B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n Hamd; yaratan, yoktan var eden, yaratt\u0131klar\u0131n\u0131 emsalsiz bir \u015fekilde var edip onlara \u015fekil veren yegane hakimiyetin sahibi Aziz Cebbar olan Allah (cc)\u2019a mahsustur.<\/p>\n Salat ve selam; Allah Rasulu (sas)\u2019e O (sav)\u2019nun tertemiz ehli beytine sahabesine ve t\u00fcm m\u00fcminlerin \u00fczerine olsun.<\/p>\n Ge\u00e7en yaz\u0131m\u0131zda tefekk\u00fcrdeki kusurlardan bahsetmeye \u00e7al\u0131\u015fm\u0131\u015ft\u0131k. Al-i \u0130mran Suresi 190-194 ve Bakara Suresi 185 Ayetlerinin g\u00f6lgesinde meseleyi de\u011ferlendirmeye \u00e7al\u0131\u015ft\u0131k. \u015eimdi bu iki ayet aras\u0131ndaki fark\u0131n inceli\u011finden tefekk\u00fcr\u00fcm\u00fczdeki kusurumuzu tespit edece\u011fiz \u0130n\u015faAllah. Sizleri Fahreddin er-Razi\u2019nin (rha) \u015fu tespitleri ile ba\u015fba\u015fa b\u0131rak\u0131yorum.<\/p>\n Bakara S\u00fcresindeki Benzer \u00c2yetle Mukayese<\/strong><\/p>\n \u201cBil ki Allahu Te\u00e2la, bu \u00e2yeti(Al-i \u0130mran 190-194) Bakara suresinde zikretti\u011fi gibi, burada da zikretmi\u015f, Bakara suresinde “Akleden bir kavim i\u00e7in \u00e2yetler vard\u0131r” \u00a0buyru\u011fu ile; bu surede ise “Temiz ak\u0131l sahipleri i\u00e7in elbette \u00e2yetler vard\u0131r” ifadesi ite bitirmi\u015ftir. Hak Te\u00e2l\u00e2, Bakara s\u00fbresinde bu \u00fc\u00e7 delilin yan\u0131 s\u0131ra toplam\u0131 sekize varan be\u015f delil daha zikretmi\u015ftir. Burada ise \u015fu \u00fc\u00e7 delili zikretmekle yetinmi\u015ftir ki bunlar g\u00f6kler, yer ve gece ile g\u00fcnd\u00fczd\u00fcr. Buna g\u00f6re \u00fc\u00e7 soru vard\u0131r:<\/p>\n Birinci soru: \u0130ki s\u00fbrede ayn\u0131 \u00e2yeti ayn\u0131 l\u00e2f\u0131zla tekrar etmenin faydas\u0131 nedir? Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in s\u0131rlar\u0131n\u0131 en iyi bilen Allah’t\u0131r. Fakat ben derim ki: Basiret g\u00f6z\u00fcn\u00fcn siyah\u0131, g\u00f6z\u00fcn siyah\u0131 gibidir. G\u00f6z\u00fcn siyah\u0131, bir anda iki ayr\u0131 \u015feye bakamay\u0131p, g\u00f6zbebe\u011fi ancak tek \u015feye y\u00f6neldi\u011finde, o esnada onu ba\u015fka bir \u015feye do\u011fru da \u00e7evirmek imkans\u0131z oldu\u011fu gibi, insan basiret g\u00f6z\u00fcn\u00fcn g\u00f6zbebe\u011fi olan akl\u0131n\u0131, akledilecek bir \u015feyi d\u00fc\u015f\u00fcnmeye y\u00f6neltti\u011finde, o esnada o kimsenin, basiret g\u00f6z\u00fcn\u00fcn g\u00f6zbebe\u011fi olan akl\u0131n\u0131 akledilebilecek ba\u015fka bir \u015feye do\u011fru da \u00e7evirmesi imkans\u0131zd\u0131r. \u0130\u015fte buna g\u00f6re ak\u0131l, akledilebilecek farkl\u0131 \u015feylerle ne kadar me\u015fgul olursa, o \u015feyleri kavramaktan mahrum olu\u015fu o nisbette \u00e7ok olur. <\/strong>\u0130\u015fte bundan dolay\u0131, Allah yoluna girmi\u015f kimsenin, i\u015fin ba\u015f\u0131nda mutlaka delilleri \u00e7o\u011faltmas\u0131 gerekir. Fakat kalbi marifetullah nuru ile nurland\u0131\u011f\u0131nda, o delillerle u\u011fra\u015fmas\u0131, kalbinin marifetullaha garkolmas\u0131na \u00e2deta bir perde olur. Binaenaleyh Allah yoluna giren insan, i\u015fin ba\u015f\u0131nda delillerin \u00e7o\u011falt\u0131lmas\u0131n\u0131 ister. Marifetullah nuru onun kalbine d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fc zaman, delilleri azaltmadan yana olur. \u00d6yle ki kalbinin Allah’tan ba\u015fka bir \u015feyle u\u011fra\u015fmas\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc meydana gelen zulmetler (karanl\u0131klar) yok olup gidince, orada marifetullah’\u0131n nurlar\u0131 