B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/strong><\/p>\n 11- O, g\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131c\u0131s\u0131d\u0131r. Size kendi nefislerinizden e\u015fler, davarlardan da \u00e7iftler var etti. Sizleri bu tarzda t\u00fcretip-yay\u0131yor. O’nun benzeri gibi olan hi\u00e7 bir \u015fey yoktur.(17) O, i\u015fitendir, g\u00f6rendir(18)<\/strong> A\u00c7IKLAMA<\/strong><\/p>\n 17. Burada “leyse kemislihi \u015fey’un” (onun benzeri gibisi yoktur) ifadesi ge\u00e7mektedir. Bu husus hakk\u0131nda m\u00fcfessirler ile dil bilimciler aras\u0131nda ihtilaf vard\u0131r. Baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re (ke) (gibi) lafz\u0131 te\u015fbih i\u00e7in kullan\u0131lm\u0131\u015f, baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re teyid i\u00e7in, baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re ise ism-i m\u00fcbala\u011fa i\u00e7in kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Yani, Allah’\u0131n de\u011fil ayn\u0131s\u0131, benzeri dahi yoktur.<\/p>\n 18. Yani, kainatta cereyan eden her\u015feyi an\u0131nda duyar ve g\u00f6r\u00fcr.<\/p>\n 19. Veli sadece Allah’t\u0131r. Ancak O’na y\u00f6nelmeli ve tevekk\u00fcl etmelidir. (Bu hususta di\u011fer deliller i\u00e7in Bkz. Neml an: 73-83, Rum an: 25-31) Bu ayeti kerime, “din” ve “din”in maksad\u0131 hakk\u0131nda bizleri olduk\u00e7a ayd\u0131nlatmaktad\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla bu husus \u00fczerinde biraz durmakta yarar g\u00f6r\u00fcyoruz. Daha sonra “min’ed-din” (dinden) ifadesi gelmektedir ki, bu ifadeyi \u015eah Veliyullah Dihlevi, “Anayasadan” \u015feklinde terc\u00fcme etmi\u015ftir. Yani, Allah’\u0131n koydu\u011fu bir anayasa. Devaml\u0131, Rasulullah’\u0131n (s.a) tebli\u011f etti\u011fi din ve yasan\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131n Hz. Nuh (a.s) , Hz. \u0130brahim (a.s) ve Hz. Musa’ya (a.s) g\u00f6nderildi\u011fi beyan olunuyor. Yani, onlara verilen “Hidayet” \u015fimdi Hz. Muhammed’e de verilmi\u015ftir. Bundan bir\u00e7ok husus ortaya \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.<\/p>\n a) Allah herkese tek tek hidayet g\u00f6ndermemi\u015ftir ama her d\u00f6nemde peygamberler vas\u0131tas\u0131yla yasalar g\u00f6ndermi\u015ftir. c) Allah’\u0131n hidayet ve otoritesi, peygamberlerin arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara tebli\u011f edildi\u011finden dolay\u0131, peygamberlere itaat etmek dinin bir \u015fart\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, vahiy onlar\u0131n arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla g\u00f6nderilmi\u015ftir ve bu esas, dinin c\u00fcz\u00fc ve iman\u0131n \u015fartlar\u0131ndand\u0131r. Peygamberlere inanmayan ve onlar\u0131 senet olarak kabul etmeyen bir kimse, getirilen dine de itaat edemez. Bu noktada iki soruyla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. a) Dini ikame etmek ile ne kastolunmaktad\u0131r. b) \u0130kame ve ikame etmekle devam edilmesi istenilen “din” nedir? Bu iki hususun iyice kavran\u0131lmas\u0131 gerekmektedir.<\/p>\n “\u0130kame etmek”, bir \u015feyi aya\u011fa kald\u0131rmak veya arazi \u00fczerinde bir bina kurmak demektir. Bu anlamlar, kelimenin l\u00fcgavi kar\u015f\u0131l\u0131klar\u0131d\u0131r. Fakat \u0131st\u0131lahi anlamda “ikame etmek”, bir kanun tebli\u011f etmek de\u011fil, onu fiilen yerine getirmek ve yaymak demektir. S\u00f6z gelimi, “Filan \u015fah\u0131s bir h\u00fck\u00fcmet ikame etmi\u015f (kurmu\u015f) ” diyoruz. Yani bir \u00fclkedeki halk, o \u015fahsa tabi olmu\u015ftur. \u015eimdi de ikinci soruyu ele alal\u0131m. Baz\u0131lar\u0131na g\u00f6re, Allah’\u0131n, ikame edilmesi i\u00e7in peygamberlerine g\u00f6nderdi\u011fi din hepsinde ayn\u0131d\u0131r. Ancak \u015feriatlar\u0131 farkl\u0131d\u0131r. Nitekim Allah, “Biz herkes i\u00e7in bir din ve yol k\u0131ld\u0131k” diye buyurmaktad\u0131r. “\u0130\u015fte” diyor bu