B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/strong><\/p>\n 7- Oysa onlar, ellerinin \u00f6ne takdim ettikleri dolay\u0131s\u0131yla(13) bunu hi\u00e7 bir zaman temenni edemezler. Allah, zalimleri bilendir.<\/strong> A\u00c7IKLAMA<\/strong><\/p>\n 13. Ba\u015fka bir ifadeyle, onlar\u0131n \u00f6l\u00fcmden ka\u00e7\u0131\u015flar\u0131 s\u00fcrpriz olmam\u0131\u015ft\u0131r. Onlar t\u00fcm iddialar\u0131na ra\u011fmen vicdanlar\u0131n\u0131n derinli\u011finde, Allah’a ve dinine kar\u015f\u0131 nas\u0131l bir tav\u0131r tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 ve ahirette m\u00fckafatlar\u0131n\u0131n ne olaca\u011f\u0131n\u0131 biliyorlard\u0131. \u0130\u015fte bu y\u00fczden Allah’\u0131n huzurunda bulunmaktan ka\u00e7maktad\u0131rlar.<\/p>\n 14. Bu c\u00fcmle i\u00e7inde, \u00f6zellikle \u00fc\u00e7 husus dikkate de\u011ferdir. Birincisi, Namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131 yap\u0131lmaktad\u0131r. \u0130kincisi, Cuma g\u00fcn\u00fcne mahsusen bir namaz k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc, Cuma g\u00fcn\u00fc namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131 yap\u0131lmas\u0131yla ilgili olarak, ilk kez emir veriliyormu\u015f gibi bir ifade kullan\u0131lmam\u0131\u015ft\u0131r. Bilakis, siyak ve sibaktan anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r ki, namaza \u00e7a\u011fr\u0131 ve Cuma g\u00fcn\u00fcne mahsusen namaz daha \u00f6nceden ifa edilegelmektedir. 15. “Zikrullah” ile Cuma hutbesi kastedilmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc ezandan sonra Hz. Peygamber (s.a) hutbe verir ve her zaman namaz\u0131 hutbeden sonra k\u0131ld\u0131r\u0131rd\u0131. Ebu H\u00fcreyre’den rivayet edildi\u011fine g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “Melekler, her Cuma, namaza gelen kimselerin isimlerini kaydederler ve imam minbere \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131nda defterlerini kapat\u0131p, hutbeyi dinlemeye ba\u015flarlar.” (M\u00fcsned-i Ahmed, Buhari, M\u00fcslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei) Bu hadisten de anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 gibi, “zikir” ile hutbe kastedilmektedir. Ayr\u0131ca Kur’an’\u0131n ifadeleri de ayn\u0131 y\u00f6ne i\u015faret etmektedir. \u015e\u00f6yle ki, \u00f6nce “Allah’\u0131n zikrine ko\u015funuz” diye buyurulurken, daha sonra “Namaz k\u0131l\u0131nd\u0131ktan sonra yery\u00fcz\u00fcne da\u011f\u0131l\u0131n” denilmektedir. Bu ifadelere g\u00f6re Cuman\u0131n tertibi \u015fu \u015fekildedir. \u00d6nce zikr (hutbe) , sonra namaz. Nitekim m\u00fcfessirler “zikr”in hutbe yahut hutbe ve namaz oldu\u011fu konusunda g\u00f6r\u00fc\u015fbirli\u011fi i\u00e7indedirler. B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah(Celle Celaluhu)\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 7- Oysa onlar, ellerinin \u00f6ne takdim ettikleri dolay\u0131s\u0131yla(13) bunu hi\u00e7 bir zaman temenni edemezler. Allah, zalimleri bilendir. 8- De ki: “Hi\u00e7 tart\u0131\u015fmas\u0131z sizin kendisinden ka\u00e7makta bulundu\u011funuz […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":27659,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n
\n8- De ki: “Hi\u00e7 tart\u0131\u015fmas\u0131z sizin kendisinden ka\u00e7makta bulundu\u011funuz \u00f6l\u00fcm, \u015f\u00fcphesiz sizinle kar\u015f\u0131la\u015f\u0131p-bulu\u015facakt\u0131r. Sonra gayb\u0131 da, m\u00fc\u015fahede edilebileni de bilen (Allah) a d\u00f6nd\u00fcr\u00fcleceksiniz; O da size yapmakta olduklar\u0131n\u0131z\u0131 haber verecektir.”<\/strong>
