B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun<\/strong><\/p>\n

11- Ey iman edenler,(19) bir kavim (bir ba\u015fka) kavimle alay etmesin, belki kendilerinden daha hay\u0131rl\u0131d\u0131rlar; kad\u0131nlar da kad\u0131nlarla (alay etmesin) , belki kendilerinden daha hay\u0131rl\u0131d\u0131rlar.(20) Kendi nefislerinizi (kendi kendinizi) yad\u0131rgay\u0131p-k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcrmeyin (21) ve birbirinizi ‘en olmad\u0131k-k\u00f6t\u00fc lakablarla’ \u00e7a\u011f\u0131rmay\u0131n.(22) \u0130mandan sonra fas\u0131kl\u0131k ne k\u00f6t\u00fc bir isimdir.(23) Kim tevbe etmezse, i\u015fte onlar, zalim olanlar\u0131n ta kendileridir.<\/strong>
\n12- Ey iman edenler, zandan \u00e7ok(24) ka\u00e7\u0131n\u0131n; \u00e7\u00fcnk\u00fc zann\u0131n bir k\u0131sm\u0131 g\u00fcnaht\u0131r. Tecess\u00fcs etmeyin (birbirinizin gizli y\u00f6nlerini ara\u015ft\u0131rmay\u0131n) .(25) Kiminiz de kiminizin g\u0131ybetini yap\u0131p arkas\u0131ndan \u00e7eki\u015ftirmesin.(26) Sizden biriniz, \u00f6l\u00fc karde\u015finin etini yemeyi sever mi?(27) \u0130\u015fte, bundan i\u011frenip-tiksindiniz. Allah’tan korkup-sak\u0131n\u0131n. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah, tevbeleri kabul edendir, \u00e7ok esirgeyendir.<\/strong><\/p>\n

A\u00c7IKLAMA<\/strong><\/p>\n

19. \u00d6nceki iki ayette, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda vuku bulmas\u0131 muhtemel bir sava\u015f ile ilgili olarak yol g\u00f6sterdikten sonra m\u00fc’minlere, dinin en mukaddes ba\u011f\u0131na dayanarak, birbirlerinin karde\u015fi olduklar\u0131 hat\u0131rlat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar, Allah’tan korkarak aralar\u0131ndaki ili\u015fkilerde d\u00fcr\u00fcst davranmal\u0131d\u0131rlar.
\nDaha sonraki ayetlerde, bir toplumun bireyleri aras\u0131ndaki zedeleyici bir nitelik ta\u015f\u0131yan \u00e7ok a\u00e7\u0131k k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin olu\u015fmas\u0131 engellenmi\u015ftir. Yani, birbirinizin izzeti \u015ferefine dokunmay\u0131n ve birbirlerinizin zaaf, kusur ve ay\u0131plar\u0131n\u0131 ortaya sermeyin. Ger\u00e7ekten de bunlar, insanlar aras\u0131nda onulmaz yaralar a\u00e7an ve ba\u015fka sebeplerle birle\u015fip, toplumda fitnenin olu\u015fmas\u0131na yol a\u00e7an hastal\u0131klar\u0131n ta kendisidir. Bu noktada, ilerde gelecek olan ayetlerde ve Hz. Peygamber’in (s.a.) hadislerinde yap\u0131lan a\u00e7\u0131klamalara dayan\u0131larak, ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bir tahkir ve tezyif yasas\u0131 tertip edilebilir. Bat\u0131daki tahkir ve tezyif yasalar\u0131 o kadar hatal\u0131 ve eksiktir ki, bir vatanda\u015f, onurunu kurtarmak i\u00e7in mahkemelere ba\u015fvuracak olsa aksine onuru daha \u00e7ok k\u0131r\u0131l\u0131r. \u0130slami kanunlar ise, bunun tam tersine herkesin \u015feref ve haysiyetini koruma alt\u0131na al\u0131r, hi\u00e7 kimsenin bir ba\u015fkas\u0131n\u0131n onurunu k\u0131rmas\u0131na izin vermez. Ayr\u0131ca, hi\u00e7 kimsenin hakl\u0131 ya da haks\u0131z \u015feref ve haysiyetiyle oynanmas\u0131na m\u00fcsade etmez. \u015eeref ve haysiyetiyle oynanmak istenilen kimse, ne t\u00fcr bir \u015fahsiyete sahip olursa olsun, k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fclemez. Ancak yap\u0131lan hukuki itham\u0131n ispatlanabilmesi hali m\u00fcstesna.<\/p>\n

20. Buradaki “Alay etmek” \u015feklindeki ifade ile, sadece s\u00f6zle yap\u0131lan alay de\u011fil, bir kimsenin taklidini yapmak, s\u00f6zleri, davran\u0131\u015flar\u0131, tipi, giyimi vs. \u00f6zellikleriyle e\u011flenmek veya bunlarda bir kusur, ay\u0131p bulup, buna ba\u015fkalar\u0131n\u0131n dikkatini \u00e7ekmek \u015feklindeki t\u00fcm davran\u0131\u015flar kastedilmektedir. Burada esas\u0131nda bir kimsenin ne \u015fekilde olursa olsun, bir ba\u015fkas\u0131n\u0131 alay konusu yapmas\u0131 yasaklanmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc ba\u015fkalar\u0131yla alay eden bir kimse, muhakkak kendisini, ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zelil ve hakir g\u00f6rebilme konumunda zanneder. Ve kendisinin di\u011fer insanlardan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcr. Dolay\u0131s\u0131yla, b\u00f6ylece alay konusu olan kimsenin kalbi k\u0131r\u0131l\u0131r ve bu da zamanla toplumun yozla\u015fmas\u0131na neden olabilir. \u0130\u015fte bu y\u00fczden bu davran\u0131\u015flar yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.