kimseler, bu ayetin de i\u015faret etti\u011fi gibi, bundan sadece “din” kastolunmaktad\u0131r, \u015feriat de\u011fil.” Onlar, “din” ile \u015feriattaki h\u00fck\u00fcmlerin ayn\u0131 \u015feyler olmad\u0131\u011f\u0131 anlam\u0131ndan yola \u00e7\u0131karak “Tevhide, ahirete, kitablara ve peygamberlere inanmak, Allah’a ibadet etmek ve bir de olsa olsa ahl\u00e2k\u0131n temel prensiplerini kabul etmek t\u00fcm dinlerin genel karakterini ortaya koyar” \u015feklinde bir sonuca var\u0131yorlar. “Dinde birlik, \u015feriatlarda farkl\u0131l\u0131k” gibi \u00e7ok tehlikeli bir sonuca g\u00f6t\u00fcren bu d\u00fc\u015f\u00fcnce, temelde sathi g\u00f6z\u00fckmektedir. Ancak bu d\u00fc\u015f\u00fcnce izale edilmezse, St. Paul’un \u015feriats\u0131z bir din ortaya koymak suretiyle Hz. \u0130sa’n\u0131n (a.s) \u00fcmmetini harab etti\u011fi gibi, din ile \u015feriat birbirinden ayr\u0131l\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015feriat\u0131 dinden ay\u0131r\u0131r, ikame etmeyi \u015feriata de\u011fil de dine matuf k\u0131larsak, o takdirde m\u00fcsl\u00fcmanlar t\u0131pk\u0131 h\u0131ristiyanlar gibi \u015feriat\u0131 \u00f6nemsemeyecek, ikame edilmesini gaye kabul etmeyip bundan ka\u00e7\u0131nacak ve sadece bir tak\u0131m ahl\u00e2k\u00ee kurallar\u0131 dinin tamam\u0131 olarak addedeceklerdir.<\/p>\n Bu t\u00fcr, akl\u0131 esas alan izahlar\u0131 bir yana b\u0131rakal\u0131m ve Kur’an’\u0131n dini ikame etmeyi a\u00e7\u0131klayan ifadelerine ba\u015fvural\u0131m: Yani, dini ikame etmek, sadece inan\u00e7tan ve birka\u00e7 ahl\u00e2k\u00ee kuraldan m\u0131 ibarettir, yoksa \u015feriat\u0131n hayata ge\u00e7irilmesi midir?<\/p>\n Kur’an bize “din” olarak \u015funlar\u0131 g\u00f6stermektedir.<\/p>\n “Oysa kendilerine, dini yaln\u0131z Allah’a halis k\u0131larak ve muvahhidler olarak O’na kulluk etmeleri, namaz\u0131 k\u0131lmalar\u0131, zekat\u0131 vermeleri emredilmi\u015ftir. \u0130\u015fte do\u011fru din budur.” (Beyyine: 5) “Le\u015f, kan, domuz eti, Allah’dan ba\u015fkas\u0131 ad\u0131na bo\u011fazlanan, bo\u011fulmu\u015f, (ta\u015fla veya tahtayla) vurularak \u00f6ld\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f, yukar\u0131dan d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f, boynuzlanm\u0131\u015f ve canavar par\u00e7alayarak \u00f6lm\u00fc\u015f olan hayvanlar hen\u00fcz canlar\u0131 \u00e7\u0131kmadan kesmi\u015f olman\u0131z hari\u00e7, dikili ta\u015flar \u00fczerine bo\u011fazlanan hayvanlar ve fal oklar\u0131yla k\u0131smet araman\u0131z, size haram k\u0131l\u0131nd\u0131. Bunlar f\u0131skt\u0131r. Bug\u00fcn art\u0131k inkar edenler, dininizi yok etmekten umudu kesmi\u015flerdir. Onlardan korkmay\u0131n, benden korkun. Bug\u00fcn sizin dininizi olgunla\u015ft\u0131rd\u0131m, nimetimi tamamlad\u0131m ve size din olarak \u0130sl\u00e2m’\u0131 se\u00e7tim. Kim a\u00e7l\u0131ktan daral\u0131r, g\u00fcnaha istekle y\u00f6nelmeden bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa ona g\u00fcnah yoktur. \u00c7\u00fcnk\u00fc Allah ba\u011f\u0131\u015flayan, merhamet edendir.” (Maide: 3) Yukar\u0131daki ayetten, Allah’a ve ahiret g\u00fcnene iman ettikten sonra, hel\u00e2l ve haram\u0131 belirleyen h\u00fck\u00fcmleri kabul etmenin ve uygulaman\u0131n, Allah’\u0131n Rasul\u00fc’n\u00fcn bizlere \u00f6\u011fretti\u011fi dinin ta kendisi oldu\u011funu anl\u0131yoruz.