B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun<\/strong><\/p>\n

FET\u0130H SURES\u0130<\/strong>
\nG\u0130R\u0130\u015e<\/strong>
\nAd\u0131: Surenin ad\u0131, ilk ayeti olan “Ey Peygamber biz sana apa\u00e7\u0131k bir fetih kap\u0131s\u0131 a\u00e7t\u0131k,” ayetinden al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.
\nFetih, sadece bu surenin ad\u0131 de\u011fil, i\u00e7eri\u011fi y\u00f6n\u00fcnden bir bak\u0131ma \u00fcnvan\u0131d\u0131r da. \u00c7\u00fcnk\u00fc, Allah Teala’n\u0131n Hz. Peygamber’e ve m\u00fcsl\u00fcmanlara l\u00fctfetti\u011fi Hudeybiye Antla\u015fmas\u0131 \u015feklinde tezah\u00fcr eden o b\u00fcy\u00fck fetihten (zafer) bahsetmektedir.
\nN\u00fczul Zaman\u0131: H. 6. y\u0131l\u0131n\u0131n Zilka’de ay\u0131nda Hz. Peygamber (s.a.) Mekke kafirleriyle Hudeybiye’de antla\u015fma yapt\u0131ktan sonra Medine’ye geri d\u00f6nerken nazil oldu\u011funda ittifak edilmi\u015ftir.
\nTarihsel Arka-Plan: Bu surenin nazil olu\u015funu anlatan olaylar dizisinin ba\u015flang\u0131c\u0131 \u015f\u00f6yle olmu\u015ftur. Bir g\u00fcn Hz. Peygamber (s.a) r\u00fcyas\u0131nda sahabeyle birlikte Mekke’ye gittiklerini ve orada Umre ziyareti yapt\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcyor. Peygamber r\u00fcyas\u0131n\u0131n sadece hayali ve as\u0131ls\u0131z bir r\u00fcya olamayaca\u011f\u0131 apa\u00e7\u0131k bir ger\u00e7ektir. R\u00fcya da bir vahiy \u00e7e\u015fididir. Daha ilerki b\u00f6l\u00fcmlerde 28. ayette bizzat Allah, Hz. Peygamber’e g\u00f6sterdi\u011fi bu r\u00fcyay\u0131 a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve tevsik etmi\u015ftir (sa\u011flamla\u015ft\u0131rm\u0131\u015f, belgelemi\u015ftir) . Bu bak\u0131mdan ger\u00e7ekte bu sadece bir r\u00fcya de\u011fil, bilakis Hz. Peygamber’in (s.a) uymas\u0131 gereken ilahi bir i\u015farettir.
\nO g\u00fcnlerde, g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte bu ilahi buyru\u011fun yerine getirilmesi ve ona g\u00f6re hareket edilmesi imkan dahilinde g\u00f6z\u00fckm\u00fcyordu. Uygulanmas\u0131 imkans\u0131z gibiydi. Kurey\u015f kafirleri 6 seneden beri m\u00fcsl\u00fcmanlara Kabe yolunu kapatm\u0131\u015flard\u0131.
\nB\u00fct\u00fcn bu zaman zarf\u0131nda bir tek m\u00fcsl\u00fcman\u0131 dahi, Hac ve Umre i\u00e7in de olsa Kabe’nin s\u0131n\u0131rlar\u0131na yakla\u015ft\u0131rmad\u0131lar. Durum b\u00f6yleyken onlar\u0131n Hz. Peygamber’in (s.a) ve Sahabe’nin toplu halde Mekke’ye giri\u015flerine m\u00fcsamaha g\u00f6stermeleri nas\u0131l umulurdu? Silahs\u0131z gitmekse kendinin ve arkada\u015flar\u0131n\u0131n hayatlar\u0131n\u0131 tehlikeye atmak demekti. \u0130\u015fte bu \u015fartlar alt\u0131nda Allah Teala’n\u0131n bu emrinin nas\u0131l uygulanaca\u011f\u0131n\u0131 hi\u00e7 kimse bilmiyordu.
\nFakat Peygamber’in (s.a) mevkii ve Allah kar\u015f\u0131s\u0131ndaki durumu gere\u011fi Rabbinin kendisine verdi\u011fi emir ne olursa olsun hi\u00e7 teredd\u00fct etmeden onu uygulamas\u0131 gerekir. \u0130\u015fte bu y\u00fczden Hz. Peygamber (s.a) hi\u00e7 teredd\u00fct etmeden r\u00fcyas\u0131n\u0131 Sahabe-i Kiram’a anlatarak sefer haz\u0131rl\u0131klar\u0131na ba\u015flad\u0131. Civardaki kabilelere de “Umre’ye gidiyoruz, bize kat\u0131lmak isteyenler gelsin” diye haber g\u00f6nderdi. Olay\u0131n g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f\u00fcne bakanlar: “Bu insanlar \u00f6l\u00fcme gidiyorlar” diyerek Peygamber’e (s.a) kat\u0131lmaya onunla gitmeye yana\u015fmad\u0131lar. Fakat Allah’a ve Peygamber’e iman\u0131 sa\u011flam olanlar bu i\u015fin sonu nereye var\u0131r diye hi\u00e7 teredd\u00fcde kap\u0131lmad\u0131lar. Onlar\u0131n bu sefere kat\u0131lmas\u0131 i\u00e7in Allah Teala’n\u0131n bir i\u015fareti olmas\u0131 ve Peygamberi’nin emri yerine getirmek i\u00e7in aya\u011fa kalkmas\u0131 yeterli idi. Bundan sonra art\u0131k hi\u00e7bir \u015fey onlar\u0131 Peygamber’le beraber olmaktan al\u0131koyamazd\u0131. 1400 Sahabe, Hz. Peygamber’in (s.a.) \u00f6nderli\u011finde bu son derece tehlikeli sefere \u00e7\u0131kmak \u00fczere haz\u0131rland\u0131lar.