\nErkekler ile kad\u0131nlar\u0131n ayr\u0131 ayr\u0131 zikredilmi\u015f olmas\u0131n\u0131n nedeni, erkekler i\u00e7in kad\u0131nlarla, kad\u0131nlar i\u00e7in erkeklerle alay etmenin caiz olmas\u0131 de\u011fildir elbette. Erkeklerle kad\u0131nlar\u0131n ayr\u0131 ayr\u0131 zikredilmesinin as\u0131l nedeni, \u0130slam’\u0131n ta ba\u015f\u0131ndan beri kad\u0131n-erkek kar\u0131\u015f\u0131k bir toplumu kabul etmemi\u015f olmas\u0131d\u0131r. Oysa kad\u0131n ve erkeklerin birbirleriyle alay edebilmeleri i\u00e7in kar\u0131\u015f\u0131k dost meclislerinin tertiplenmi\u015f olmas\u0131 gerekir. Ancak, \u0130slam toplumunda kad\u0131nlarla erkeklerin birbirleriyle alay edebilecekleri bir ortam tasavvur dahi edilmemi\u015ftir.<\/p>\n

21. “Lemz”, bir kimseye ta’n etmek d\u0131\u015f\u0131nda daha bir\u00e7ok anlama gelir. \u00d6rne\u011fin bir kimseyle alay etmek, ba\u015fkas\u0131na ithamda bulunmak, ba\u015fkas\u0131nda kusur aramak, a\u00e7\u0131k\u00e7a veya kinaye yoluyla birini k\u00f6t\u00fclemek gibi davran\u0131\u015flar, insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri zedeler ve toplumun bozulmas\u0131na sebep olur.
\n\u0130lahi Kelam’\u0131n belagat\u0131 icab\u0131, “Birbirinizde kusur aramay\u0131n” demek yerine “Kendi nefislerinizde kusur aramay\u0131n” denilmi\u015ftir. Yani ki\u015fi kalbi k\u00f6t\u00fcl\u00fckle dolu olmad\u0131k\u00e7a bir ba\u015fkas\u0131na k\u00f6t\u00fc bir \u015fey s\u00f6ylemez. Bu bak\u0131mdan ki\u015finin kalbinin k\u00f6t\u00fcl\u00fckle dolu olmas\u0131 bile ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na bir kusurdur. Dolay\u0131s\u0131yla, ancak nefsini k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn yuvas\u0131 haline getiren bir kimse ba\u015fkalar\u0131n\u0131 tenkid eder ve onlar\u0131 da kendisini tenkid etmeleri i\u00e7in davet eder. Kar\u015f\u0131s\u0131ndaki ki\u015finin \u015ferefi itibariyle cevap vermemesi ayr\u0131 bir meseledir, ama o tenkid kap\u0131s\u0131n\u0131 a\u00e7m\u0131\u015ft\u0131r bir kere.<\/p>\n

22. Yani bir ba\u015fkas\u0131n\u0131 g\u00fcc\u00fcne gidecek bir lakab ile \u00e7a\u011f\u0131rmay\u0131n. S\u00f6zgelimi bir kimseye fas\u0131k ve m\u00fcnaf\u0131k diye hitap etmek, topal, \u00e2m\u00e2 ve tek g\u00f6zl\u00fc olan \u00f6z\u00fcrl\u00fc kimselere isim takmak, bir kimseye kendisinde, anne, baba veya ailesinde bulundurdu\u011fu bir ay\u0131b\u0131 dolay\u0131s\u0131yla lakab takmak ya da bir m\u00fcsl\u00fcmana \u00f6nceki dinine (Yahudilik, H\u0131ristiyanl\u0131k) dayanarak bir ad vermek veyahut bir gruba, bir aileye, bir kabile ve s\u00fclaleye kendilerinde bulunan bir kusuru ortaya \u00e7\u0131karan bir isim takmak vs. Ancak zahiren g\u00fczel olmasa bile k\u00f6t\u00fcl\u00fck kastedilmeksizin ifade edilen lakaplar bundan m\u00fcstesnad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu lakaplar sadece o kimseleri tan\u0131mak i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r. Bu nedenle muhaddisler “Esmau’r-Rical” de S\u00fcleyman el-A’me\u015f (K\u0131s\u0131k g\u00f6zl\u00fc) ve Vas\u0131l el-Ahdab (Kanbur) gibi baz\u0131 lakaplar kullanm\u0131\u015flard\u0131r. Bir isimde bir ka\u00e7 ki\u015finin olmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Bu durumda da \u00f6zel lakaplar kullanmak ay\u0131p de\u011fildir. S\u00f6zgelimi Abdullah ismini ta\u015f\u0131yan bir\u00e7ok ki\u015finin olmas\u0131 halinde, aralar\u0131nda da biri \u00e2m\u00e2 ise, ondan “Am\u00e2 olan Abdullah” diye bahsetmek caizdir. Yine zahiren bir kusura del\u00e2let ediyor g\u00f6r\u00fcn\u00fcyorsa da, bir lakap muhabbet amac\u0131yla tak\u0131lm\u0131\u015fsa ve lakap tak\u0131lan o kimse bunu benimsemi\u015f ise, \u00f6rne\u011fin Ebu H\u00fcreyre (Kedinin babas\u0131) , Ebu Turab (Topra\u011f\u0131n babas\u0131) gibi, bunda bir beis yoktur.<\/p>\n

23. Yani bir m\u00fc’mine, k\u00f6t\u00fc dilli olmak ve bu \u00f6zelli\u011fiyle etrafa \u00fcn salmak yak\u0131\u015fmaz. Fakat ba\u015fkalar\u0131yla \u00e7ok alay etmesi ve onlara k\u00f6t\u00fc lakaplar takmas\u0131yla \u00fcnl\u00fc olmak her bak\u0131mdan bir kafire yak\u0131\u015f\u0131r. Oysa bir m\u00fc’minin Allah’a, Rasul\u00fc’ne ve ahirete inand\u0131ktan sonra bu t\u00fcr k\u00f6t\u00fc vas\u0131flara sahip olmas\u0131yla \u00fcn bulmas\u0131ndan, \u00f6lmesi daha hay\u0131rl\u0131d\u0131r.<\/p>\n

24. Burada ki\u015fi mutlaka zannetmekten de\u011fil, fazlaca zannetmekten ve her zannetti\u011fine tabi olmaktan menedilmi\u015ftir. Bunun sebebi olarak da, zann\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n g\u00fcnah olmas\u0131 g\u00f6sterilmi\u015ftir. Bu emri iyice kavrayabilmek i\u00e7in zann\u0131n k\u0131s\u0131mlar\u0131n\u0131 ve zann\u0131n ahlaki \u00f6neminin ne oldu\u011funu incelemek gerekir.
\nZann\u0131n bir k\u0131sm\u0131 ahlaken be\u011fenilmi\u015f ve dinen makbul g\u00f6r\u00fclerek \u00f6v\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. S\u00f6z gelimi Allah, Peygamber ve m\u00fc’minler hakk\u0131nda h\u00fcsn-\u00fc zanda bulunmak, su-i zan duymaya bir neden olmad\u0131k\u00e7a insanlar hakk\u0131nda g\u00fczel zanlar beslemek bu kategoriye girer.