\n9- Ey iman edenler, Cuma g\u00fcn\u00fc(14) namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131 yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 zaman, hemen Allah’\u0131 zikretme\u011fe ko\u015fun ve al\u0131\u015f-veri\u015fi b\u0131rak\u0131n.(15) E\u011fer bilirseniz, bu sizin i\u00e7in daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.<\/strong><\/p>\n
\nAncak yanl\u0131\u015f olan, M\u00fcsl\u00fcmanlar Cuma g\u00fcn\u00fc namaza \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131klar\u0131nda gev\u015fek davranmalar\u0131 ve al\u0131\u015fveri\u015flerine devam etmeleriydi. Dolay\u0131s\u0131yla Allah Te\u00e2l\u00e2 bu ayeti, M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ezan okunurken Cuma namaz\u0131n\u0131n \u00f6nemini kavramalar\u0131 ve bunun farz oldu\u011funu idrak ederek namaza ko\u015fmalar\u0131 i\u00e7in inzal etmi\u015ftir. Bu \u00fc\u00e7 husus \u00fczerinde derinlemesine d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcnde, Hz. Peygamber’in (s.a) emirlerinin, Kur’an’da belirtilmemi\u015f olsa da Kur’an’da belirtilmi\u015f gibi itaati gerektirdi\u011fi ger\u00e7e\u011fi ortaya \u00e7\u0131kar. Ayette kastolunan namaza \u00e7a\u011fr\u0131 (ezan) , g\u00fcn\u00fcm\u00fczde 5 vakit t\u00fcm d\u00fcnyada camilerden y\u00fckselen ezand\u0131r. Ancak Kur’an’\u0131n hi\u00e7bir yerinde, namaz i\u00e7in ezan okunmas\u0131 ya da ba\u015fka t\u00fcrl\u00fc bir \u00e7a\u011fr\u0131 yap\u0131lmas\u0131 ile ilgili olarak, herhangi bir emir yer almam\u0131\u015ft\u0131r. Bu Hz. Peygamber’in (s.a.) koydu\u011fu bir kurald\u0131r ve bu kural Kur’an-\u0131 Kerim’de iki yerde teyid edilmi\u015ftir. Birincisi, s\u00f6z konusu ayet, di\u011feri ise Maide Suresi’nin 58. ayetidir. Ayr\u0131ca t\u00fcm M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n halen k\u0131lmakta oldu\u011fu Cuma g\u00fcn\u00fcne mahsusen k\u0131l\u0131nan namaz\u0131n vakti ve \u015fekli ile ilgili de, Kur’an’da bir bilgi mevcut de\u011fildir. Bu namaz da Hz. Peygamber’in (s.a.) bildirdi\u011fi gibi k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r. Kur’an’\u0131n bu ayeti ise, sadece onun \u00f6nemini vurgulamaktad\u0131r. Bu ger\u00e7ek, “\u015eer’\u00ee h\u00fck\u00fcmler sadece Kur’an’da beyan edilmi\u015ftir” diyen kimsenin sadece s\u00fcnnet’i de\u011fil ayn\u0131 zamanda Kur’an’\u0131 inkar etmi\u015f oldu\u011funun a\u00e7\u0131k bir delilidir.
\nDaha ileri gitmeden \u00f6nce, burada Cuma ile ilgili birtak\u0131m meseleleri a\u00e7\u0131klamakta yarar var.
\nCuma, asl\u0131nda \u0130sl\u00e2m\u00ee bir kavramd\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc Cahiliyye d\u00f6neminde Araplar bu g\u00fcne “Yevm’ul-Arube” diyorlard\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar aralar\u0131nda, bir toplant\u0131 g\u00fcn\u00fc kararla\u015ft\u0131rd\u0131klar\u0131nda bu g\u00fcn\u00fc se\u00e7mi\u015f ve onu “Cuma g\u00fcn\u00fc” diye adland\u0131rm\u0131\u015flard\u0131r. Tarih\u00e7iler ise, daha \u00f6nceden Ka’b bin Luv\u00ee veya Kusay bin Kilab’\u0131n bu g\u00fcne mahsusen, “Cuma” ismini kulland\u0131klar\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcndedirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcn Kurey\u015fliler bir araya geliyorlard\u0131. (Feth’ul-Bari) Ancak buna ra\u011fmen Araplar, bu kadim ismi de\u011fi\u015ftirmeyip ona Arube g\u00fcn\u00fc demekte devam etmi\u015flerdir. Fakat ger\u00e7ek de\u011fi\u015fiklik, \u0130sl\u00e2m geldikten sonra vuku bulmu\u015ftur.