<\/p>\n “Zina eden kad\u0131n ve zina eden erke\u011fin her birine y\u00fcz de\u011fnek vurun, Allah’a ve ahiret g\u00fcn\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, Allah’\u0131n dininde sizleri, onlara kar\u015f\u0131 bir ac\u0131ma duygusu tutmas\u0131n. M\u00fcminlerden bir grup da onlara yap\u0131lan azaba \u015fahit olsun.” (Nur: 2)<\/p>\n “Kral\u0131n dinine g\u00f6re karde\u015fini al\u0131koymas\u0131, ona (Yusuf’a) yak\u0131\u015fmazd\u0131.” (Yusuf: 76)<\/p>\n Bu ayetlerden, ceza kanununun da dinin i\u00e7inde oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Yani Allah’\u0131n ceza kanununu uygulayan bir kimse Allah’\u0131n dinine, ba\u015fka birinin ceza kanununu uygulayan kimse de o \u015fahs\u0131n dinine tabi olmu\u015f olur. Ayr\u0131ca namaz\u0131n ve orucun erk\u00e2n\u0131 da farkl\u0131d\u0131r. \u00d6rne\u011fin di\u011fer \u015feriatlarda oru\u00e7 30 g\u00fcn olarak farz de\u011fildi. Fakat \u015fimdi bir kimse \u00e7\u0131k\u0131p da, “Daha \u00f6nceleri namaz ve oru\u00e7 farz de\u011fildi, dolay\u0131s\u0131yla Rasulullah’\u0131n (s.a) g\u00f6sterdi\u011fi bi\u00e7imiyle \u00f6zel g\u00fcnlerde oru\u00e7 tutman\u0131n dini ikame etmekle bir ilgisi yoktur” \u015feklinde bir sonuca var\u0131rsa, b\u00f6yle bir iddiay\u0131 kabul etmek m\u00fcmk\u00fcn olmaz. Ancak do\u011fru olan husus \u015fudur; “Her peygambere d\u00f6neminde vaki olan \u015feriat\u0131n kaide ve usullerine g\u00f6re namaz, oru\u00e7 vs. gibi ibadetlerin uygulanmas\u0131, dinin ikamesi yolundaki cehdin bir k\u0131sm\u0131 olmak m\u00fcnasebetiyle emredilmi\u015ftir. Binaenaleyh \u015eeriat-\u0131 Muhammediye i\u00e7erisindeki bu ibadet ve emirleri yerine getirmek dini ikame etmekten ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Zikredilen iki \u00f6rnek (namaz ve oru\u00e7) \u015feriat\u0131n di\u011fer erkan\u0131 i\u00e7in de ge\u00e7erlidir.<\/p>\n Kur’an’\u0131 dikkatle okuyan herhangi bir kimse, ona inananlar\u0131n, kafirlerin s\u00f6m\u00fcr\u00fcs\u00fc alt\u0131nda ezilmi\u015f olarak ya\u015fayan zavall\u0131lar olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu kitab, kendisine inananlardan ba\u011f\u0131ms\u0131z ve m\u00fcstakil bir y\u00f6netim ister. Onlara dinin ikamesi i\u00e7in, d\u00fc\u015f\u00fcnce, ahl\u00e2k, k\u00fclt\u00fcr, siyaset ve ekonomi ile \u00e7evrili sahada h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 sa\u011flayabilme u\u011frunda kendi canlar\u0131n\u0131 feda bile etmesini emreder. Yine bu kitab, inananlar\u0131na, \u00e7o\u011fu emirlerinin m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n iktidar sahibi oldu\u011fu yerlerde uyguland\u0131\u011f\u0131 m\u00fckemmel bir hayat nizam\u0131 \u00f6ng\u00f6r\u00fcr. Nitekim Kur’an, kendi nazil olu\u015f nedenini \u015f\u00f6yle anlatmaktad\u0131r.<\/p>\n “Biz sana Kitab’\u0131 indirdik ki, insanlar aras\u0131nda Allah’\u0131n sana g\u00f6sterdi\u011fi bi\u00e7imde h\u00fck\u00fcm veresin, hainlerin savunucusu olma!” (Nisa: 105) Ayr\u0131ca bu kitab, faize dayal\u0131 ticaret yap\u0131lmas\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f a\u00e7ar. “Bkz. Bakara: 275 ve 279.) Fakat b\u00f6yle bir sava\u015f, siyasal ve ekonomik iktidar m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n elinde oldu\u011fu takdirde m\u00fcmk\u00fcn olur. Yine Kur’an, katillere k\u0131sas yap\u0131lmas\u0131n\u0131 (Bkz. Bakara: 178) , h\u0131rs\u0131z\u0131n elinin kesilmesini (Bkz. Maide: 38) , zina ve iftira yapanlara ceza verilmesini (Bkz. Nur: 2-4) emreder. Buradaki kavram\u0131 yanl\u0131\u015f anlaman\u0131n ortaya \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 en b\u00fcy\u00fck \u00e7eli\u015fki, Hz. Peygamber’in (s.a) 23 y\u0131ll\u0131k hayat\u0131yla ters d\u00fc\u015f\u00fclm\u00fc\u015f olmas\u0131d\u0131r. Rasulullah (s.a) hem tebli\u011f etti, hem k\u0131l\u0131\u00e7la sava\u015farak Arabistan’\u0131 fethetti ve hem de m\u00fckemmel bir y\u00f6netim kurarak, dini ve \u015feriat\u0131 hayat\u0131n her sahas\u0131na hakim k\u0131ld\u0131. Sonu\u00e7ta bireysel veya toplumsal ahl\u00e2k, k\u00fclt\u00fcr, siyaset, ekonomi, sava\u015f, bar\u0131\u015f vs. hayat\u0131n her b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde \u0130sl\u00e2m’\u0131 uygulam\u0131\u015ft\u0131r. Bu yorum ile birlikte “Peygamberler \u015feriatla de\u011fil, sadece dini ikame etmekle g\u00f6revlendirilmi\u015flerdir,” \u015feklindeki di\u011fer yorumu da kabul edersek \u015fayet, ortaya iki farkl\u0131 