\nHicretin 6. y\u0131l\u0131n\u0131n Zilkade ay\u0131n\u0131n ba\u015flar\u0131nda bu m\u00fcbarek kafile Medine’den hareket etti. Z\u00fcl-Huleyfe’ye ula\u015f\u0131nca hepsi Umre i\u00e7in ihrama girdi. Kurban i\u00e7in 70 deve ald\u0131lar. Boyunlar\u0131na, Kabe’ye kurban kesilmek \u00fczere adak olduklar\u0131n\u0131 belirten gerdanl\u0131klar takt\u0131lar. Silah torbalar\u0131na sadece bir tek k\u0131l\u0131\u00e7 koydular. Araplar\u0131n me\u015fhur adetlerine uygun olarak Kabe’nin b\u00fct\u00fcn ziyaret\u00e7ilerine tek bir k\u0131l\u0131\u00e7 ta\u015f\u0131ma izni veriliyordu. Bunun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir sava\u015f aleti al\u0131nmad\u0131. B\u00f6ylece Kafile Lebbeyk! Lebbeyk! nidalar\u0131yla Kabe’ye (Mekke’ye) do\u011fru y\u00fcr\u00fcmeye ba\u015flad\u0131.
\nO g\u00fcnlerde Mekke ve Medinelilerin ili\u015fkilerinin ne durumda oldu\u011funu \u00e7ocuklara var\u0131ncaya kadar b\u00fct\u00fcn Araplar biliyordu. Daha evvelki sene H.5 y\u0131l\u0131n \u015eevval ay\u0131nda Kurey\u015f, di\u011fer Arap kabilelerinden de kat\u0131lan kuvvetlerle Medine’ye sald\u0131rm\u0131\u015f ve me\u015fhur Ahzab Gazvesi (Hendek Sava\u015f\u0131) yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Bu sebeble Hz. Peygamber (s.a.) b\u00f6yle b\u00fcy\u00fck bir toplulukla kanlar\u0131na susam\u0131\u015f d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131n yurduna do\u011fru yola \u00e7\u0131k\u0131nca b\u00fct\u00fcn Araplar\u0131n g\u00f6zleri bu ilgin\u00e7 sefere y\u00f6nelmi\u015fti.
\nHerkes bu kafilenin sava\u015f i\u00e7in de\u011fil, sava\u015f\u0131n haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 aylar i\u00e7inde ihram giyerek, Kabe’de kurban edilmek \u00fczere adanm\u0131\u015f develeri alarak Beytullah’a do\u011fru silahs\u0131z olarak gittiklerini g\u00f6r\u00fcyordu.
\nHz. Peygamber’in (s.a.) bu hareketi Kurey\u015flileri son derece m\u00fc\u015fkil durumda b\u0131rakt\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fczlerce seneden beri Araplar aras\u0131nda Kabe’yi ziyaret ve Hac i\u00e7in m\u00fcbarek kabul edilen haram aylardan Zi’lka’de ay\u0131nda bulunuluyordu. Bu ayda ihram giyip Hac veya Umre i\u00e7in gelen bir toplulu\u011fu engellemek hi\u00e7kimsenin hakk\u0131 de\u011fildi. D\u00fc\u015fman kabul ettikleri bir kabile dahi olsa, kesinkes uyduklar\u0131 kanunlar nedeniyle onlar\u0131n kendi b\u00f6lgelerinden ge\u00e7mesini engelleyemezlerdi. Kurey\u015fliler: “E\u011fer biz Medine’nin bu toplulu\u011funa sald\u0131rarak Mekke’ye girmelerini engellersek, b\u00fct\u00fcn Arabistan’da k\u0131yamet kopacak; her Arab “Bu tam bir zul\u00fcmd\u00fcr, haddi a\u015fmad\u0131r” diye feryat edecek, b\u00fct\u00fcn Arap kabileleri Kabe’yi m\u00fclkiyetimize ge\u00e7irip, tekelimize ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z\u0131 zannedecek,” diye endi\u015feye d\u00fc\u015ft\u00fcler. Hatta bu tavr\u0131m\u0131z sonucu baz\u0131 kabilelerde gelecekte bir kimsenin Umre veya Hac yapmas\u0131 veya yapmamas\u0131n\u0131n bizim arzumuza ba\u011fl\u0131 olaca\u011f\u0131, k\u0131zd\u0131\u011f\u0131m\u0131z kimseyi Kabe’yi ziyaretten, Medinelileri engelledi\u011fimiz gibi engelleyece\u011fimiz endi\u015fesini uyand\u0131racakt\u0131r diye d\u00fc\u015f\u00fcnmeye ba\u015flad\u0131lar. E\u011fer b\u00f6yle bir hata yaparsak b\u00fct\u00fcn Arablar bize kar\u015f\u0131 gelir d\u00fc\u015f\u00fcncesine kap\u0131ld\u0131lar. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k Muhammed (s.a) ‘in beraberindeki b\u00fcy\u00fck kalabal\u0131\u011f\u0131 huzur i\u00e7inde \u015fehrimize sokarsak, b\u00fct\u00fcn Arap diyar\u0131nda itibar\u0131m\u0131z zedelenecek, \u015f\u00f6hretimiz s\u00f6necek ve halk Muhammed’den (s.a) korktu\u011fumuzu s\u00f6yleyecek diye d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcyorlard\u0131. Sonunda korku ve \u015fa\u015fk\u0131nl\u0131k i\u00e7inde konuyu tart\u0131\u015ft\u0131ktan sonra Cahiliye devri gururlar\u0131 a\u011f\u0131r bast\u0131, \u015feref ve haysiyetleri u\u011fruna, ne pahas\u0131na olursa olsun bu kafileyi \u015fehirlerine sokmamak karar\u0131 ald\u0131lar.