\nZann\u0131n ikinci k\u0131sm\u0131, fiilen ba\u015fka \u00e7are kalmamas\u0131 durumundaki zand\u0131r. \u00d6rne\u011fin mahkemelerde \u015fahitler hakk\u0131nda gerekli inceleme yap\u0131ld\u0131ktan sonra, galip zanna g\u00f6re h\u00fck\u00fcm verilir. \u00c7\u00fcnk\u00fc mutlak ger\u00e7e\u011fi bilmek m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131ndan \u015fahitlerin ifadesine dayanarak bir karar verme zorunlulu\u011fu vard\u0131r ve galip zanna g\u00f6re karar verilir. Bu bak\u0131mdan insanlar aras\u0131nda karar verme zorunlulu\u011fu olan bir\u00e7ok muamelatta, mutlak ger\u00e7e\u011fi bilmek m\u00fcmk\u00fcn olmad\u0131\u011f\u0131ndan galip zanna dayan\u0131larak h\u00fck\u00fcm verilir.
\nZann\u0131n \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e7e\u015fidi de her ne kadar su-i zan ise de g\u00fcnah say\u0131lmayan, caiz olmak \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yand\u0131r. Mesela: Bir kimse veya z\u00fcmrenin ya\u015fay\u0131\u015f ve hareketlerinde yahut davran\u0131\u015flar\u0131nda ve ba\u015fkalar\u0131 ile olan muamelelerinde h\u00fcsn-\u00fc zanna lay\u0131k olmayan g\u00f6r\u00fcnt\u00fcler varsa ve buna su-i zan duymak i\u00e7in makul sebepler mevcut ise, i\u015fte o zaman bu zan g\u00fcnah de\u011fildir. B\u00f6yle bir durumda \u015feriat asla ki\u015finin ahmakl\u0131k sergileyerek mutlaka o hareketlere h\u00fcsn-\u00fc zan g\u00f6stermesini emretmiyor. Fakat bu caiz g\u00f6r\u00fclen su-i zan\u0131n son s\u0131n\u0131r\u0131, onun m\u00fcmk\u00fcn olan k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden kurtulmak i\u00e7in ihtiyatla hareket etmekle yetinilmesidir. Daha ileri giderek, s\u0131rf zan \u00fczerinde durarak o ki\u015fiye kar\u015f\u0131 herhangi bir muamelede bulunmak do\u011fru de\u011fildir.
\nD\u00f6rd\u00fcnc\u00fc \u00e7e\u015fit zan ger\u00e7ekte g\u00fcnah olan zand\u0131r. Ki\u015finin ba\u015fka birine sebepsiz yere su-i zan beslemesi veya ba\u015fkalar\u0131 ile ilgili kanaat ve g\u00f6r\u00fc\u015flerinde daima su-i zan\u0131 \u00f6n plana almas\u0131 yahut d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fleri ve hareketleri temiz iyi bir insan oldu\u011funu g\u00f6steren ki\u015filere su-i zan beslemesidir. Bunun gibi, birinin herhangi bir s\u00f6z\u00fc ve hareketinde iyilik ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck ihtimali e\u015fit olup bizim de s\u0131rf su-i zandan hareket ederek onu k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe yorumlamam\u0131z da g\u00fcnaht\u0131r. Mesela, iyi bir insan bir topluluktan kalk\u0131p giderken kendi ayakkab\u0131s\u0131 yerine ba\u015fka birinin ayakkab\u0131s\u0131n\u0131 giyse, bizim de onun mutlaka \u00e7almak niyeti ile yapt\u0131\u011f\u0131na karar vermemiz gibi. Halbuki bu hareket dalg\u0131nl\u0131ktan da olabilir… \u0130yi ihtimali b\u0131rak\u0131p da k\u00f6t\u00fc ihtimali tercih etmek su-i zandan ba\u015fka bir \u015fey olamaz.
\nBu incelemelerden sonra zann\u0131n bizatihi bir davran\u0131\u015f olarak yasak olmad\u0131\u011f\u0131 meydana \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Aksine, baz\u0131 durumlarda iyidir de, baz\u0131 durumlarda ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz, baz\u0131 durumlarda bir dereceye kadar caiz olup daha fazlas\u0131 caiz olmayand\u0131r. Baz\u0131 durumlarda da tamamen caiz de\u011fil ve yasakt\u0131r. Bu bak\u0131mdan zandan veya su-i zandan mutlaka sak\u0131n\u0131n\u0131z buyurulmam\u0131\u015f, ama \u00e7ok fazla zan beslemekten sak\u0131n\u0131n buyurulmu\u015ftur.
\nBu buyru\u011fun arkas\u0131ndan, emrin sebebini a\u00e7\u0131klamak i\u00e7in de, baz\u0131 zanlar\u0131n g\u00fcnah oldu\u011fu buyru\u011fu yukar\u0131daki buyru\u011fa eklenmi\u015ftir.