\n\u0130sl\u00e2m’dan \u00f6nce haftan\u0131n bir g\u00fcn\u00fcn\u00fcn ibadete ayr\u0131lmas\u0131 adeti Kitap Ehli’nde vard\u0131. Yahudiler bu g\u00fcn\u00fc “Sebt” (Cumartesi) g\u00fcn\u00fc olarak isimlendirmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah, \u0130srailo\u011fullar\u0131’n\u0131 Firavun’a k\u00f6lelikten o g\u00fcn kurtarm\u0131\u015ft\u0131r. H\u0131ristiyanlar ise, Yahudilerden farkl\u0131 olmak i\u00e7in, ibadet g\u00fcn\u00fc olarak kendilerine “Pazar”\u0131 se\u00e7mi\u015flerdir. Oysa bu g\u00fcnle ilgili olarak Hz. \u0130sa’n\u0131n bir talimat\u0131 s\u00f6zkonusu olmad\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130ncil’de de bir kay\u0131t mevcut de\u011fildir.
\nAncak H\u0131ristiyanlar, Hz. \u0130sa’n\u0131n \u00e7arm\u0131hta can verdikten sonra kabirden, pazar g\u00fcn\u00fc g\u00f6\u011fe \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na inand\u0131klar\u0131 i\u00e7in, kendilerine pazar g\u00fcn\u00fcn\u00fc ibadet g\u00fcn\u00fc olarak se\u00e7mi\u015flerdir. M.S. 321’de Roma \u0130mparatorlu\u011fu, bir yasa \u00e7\u0131kartarak bu g\u00fcn\u00fc, resmi tatil ilan etmi\u015ftir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m, bu iki toplumdan da kendini ay\u0131rabilmek i\u00e7in Cuma g\u00fcn\u00fcn\u00fc toplu ibadet g\u00fcn\u00fc olarak se\u00e7mi\u015ftir.
\n\u0130bn Abbas ve Ebu Mes’ud el-Ensari’nin rivayetlerinden anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, Cuma’n\u0131n farz olu\u015fu ile ilgili emir, hicretten \u00f6nce Mekke’de gelmi\u015ftir. Fakat o d\u00f6nemde Mekke’de bu emrin gere\u011fi \u00fczerine amel etmek m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc biraraya gelmek suretiyle, topluca ibadet etmek imkan hariciydi. Fakat Hz. Peygamber (s.a) daha \u00f6nceden hicret ederek Medine’ye giden M\u00fcsl\u00fcmanlara Cuma’y\u0131 ikame etmeleri i\u00e7in emir g\u00f6ndermi\u015ftir. B\u00f6ylece ilk Cuma’y\u0131 Muhacirlerin ba\u015fkan\u0131 Mus’ab bin Umeyr, 12 M\u00fcsl\u00fcman’a Medine’de k\u0131ld\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. (Tabaran\u00ee, Darekutn\u00ee) Ka’b bin Malik ve \u0130bn Sir\u00een’in rivayetlerine g\u00f6re, Medine’de Ensardan M\u00fcsl\u00fcmanlar kendi ba\u015flar\u0131na, haftada birg\u00fcn topluca ibadet etmeyi kararla\u015ft\u0131rm\u0131\u015flard\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla Yahudilerin Cumartesi, H\u0131ristiyanlar\u0131n Pazar g\u00fcn\u00fc topluca ibadet etmelerine mukabil, onlar Cuma g\u00fcn\u00fcn\u00fc se\u00e7mi\u015flerdir. Ve ilk Cuma’y\u0131 Ben\u00ee Biyade’nin b\u00f6lgesinde Es\u00e2d bin Z\u00fcrare 40 M\u00fcsl\u00fcmanla birlikte k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. (M\u00fcsned-i Ahmed, Ebu Davud, \u0130bn Mace, \u0130bn Hibban, Abd bin Humeyd, Abdurrezzak, Beyhak\u00ee) Bu rivayetten anla\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, M\u00fcsl\u00fcmanlarda, haftada bir g\u00fcn topluca ibadet etme arzusu vard\u0131r ve bu arzu, Yahudi ve H\u0131ristiyanlardan farkl\u0131 olarak, \u0130sl\u00e2m’a mahsus bir al\u00e2met \u015feklinde iktiza etmi\u015fti. Bu konuda herhangi bir emir olmamas\u0131na ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m’\u0131n ruhuna uygun d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp davranmalar\u0131, Sahabe-i Kiram’\u0131n \u0130sl\u00e2m’\u0131 kavray\u0131\u015flar\u0131n\u0131n bir \u00f6zelli\u011fidir.