m\u00fckemmel olarak tecelli etmi\u015f olur. \u0130\u015fte Cen\u00e2b-\u0131 Hak bu hususa \u201cHaydi pabu\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00e7\u0131kar. \u00c7\u00fcnk\u00fc sen mukaddes Tuv\u00e2 v\u00e2disindesin\u201d (Tah\u00e2, 12) buyru\u011fu ile i\u015faret etmi\u015ftir. Buradaki pabu\u00e7lar akl\u0131n, kendileri sayesinde marifetullaha ula\u015fabildikleri bir \u00e7ift mukaddime demektir. Ak\u0131l, marifetullaha ula\u015f\u0131nca onlar\u0131 \u00e7\u0131karmas\u0131 emredilir ve sanki ona “Sen, iki aya\u011f\u0131n\u0131 vahdaniyyetin kutsiyyet vadisine basmak istiyorsun. O halde art\u0131k delillerle u\u011fra\u015fmay\u0131 b\u0131rak” denilir.<\/p>\n Sen bu prensibi iyice anlad\u0131\u011f\u0131n zaman, bil ki Cen\u00e2b-\u0131 Hak, Bakara suresinde sekiz \u00e7e\u015fit delil zikretmi\u015f, bu s\u00fbrede ise onlardan sadece \u00fc\u00e7\u00fcn\u00fc getirmi\u015ftir. Bu, \u015funa dikkat \u00e7ekmek i\u00e7indir: Arif, arif olduktan sonra medlul\u00fcn (delillerin g\u00f6sterdi\u011fi varl\u0131\u011f\u0131n) bilgisine iyice dalmak i\u00e7in, delillere daha az iltifat etmesi gerekir. Bin\u00e2enaleyh i\u015fte bu s\u00fbrede \u00fc\u00e7 delilin zikredilip, di\u011ferlerinin zikredilmemesinin maksad\u0131, biraz \u00f6nce s\u00f6yledi\u011fimiz hususa dikkat \u00e7ekmektir. Sonra Cen\u00e2b-\u0131 Hak bu \u00e2yette, semavi delilleri zikretmi\u015f, arz\u0131 (yery\u00fcz\u00fcne \u00e2it) olan di\u011fer be\u015f delili getirmemi\u015ftir. Zira semav\u00ee dediler daha g\u00fc\u00e7l\u00fc, daha a\u00e7\u0131k, onlardaki dikkat \u00e7ekici durumlar daha \u00e7ok ve kalbin o delillerden Allah’\u0131n azamet ve kibriyas\u0131na ge\u00e7i\u015fi daha kuvvetlidir. Hak Te\u00e2l\u00e2, Bakara s\u00fcresindeki \u00e2yetini, ‘akleden bir topluluk i\u00e7in,,”; buradaki \u00e2yetini ise “temiz ak\u0131l sahipleri i\u00e7in…” if\u00e2deleri ile bitirmi\u015ftir. Zira akl\u0131n bir zahir\u00ee, bir de l\u00fcbb\u00fc (\u00f6z\u00fc) vard\u0131r. \u0130\u015fin ba\u015f\u0131nda ona ak\u0131l denir. Hali m\u00fckemmelle\u015fti\u011finde ona “l\u00fcb” denir. Bu da s\u00f6yledi\u011fimiz hususu kuvvetlendirir. \u0130\u015fte kalbime do\u011fan ve akl\u0131ma gelen manalar bunlard\u0131r. Allah, azim, ker\u00eem ve hak\u00eem olan kel\u00e2m\u0131 Kur’\u00e2n’\u0131n\u0131n s\u0131rlar\u0131n\u0131 en iyi bilendir.\u201d[1]<\/a><\/p>\n AKIL SAH\u0130PLER\u0130 \u0130LE TEM\u0130Z AKIL SAH\u0130PLER\u0130 ARASINDAK\u0130 FARK <\/strong><\/p>\n \u201cLubb: Her \u015feyin se\u00e7kin ve saf olan \u00f6z\u00fcd\u00fcr. Akl\u0131 selim kelimesinin bir y\u00f6n\u00fcyle kar\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 saf ve d\u00fcz\u00fclm\u00fc\u015f akla da bunun i\u00e7in lubb denmi\u015ftir. Buna g\u00f6re her lubb ak\u0131ld\u0131r ama her ak\u0131l lubb de\u011fildir.<\/p>\n Ak\u0131l nelerden s\u00fcz\u00fclm\u00fc\u015f olursa lubb olur? Ra\u011f\u0131b el isfehaniye g\u00f6re \u015faibelerden.<\/strong> Yani onun saf ak\u0131l olmas\u0131na engel olan katk\u0131 maddeleri ne ise onlardan Akl\u0131n hakikati bulma \u00f6zelli\u011fini zedeleyen durumlar \u015faibelerdir. (Teknoloji, sebepler vs<\/p>\n Dikkat \u00e7eken husus; <\/strong>bu kelimenin Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de lubb diye tekil olarak hi\u00e7 zikredilmemi\u015f olmas\u0131d\u0131r. Tek ba\u015f\u0131na bir ki\u015finin akl\u0131 b\u00f6yle bir ak\u0131l olamaz., \u00e7\u00fcnk\u00fc tek ak\u0131l s\u00fcbjektif\/zati duygulardan yeterince ar\u0131namaz. Ancak birden \u00e7ok