\nPeygamber (s.a) K\u00e2bo\u011fullar\u0131ndan birini, Kurey\u015f’in ne yapmak istedi\u011fini, Kurey\u015flilerin nas\u0131l hareket ettiklerini \u00f6\u011frenmek ve zaman\u0131nda haber vermek \u00fczere \u00f6nceden Mekke’ye g\u00f6ndermi\u015fti. Kafile Usfan’a <BURAS\u0131 Medine Mekke?ye ula\u015f\u0131l\u0131r.) g\u00fcnde iki buradan ile deve (Yani bulunmaktad\u0131r. mesafede g\u00fcnl\u00fck yakla\u015f\u0131k Mekke?den \u00fczerinde, yolu -Mekke>ula\u015ft\u0131\u011f\u0131nda haberci gelerek Peygamber’e Kurey\u015flilerin t\u00fcm haz\u0131rl\u0131klar\u0131n\u0131 tamamlayarak Zi Tuva denen yere ula\u015ft\u0131klar\u0131n\u0131 ve ayr\u0131ca Halid b. Velid’i de ikiy\u00fcz s\u00fcvarisiyle birlikte Peygamber’in yolunu kesmek \u00fczere K\u00fbra’el-\u00b6amim’e <USFAN’DAN mil Mekke?nin yan\u0131ndad\u0131r. uzakl\u0131kta 8>do\u011fru yollad\u0131klar\u0131n\u0131 haber verdi. Kurey\u015f’in niyeti, ne pahas\u0131na olursa olsun Peygamber’in ashab\u0131na sata\u015f\u0131p tahrik etmek ve daha sonra sava\u015f \u00e7\u0131karsa, bu insanlar\u0131n ger\u00e7ekte sava\u015fmak i\u00e7in geldiklerini, Umre’yi perde olarak kulland\u0131klar\u0131n\u0131 ve ihram\u0131 sadece aldatmak i\u00e7in giydiklerini, iddia ederek etrafa yaymakt\u0131. Peygamber (s.a) bunu \u00f6\u011frenir \u00f6\u011frenmez derhal yolunu de\u011fi\u015ftirdi, son derece sarp ve \u00fccra yollardan b\u00fcy\u00fck me\u015fakkat ve zorluklarla ge\u00e7erek Hudeybiye denen yere ula\u015ft\u0131.
\nHudeybiye tam Harem s\u0131n\u0131r\u0131 \u00fczerinde bir yerdir. Burada Huzaa o\u011fullar\u0131n\u0131n ba\u015fkan\u0131 Hudeyl b. Verka, kabilesinden birka\u00e7 ki\u015fiyle Peygamberimizin yan\u0131na gelerek ne niyetle geldiklerini sordu: Peygamber de (s.a) hi\u00e7kimseyle sava\u015fmak i\u00e7in gelmediklerini, sadece Beytullah’\u0131 ziyaret ve tavaf etmek niyetinde olduklar\u0131n\u0131 s\u00f6yledi. Bunun \u00fczerine heyettekiler geri d\u00f6nerek Kurey\u015f’in liderlerine durumu anlatt\u0131lar, konu\u015fmay\u0131 naklettiler ve Kurey\u015flilere bu Kabe ziyaretine engel olmamalar\u0131n\u0131 tavsiye ettiler. Fakat onlar inatlar\u0131nda \u0131srar ettiler ve Ehabis kabilesinin lideri Huleys b. Alkame’yi Peygamber’in (s.a) yan\u0131na, onu geri d\u00f6nmeye ikna etmesi i\u00e7in g\u00f6nderdiler. Kurey\u015f liderlerinin \u00fcmidi, Hz. Peygamber (s.a) Huleys b. Alkame’nin arzusunu kabul etmedi\u011fi takdirde Huleys’in Peygamber’e k\u0131zaca\u011f\u0131 ve \u00f6fkeli olarak d\u00f6n\u00fcp, t\u00fcm Ehabis’in kuvvetiyle Kurey\u015f’in yan\u0131nda yer almas\u0131 idi. Fakat o kafilenin yan\u0131na vard\u0131\u011f\u0131nda kendi g\u00f6z\u00fcyle b\u00fct\u00fcn kafilenin ihraml\u0131 oldu\u011funu, Kabe’ye adanm\u0131\u015f develerin \u00f6n tarafta boyunlar\u0131nda adak olduklar\u0131n\u0131 belirten gerdanl\u0131klar as\u0131l\u0131 olarak ayakta durduklar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr, bu insanlar\u0131n sava\u015fmak i\u00e7in de\u011fil, aksine Beytullah’\u0131 tavaf i\u00e7in geldiklerine kanaat getirince, Peygamberimize hi\u00e7bir \u015fey s\u00f6ylemeden geri d\u00f6nd\u00fc. Kurey\u015flilerin yan\u0131na gitti; a\u00e7\u0131k ve kesin olarak bu insanlar\u0131n Beytullah’\u0131n azametini kabul ederek onu ziyarete geldiklerini s\u00f6yledi ve s\u00f6zlerine \u015f\u00f6yle devam etti: “E\u011fer siz ona engel olursan\u0131z Ehabis kabilesi bu konuda asla sizin yan\u0131n\u0131zda olmayacakt\u0131r. Biz sizinle b\u00fct\u00fcn haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyesiniz ve kutsal adetleri ayak alt\u0131na alas\u0131n\u0131z, buna kar\u015f\u0131l\u0131k biz de bu davran\u0131\u015f\u0131n\u0131zda sizi destekleyelim diye anla\u015fma yapmad\u0131k.”
\nDaha sonra Kurey\u015f taraf\u0131ndan Urve b. Mesud Sekafi g\u00f6nderildi. O k\u00e2h alttan k\u00e2h \u00fcstten al\u0131p b\u00fct\u00fcn maharetini kullanarak Peygamberimizi geri d\u00f6nmeye ikna etmek ve Mekke’ye girme karar\u0131ndan vazge\u00e7irmek istedi. Fakat Hz. Peygamber (s.a) , ona da, Huzaa o\u011fullar\u0131na verdi\u011fi cevab\u0131 verdi. “Biz sava\u015fmak i\u00e7in gelmedik, Kabe’yi ziyaret ve dini bir vecibeyi yerine getirmek i\u00e7in geldik” dedi.