\nHz. Peygamber’in (s.a) hicret ettikten sonra yapt\u0131\u011f\u0131 ilk i\u015flerden biri de, Cuma’n\u0131n ikame edilmesi olmu\u015ftur. Kendisi Mekke’den hicret etmek \u00fczere ayr\u0131l\u0131p, pazartesi g\u00fcn\u00fc Kuba Mescidi’ne ula\u015fm\u0131\u015f ve 4 g\u00fcn orada kald\u0131ktan sonra 5. g\u00fcn (Cuma g\u00fcn\u00fc) Medine’ye hareket etmi\u015ftir. Yolda, Beni Salim bin Avf’\u0131n b\u00f6lgesinde Cuma vakti olmu\u015f ve kendileri ilk Cuma’y\u0131 orada eda etmi\u015flerdir.
\nBu namaz i\u00e7in, Hz. Peygamber (s.a) \u00f6\u011fleden sonra bir vakti (yani \u00f6\u011fle namaz\u0131n\u0131n vaktini) tayin etmi\u015ftir. Hicretten \u00f6nce Mus\u00e2b bin Umeyr’e g\u00f6nderdi\u011fi yaz\u0131l\u0131 emirde de \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: “Cuma g\u00fcn\u00fc, \u00f6\u011fleden hemen sonra iki rekat namaz ile Allah’a yakla\u015f\u0131n\u0131z” (Darekutn\u00ee) Ayn\u0131 emir, hicretten sonra, Hz. Peygamber (s.a) hem kavlen, hem fiilen bizzat kendisi beyan etmi\u015ftir. Hz. Enes, Hz. Seleme bin Ekva, Hz. Cabir bin Abdullah, Hz. Z\u00fcbeyr bin Avvam, Hz. Sehiyl bin Sad, Hz. Abdullah bin Mes’ud, Hz. Ammar bin Yasir ve Hz. Bilal’den bu konuyla ilgili nakledilen hadis \u015f\u00f6yledir:
\n“Rasulullah Cuma namaz\u0131n\u0131 zevalden sonra k\u0131ld\u0131r\u0131rd\u0131.” (M\u00fcsned-i Ahmed, Buhar\u00ee, M\u00fcslim, Ebu Davud, Nese\u00ee, Tirmiz\u00ee)
\nCuma namaz\u0131n\u0131n, \u00f6\u011fle namaz\u0131 yerine ge\u00e7ti\u011fi, bu namaz\u0131n sadece iki rekat oldu\u011fu ve namazdan \u00f6nce hutbe irad edildi\u011fi Hz. Peygamber’in (s.a.) fiiliyle sabittir. \u00d6\u011fle namaz\u0131 ile aras\u0131ndaki fark budur. Nitekim Hz. \u00d6mer bu konuda \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: “Rasul\u00fcllah’\u0131n m\u00fcbarek a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, yolcu namaz\u0131 iki rekatt\u0131r, fecr (sabah) namaz\u0131 iki rekatt\u0131r ve Cuma namaz\u0131 da iki rekatt\u0131r. Bu sonuncusu kas\u0131r namaz\u0131 gibi de\u011fildir, Cuma hutbesi nedeniyle k\u0131salt\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.” (Ahkamu’l-Kur’an, el-Cassas)
\nAyette, bahis konusu edilen ezan ile, hutbeden \u00f6nce okunan ezan kastolunmaktad\u0131r, yoksa Cumadan \u00e7ok \u00f6nce halka haber vermek i\u00e7in okunan ezan de\u011fil. Saib bin Yezid’in rivayet etti\u011fine g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) d\u00f6neminde sadece bir ezan okunurdu. M\u00fcezzin bu ezan\u0131, imam minberde oturduktan sonra okumaya ba\u015flard\u0131. Bu Hz. Ebubekir ve Hz. \u00d6mer’in d\u00f6nemlerinde de ayn\u0131 \u015fekilde devam etmi\u015f ama Hz. Osman’\u0131n zaman\u0131nda n\u00fcfus artt\u0131\u011f\u0131ndan dolay\u0131, \u00e7ok \u00f6nceden bir ezan daha okutulmaya ba\u015flanm\u0131\u015ft\u0131r. Bu ezan Medine \u00e7ar\u015f\u0131s\u0131nda bulunan bir evden okutturuluyordu. (Buhar\u00ee, Ebu Davud, Nese\u00ee, Tirmiz\u00ee) .<\/p>\n