sonu\u00e7 \u00e7\u0131kar. Birincisi, Hz. Peygamber (s.a) -ha\u015fa- as\u0131l g\u00f6revini ihlal ederek, bir h\u00fck\u00fcmet kurmu\u015f, ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bir \u015feriat kanunu ikame etmi\u015f ve di\u011fer peygamberlerin \u015feriat\u0131ndan farkl\u0131 bir \u015feriat ortaya koyarak iman ve ahl\u00e2k\u0131n ana prensiplerini tebli\u011f etmekle iktifa etmi\u015ftir. \u0130kincisi, Allah Te\u00e2l\u00e2 -ha\u015fa- di\u011fer peygamberlere emretti\u011finden vazge\u00e7mi\u015f ve son Peygamber’e (s.a) dini ikame etmenin yan\u0131s\u0131ra \u015feriat ile birlikte tam bir nizam kurdurmu\u015ftur. Allah bizi b\u00f6yle d\u00fc\u015f\u00fcncelerden muhafaza etsin. Dini ikame etmenin bu \u015fekildeki anlam\u0131na de\u011finen, bu iki ihtimalden ba\u015fka, Allah ve Rasul\u00fc’n\u00fc (s.a) itham etmeyen \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc bir g\u00f6r\u00fc\u015f daha varsa onu da \u00f6\u011frenmek isterim.. do\u011frusu!<\/p>\n Dinin ikame edilmesi emrolunduktan sonra Allah, son olarak “Dinde ayr\u0131l\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmeyin, (veya) dini par\u00e7alamay\u0131n” diye buyurmu\u015ftur.<\/p>\n Bu ifade ile \u015fu hususlar kastedilmi\u015ftir: Bir kimse “din” i\u00e7inde yeni bir tak\u0131m g\u00f6r\u00fc\u015fler (teviller) ortaya atar. Fakat ikna edici delillere sahip olmamas\u0131na ra\u011fmen, iddias\u0131 \u00fczerinde o derece \u0131srar eder ki, kendisine inanmayanlar\u0131 tekfir ederek, sadece kendi g\u00f6r\u00fc\u015flerini kabul eden kimseleri m\u00fc’min olarak addeder. B\u00f6ylece kendi g\u00f6r\u00fc\u015flerini kabul edenleri yan\u0131nda toplayarak, di\u011fer m\u00fcsl\u00fcmanlardan ay\u0131r\u0131r. Genellikle bu t\u00fcr iddialar\u0131 ortaya atan kimseler, ya daha \u00f6nce dinde olmayan yeni bir\u015feyleri dine yak\u0131\u015ft\u0131r\u0131r, ya dinin k\u0131s\u0131mlar\u0131ndan birini \u00e7\u0131kar\u0131r, ya da dinin a\u00e7\u0131k bir nass\u0131n\u0131 tahrif ve tevil ederek acaib bir akide ve farkl\u0131 ameller icad eder. Ayr\u0131ca dini o kadar buland\u0131r\u0131r ve de\u011fi\u015ftirir ki, din anla\u015f\u0131lmaz bir hale gelir. S\u00f6zgelimi, dinde \u00f6nemli bir emri \u00f6nemsemez ama, m\u00fcbah derecesindeki \u00f6nemsiz baz\u0131 \u015feyleri de farz ve vacip telakki eder, hatta daha da ileri giderek, onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m’\u0131n esaslar\u0131ndan sayar. \u0130\u015fte s\u0131rf bu t\u00fcr yakla\u015f\u0131mlardan \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u00f6nceki \u00fcmmetler aras\u0131nda ayr\u0131l\u0131klar \u00e7\u0131km\u0131\u015f, par\u00e7alanma meydana gelerek f\u0131rkalar t\u00fcremi\u015f ve bu f\u0131rkalar zamanla m\u00fcstakil birer din halini alm\u0131\u015ft\u0131r. Bu dinlere inanan kimseler, asl\u0131nda tek bir dinden \u00e7\u0131km\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 tasavvur bile edemiyorlar. Ancak bu ba\u011flamda s\u00f6zkonusu “tefrika” ile makul bir ictihat farkl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 kar\u0131\u015ft\u0131rmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, dinin naslar\u0131 \u00fczerine d\u00fc\u015f\u00fcnmek suretiyle h\u00fck\u00fcm \u00e7\u0131karmada, alimler aras\u0131nda birtak\u0131m farkl\u0131l\u0131klar olmas\u0131 do\u011fald\u0131r. Allah’\u0131n kitab\u0131ndaki baz\u0131 ifadeleri, gerek anlam ve kullan\u0131\u015f itibariyla, gerekse lisan itibar\u0131yla farkl\u0131 \u015fekillerde anlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Daha fazla izah i\u00e7in bkz. En’am an: 141, Nahl an: 117-121, Bakara an: 220, Al-i \u0130mran an: 16-16, Nisa an: 211-216, Maide an: 101, Enbiya an: 89-91, Hacc an: 114-117, M\u00fcmin an: 45-48, Kasas an: 72-74, Rum an: 50-51.<\/p>\n 21. 