\nBu ilahi uyar\u0131dan, ki\u015finin zanna dayanan bir kanaat elde etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken veya bir kimse hakk\u0131nda karar vermek i\u00e7in harekete ge\u00e7erken bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp ta\u015f\u0131n\u0131p \u00f6l\u00e7mesi ve bu zan ve tahminin g\u00fcnah olup olmayaca\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne almas\u0131 gerekti\u011fi sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r. Hakikaten bu zan gerekli midir, b\u00f6yle bir zan i\u00e7in makul sebeplerim var m\u0131d\u0131r, kendisine dayanarak davran\u0131\u015f g\u00f6sterdi\u011fim bu zan caiz midir gibi tedbirleri, Allah’tan korkan herkes elbette almal\u0131d\u0131r. Zan ve tahminlerini alabildi\u011fine ba\u015f\u0131bo\u015f b\u0131rakmak ve rasgele, sebepsiz olarak zanlara dayanmak Allah’tan korkmayan ve ahirette hesaba \u00e7ekilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmeyen ki\u015filerin i\u015fidir.<\/p>\n

25. Yani insanlar\u0131n s\u0131rlar\u0131n\u0131, gizli y\u00f6nlerini ara\u015ft\u0131rmay\u0131n, birbirinizin kusurlar\u0131n\u0131 soru\u015fturmay\u0131n, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hal ve hareketlerini ara\u015ft\u0131rmay\u0131n. Bu hareketler ister su-i zandan dolay\u0131 yap\u0131ls\u0131n, yahut k\u00f6t\u00fc niyetle birine zarar vermek i\u00e7in yap\u0131ls\u0131n veya sadece kendi merak\u0131n\u0131 gidermek i\u00e7in yap\u0131ls\u0131n, her durumda da \u015feriat\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerdir. Ba\u015fkalar\u0131n\u0131n \u00fczerine perde \u00e7ekilmi\u015f hallerini ara\u015ft\u0131rmas\u0131, o perdenin arkas\u0131na uzanarak kimin ne ay\u0131b\u0131 var, kimin ne kusuru var, kimin ne bi\u00e7im gizlenmi\u015f hatalar\u0131 var diye \u00f6\u011frenmeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131 bir m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u015fi de\u011fildir. \u0130ki ki\u015finin konu\u015fmas\u0131na kulak kabartmak, kom\u015fular\u0131n evlerinin i\u00e7ini merak etmek, \u00e7e\u015fitli yollarla ba\u015fkalar\u0131n\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 veya onlar\u0131n \u015fahsi davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131rmak b\u00fcy\u00fck bir ahlaks\u0131zl\u0131kt\u0131r ve bundan binbir k\u00f6t\u00fcl\u00fckler ortaya \u00e7\u0131kar. Bu bak\u0131mdan Hz. Peygamber (s.a) bir hutbesinde bu kimselerle ilgili olarak \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur.
\n“Ey dili ile iman etmi\u015f de hen\u00fcz iman kalplerine tam girmemi\u015f olanlar! M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n gizli hallerini ara\u015ft\u0131rmay\u0131n\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kim onlar\u0131n gizliliklerini ara\u015ft\u0131r\u0131rsa Allah’da onun gizlili\u011fini ara\u015ft\u0131r\u0131r. Allah’da kimin gizlili\u011fini ara\u015ft\u0131r\u0131rsa evinde dahi onu rezil ve r\u00fcsvay eder.” (Ebu Davud)
\nHz. Muaviye, Hz. Peygamber’den (s.a) \u015f\u00f6yle buyurdu\u011funu i\u015fittim demektedir: “E\u011fer insanlar\u0131n gizli hallerinin pe\u015fine d\u00fc\u015f\u00fcp ara\u015ft\u0131r\u0131rsan\u0131z onlar\u0131 ifsad eder yoldan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z veya nerdeyse yoldan \u00e7\u0131kar hale getirirsiniz.” (Ebu Davud) Bir ba\u015fka Hadisi \u015eerifte Peygamberimiz (s.a) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftur: “Biri hakk\u0131nda k\u00f6t\u00fc zan beslemi\u015fseniz, hi\u00e7 olmazsa onu ara\u015ft\u0131rmay\u0131n. (Ahkamu’l-Kur’an, Cassas) Bir ba\u015fka hadiste de Allah’\u0131n Rasul\u00fc (s.a) \u015f\u00f6yle demi\u015ftir: “Kim birinin gizli kusurunu g\u00f6r\u00fcr ve \u00fczerine bir perde \u00e7ekerse, sanki o, diri olarak topra\u011fa g\u00f6m\u00fclm\u00fc\u015f k\u0131z \u00e7ocu\u011funu \u00f6l\u00fcmden kurtarm\u0131\u015f gibi olur.” (Cassas) Kusurlar\u0131n ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 ve insanlar\u0131n gizli y\u00f6nlerinin soru\u015fturulmas\u0131n\u0131n yasak oldu\u011funu belirten bu emir sadece \u015fah\u0131slar i\u00e7in de\u011fil, \u0130slam devleti i\u00e7in de ge\u00e7erlidir.
\n\u015eeriat, nehyi ani’l-m\u00fcnker’i (k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin yasaklanmas\u0131 g\u00f6revini) \u0130slam devletinin bir vazifesi kabul etmi\u015ftir. Ama bu g\u00f6rev, bir gizli polis \u015febekesi kurarak insanlar\u0131n gizli y\u00f6nlerini ara\u015ft\u0131r\u0131p a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kartmas\u0131n\u0131 ve onlar\u0131 cezaland\u0131rmas\u0131n\u0131 gerektirmez. Ancak o gizli olanlar\u0131n a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131kanlar\u0131na kar\u015f\u0131 kuvvet kullan\u0131lmal\u0131d\u0131r. Gizli k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin d\u00fczeltilme yolu ise, gizli polis \u015febekesi ile de\u011fil, talim ve terbiye, nasihat ve telkin, halk\u0131n toplu e\u011fitimi ve temiz bir cemiyet d\u00fczeni kurmaya \u00e7al\u0131\u015fmakla olur.
\nBu konuyla, Hz. \u00d6mer’in ba\u015f\u0131ndan ge\u00e7en \u015fu olay g\u00fczel bir \u00f6rnek te\u015fkil eder… Bir gece Hz. \u00d6mer, evinde \u015fark\u0131 s\u00f6yleyen bir adam\u0131n sesini i\u015fitir ve meraklan\u0131r. Duvar\u0131n \u00fczerine \u00e7\u0131kar, bir de ne g\u00f6rs\u00fcn, orada \u015farap da var kad\u0131n da… Hz. \u00d6mer ba\u011f\u0131rarak “Ey Allah’\u0131n (c.c) d\u00fc\u015fman\u0131! Sen Allah’a isyan edeceksin de Allah da senin perdeni y\u0131rt\u0131p seni rezil etmeyecek mi zannettin?” Adam \u015f\u00f6yle cevap verir: “M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n halifesi acele etmeyiniz. Ben bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015fsem siz \u00fc\u00e7 g\u00fcnah i\u015flediniz… Allah tecess\u00fcs\u00fc, gizlilikleri ara\u015ft\u0131rmay\u0131 menetti, siz yapt\u0131n\u0131z. Allah evlere kap\u0131lar\u0131ndan girmeyi emretti, siz duvardan atl\u0131yarak girdiniz. Allah kendi evlerinizin d\u0131\u015f\u0131nda, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n evlerine izin almadan girmeyiniz diye emretti siz ise iznim olmadan evime girdiniz” Bu cevab\u0131 alan Hz. \u00d6mer hatas\u0131n\u0131 kabul eder ve o adama kar\u015f\u0131 herhangi bir i\u015flem yapmaz. Ama \u015f\u00fcphesiz ondan do\u011fru ve ahlakl\u0131 yolu tercih edece\u011fine s\u00f6z al\u0131r. (Mekarim\u00fc’l-Ahlak, Ebu Bekir Muhammed bin Cafer El-Haraiti)
\nBundan anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r ki sadece fertler i\u00e7in de\u011fil, \u0130slam devleti idaresi i\u00e7in bile, insanlar\u0131n gizliliklerini ara\u015ft\u0131r\u0131p onlar\u0131n hatalar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenip arkas\u0131ndan da yakalan\u0131p cezaland\u0131rmas\u0131 do\u011fru de\u011fildir.