\nHutbe kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda “Zikrullah” ifadesi kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; zira hutbenin Allah’\u0131 hat\u0131rlatan konular\u0131 kapsamas\u0131 gerekir. \u00d6rne\u011fin, Allah’a hamd\u00fc-sena, Ras\u00fbl\u00fcne salavat, Allah’\u0131n emirleri, \u015feriat\u0131na uygun ameller, tebli\u011f yolunda telkinler, muttakilerin vas\u0131flar\u0131 tarifi ve medhi vs. Bu esaslara dayanarak Zemah\u015fer\u00ee zalim h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 \u00f6vmenin, onlar\u0131n isimlerini anman\u0131n, onlara dua etmenin “Zikrullah” ile bir ilgisi bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, aksine bunun “Zikru\u015f\u015feytan” oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015ftir. (Ke\u015f\u015faf)
\n“Allah’\u0131n zikrine ko\u015funuz” emri ile elbette ko\u015fa ko\u015fa gelmek kastedilmi\u015f de\u011fildir. Bu ifade “\u00e7abuk gelin, acele edin” anlam\u0131ndad\u0131r. Nitekim Arap\u00e7a’da “sa’y”, sadece ko\u015fmak i\u00e7in de\u011fil, gayret g\u00f6stermek \u00e7abalamak anlam\u0131nda da kullan\u0131l\u0131r. “Sa’y” bu anlam\u0131yla Kur’an’da da \u00e7ok kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten m\u00fcfessirler ayetteki kullan\u0131ma bu anlam\u0131 verme hususunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7erisindedirler. Yani ezan\u0131 i\u015fiten kimse, hemen mescide varabilmek i\u00e7in gayret g\u00f6stermelidir. Hem ayr\u0131ca namaz k\u0131lmak i\u00e7in camiye ko\u015farak gelmekten M\u00fcsl\u00fcmanlar men olunmu\u015flard\u0131r. Ebu Hureyre’den rivayet olundu\u011funa g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “Cemaat namaza ba\u015flad\u0131\u011f\u0131nda, namaza temkinli ve vakar i\u00e7inde gelin, ko\u015fmay\u0131n. Namaza yeti\u015fti\u011finizde hemen cemaate kat\u0131l\u0131n ve sonra (namaz\u0131) tamamlay\u0131n”
\n(K\u00fct\u00fcb\u00fcs’Sitte) Ebu Katade el-Ensar\u00ee, \u015f\u00f6yle anlat\u0131yor: “Bir defas\u0131nda Hz. Peygamber’in (s.a.) arkas\u0131nda namaz k\u0131l\u0131yorduk ve birden ayak sesleri duyduk. Namaz bitince Hz. Peygamber (s.a) g\u00fcr\u00fclt\u00fcn\u00fcn nedenini sordu. Onlar namaza yeti\u015fmek i\u00e7in ko\u015ftuklar\u0131n\u0131 s\u00f6yleyince Hz. Peygamber, “B\u00f6yle yapmay\u0131n, namaza suk\u00fbnet i\u00e7inde gelin ve cemaate kat\u0131l\u0131n, sonra namaz\u0131n\u0131z\u0131 tamamlay\u0131n” diye buyurdu. (Buhar\u00ee, M\u00fcslim)