8. ve 9. ayetlerde ele al\u0131nan hususa, burada yeniden de\u011finilmektedir. Bu hususun izah\u0131 an: 11’de yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131. Burada \u015fu y\u00fczden tekrar edilmektedir: “Sen dinin ger\u00e7ek y\u00fcz\u00fcn\u00fc ortaya serdi\u011fin i\u00e7in, bu ak\u0131ls\u0131zlar sana k\u0131zmaktad\u0131rlar. Ancak ayn\u0131 toplum i\u00e7inde Allah’a y\u00f6nelen kimseler de bulunmakta ve Allah onlar\u0131 kendi taraf\u0131na \u00e7ekmektedir. \u0130man ederek saadete ermek de iman edenlere k\u0131zarak haset i\u00e7inde kalmak da herkesin kendi k\u0131smeti ve nasibidir. Allah’\u0131n, nimetlerini taksiminde bir adaletsizlik yoktur. Allah, kendisine y\u00f6nelen kimselere iman\u0131 nasip eder. Hidayetten ka\u00e7an insanlar\u0131 zorla iman ettirmek ise Allah’\u0131n s\u00fcnneti de\u011fildir.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 11- O, g\u00f6klerin ve yerin yarat\u0131c\u0131s\u0131d\u0131r. Size kendi nefislerinizden e\u015fler, davarlardan da \u00e7iftler var etti. Sizleri bu tarzda t\u00fcretip-yay\u0131yor. O’nun benzeri gibi olan hi\u00e7 bir \u015fey yoktur.(17) […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":23222,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n
\n12- G\u00f6klerin ve yerin anahtarlar\u0131 O’nundur. O, diledi\u011fine r\u0131zk\u0131 geni\u015fletip-yayar ve k\u0131sar da. \u00c7\u00fcnk\u00fc O, her \u015feyi bilendir.(19)<\/strong>
\n13- O: “Dini dosdo\u011fru ayakta tutun ve onda ayr\u0131l\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmeyin”(20) diye dinden Nuh’a vasiyet etti\u011fini ve sana vahyetti\u011fmizi, \u0130brahim’e, Musa’ya ve \u0130sa’ya da vasiyet etti\u011fimizi sizin i\u00e7in de te\u015fri’ etti (bir \u015feriat k\u0131ld\u0131) . Senin kendilerini \u00e7a\u011f\u0131rmakta oldu\u011fu \u015fey, m\u00fc\u015frikler \u00fczerine a\u011f\u0131r geldi. Allah, diledi\u011fini buna se\u00e7er ve i\u00e7ten kendisine y\u00f6neleni(21) hidayete eri\u015ftirir.<\/strong><\/p>\n
\n20. Burada, ilk ayetteki husus tekrarlanm\u0131\u015f ve \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur: “Daha \u00f6nce gelen peygamberler nas\u0131l yeni bir dini tebli\u011f etmemi\u015flerse, Hz. Muhammed de (s.a) yeni bir din icad etmemi\u015ftir. Hz. Muhammed (s.a) \u00f6nceki peygamberlerin tebli\u011f ettikleri ayn\u0131 dini, \u015fimdi sizlere tebli\u011f etmektedir. Peygamberler halkas\u0131ndan ilk olarak Hz. Nuh’un (a.s) ismi zikredilmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc t\u00fcm insan nesli, Nuh tufan\u0131ndan bu yana devam edegelmi\u015ftir. Dolay\u0131s\u0131yla tufan sonras\u0131 insanlar\u0131n ilk peygamberi Hz. Nuh’dur (a.s) . Hz. Nuh’un (a.s) hemen ard\u0131ndan Hz. Muhammed’in (s.a) ad\u0131 gelmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o, insanl\u0131\u011f\u0131n en son peygamberidir. (Hatemun Nebiyyin) Daha sonra Hz. \u0130brahim’in (a.s) ismi zikredilmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Araplar, Hz. \u0130brahim’i (a.s) atalar\u0131 olarak kabul ederlerdi. Pe\u015finden Hz. Musa (a.s) ve Hz. \u0130sa’n\u0131n (a.s) isimlerinin zikredilme nedeni ise, yahudi ve h\u0131ristiyanlar onlar\u0131n getirdikleri dini takip ettiklerini s\u00f6yl\u00fcyorlard\u0131. T\u00fcm bunlar, dinin be\u015f peygamberle s\u0131n\u0131rl\u0131 oldu\u011fu anlam\u0131na gelmez. B\u00f6yle bir a\u00e7\u0131klama tarz\u0131n\u0131n ortaya konulma nedeni, her peygamberin ayn\u0131 dini getirmi\u015f ve d\u00fcnyada yayg\u0131n olan dinlerin s\u00f6zkonusu peygamberlerin adlar\u0131yla an\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n