\nBu mesele bir hadisi \u015ferifte de bildirilmi\u015ftir. Peygamberimiz (s.a) bir hadiste \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r: “Devlet idarecisi insanlar\u0131n \u015f\u00fcpheli y\u00f6nlerini ara\u015ft\u0131rmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 an onlar\u0131 ifsad etmi\u015f, ahenklerini bozmu\u015f olur.” (Ebu Davud) Ara\u015ft\u0131r\u0131lmas\u0131 ger\u00e7ekten bir zaruret olan \u00f6zel durumlar bu emrin d\u0131\u015f\u0131ndad\u0131r. Mesela: Bir ki\u015fi veya z\u00fcmrenin davran\u0131\u015flar\u0131nda bozukluk alametleri g\u00f6r\u00fcl\u00fcyorsa ve bir su\u00e7 i\u015flemeye do\u011fru gitti\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncesi varsa elbette devlet onun durumlar\u0131n\u0131 inceleyebilir. Birinin herhangi bir ki\u015fiye evlenme teklifinde bulunmas\u0131 veya ona bir i\u015f ortakl\u0131\u011f\u0131 teklif etmesi halinde, teklif edilen kimse, kendini g\u00fcven alt\u0131na almak i\u00e7in teklif yapan\u0131n durumlar\u0131n\u0131 inceleyebilir.<\/p>\n

26. G\u0131ybet, \u015f\u00f6yle tarif edilir: “Birinin, herhangi bir kimsenin arkas\u0131ndan, duydu\u011fu zaman ho\u015funa gitmeyece\u011fi s\u00f6zler s\u00f6ylemesidir.” Bu tarif bizzat Peygamberimiz taraf\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.
\nM\u00fcslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesei ve di\u011fer muhaddislerin nakletti\u011fi, Hz. Ebu Hureyre’nin rivayet etti\u011fi hadisi \u015ferifte Peygamberimiz (s.a) g\u0131ybeti \u015f\u00f6yle tarif buyurmu\u015ftur. “G\u0131ybet, karde\u015finin, ho\u015funa gitmeyecek \u015fekilde an\u0131lmas\u0131d\u0131r.” “S\u00f6yledi\u011fim \u015feyin karde\u015fimde oldu\u011funu g\u00f6rm\u00fc\u015fsem ne olacak?” denilince Hz. Peygamber (s.a.) buyurdu ki: “E\u011fer s\u00f6yledi\u011fin \u015fey karde\u015finde varsa g\u0131ybet etmi\u015f oluyorsun, dedi\u011fin onda yoksa iftira etmi\u015f olursun.”
\n\u0130mam Malik’in Hz. Muttalib bin Abdillah’dan nakletti\u011fi bir hadisin ifadesi de \u015f\u00f6yledir: “Adam\u0131n biri Hz.Peygamber’e “g\u0131ybet nedir?” diye sordu. Peygamberimiz de (s.a) “\u0130\u015fitti\u011fi zaman ho\u015funa gitmeyecek \u015fekilde ki\u015fi hakk\u0131nda konu\u015fmand\u0131r” buyurdu. Adam “Ya Rasulallah! Ya s\u00f6z\u00fcm do\u011fru ise” deyince Peygamberimiz (s.a) : “E\u011fer s\u00f6z\u00fcn yanl\u0131\u015fsa, o zaten iftirad\u0131r” buyurdu.” Bu buyruklardan, birinin arkas\u0131ndan yalan s\u00f6zlerle su\u00e7lanmas\u0131n\u0131n iftira oldu\u011fu ve var olan kusurlar\u0131n\u0131n s\u00f6ylenmesininse g\u0131ybet oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.
\nBu hareket ister a\u00e7\u0131k ifadeli s\u00f6zlerle yap\u0131ls\u0131n, ister kinaye ve i\u015faretler ile yap\u0131ls\u0131n her \u015fekli ile haramd\u0131r. Bunun gibi bu hareketin ki\u015finin hayat\u0131nda yap\u0131lmas\u0131, yahut \u00f6ld\u00fckten sonra yap\u0131lmas\u0131, iki \u015fekilde de haraml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ayn\u0131d\u0131r.
\nEbu Davud’un rivayetine g\u00f6re, Maiz bin Malik El Eslemi’ye zina su\u00e7undan dolay\u0131 recm cezas\u0131 verildi\u011fi s\u0131rada, Peygamberimiz (s.a) yolda y\u00fcr\u00fcrken bir sahabinin kendi arkada\u015f\u0131na \u015f\u00f6yle s\u00f6yledi\u011fini i\u015fitti: “\u015eu adama bak! Allah onun su\u00e7lar\u0131n\u0131 perdelemi\u015fti, fakat nefsi k\u00f6pek gibi \u00f6ld\u00fcr\u00fclmeye kadar pe\u015fini b\u0131rakmad\u0131.” Bir miktar yol ald\u0131ktan sonra “Koku\u015fmu\u015f bu merkebin le\u015finden yiyin” buyurdu. Onlar da: “Ya Rasulallah! Onu kim yiyecek?” deyince, Peygamber Efendimiz, “Biraz evvel sizin s\u00f6yledi\u011finiz, karde\u015finizin haysiyetini rencide eden s\u00f6zler, bu merkebin le\u015fini yemekten daha \u00e7ok \u00e7irkindir” buyurdu.
\nBu haram\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda kalan g\u0131ybetler ancak \u015fu \u015fekilde olanlard\u0131r: Birinin arkas\u0131ndan veya \u00f6ld\u00fckten sonra onun k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc s\u00f6ylemek \u015feriat nazar\u0131nda do\u011fru bir mecburiyet halini alm\u0131\u015fsa ve bu mecburiyet g\u0131ybet olmadan yerine gelmiyorsa ve bu g\u0131ybet yap\u0131lmazsa g\u0131ybete nisbetle \u00e7ok daha b\u00fcy\u00fck bir k\u00f6t\u00fcl\u00fck ortaya \u00e7\u0131kacaksa bu g\u0131ybetin haraml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ortadan kalkar.