\nUrve geri d\u00f6nerek Kurey\u015flilere \u015f\u00f6yle dedi: “Ben, \u0130ran, Bizans, Habe\u015fistan krallar\u0131n\u0131n huzuruna girdim, yanlar\u0131nda bulundum. Yemin ederim, ben Muhammed’in adamlar\u0131n\u0131n, ona kar\u015f\u0131 g\u00f6sterdikleri fedakarl\u0131k ve sayg\u0131y\u0131 hi\u00e7bir kral\u0131n huzurunda g\u00f6rmedim.
\nBu adamlar\u0131n tutumlar\u0131 \u015f\u00f6yle: “Muhammed abdest al\u0131rken ashab\u0131, suyun bir damlas\u0131n\u0131 dahi yere d\u00fc\u015f\u00fcrm\u00fcyorlar hepsini beden ve elbiselerine s\u00fcr\u00fcyorlar. Art\u0131k siz, kimlerin kar\u015f\u0131s\u0131nda bulunuyorsunuz bir d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn!”
\nEl\u00e7ilerin geli\u015f, gidi\u015f ve g\u00f6r\u00fc\u015fmeleri b\u00f6yle s\u00fcr\u00fcp giderken, Kurey\u015fliler defalarca gizlice Peygamber’in kamp\u0131na h\u00fccum edip sahabeyi tahrik ederek, ne pahas\u0131na olursa olsun sava\u015f\u0131 ba\u015flatmalar\u0131 i\u00e7in bahane olabilecek bir olay \u00e7\u0131karmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlard\u0131. Fakat her seferinde sahabenin sab\u0131r ve disiplini, Hz. Peygamber’in (s.a.) ince d\u00fc\u015f\u00fcncesi ve hikmetli davran\u0131\u015f\u0131 onlar\u0131n b\u00fct\u00fcn oyunlar\u0131n\u0131 bo\u015fa \u00e7\u0131kard\u0131. Bir keresinde 40-50 Kurey\u015fli geceleyin gelip m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kamp\u0131na ta\u015f ve ok ya\u011fd\u0131rmaya ba\u015flad\u0131lar. Sahabe-i Kiram hepsini yakalay\u0131p Hz. Peygamber’in (s.a.) huzuruna getirdiler. Ama Peygamber hepsini serbest b\u0131rakt\u0131. Bir di\u011fer olayda, Ten’im <BURAS\u0131 ihram i\u00e7in ve bir buraya yerdedir. giyerler. gelir ettiklerinde niyet Umreye Mekkeliler Mikat?t\u0131r. yak\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131na Mekke>taraf\u0131ndan 80 ki\u015fi, tam sabah namaz\u0131 vakti gelerek ani bir hucum yapt\u0131lar. Bu adamlar da yakaland\u0131lar ama Peygamber (s.a) bunlar\u0131 da serbest b\u0131rakt\u0131. B\u00f6ylece Kurey\u015f’in oyunlar\u0131 ve hileleri bo\u015fa \u00e7\u0131kt\u0131. Nihayet Peygamber (s.a) , Hz. Osman’\u0131 Mekke’ye el\u00e7i olarak g\u00f6nderdi. Onun vas\u0131tas\u0131yla, Kurey\u015f liderlerine harb etmek i\u00e7in gelmediklerini, aksine ziyaret i\u00e7in adaklarla birlikte geldiklerini, Kabe’yi tavaf edip kurban keserek geri d\u00f6neceklerini haber verdi. Ama onlar inanmad\u0131lar ve Hz. Osman’\u0131 Mekke’de al\u0131koydular. Bu s\u0131rada Hz. Osman’\u0131n katledildi\u011fi haberi yay\u0131ld\u0131. Hz. Osman’\u0131n geri d\u00f6nmemesi de m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n haberin do\u011fru oldu\u011funa inanmalar\u0131na neden oldu. Art\u0131k daha fazla tahamm\u00fcl g\u00f6stermek yersizdi. Mekke’ye girmek bir yana bunun i\u00e7in kuvvet kullanmak bile asla d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmemi\u015fti. Ama s\u0131ra el\u00e7inin \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesine kadar gelip dayan\u0131nca m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n sava\u015fa haz\u0131rlanmaktan ba\u015fka \u00e7areleri kalmam\u0131\u015ft\u0131. Nitekim Peygamber (s.a) b\u00fct\u00fcn ashab\u0131n\u0131 toplad\u0131 ve onlardan art\u0131k buradan son nefesimizi verinceye kadar bir ad\u0131m geri \u00e7ekilmeyece\u011fiz diye s\u00f6z ald\u0131. Durumun nezaketi g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131n\u0131rsa bunun basit bir biat olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 herkes anlar. M\u00fcsl\u00fcmanlar sadece 1400 ki\u015fiydiler, yanlar\u0131na hi\u00e7bir sava\u015f malzemesi almadan gelmi\u015flerdi. Merkezlerinden (Medine’den) 250 mil uzakta tam Mekke s\u0131n\u0131r\u0131nda konaklam\u0131\u015flard\u0131. Burada d\u00fc\u015fman b\u00fct\u00fcn g\u00fcc\u00fcyle onlara h\u00fccum edebilirdi. Kurey\u015f, etraf\u0131ndaki anla\u015fmal\u0131 kabileleri de toplay\u0131p, onlar\u0131 \u00e7epe\u00e7evre sarabilirdi. Buna ra\u011fmen birtek ki\u015fi bile hari\u00e7 olmamak \u00fczere b\u00fct\u00fcn kafile Peygamber’in (s.a) eli \u00fczerine ya \u00f6leceklerine ya da \u00f6ld\u00fcreceklerine biat etmek i\u00e7in d\u00fc\u015f\u00fcnmeden s\u0131raya girdiler.