\nAyette, “\u015fere\u00e7lek\u00fbm” (Sizin i\u00e7in tayin ettik o size… \u015eeriat yapt\u0131.) ifadesi ge\u00e7mektedir. \u015eerea, s\u00f6zl\u00fckte “yol yapmak” anlam\u0131ndad\u0131r. \u0130stilah olarak ise, yol, kanun, kural ve kaideler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r. Arap\u00e7a’da “te\u015fri”, anayasa demektir. \u015eerea, \u015eeriat ve \u015eari’ kelimeleri ise, Anayasa, Kanun ve Kanun Koyucu \u015feklinde kar\u015f\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 bulur. Surenin 4-9. ve 10. ayetlerinde, k\u00e2inat\u0131n ve her\u015feyin sahibinin, insanlar\u0131n ger\u00e7ek velisinin, insanlar\u0131n aralar\u0131ndaki ihtilaf\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcme kavu\u015fturan\u0131n Allah oldu\u011fu beyan edilmektedir. Dolay\u0131s\u0131yla \u015eari’de O olmal\u0131d\u0131r. Binaenaleyh kurallar koymak ve bir nizam tesis etmek, Rab, Veli ve Hakim olan Allah’\u0131n hakk\u0131d\u0131r. O da bu hak dolay\u0131s\u0131yla din ve \u015feriat vermi\u015ftir.<\/p>\n
\nBiz, Z\u00fcmer an: 3’de “din” kavram\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klarken bu hususu; “Bir kimseyi otorite kabul etmek suretiyle, onun yol g\u00f6stericili\u011fine uymak ve b\u00f6ylece onun emirlerine tabi olmak” \u015feklinde a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131k. \u015eayet “din” kavram\u0131n\u0131 “yol” anlam\u0131nda ele al\u0131rsak o takdirde yolu \u00e7izen ve kurallar\u0131 belirleyen zat, “Vacib-ul-\u0130taat” olur. Yani, O’nun \u00e7izdi\u011fi yola ve belirledi\u011fi kurallara uymak bir zorunluluk arzeder. Bu noktadan Allah’\u0131n g\u00f6sterdi\u011fi Kitab’\u0131n salt tebli\u011f ve tavsiye niteli\u011fi ta\u015f\u0131mad\u0131\u011f\u0131 ayr\u0131ca, O’nun \u00e7izdi\u011fi yola ve belirledi\u011fi kurallara uyman\u0131n da gerekli oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r. Bir \u015fah\u0131s s\u00f6zkonusu kurallar\u0131 inkar ederek uygulamamakta \u0131srar ederse, Allah’a isyan etmi\u015f olur.<\/p>\n
\nb) Bu din, ba\u015flang\u0131\u00e7tan bu yana ayn\u0131d\u0131r ve hi\u00e7bir zaman farkl\u0131 ve ayr\u0131 bir “din” g\u00f6nderilmemi\u015ftir.<\/p>\n
\n“Ek\u00eem\u00fb’d-d\u00een” ifadesini \u015eah Veliyullah Dihlevi, “Dini ayakta tutun” \u015feklinde ifade etmi\u015ftir. \u015eah Refiuddin ve \u015eah Abd\u00fclkadir Dihlev\u00ee ise bu ifadeyi, “Dini ayakta tutmaya devam edin” \u015feklinde terc\u00fcme etmi\u015flerdir. \u00d6zetle peygamberlerin \u015fu iki g\u00f6rev i\u00e7in g\u00f6nderilmi\u015f olduklar\u0131n\u0131 s\u00f6yleyebiliriz. Birincisi, dinin hakim olmad\u0131\u011f\u0131 yerde dini ikame etmek, ikincisi, e\u011fer din ikame olunmu\u015fsa onu ayakta tutmaya \u00e7al\u0131\u015fmak.<\/p>\n
\nT\u00fcm sistem yine o \u015fahs\u0131n koydu\u011fu kurallar \u00e7er\u00e7evesinde i\u015flemektedir. Mahkemeler kurulmu\u015ftur. \u0130dari kurumlar onun emrine ba\u011fl\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131rlar vs. Bu ifade hi\u00e7bir surette, o \u015fahs\u0131n sadece kafas\u0131ndaki h\u00fck\u00fcmet projesinin vas\u0131flar\u0131n\u0131 tebli\u011f etti\u011fi ve halk\u0131n da onun bu d\u00fc\u015f\u00fcncelerini be\u011fendi\u011fi anlam\u0131na gelmez. Nitekim Kur’an, “Namaz\u0131 ikame edin” diye buyuruyor. Do\u011fal olarak bundan, sadece namaza \u00e7a\u011fr\u0131da bulunmak ve tebli\u011f etmek anlam\u0131 \u00e7\u0131kmaz. Bu emirle namaz\u0131n t\u00fcm \u015fartlar\u0131yla birlikte k\u0131l\u0131nmas\u0131 ve m\u00fc’minler aras\u0131nda uygulanmas\u0131 kastolunmaktad\u0131r. Yani, size verilen emirleri yerine getirin, Cuma ve cemaat namazlar\u0131n\u0131 eda edin, vaktinde ezan\u0131 okuyun, imam ve hatipler tayin etmek suretiyle halk\u0131, namaz\u0131 vaktinde ve camide k\u0131lmaya al\u0131\u015ft\u0131r\u0131n! Bu ba\u011flamda peygamberlere, dini ikame edin emrinin verilmesi, “Sizler dine g\u00f6re ya\u015fay\u0131n ve ba\u015fkalar\u0131na da sadece dini hak kabul etmelerini s\u00f6ylemekle yetinin” \u015feklinde anlaman\u0131n yanl\u0131\u015f olaca\u011f\u0131 a\u015fikard\u0131r. As\u0131l kastolunan husus \u015fudur: “Hak dini hak kabul ettikten sonra daha da ileri giderek, dinin tam anlam\u0131yla uygulanmas\u0131n\u0131 ve her i\u015fin