saf ak\u0131l bir araya gelirse ulul elbab olu\u015fur. Bu sebeple Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de tefekk\u00fcr ve derin anlay\u0131\u015f\u0131 gerektiren meselelerin zikredildi\u011fi yerde \u00e7o\u011ful ifade kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n Tezekk\u00fcr, tedebb\u00fcr, tefekk\u00fcr ve itibar, yani k\u0131yaslay\u0131p ders \u00e7\u0131karma gibi \u00f6zelliklerin daha \u00e7ok kevni ayetlerin anla\u015f\u0131lmas\u0131nda zikredilmi\u015f olmas\u0131 dikkat \u00e7ekicidir. Demek ki, tabiat\u0131 tan\u0131mayan ondaki ayetleri bilip okuyamayan birisi salt cenneti ve cehennemi d\u00fc\u015f\u00fcnmekle ulul elbabtan olamaz. Mesela derini dakik ve detayl\u0131 bir tefekk\u00fcr\u00fc sa\u011flayamam\u0131\u015f olan birisi k\u0131sas\u0131n hayat oldu\u011funu, \u00f6ld\u00fcrmek i\u00e7in de\u011fil ya\u015fatmak i\u00e7in kondu\u011funu anlayamaz, y\u00fczeysel ve anl\u0131k bir bak\u0131\u015fla onun bir cinayet oldu\u011funu s\u00f6yler. B\u00f6yle olunca da katliamlar devam eder. Onun i\u00e7in k\u0131sas ayetinde bunun ancak ulul elbab d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp ders \u00e7\u0131karabilir buyrulmu\u015ftur.<\/p>\n K\u0131s\u0131tlaman\u0131n ebedi bir mutluluk i\u00e7in oldu\u011funu anlayamayan basit istekler i\u00e7erisine g\u00f6m\u00fcl\u00fcr.<\/p>\n Bu on alt\u0131 yerde ulul elbab\u0131n ortak \u00f6zelli\u011fi takva, tezekk\u00fcr, tedebb\u00fcr, tefekk\u00fcr, itibar ve geceleri de\u011ferlendirecek kadar Allah (cc)\u2019a candan ba\u011fl\u0131l\u0131kt\u0131r, takvad\u0131r. Demek bunlar\u0131n hepsi ancak b\u00f6yle s\u00fczme bir ak\u0131llar toplulu\u011fu ile olu\u015fabilir.\u201d<\/p>\n Evet g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc \u00fczere tefekk\u00fcrdeki kusurumuzun ba\u015f\u0131nda kainattaki delillere odaklanmaktan bir di\u011fer y\u00f6n\u00fcn\u00fc g\u00f6rmeme gibi bir durum gelmektedir. E\u011fer kainata sadece Allah (cc)\u2019\u0131n varl\u0131\u011f\u0131na ve birli\u011fine delil bulmak i\u00e7in bakarsak verdi\u011fi di\u011fer mesajlar\u0131n tamam\u0131n\u0131 g\u00f6remeyece\u011fiz. Bu da bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131z halde etkilenmemeye dolay\u0131s\u0131yla temiz ak\u0131l sahibi olma vasf\u0131na sahip olamamaya neden olacakt\u0131r. Ge\u00e7en yaz\u0131m\u0131zda da dedi\u011fimiz gibi kainat ilk olarak ki\u015fiye iman ad\u0131m\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. E\u011fer bu basamakta kal\u0131rsak boyun e\u011fme, teslimiyet g\u00f6sterme, ha\u015fyet gibi bir \u00e7ok haslet i\u00e7in att\u0131raca\u011f\u0131 basamaklar\u0131 ka\u00e7\u0131raca\u011f\u0131z. Salih amellerde dirayetin, nafilelerde s\u00fcreklili\u011fin, ahireti d\u00fc\u015f\u00fcnmede etkilenmenin olmamas\u0131n\u0131n sebebi belki de budur. Kainattaki bak\u0131\u015flar\u0131m\u0131zda kusur varsa bunlar\u0131n ya\u015fanmas\u0131 normaldir. O tetikleyici unsuru, \u00fcrperti verici esintiyi, eminlik veren sahneyi kainat arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile elde edebiliriz. \u0130\u015fte bunlar i\u00e7in de bakmal\u0131y\u0131z kainata\u2026<\/p>\n
\n\u0130kinci soru: Allah Te\u00e2l\u00e2, ni\u00e7in bu s\u00fbrede \u00fc\u00e7 delili zikretmekle yetinmi\u015f, di\u011fer be\u015f delili getirmemi\u015ftir?
\n\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc soru: Cen\u00e2b-\u0131 Hak, ni\u00e7in orada, “akleden bir kavim \u0130\u00e7in..” buyurmu\u015f, burada da “temiz ak\u0131l sahipleri i\u00e7in…” buyurmu\u015ftur.<\/p>\n