\nBu insanlar\u0131n imanlar\u0131ndaki samimiyeti ve Allah yolundaki fedakarl\u0131klar\u0131n\u0131 bundan ba\u015fka ne ispat edebilir? Bu biat, \u0130sl\u00e2m tarihinde Biat-\u0131 R\u0131dvan (g\u00f6n\u00fcl r\u0131zas\u0131 ile verilen s\u00f6z) ad\u0131yla me\u015fhur olmu\u015ftur. Daha sonra Hz. Osman’\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc haberinin as\u0131ls\u0131z oldu\u011fu anla\u015f\u0131ld\u0131. Hz. Osman da bu s\u0131rada geri geldi. Suheyl \u00f6nderli\u011finde bir heyet de bar\u0131\u015f m\u00fczakeresi yapmak i\u00e7in Peygamberimizin kamp\u0131na ula\u015ft\u0131lar. Art\u0131k Kurey\u015fliler, Peygamber ve Ashab\u0131n\u0131 istisnas\u0131z Mekke’ye sokmayacaklar\u0131na dair ald\u0131klar\u0131 inat\u00e7\u0131 karardan vazge\u00e7mi\u015flerdi.
\nKendi itibarlar\u0131n\u0131 kurtarmak i\u00e7in Hz. Peygamber’in (s.a.) bu sene geri d\u00f6nerek, gelecek sene Umre i\u00e7in gelmesinde \u0131srar ediyorlard\u0131. Uzun g\u00f6r\u00fc\u015fmelerden sonra bar\u0131\u015f anla\u015fmas\u0131n\u0131n maddeleri \u015f\u00f6yle belirlendi:
\n1) 10 sene s\u00fcreyle iki taraf aras\u0131nda sava\u015f durdurulacak. Bir taraf di\u011ferine kar\u015f\u0131, gizli veya a\u00e7\u0131k hi\u00e7bir harekette bulunmayacak.
\n2) Bu s\u00fcre i\u00e7inde Kurey\u015f’ten biri kendi hamisinin izni olmadan ka\u00e7arak Muhammed’in yan\u0131na gelirse, o ki\u015fi Mekke’ye geri g\u00f6nderilecek. Peygamberimizin adamlar\u0131ndan bir ki\u015fi Kurey\u015f’e d\u00f6nerse onlar onu iade etmeyecek.
\n3) Arab kabilelerinden her biri bu anla\u015fmaya kat\u0131larak taraflardan birini se\u00e7mekte serbest olacak.
\n4) Muhammed bu sene geri d\u00f6necek; gelecek sene Umre i\u00e7in \u00fc\u00e7 g\u00fcn Mekke’de kalabilecek. Yanlar\u0131na birtek k\u0131l\u0131\u00e7tan ba\u015fka hi\u00e7bir aleti almayacaklar. Bu \u00fc\u00e7 g\u00fcn s\u00fcresince Mekkeliler, herhangi bir \u00e7at\u0131\u015fmaya meydan vermemek i\u00e7in Mekke’yi \u00fc\u00e7 g\u00fcn s\u00fcreyle terkedecekler. Ama m\u00fcsl\u00fcmanlar geri d\u00f6nerken Mekke halk\u0131ndan hi\u00e7 kimseyi g\u00f6t\u00fcrmelerine izin verilmeyecektir.
\nBu anla\u015fma \u015fartlar\u0131 haz\u0131rlan\u0131rken m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u015f\u0131r\u0131 derecede huzursuzdu. Hz. Peygamber’in (s.a.) bu \u015fartlar\u0131 hangi niyetle kabul etti\u011fini kimse anlayam\u0131yordu. Hi\u00e7 kimsenin basireti bu bar\u0131\u015f anla\u015fmas\u0131n\u0131n getirece\u011fi b\u00fcy\u00fck hay\u0131rlar\u0131 g\u00f6rebilecek kuvvette de\u011fildi. Kurey\u015f m\u00fc\u015frikleri, bunu kendi zaferleri zannediyorlard\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar ise, ni\u00e7in biz altta kalarak bu k\u00fc\u00e7\u00fck d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcc\u00fc \u015fartlar\u0131 kabul edelim diyerek ho\u015fnutsuzluklar\u0131n\u0131 dile getiriyorlard\u0131. Hz. \u00d6mer gibi uzak g\u00f6r\u00fc\u015fl\u00fc bir kimse bile: “M\u00fcsl\u00fcman olu\u015fumdan bu yana, g\u00f6nl\u00fcmde hi\u00e7bir zaman \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fcd meydana gelmedi, bu olayda ben de bu duygudan kurtulamad\u0131m.” diyordu. Hz. \u00d6mer son derece huzursuz bir halde Hz. Ebu Bekir’e gitti ve: “Peygamber Allah’\u0131n el\u00e7isi de\u011fil midir? Biz m\u00fcsl\u00fcman de\u011fil miyiz? \u015eu kar\u015f\u0131m\u0131zdaki insanlar m\u00fc\u015frik de\u011fil midirler? Buna ra\u011fmen biz dinimiz u\u011fruna bu zilleti ni\u00e7in kabul ediyoruz?” diye sordu.
\nO da cevap olarak: “Ey \u00d6mer! O Allah’\u0131n Peygamberidir ve Allah onu asla mahzun ve ma\u011flup etmeyecektir” dedi. Fakat Hz. \u00d6mer kendine hakim olamad\u0131 ve Hz. Peygamber’e (s.a) bizzat giderek bu sorular\u0131 tekrarlad\u0131. Hz. Peygamber de (s.a) Hz. Ebu Bekir’in verdi\u011fi cevab\u0131 verdi. Daha sonra Hz. \u00d6mer, Hz. Peygamber’e kar\u015f\u0131 s\u00f6yledi\u011fi s\u00f6zlere \u00e7ok pi\u015fman oldu, nafile ibadetler yaparak, sadakalar vererek Allah Teala’dan kendisini ba\u011f\u0131\u015flamas\u0131n\u0131 istedi.