dine g\u00f6re d\u00fczenlenmesini sa\u011flay\u0131n.” Ger\u00e7i davet ve tebli\u011f bu yolun ilk safhas\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu safha (davet ve tebli\u011f) a\u015f\u0131lmadan ikinci safhaya ge\u00e7ilmesi m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Ancak her basiret sahibinin de rahatl\u0131kla anlayabilece\u011fi gibi, dinin as\u0131l hedefi davet ve tebli\u011f de\u011fildir. As\u0131l hedef dinin ikame olunmas\u0131 ve ikame edilmi\u015fse, idamesinin sa\u011flanmas\u0131d\u0131r. Davet ve tebli\u011f sadece hedefe varabilmek i\u00e7in gerekli olan ara\u00e7lard\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla peygamberin g\u00f6revini tebli\u011fle s\u0131n\u0131rlamak yanl\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\nBu ayeti kerimeden de anla\u015f\u0131laca\u011f\u0131 \u00fczere, namaz ve zekat dinin birer c\u00fcz’\u00fcd\u00fcr. Oysa bu iki husus hakk\u0131nda muhtelif \u015feriatlarda farkl\u0131 h\u00fck\u00fcmler vard\u0131r. Nitekim hi\u00e7 kimse \u00f6nceki \u015feriatlarda namaz\u0131n \u015fartlar\u0131n\u0131n, (rekat, k\u0131ble, vakit vs.) ayn\u0131 oldu\u011funu \u00f6ne s\u00fcremez. Ayr\u0131ca zekat\u0131n nisap miktar\u0131 da ayn\u0131 de\u011fildir. Fakat bu \u015fekli farkl\u0131l\u0131klara ra\u011fmen, Allah bunlar\u0131 dinin birer c\u00fcz’\u00fc olarak nitelemi\u015ftir.<\/p>\n
\nBu ayetten burada zikredilen t\u00fcm \u015fer’\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin dinin bir c\u00fcz’\u00fc oldu\u011fu anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.
\n“Kendilerine kitab verilenlerden, Allah’a ve ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmayan, Allah’\u0131n ve Rasul\u00fc’n\u00fcn haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 haram saymayan ve hak dinini din edinmeyen kimselerle, boyun e\u011ferek elleriyle cizye verecekleri zamana kadar sava\u015f\u0131n.” (Tevbe: 29)<\/p>\n
\nYukar\u0131da zikretti\u011fimiz \u00f6rnekler, \u015feriat emirlerinin de dine dahil oldu\u011funu g\u00f6stermektedir. Bunun yan\u0131s\u0131ra, Allah, baz\u0131 su\u00e7lar\u0131 i\u015fleyen kimselere (\u00d6rne\u011fin, zina, riba, bir m\u00fcmini \u00f6ld\u00fcrmek, yetimlerin mallar\u0131n\u0131 yemek, haks\u0131zca ba\u015fkalar\u0131n\u0131n mallar\u0131na el koymak, e\u015fcinsellik, al\u0131\u015f veri\u015fte tart\u0131y\u0131 eksik tutmak vb.) azap va’d etmektedir. Bu c\u00fcr\u00fcmleri \u00f6nlemek elbette dinin fonksiyonlar\u0131 aras\u0131ndad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc “din”, e\u011fer insanlar\u0131 cehennem azab\u0131ndan korumak i\u00e7in gelmemi\u015fse ni\u00e7in gelmi\u015ftir? \u015eeriat\u0131n kurallar\u0131 bizzat dinin kendisidir ve bu kurallar\u0131 \u00e7i\u011fneyenlere cehennemin sonsuz ate\u015fi va’d edilmi\u015ftir. S\u00f6zgelimi, Kur’an’da miras h\u00fck\u00fcmleri beyan olunduktan hemen sonra \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur: “Kim de Allah’a ve O’nun el\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O’nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r.” (Nisa: 14) \u0130\u015fte bu \u015fekilde \u015fiddetle haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f su\u00e7lar\u0131n (\u00d6rne\u011fin, anne, k\u0131zkarde\u015fle evlenmek, i\u00e7ki, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, kumar, yalan yere \u015fahitlik yapmak) irtikab edilmesini engellemek, dini ikame etmenin bir c\u00fcz’\u00fcd\u00fcr. \u015eayet bunlar “din”e \u015famil k\u0131l\u0131nmaz ise, (neuzubillah) Allah, kendilerine, yap\u0131lmas\u0131 zorunlu olmayan gereksiz emirler vermi\u015f olur. Ayr\u0131ca, Allah birtak\u0131m ibadetleri (oru\u00e7, hac vs.) farz k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u015eimdi biz s\u00f6zkonusu bahaneleri \u00f6ne s\u00fcrerek oru\u00e7 ibadetini “din”in d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131karamay\u0131z. Veya “hacc” sadece Hz. \u0130brahim (a.s) ve o\u011flu i\u00e7in farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r diyerek, hacc\u0131 ifa etmekten ka\u00e7\u0131namay\u0131z. “Biz herkese bir din ve yol k\u0131ld\u0131k” ayetini yanl\u0131\u015f yorumlayan kimseler: “\u015eeriatlar her \u00fcmmet i\u00e7in ayr\u0131d\u0131r ve farkl\u0131 \u015feriatlar dolay\u0131s\u0131yla, peygamberler sadece dini ikame etmekle g\u00f6revlidirler, \u015feriatlar\u0131 de\u011fil.” demektedirler. Oysa ayeti kerime bu d\u00fc\u015f\u00fcncenin tam aksini do\u011frulamaktad\u0131r. Nitekim Maide Suresi’nin 41. ayetinden 50. ayete kadar ki b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc siyak ve sibak b\u00fct\u00fcnl\u00fc\u011f\u00fc i\u00e7inde dikkatle m\u00fctal\u00e2a edersek, her peygambere din ve \u015feriat verilmi\u015f oldu\u011funu, dolay\u0131s\u0131yla onlar\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde din ve \u015feriat\u0131 ikame etmekle m\u00fckellef olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. \u015eimdi Hz. Peygamber’in (s.a) N\u00fcb\u00fcvvet d\u00f6nemi oldu\u011fundan dolay\u0131, \u015eeriat\u0131 Muhammediye dinin bir c\u00fcz’\u00fc olarak ikame edilmek durumundad\u0131r. Bu \u015feriat ile di\u011fer \u015feriat aras\u0131nda ihtilaflar varm\u0131\u015f gibi g\u00f6r\u00fcn\u00fcyorsa da, asl\u0131nda b\u00f6yle bir ihtilaf ve \u00e7eli\u015fki yoktur. Nitekim “ihtilaflar” mahiyet itibar\u0131yla c\u00fcz\u00eedir ve “zaman” unsuru dolay\u0131s\u0131yla sadece farkl\u0131 emirler s\u00f6zkonusudur. S\u00f6zgelimi namaz ve oru\u00e7 her dinde farz k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r ama k\u0131ble t\u00fcm \u015feriatlarda ayn\u0131 de\u011fildir.<\/p>\n
\nBu kitabta zekat\u0131n toplanmas\u0131 ve da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131 hususunda emir verildi\u011finden, bunun ard\u0131nda bir g\u00fcc\u00fcn olmas\u0131 gerekti\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r.
\nBu kitabta zekat\u0131n toplanmas\u0131 ve da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131 ile ilgili emir verilmi\u015ftir. Kanunlara g\u00f6re zekat\u0131n toplanarak hak sahiplerine da\u011f\u0131t\u0131lmas\u0131n\u0131n bir g\u00fcc\u00fc gerekli k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a bellidir. (Bkz. Tevbe: 60 ve 103)<\/p>\n
\nDolay\u0131s\u0131yla Kur’an, kendisine inananlar\u0131n, kafirlerin polis ve askerlerinin bask\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015fayacaklar\u0131n\u0131 ve onlar\u0131n yarg\u0131 organlar\u0131na ba\u015f vuracaklar\u0131n\u0131 tasavvur dahi etmez. Kur’an, kafirlere kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131lmas\u0131n\u0131 emretmi\u015f (Bkz. Bakara: 190 ve 216) ; m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, kafirlerin askerleri olmalar\u0131n\u0131 ve onlar\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini uygulamalar\u0131n\u0131 emretmemi\u015ftir. Yine Kur’an, Ehl-i Kitab’tan cizye al\u0131nmas\u0131n\u0131 emrederken, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Ehl-i Kitab’dan cizye toplayarak onlar\u0131n emniyet i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131 sa\u011flamalar\u0131n\u0131 ve b\u00f6ylelikle y\u00f6neten olmalar\u0131n\u0131 ister, y\u00f6netilen de\u011fil. Bu t\u00fcr emirler sadece Medine’de nazil olan surelerde de\u011fil, Mekke’de nazil olan surelerde de verilmi\u015ftir. Dolay\u0131s\u0131yla Kur’an da, ba\u015flang\u0131c\u0131ndan beri m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 bir z\u0131mm\u00ee ve y\u00f6netilen olarak de\u011fil (reaya) , aksine iktidar sahibi kimseler olarak haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131r. Bkz. \u0130sra an: 89-99-101, Kasas an: 104-105, Rum an: 1-3, Saffat: 171-179 ve an: 93-94, Sad: 11, Giri\u015f b\u00f6l\u00fcm\u00fc ve an: 12.<\/p>\n