\nHz. Peygamber (s.a) bu istisna olan g\u0131ybeti \u015f\u00f6yle ifade buyurmaktad\u0131r: “En k\u00f6t\u00fc zul\u00fcm, bir m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haysiyet ve \u015ferefine haks\u0131z yere h\u00fccum etmektir.” (Ebu Davud) Bu buyrukta “haks\u0131z yere” \u015fart\u0131 “hakl\u0131 yere” yap\u0131labilece\u011fini g\u00f6stermektedir. Nitekim Hz. Peygamber’in (s.a) hayat\u0131nda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz baz\u0131 \u00f6rneklerden “hakl\u0131 yere”den ne kastedildi\u011fini ve hangi durumlarda g\u0131ybetin gerekti\u011fi kadar caiz olabilece\u011fini \u00f6\u011frenmekteyiz.
\nBir g\u00fcn bir bedevi gelip Peygamberimiz’in (s.a) arkas\u0131nda namaz k\u0131ld\u0131. Namaz bitince de “Ey Allah! Bana da, Muhammed’e de merhamet et, ikimizin d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7 kimseyi bu merhamete ortak k\u0131lma” diyerek \u00e7ekip gitti.
\nPeygamberimiz (s.a) ashab\u0131na \u015f\u00f6yle dedi: “Ne diyorsunuz, bu adam m\u0131 daha \u00e7ok \u015fa\u015fk\u0131n yoksa devesi mi? Ne dedi\u011fini duymad\u0131n\u0131z m\u0131?” (Ebu Davud) Peygamberimiz (s.a) bu s\u00f6z\u00fc adam\u0131n arkas\u0131ndan s\u00f6yledi. \u00c7\u00fcnk\u00fc o bedevi selam verir vermez \u00e7ekip gitmi\u015fti. O, Peygamberimiz’in (s.a) \u00f6n\u00fcnde \u00e7ok yanl\u0131\u015f bir s\u00f6z s\u00f6ylemi\u015fti, bu yanl\u0131\u015f s\u00f6z kar\u015f\u0131s\u0131nda Peygamberimiz’in susmas\u0131 ba\u015fkalar\u0131n\u0131n b\u00f6yle s\u00f6zlerin bir dereceye kadar caiz olabilece\u011fi yanl\u0131\u015f kanaatine gitmesine sebep olabilirdi. Bu y\u00fczden Hz. Peygamber’in (s.a) o s\u00f6z\u00fc reddetmesi gerekiyordu.
\nYine bir keresinde Fat\u0131ma binti Kays ad\u0131ndaki kad\u0131na iki ki\u015fi evlenme teklifinde bulundu. Biri Hz. Muaviye, di\u011feri Hz. Ebu El-Cahm idi. Kad\u0131n gelerek Peygamberimiz’e (s.a) ak\u0131l dan\u0131\u015ft\u0131. Peygamberimiz (s.a) “Muaviye m\u00fcflistir, Ebu El-Cahm ise kar\u0131lar\u0131n\u0131 \u00e7ok d\u00f6ver,” buyurdu. (Buhari ve M\u00fcslim)
\nBurada bir kad\u0131n\u0131n m\u00fcstakbel hayat\u0131 s\u00f6zkonusudur. Ve Hz. Peygamber’den ak\u0131l dan\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131r. Bu durumda Peygamberimiz (s.a) o iki sahabeye ait bildi\u011fi kusurlar\u0131 s\u00f6ylemeyi gerekli bulmu\u015ftur… Birg\u00fcn Peygamberimiz (s.a) Hz. Ai\u015fe annemizin yan\u0131nda iken biri gelerek g\u00f6r\u00fc\u015fme izni istedi. Hz. Peygamber (s.a) “Bu adam kabilesinin \u00e7ok k\u00f6t\u00fc bir ki\u015fisidir”, buyurdu, sonra d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131kt\u0131, o adam ile \u00e7ok yumu\u015fak bir eda ile g\u00f6r\u00fc\u015ft\u00fc. Tekrar i\u00e7eri girince Hz. Ai\u015fe validemiz, “Onun hakk\u0131nda d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131kmadan \u00f6nce baz\u0131 \u015feyler s\u00f6ylemenize ra\u011fmen, daha sonra \u00e7ok iyi bir eda ile konu\u015ftunuz.” deyince Peygamberimiz (s.a) \u015f\u00f6yle cevap verdi:
\n“K\u0131yamet g\u00fcn\u00fc Allah kat\u0131nda en k\u00f6t\u00fc mevki birinin \u00e7irkin s\u00f6zlerinden korkup da onunla m\u00fcnasebeti terkedenlerin mevkii olacakt\u0131r.” (Buhari, M\u00fcslim)
\nBu hadiseye dikkat ederseniz Peygamberimiz’in bu ki\u015fi hakk\u0131nda k\u00f6t\u00fc kanaatte olmas\u0131na ra\u011fmen onunla g\u00fczel bir \u015fekilde konu\u015fmas\u0131n\u0131n, ahlak\u0131n\u0131n icab\u0131 oldu\u011funu g\u00f6receksiniz. Ama Hz. Peygamber (s.a.) bu adamla merhamet ve \u015fefkatlice konu\u015furken, ailesi g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc takdirde yanl\u0131\u015fl\u0131kla onu samimi dostu zanneder de daha sonra bunu suistimal eder d\u00fc\u015f\u00fcncesi ile Hz. Ai\u015fe’yi bu adam kabilesinin \u00e7ok k\u00f6t\u00fc bir ki\u015fisidir diye ikaz etmi\u015ftir. Bir keresinde Hz. Ebu S\u00fcfyan’\u0131n kar\u0131s\u0131 Hint binti Utbe, Peygamberimiz’e gelerek “Ebu S\u00fcfyan cimri bir adamd\u0131r. Bana ve \u00e7ocuklar\u0131na yetecek kadar gerekli masraf\u0131 yapm\u0131yor” dedi. (Buhari, M\u00fcslim)
\nKocan\u0131n bulunmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada, kad\u0131n taraf\u0131ndan yap\u0131lan bu \u015fikayet her ne kadar g\u0131ybet ise de Hz. Peygamber (s.a) bunu caiz g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. \u00c7\u00fcnk\u00fc haks\u0131zl\u0131k yapan\u0131, bu haks\u0131zl\u0131\u011f\u0131 giderecek g\u00fc\u00e7te olan birine \u015fikayet hakk\u0131 vard\u0131r. Hz. Peygamber’in (s.a) bu gibi \u00f6rneklerinden faydalan\u0131larak fakih ve muhaddisler \u015fu kaideyi ortaya koymu\u015flard\u0131r. “G\u0131ybet, ancak \u015fer’an do\u011fru bir maksat i\u00e7in gerekti\u011fi takdirde ve o g\u0131ybet olmadan o gereklilik ortadan kalkmad\u0131\u011f\u0131 takdirde caizdir.” Daha sonra bu kaideye dayanarak \u0130slam alimleri g\u0131ybetin a\u015fa\u011f\u0131daki \u015fekillerini caiz kabul etmi\u015flerdir:
\n1) Zulme u\u011frayan ki\u015finin bu zulm\u00fc ortadan kald\u0131rabilecek g\u00fc\u00e7te oldu\u011funa inand\u0131\u011f\u0131 kimseye zalim kimseyi \u015fikayet etmesi.