\nAnla\u015fmada en \u00e7ok \u015fu iki madde m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00fcc\u00fcne gidiyordu: Birincisi, ikinci madde idi ki bununla ilgili olarak herkes, adaletsizli\u011fi a\u00e7\u0131kca belli bir \u015fartt\u0131r, diyorlard\u0131. Mekke’den ka\u00e7arak gelenleri biz geri vereceksek Medine’den ka\u00e7\u0131p gidenleri onlar ni\u00e7in geri g\u00f6ndermesinler? diye itiraz ediyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Hz. Peygamber (s.a) \u015f\u00f6yle buyurdu: “Bizden ka\u00e7arak onlara giden ki\u015fi bizim ne i\u015fimize yarar, Allah onu bizden uzakla\u015ft\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r, ama onlardan ka\u00e7arak bizim yan\u0131m\u0131za gelenleri iade edersek Allah onlar\u0131 kurtarman\u0131n bir ba\u015fka yolunu g\u00f6sterecektir.”
\nM\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kalbini inciten ikinci konu ise, 4. maddenin h\u00fckm\u00fc idi. M\u00fcsl\u00fcmanlar, bunu kabul etmemiz, b\u00fct\u00fcn Araplar \u00f6n\u00fcnde ba\u015far\u0131s\u0131z ve ma\u011flup olarak geri d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm\u00fcz\u00fc kabul etmemiz manas\u0131na gelir diyorlard\u0131. Ayr\u0131ca g\u00f6n\u00fcllerde huzursuzluk meydana getiren di\u011fer bir d\u00fc\u015f\u00fcnce de “Hz. Peygamber (s.a) r\u00fcyas\u0131nda Mekke’de tavaf etti\u011fimizi g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fc, halbuki biz \u015fimdi tavaf yapmadan d\u00f6nme \u015fart\u0131n\u0131 kabul ediyoruz” fikriydi.
\nHz. Peygamber (s.a.) bunun \u00fczerine halka \u015fu ince noktay\u0131 anlatt\u0131: “R\u00fcyada a\u00e7\u0131kca bu sene tavaf yap\u0131laca\u011f\u0131 belirtilmemi\u015ftir, bar\u0131\u015f \u015fartlar\u0131na uygun olarak bu sene de\u011fil in\u015fallah gelecek sene tavaf yap\u0131lacak” Bunun \u00fczerine anla\u015fma \u015fartlar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fmek \u00fczere gelen Kurey\u015f temsilcisi Suheyl b. Amr’\u0131n o\u011flu Ebu Cendel’in tam bar\u0131\u015f anla\u015fmas\u0131n\u0131n maddelerinin yaz\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada \u00e7\u0131ka-gelmesi huzursuzlu\u011fu iyice k\u00f6r\u00fckledi. Ebu Cendel m\u00fcsl\u00fcman olmu\u015ftu, Mekke kafirleri de onu hapsetmi\u015fti. Bir yolunu bularak ka\u00e7\u0131p Peygamber’in kamp\u0131na ula\u015ft\u0131. Ayaklar\u0131nda zincirler, v\u00fccudunda i\u015fkence izleri vard\u0131. O bu halde Peygamber’den kendisini bu z\u00fclumden kurtarmas\u0131n\u0131 istedi. Bu durumu g\u00f6rd\u00fckten sonra Sahabe-i Kiram’\u0131 zaptetmek zorla\u015ft\u0131. S\u00fcheyl b. Amr: “Sulh \u015fartlar\u0131n\u0131n yaz\u0131l\u0131\u015f\u0131 tamamlanmam\u0131\u015f olsa bile sizin ve bizim aram\u0131zdaki \u015fartlar belirlenmi\u015ftir. Bu bak\u0131mdan bu \u00e7ocu\u011fu bana iade etmelisiniz” dedi. Hz. Peygamber (s.a) onun bu iste\u011fini kabul etti. Ebu Cendel’i zalimlere geri verdi.
\nBar\u0131\u015f yap\u0131ld\u0131ktan sonra Hz. Peygamber (s.a) Ashaba: “Art\u0131k kurbanlar\u0131n\u0131z\u0131 burada kesiniz, ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 tra\u015f ediniz, ihramlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7\u0131kar\u0131n\u0131z,” dedi. Ama hi\u00e7 kimse yerinden k\u0131p\u0131rdamad\u0131. Hz. Peygamber (s.a) bu emri \u00fc\u00e7 defa tekrarlad\u0131.
\nAma Sahabe-i Kiram o derece \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, kalbi k\u0131r\u0131k ve kederli idi ki hi\u00e7biri herhangi bir hareket i\u00e7in istek g\u00f6stermiyordu. Hz. Peygamber’in (s.a.) b\u00fct\u00fcn peygamberli\u011fi s\u00fcresince, ashab\u0131na emir verdi\u011fi halde onlar\u0131n bu emri yerine getirmek i\u00e7in ko\u015fu\u015fturmad\u0131klar\u0131 b\u00f6yle bir olay hi\u00e7bir zaman meydana gelmemi\u015ftir. Bu davran\u0131\u015flar kar\u015f\u0131s\u0131nda Hz. Peygamber (s.a) \u00e7ok \u00fcz\u00fcld\u00fc, \u00e7ad\u0131r\u0131na d\u00f6nerek m\u00fc’minlerin annesi \u00dcmm\u00fc Seleme’ye ne kadar \u00fcz\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc s\u00f6yledi. O da: “Siz sessizce giderek kendi devenizi kesiniz, berberi \u00e7a\u011f\u0131rarak tra\u015f olunuz daha sonra herkes kendili\u011finden sizi takip edecektir, yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 yapacakt\u0131r ve al\u0131nan kararlar\u0131n art\u0131k de\u011fi\u015ftirilemeyece\u011fini anlayacaklard\u0131r”, diyerek g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc a\u00e7\u0131klad\u0131. Nitekim \u00f6yle oldu. Peygamber (s.a) ‘in yapt\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6rerek m\u00fcsl\u00fcmanlar da kurbanlar\u0131n\u0131 kestiler, sa\u00e7lar\u0131n\u0131 tra\u015f ettiler ve ihramdan \u00e7\u0131kt\u0131lar. Ama buna ra\u011fmen kalpleri kederle doluydu.