\n“Al\u0131\u015fveri\u015fi b\u0131rak\u0131n”; bu ifade sadece al\u0131\u015fveri\u015fi de\u011fil, t\u00fcm me\u015fguliyetleri b\u0131rakarak namaz i\u00e7in haz\u0131rlanmay\u0131 da i\u00e7ine al\u0131r. Burada “el-bey’a” (al\u0131\u015fveri\u015f) kelimesinin zikredilme nedeni, Cuma g\u00fcn\u00fc ticaretin yo\u011fun olmas\u0131 dolay\u0131s\u0131ylad\u0131r. Cuma g\u00fcnleri civardaki yerle\u015fim b\u00f6lgelerinden Medine’ye gelen insanlar, yanlar\u0131nda satmak i\u00e7in mal getirirlerdi ve o g\u00fcn herkes ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131layabilmek i\u00e7in al\u0131\u015fveri\u015f yapard\u0131. Bu nedenle ayetteki yasaklama sadece al\u0131\u015fveri\u015f ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmay\u0131p, t\u00fcm me\u015fguliyetleri kapsamaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2’n\u0131n ayette sadece al\u0131\u015fveri\u015fi zikretmi\u015f olmas\u0131 nedeniyle fakihler Cuma ezan\u0131ndan sonra her t\u00fcrl\u00fc al\u0131\u015fveri\u015fin haram oldu\u011fu hususunda g\u00f6r\u00fc\u015fbirli\u011fine varm\u0131\u015flard\u0131r.
\nBu verilen emir, Cuma namaz\u0131n\u0131n farz oldu\u011funa kesin bir delildir. Yani “Ey iman edenler! Cuma g\u00fcn\u00fc namaz i\u00e7in \u00e7a\u011fr\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131zda, Allah’\u0131n zikrine ko\u015fun” ifadesi tek ba\u015f\u0131na Cuma namaz\u0131n\u0131n farziyetini ispatlamaya yeterlidir. Ayr\u0131ca hel\u00e2l bir \u015feyin (al\u0131\u015fveri\u015fin) Cuma namaz\u0131 nedeniyle haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da Cuma namaz\u0131n\u0131n farziyetini ortaya koymaktad\u0131r. Bunun yan\u0131s\u0131ra Cuma namaz\u0131n\u0131n k\u0131l\u0131nmas\u0131 nedeniyle \u00f6\u011fle namaz\u0131 da sak\u0131t olur. Yani Cuma namaz\u0131, \u00f6\u011fle namaz\u0131n\u0131n yerini al\u0131r. Bu da Cuma namaz\u0131n\u0131n farz olu\u015fuyla ilgili ba\u015fka bir delildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bir farz, ancak yerine ba\u015fka bir farz\u0131n ikame edilmesiyle sak\u0131t olur. Nitekim bu husus, bir\u00e7ok hadis ile teyid edilmi\u015ftir.
\n\u00d6rne\u011fin Hz. Peygamber (s.a) Cuma namaz\u0131n\u0131 \u015fiddetle tavsiye etmi\u015f ve bunun farz oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015ftir. \u0130bn Mes’ud’un rivayet etti\u011fine g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) ; “G\u00f6nl\u00fcm namaz\u0131 k\u0131ld\u0131rmas\u0131 i\u00e7in yerime bir ba\u015fkas\u0131n\u0131 tayin edip, Cuma namaz\u0131na gelmeyenlerin evlerini ate\u015fe vermeyi arzu ediyor.” demi\u015ftir. (M\u00fcsned-i Ahmed, Buhar\u00ee) Ebu Hreyre ve \u0130bn Abbas’tan rivayet edildi\u011fine g\u00f6re, kendileri Hz. Peygamber’i hutbede, “\u0130nsanlar Cuma namaz\u0131n\u0131 terk etme adetini b\u0131raks\u0131nlar. Aksi takdirde Allah onlar\u0131n kalplerini m\u00fch\u00fcrleyecek ve onlar\u0131 gafillerden k\u0131lacakt\u0131r.” derken i\u015fitmi\u015flerdir. (M\u00fcsned-i Ahmed, M\u00fcslim, Nese\u00ee) Ebu’l-Caad Demir\u00ee, Cabir bin Abdullah ve Abdullah bin Eb\u00ee Evfa’n\u0131n