\n2) D\u00fczeltilip \u0131slah edilmesi niyeti ile haks\u0131zl\u0131klar\u0131 ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri giderebilecek yetkide olan kimselere bir ki\u015fi veya z\u00fcmrenin k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinin anlat\u0131lmas\u0131.
\n3) Fetva almak gayesi ile bir m\u00fcft\u00fcye veya bir \u0130slam alimine, bir ki\u015finin yanl\u0131\u015f hareketlerini konu edinen bir olay\u0131n anlat\u0131lmas\u0131.
\n4) Bir ki\u015finin veya ki\u015filerin \u015ferlerinden sak\u0131ns\u0131nlar diye di\u011fer insanlara bilgi verilmesi. Mesela, hadis ravilerinin, \u015fahitlerin, kitap yazarlar\u0131n\u0131n eksiklerini, hatalar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamak b\u00fct\u00fcn alimlerce caiz de\u011fil, hatta vacip kabul edilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu a\u00e7\u0131klama olmadan \u015feriat\u0131 yanl\u0131\u015f rivayetlerin yay\u0131lmas\u0131ndan, mahkemeleri adaletsizlikten ve insanlar\u0131 \u00f6zellikle ilim ara\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar\u0131n\u0131 sap\u0131kl\u0131klardan korumak m\u00fcmk\u00fcn olmaz. Yuva kurmak isteyenlerin kar\u015f\u0131ki \u015fah\u0131s hakk\u0131nda yahut yan\u0131ndan ev al\u0131nmak istenen kimsenin kom\u015fulu\u011fu hakk\u0131nda yahut birisi ile i\u015f ortakl\u0131\u011f\u0131 kurulmak istendi\u011fi taktirde veya birine bir emanet verilmesi gerekti\u011finde kendisinden bilgi istenen ki\u015finin bu kimselerin iyi ve k\u00f6t\u00fc taraflar\u0131n\u0131 bilmedi\u011finden dolay\u0131 zarara u\u011framas\u0131n diye soran ki\u015fiye a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlatmas\u0131 gerekir.
\n5) F\u0131sk, fucur ve \u00e7e\u015fitli ahlaks\u0131zl\u0131klar yayan yahut dini d\u00fc\u015f\u00fcncelerde sap\u0131k fikirler ve bid’atler da\u011f\u0131tan veya Allah’\u0131n kullar\u0131n\u0131 dinsizlik, eziyet ve zul\u00fcm fitnelerine bo\u011fan kimselerin k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerini herkese kar\u015f\u0131 ilan ederek tenkit etmek, bunlar\u0131 anlatmak da g\u0131ybet de\u011fildir.
\n6) K\u00f6t\u00fc bir lakapla me\u015fhur olan kimseleri bu lakap d\u0131\u015f\u0131nda tan\u0131tmak m\u00fcmk\u00fcn de\u011filse k\u00fc\u00e7\u00fcltmek ve hafife almak niyeti ile de\u011fil de ki\u015fiyi tan\u0131tma niyeti ile o k\u00f6t\u00fc lakab\u0131n kullan\u0131lmas\u0131 da g\u0131ybet de\u011fildir. (Geni\u015f bilgi i\u00e7in bkz. Fethu’l-Bari Cilt: 10, sahife: 36, M\u00fcslim, \u015eerhi Nevevi, Tahrim\u00fc’l-G\u0131ybeh bab\u0131; Riyaz\u00fc’s-Salihiyn, G\u0131ybetin M\u00fcbah Olan Bab\u0131, Ahkamu’l-Kur’an, Cassas ve Ruhu’l-Meani)
\nBu istisnai durumlar d\u0131\u015f\u0131nda birinin arkas\u0131ndan \u00e7irkin s\u00f6z s\u00f6ylenmesi kesin olarak haramd\u0131r. Bu \u00e7irkin s\u00f6z do\u011fru ise g\u0131ybettir, yalan ise iftirad\u0131r, iki ki\u015fiyi birbirine d\u00fc\u015f\u00fcrmek i\u00e7in ise d\u00fczenbazl\u0131kt\u0131r. \u015eeriat bu \u00fc\u00e7\u00fcn\u00fc de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.
\n\u0130slam toplumunda bir m\u00fcsl\u00fcman\u0131n, yan\u0131nda ba\u015fka birinin g\u0131ybetinin yap\u0131lmas\u0131n\u0131, yalan yere t\u00f6hmet alt\u0131nda b\u0131rak\u0131lmas\u0131n\u0131 sessizce dinlemesi do\u011fru de\u011fildir, onu derhal reddetmesi gerekir. Hi\u00e7bir \u015fer’i mecburiyet olmad\u0131\u011f\u0131 halde birinin mevcut kusurlar\u0131n\u0131n ortaya d\u00f6k\u00fclmesinin g\u00fcnah oldu\u011funu ve bu hareketi yapanlar\u0131n Allah’tan korkarak b\u00f6yle g\u00fcnahlardan uzak kalmalar\u0131n\u0131 da telkin etmesi gerekir. Hz. Peygamber (s.a) buyuruyor ki: “Bir kimse bir m\u00fcsl\u00fcman\u0131n a\u015fa\u011f\u0131land\u0131\u011f\u0131 ve onun \u015feref ve haysiyetine sald\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada onu korumuyorsa, Allah Teala da onun kendinden yard\u0131m istedi\u011fi durumlarda himaye etmez.