\nBu kafile, Hudeybiye Antla\u015fmas\u0131’n\u0131 kendilerinin yenilgi ve a\u015fa\u011f\u0131lanmas\u0131 kabul ederek Medine’ye do\u011fru geri d\u00f6nerken Dacnan <MEKKE’DE mil yakla\u015f\u0131k bir uzakl\u0131kta yerdir. 25>denen yere (Baz\u0131lar\u0131n\u0131n ifadesine g\u00f6re Kura el-Gamim) gelince bu sure nazil olmu\u015ftur. Bu sure m\u00fcsl\u00fcmanlara, yenilgi zannettikleri bu bar\u0131\u015f\u0131n ger\u00e7ekte b\u00fcy\u00fck bir fetih (zafer) oldu\u011funu bildirmektedir. Bu sure nazil olduktan sonra Peygamber (s.a) m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 toplayarak onlara \u015f\u00f6yle buyurdu: “Bug\u00fcn bana d\u00fcnyadan ve d\u00fcnyadaki her\u015feyden daha k\u0131ymetli bir\u015fey nazil olmu\u015ftur.” Daha sonra bu sureyi okudu ve \u00f6zellikle Hz. \u00d6mer’i \u00e7a\u011f\u0131rarak ona dinletti. \u00c7\u00fcnk\u00fc o herkesten daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fcyd\u00fc.
\nAllah Teala’n\u0131n bu buyru\u011funu i\u015fitince m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kalbleri yat\u0131\u015fm\u0131\u015f, \u00e7ok ge\u00e7meden de bu sulhun faydalar\u0131 teker teker ortaya \u00e7\u0131kmaya ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Art\u0131k hi\u00e7 kimsenin bu sulhun mu\u015fte\u015fem bir fetih ve zafer oldu\u011funa \u015f\u00fcphesi kalmam\u0131\u015ft\u0131. Bu faydalar\u0131 \u015f\u00f6yle s\u0131ralayabiliriz:
\n1) Bu bar\u0131\u015f antla\u015fmas\u0131yla Arabistan’da \u0130slami bir idarenin varl\u0131\u011f\u0131 tam olarak ilk defa kabul edilmi\u015f oluyordu. Bu olaya kadar Arablar, Hz. Peygamber’e (s.a) ve Ashab\u0131na, Kurey\u015f ve Arab kabilelerine kar\u015f\u0131 isyan etmi\u015f bir z\u00fcmre olarak bak\u0131yorlard\u0131. Dolay\u0131s\u0131yla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 kanun d\u0131\u015f\u0131 (illegal) kabul ediyorlard\u0131. Art\u0131k Kurey\u015f’in kendisi Peygamber (s.a) ile antla\u015fma yaparak \u0130slam idaresinin s\u0131n\u0131rlar\u0131 i\u00e7inde, Hz. Peygamber’in (s.a) iktidar\u0131n\u0131 kabul ediyor ve Arab kabileleri i\u00e7inde bu iki siyasi g\u00fc\u00e7ten istedikleri biriyle, \u00e7ekinmeden dostluk kurma kap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131lm\u0131\u015f oluyordu.
\n2) M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Kabe’yi ziyaret etme hakk\u0131n\u0131 kabul etmekle Kurey\u015f, kendili\u011finden \u015fimdiye kadar iddia ettikleri gibi \u0130slam’\u0131n bir dinsizlik de\u011fil, bilakis Arablar i\u00e7in de mevcut dinlerden biri oldu\u011funu kabul etmi\u015f oluyorlard\u0131. Di\u011fer Arablar gibi bu dinde olanlar da Hac ve Umre ibadetlerini yerine getirme hakk\u0131na sahip oluyorlard\u0131. Bu anla\u015fma sayesinde, Kurey\u015f’in propagandas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden Arablar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde \u0130slam aleyhinde yerle\u015fmi\u015f olan nefret azalm\u0131\u015ft\u0131r.
\n3) On sene m\u00fcddetle sava\u015f\u0131n durdurulmas\u0131n\u0131n karar alt\u0131na al\u0131nmas\u0131ndan dolay\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00fcvenli\u011fi sa\u011flanm\u0131\u015f ve b\u00fct\u00fcn Arabistan’\u0131n en uzak noktalar\u0131na da\u011f\u0131larak s\u00fcratle \u0130slam’\u0131 yaym\u0131\u015flard\u0131r. Hudeybiye sulhundan \u00f6nceki 19 y\u0131ll\u0131k s\u00fcre i\u00e7erisinde m\u00fcsl\u00fcman olanlar\u0131n say\u0131s\u0131 kadar insan, bundan sonraki iki sene i\u00e7erisinde m\u00fcsl\u00fcman olmu\u015ftur. Hatta iki y\u0131l sonra Mekke’lilerin anla\u015fmay\u0131 bozmas\u0131 \u00fczerine Hz. Peygamber (s.a) Mekke’yi fethetmek i\u00e7in yola \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 zaman beraberinde 10.000 ki\u015filik bir ordu vard\u0131.
