiyesi anlams\u0131z olurdu. Ayr\u0131ca bu paran\u0131n 100 rupisini harcam\u0131\u015f olsa bile, yine de cebinde 200 rupisi kalm\u0131\u015f demektir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. Rahman Rahim olan Allah\u2019\u0131n ad\u0131yla 1- Ey peygamber, kad\u0131nlar\u0131 bo\u015fad\u0131\u011f\u0131n\u0131z zaman, iddetli s\u00fcresinde (temizlendiklerinde) bo\u015fay\u0131n(1) ve iddetli say\u0131n.(2) Rabbiniz olan Allah’tan korkup-sak\u0131n\u0131n. Onlar\u0131 evlerinden \u00e7\u0131karmay\u0131n, onlar […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":27975,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n