rivayet etti\u011fine g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “\u015eayet bir kimse ger\u00e7ek ve caiz olmayan bir mazeret nedeniyle \u00fc\u00e7 Cuma namaz\u0131n\u0131 terk ederse, Allah o kimsenin kalbini m\u00fch\u00fcrler.” Bu hadisin lafz\u0131, bir ba\u015fka rivayette \u015f\u00f6yledir: “Allah onlar\u0131n kalplerini m\u00fcnaf\u0131klar\u0131n kalplerine benzetir” (M\u00fcsned-i Ahmed, Ebu Davud, Nese\u00ee, Tirmiz\u00ee, \u0130bn Mace, Darim\u00ee, Hakim, \u0130bn Hibban, Bezzar, Taberani) Cabir bin Abdullah, Hz. Peygamber’in (s.a) \u015f\u00f6yle buyurdu\u011funu rivayet eder: “Bug\u00fcnden itibaren, k\u0131yamete de\u011fin Cuma namaz\u0131 sizlere farzd\u0131r. Cuma namaz\u0131n\u0131 basit bir amel san\u0131p ona \u00f6nem vermeyen kimsenin halini Allah Te\u00e2l\u00e2 d\u00fczeltmez. \u0130yi dinleyin! Tevbe edip, Allah’tan ma\u011ffiret dilemedik\u00e7e, o kimsenin namaz\u0131 namaz, zekat\u0131 zekat, hacc\u0131 hac, orucu oru\u00e7, iyili\u011fi iyilik de\u011fildir. Allah ise affedicidir. (\u0130bn Mace, Bezzar) Ayn\u0131 anlamda ba\u015fka bir rivayeti Taberan\u00ee, \u0130bn \u00d6mer’den nakletmi\u015ftir. Ayr\u0131ca Cuma namaz\u0131n\u0131n farz olu\u015fu ile ilgili bir\u00e7ok hadis rivayet edilmi\u015ftir. Abdullah b. Amr b. el-As’\u0131n rivayet etti\u011fine g\u00f6re, Hz. Peygamber (s.a) “Cuma ezan\u0131n\u0131 duyan kimseye Cuma namaz\u0131 farzd\u0131r” buyurmu\u015ftur. (Ebu Davud, Darekutn\u00ee) Cabir bin Abdullah ile Said bin Hudr\u00ee Hz. Peygamber’in (s.a.) hutbede \u015funlar\u0131 s\u00f6yledi\u011fini rivayet ederler: “\u015eunu iyi bilin ki, Allah sizin \u00fczerinize Cuma namaz\u0131n\u0131 farz k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.” (Beyhak\u00ee) Ancak kad\u0131nlar, hastalar, \u00e7ocuklar, k\u00f6rler ve yolcular bu farziyetin d\u0131\u015f\u0131ndad\u0131rlar. Hz. Hafsa’dan rivayet olundu\u011funa g\u00f6re, Hz. Peygamber “Cuma namaz\u0131 her bali\u011f (yeti\u015fkin) \u00fczerine vaciptir, buyurmu\u015ftur.” (Nese\u00ee) Tar\u0131k bin Sihab’\u0131n rivayet etti\u011fine g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: “Cuma namaz\u0131n\u0131 cemaatle k\u0131lmak, her M\u00fcsl\u00fcmana vaciptir. Ancak kad\u0131nlar, k\u00f6leler, \u00e7ocuk ve hastalar m\u00fcstesna.” (Ebu Davud, Hakim) Hz. Peygamber’in (s.a.) bu hadisinin laf\u0131zlar\u0131, Cabir bin Abdullah’\u0131n rivayetinde \u015fu \u015fekildedir: “Kim Allah’a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman ediyorsa Cuma namaz\u0131 kendisine farzd\u0131r. Ancak kad\u0131nlar, yolcular, k\u00f6le ve hastalar m\u00fcstesna.” (Darekutn\u00ee, Beyhak\u00ee) Kur’an’\u0131n ve hadislerin bildirdikleri do\u011frultusunda b\u00fct\u00fcn \u00fcmmet, Cuma namaz\u0131n\u0131n farziyeti hususunda icma etmi\u015ftir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"