\nVe e\u011fer bir ki\u015fi m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u015feref ve haysiyetine sald\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ona hakaretler yap\u0131l\u0131p, a\u015fa\u011f\u0131land\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada onu korursa Allah da kendisinden yard\u0131m istedi\u011fi durumlarda ona yard\u0131m eder.” (Ebu Davud)
\nG\u0131ybet yapana gelince: Bu g\u00fcnah\u0131 i\u015fledi\u011fini veya i\u015fliyor oldu\u011funu anlad\u0131\u011f\u0131 an ilk g\u00f6revi, Allah’a tevbe etmesi ve bu haram i\u015ften derhal vazge\u00e7mesidir. Bundan sonra ona d\u00fc\u015fen ikinci g\u00f6rev, yapt\u0131\u011f\u0131 bu g\u00fcnah\u0131 gidermektir. \u00d6lm\u00fc\u015f bir kimsenin g\u0131ybetini yapm\u0131\u015fsa onun hakk\u0131nda \u00e7ok\u00e7a Allah’tan af dilemesi, e\u011fer ya\u015fayan bir kimsenin g\u0131ybetini yapm\u0131\u015fsa, bu g\u0131ybet ger\u00e7ek d\u0131\u015f\u0131 ise bile daha \u00f6nce yanlar\u0131nda b\u00fchtan etti\u011fi ki\u015filere gidip yapt\u0131\u011f\u0131 hareketin yanl\u0131\u015f ve as\u0131ls\u0131z oldu\u011funu belirtmesi gerekir. Yapt\u0131\u011f\u0131 g\u0131ybet ki\u015fide var olan kusurlar\u0131 ihtiva ediyorsa, bundan sonra asla onu k\u00f6t\u00fclememeli, daha \u00f6nce yapt\u0131\u011f\u0131 g\u0131ybetten dolay\u0131 af dileme sadece g\u0131ybeti yap\u0131lan ki\u015finin durumdan haberi olmas\u0131 halinde yap\u0131lmal\u0131d\u0131r, aksi takdirde sadece tevbe ile yetinilmelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o ki\u015finin durumdan haberi yoksa g\u0131ybet yapan\u0131n \u00f6z\u00fcr dilemek i\u00e7in “Ben senin g\u0131ybetini yapm\u0131\u015ft\u0131m” demesi o adam\u0131 \u00fczer, onun da i\u00e7inde bir tak\u0131m naho\u015f duygular do\u011fabilir, denmektedir.<\/p>\n

27. Bu c\u00fcmlede Allah Teala g\u0131ybeti “\u00d6lm\u00fc\u015f karde\u015finin etini yeme\u011fe” benzetmekle bu hareketin son derece \u00e7irkin oldu\u011funu tasvir etmi\u015ftir. Le\u015f etinin yenmesi bizatihi nefret ettiricidir. Kald\u0131 ki bu et de bir hayvan eti de\u011fil de insan eti olursa… Hatta herhangi bir insan\u0131n de\u011fil de bizzat kendi karde\u015finin eti olursa i\u015fin \u00e7irkinli\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmelidir. Dahas\u0131, bu benzetmeyi soru bi\u00e7iminde ortaya koyarak Allah Teala insan \u00fczerinde daha fazla tesir yaratm\u0131\u015ft\u0131r. B\u00f6ylece her \u015fahs\u0131n kendi vicdan\u0131ndan sorarak \u00f6lm\u00fc\u015f karde\u015finin etini yeme\u011fe raz\u0131 olup olmayaca\u011f\u0131na kendisinin karar vermesini dilemi\u015ftir. Nas\u0131l onun tabiat\u0131 bu \u00f6lm\u00fc\u015f karde\u015f etinden tiksiniyorsa, bir m\u00fc’min karde\u015finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 ve kendini savunacak bir durumda olmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada, onun \u015feref ve haysiyetiyle oynanmas\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131layamaz.
\nBu ilahi buyruktan, g\u0131ybetin haram olu\u015funun as\u0131l sebebi, g\u0131ybet edilen ki\u015finin kalbinin k\u0131r\u0131lmas\u0131, incinmesi de\u011fil, bilakis herhangi bir ki\u015finin yoklu\u011funda \u00e7eki\u015ftirilmesinin, arkas\u0131ndan k\u00f6t\u00fclenmesinin bizatihi haram oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Art\u0131k o ki\u015finin bu g\u0131ybetten haberi olsun olmas\u0131n ve bundan \u00fcz\u00fcnt\u00fc duysun duymas\u0131n \u00f6nemli de\u011fil. \u00d6lm\u00fc\u015f insan\u0131n etinin yenmesi, \u00f6l\u00fcye eziyet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 meydandad\u0131r. Bi\u00e7are ki\u015fi \u00f6ld\u00fckten sonra birinin kendi le\u015fini par\u00e7alad\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez, hissetmez. Ama son derece \u00e7irkin olan, bu hareketin bizzat kendisidir. Aynen bunun gibi g\u0131ybeti yap\u0131lan ki\u015fi hakk\u0131nda s\u00f6ylenenlerden haberi olmazsa ve hayat\u0131 boyunca da kim, nerede, ne zaman kendi haysiyetiyle u\u011fra\u015f\u0131p ba\u015fkalar\u0131n\u0131n onu zedeledi\u011finden dolay\u0131 da kendisine en ufak bir eziyet ve \u0131zd\u0131rap ula\u015fmayacakt\u0131r. Fakat onun \u015feref ve haysiyetine ne olursa olsun bir leke s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olaca\u011f\u0131ndan g\u0131ybet, kendi t\u00fcr\u00fc i\u00e7inde \u00f6lm\u00fc\u015f karde\u015finin etini yemekten farkl\u0131 de\u011fildir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun 11- Ey iman edenler,(19) bir kavim (bir ba\u015fka) kavimle alay etmesin, belki kendilerinden daha hay\u0131rl\u0131d\u0131rlar; kad\u0131nlar da kad\u0131nlarla (alay etmesin) , belki kendilerinden daha hay\u0131rl\u0131d\u0131rlar.(20) Kendi nefislerinizi […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":25062,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n