\n4) Kurey\u015f taraf\u0131ndan sava\u015f\u0131n durdurulmas\u0131ndan sonra Hz. Peygamber (s.a) kendi b\u00f6lgesi i\u00e7inde \u0130slam Devleti’ni sa\u011flam bir \u015fekilde oturtmak ve \u0130slam kanunlar\u0131n\u0131 tam olarak uygulayarak \u0130slam toplumunu \u00fcst\u00fcn bir medeniyet ve ahlak \u00f6rne\u011fi yapma f\u0131rsat\u0131 bulmu\u015ftur. Bu \u00f6yle b\u00fcy\u00fck bir nimettir ki; Allah Te’ala bununla ilgili olarak Maide Suresi’nin 3. ayetinde \u015f\u00f6yle buyuruyor: “Bug\u00fcn ben dininizi sizin i\u00e7in kemale erdirdim ve nimetimi \u00fczerinize tamamlad\u0131m. Sizin i\u00e7in \u0130slam’\u0131 din olarak se\u00e7ip be\u011fendim. (Daha geni\u015f bilgi i\u00e7in bkz. Maide, giri\u015f b\u00f6l\u00fcm\u00fc ve an: 15)
\n5) Kurey\u015f’le anla\u015fma yap\u0131larak g\u00fcney s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131n emniyete al\u0131nmas\u0131yla m\u00fcsl\u00fcmanlar Kuzey ve Orta Arabistan’\u0131n b\u00fct\u00fcn muhtelif g\u00fc\u00e7lerini kolayl\u0131kla yenmi\u015flerdir. Hudeybiye Antla\u015fmas\u0131’n\u0131n imzalanmas\u0131 \u00fczerinden hen\u00fcz 3 ay ge\u00e7mi\u015fti ki yahudilerin en b\u00fcy\u00fck yerle\u015fim merkezi Hayber fethedildi. Daha sonra Fedek, Vadi-el Kura, Teyma ve Teb\u00fck’\u00fcn yahudi k\u00f6yleri \u0130slam idaresi alt\u0131na girdi. Bundan sonra, Orta Arabistan’\u0131n yahudi ve Kurey\u015flilerle gizli ili\u015fkiler kuran b\u00fct\u00fcn kabileleri de Hz. Peygamber’in (s.a) emrine girmi\u015flerdir. B\u00f6ylece Hudeybiye bar\u0131\u015f\u0131 iki sene i\u00e7erisinde Arabistan’da g\u00fc\u00e7 dengesini \u00f6yle de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir ki, Kurey\u015f ve m\u00fc\u015friklerin g\u00fcc\u00fc altedilmi\u015f ve \u0130slam’\u0131n galibiyeti kesinle\u015fmi\u015ftir. G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc \u00fczere bu bar\u0131\u015f\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar kendileri i\u00e7in bir ba\u015far\u0131s\u0131zl\u0131k, Kurey\u015f de bir ba\u015far\u0131 olarak telakki etmekteyken, m\u00fcsl\u00fcmanlara nasip olan hay\u0131rlar b\u00f6ylesine \u00e7oktu.
\nBu anla\u015fma \u015fartlar\u0131 i\u00e7inde m\u00fcsl\u00fcmanlara en a\u011f\u0131r gelen \u015fey: Mekke’den ka\u00e7arak Medine’ye gelenlerin iade edilmesi, buna kar\u015f\u0131l\u0131k Medine’den ka\u00e7\u0131p Mekke’ye gidenlerin iade edilmemesini \u00f6ng\u00f6ren madde idi. Fakat \u00e7ok az bir zaman ge\u00e7mi\u015fti ki bu madde de Kurey\u015f’in aleyhine \u00e7al\u0131\u015fmaya ba\u015flad\u0131.
\nHz. Peygamber’in (s.a) uzak g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcyle anla\u015fman\u0131n yararl\u0131 sonu\u00e7lar\u0131n\u0131 g\u00f6rerek anla\u015fmay\u0131 imzalamas\u0131n\u0131n uygunlu\u011fu bu tecr\u00fcbeler sonunda iyice anla\u015f\u0131ld\u0131.
\nAnla\u015fman\u0131n yap\u0131lmas\u0131ndan birka\u00e7 g\u00fcn sonra, Ebu Basir isimli bir m\u00fcsl\u00fcman Kurey\u015f’in elinden kurtulup Medine’ye ula\u015ft\u0131. Kurey\u015f onun geri g\u00f6nderilmesini istedi. Hz. Peygamber (s.a) anla\u015fma gere\u011fi, onu geri verdi. Fakat Ebu Basir Mekke’ye g\u00f6t\u00fcr\u00fcl\u00fcrken Kurey\u015f heyetinin elinden kurtulup ka\u00e7t\u0131 ve K\u0131z\u0131l Deniz sahilinde Kurey\u015f’in ticaret kervanlar\u0131n\u0131n ge\u00e7ti\u011fi yol \u00fczerinde yerle\u015fti. Bu olaydan sonra Kurey\u015f’in elinden kurtulan her m\u00fcsl\u00fcman ka\u00e7arak Medine’ye gitmiyor, bunun yerine Ebu Basir’in yan\u0131na gidiyordu. Nihayet say\u0131lar\u0131 70’i buldu. Ve bunlar Kurey\u015f kervanlar\u0131na sald\u0131rarak nefes ald\u0131rmaz ettiler. Sonunda Kurey\u015fliler kendili\u011finden (Medine’ye) Peygamber’e (s.a) gelerek bu adamlar\u0131 Medine’ye \u00e7a\u011f\u0131rmas\u0131n\u0131 rica ettiler. B\u00f6ylece Hudeybiye Antla\u015fmas\u0131’n\u0131n o \u015fart\u0131 h\u00fckmen d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f oldu.
\nBu tarihi olaylar dizisi g\u00f6z \u00f6n\u00fcne al\u0131narak bu sure okunursa daha rahat anla\u015f\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olur.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun FET\u0130H SURES\u0130 G\u0130R\u0130\u015e Ad\u0131: Surenin ad\u0131, ilk ayeti olan “Ey Peygamber biz sana apa\u00e7\u0131k bir fetih kap\u0131s\u0131 a\u00e7t\u0131k,” ayetinden al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Fetih, sadece bu surenin ad\u0131 de\u011fil, i\u00e7eri\u011fi […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":24609,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n