B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

78- Dedi ki: “\u0130\u015fte bu, benimle senin aranda ayr\u0131lma (zaman\u0131) m\u0131z. Sana, \u00fczerinde sab\u0131r g\u00f6stermeye g\u00fc\u00e7 yetiremeyece\u011fin bir yorumu haber verece\u011fim.”<\/strong>
\n79- “Gemi, denizde \u00e7al\u0131\u015fan yoksullar\u0131nd\u0131, onu kusurlu yapmak istedim, (\u00e7\u00fcnk\u00fc) ilerilerinde, her gemiyi zorbal\u0131kla ele ge\u00e7iren bir kral vard\u0131.”<\/strong>
\n80- \u00c7ocu\u011fa gelince, onun anne ve babas\u0131 m\u00fc’min kimselerdi. Bundan dolay\u0131, onun kendilerine azg\u0131nl\u0131k ve k\u00fcf\u00fcr zorunu kullanmas\u0131ndan endi\u015fe edip-korktuk.”<\/strong>
\n81- B\u00f6ylece, onlara Rablerinin ondan temiz olmak bak\u0131m\u0131ndan daha hay\u0131rl\u0131s\u0131, merhamet bak\u0131m\u0131ndan da daha yak\u0131n olan\u0131n\u0131 vermesini diledik.”<\/strong>
\n82- “Duvar ise, \u015fehirde iki \u00f6ks\u00fcz \u00e7ocu\u011fundu, alt\u0131nda onlara ait bir define vard\u0131; babalar\u0131 salih biriydi. Rabbin diledi ki, onlar erginlik \u00e7a\u011f\u0131na eri\u015fsinler ve kendi definelerini \u00e7\u0131kars\u0131nlar; (bu,) Rabbinden bir rahmettir. Bunlar\u0131 ben, kendi i\u015fim (\u00f6zel g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcm) olarak yapmad\u0131m. \u0130\u015fte, senin onlara kar\u015f\u0131 sab\u0131r g\u00f6stermeye g\u00fc\u00e7 yetiremedi\u011fin \u015feylerin yorumu.”(60)<\/strong>
\n83- Sana (Ey Muhammed,) Zu’l Karneyn(61) hakk\u0131nda sorarlar. De ki: “Size, ondan da, ‘\u00f6\u011f\u00fct ve hat\u0131rlatma olarak’ (baz\u0131 bilgiler) verece\u011fim.(62)<\/strong><\/p>\n

A\u00c7IKLAMA<\/strong><\/p>\n

60. Bu k\u0131ssa ile ilgili olarak cevapland\u0131r\u0131lmas\u0131 gereken \u00e7ok zor bir soru ortaya \u00e7\u0131kar: H\u0131z\u0131r taraf\u0131ndan yap\u0131lan i\u015flerin iki tanesi insan\u0131n yarat\u0131l\u0131\u015f\u0131ndan beri var olan kanunlara apa\u00e7\u0131k ayk\u0131r\u0131d\u0131r. Hi\u00e7bir kanun bir kimseye ba\u015fka bir kimsenin mal\u0131n\u0131 tahrip etme ve su\u00e7suz bir insan\u0131 \u00f6ld\u00fcrme izni ve yetkisi vermez. O denli ki bir kimse ilham yoluyla baz\u0131 korsanlar\u0131n belli bir gemiyi basacaklar\u0131n\u0131 ve belli bir \u00e7ocu\u011fun isyankar ve kafir olaca\u011f\u0131n\u0131 bilse o zaman bile Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilen hi\u00e7bir kanun insana ilham\u0131 nedeniyle gemide bir delik a\u00e7ma ve masum bir \u00e7ocu\u011fu \u00f6ld\u00fcrme izni vermez. Buna cevap olarak birisi H\u0131z\u0131r’\u0131n bu iki i\u015fi Allah’\u0131n emri ile yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyecek olsa, bu bizim sorunumuzu \u00e7\u00f6zmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc soru: “H\u0131z\u0131r bu i\u015fleri kimin emri ile yapt\u0131?” de\u011fil, “Bu emirlerin \u00f6zelli\u011fi ne idi” sorusudur. Bu \u00f6nemlidir, \u00e7\u00fcnk\u00fc H\u0131z\u0131r bunlar\u0131 “ilahi emir” do\u011frultusunda yapm\u0131\u015ft\u0131r. H\u0131z\u0131r’\u0131n kendisi de bu i\u015fleri kendi yetkisi ile yapmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, bilakis Allah’\u0131n rahmetiyle hareket etti\u011fini s\u00f6ylemektedir. Allah da bunu \u015fu s\u00f6zlerle tasdik etmektedir: “Biz ona kat\u0131m\u0131zdan bir ilim \u00f6\u011frettik.” Bu nedenle bu i\u015flerin Allah’\u0131n emri ile yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131ndan hi\u00e7 \u015f\u00fcphe yoktur. Fakat emrin niteli\u011fi ve \u00f6zelli\u011fi ile ilgili soru h\u00e2l\u00e2 ortada durmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu emirler, hi\u00e7bir ilahi kanun taraf\u0131ndan izin verilmedi\u011fi i\u00e7in me\u015fru de\u011fildir. Ve Kur’an da su\u00e7lu oldu\u011funa bir delil olmaks\u0131z\u0131n bir kimsenin ba\u015fka birisini \u00f6ld\u00fcrmesine izin vermez. Bu nedenle bu emirlerin de bir kimsenin zengin, di\u011ferinin fakir ve bir kimsenin hasta, di\u011ferinin de hasta iken iyile\u015fmesine neden olan Allah’\u0131n emirleri ile ayn\u0131 grupta oldu\u011funu kabul etmek zorunday\u0131z. E\u011fer H\u0131z\u0131r’a verilen emirler bu t\u00fcr emirler idiyse, H\u0131z\u0131r’\u0131n insanlar i\u00e7in konulan ilahi kanunlarla s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan bir melek (veya Allah’\u0131n yarat\u0131klar\u0131ndan ba\u015fka biri) oldu\u011fu sonucuna var\u0131labilir.
\n\u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fer’\u00ee y\u00f6n\u00fc olmayan bu t\u00fcr emirler ancak meleklere verilebilir. Bunun nedeni haram ve hel\u00e2l sorununun onlar i\u00e7in s\u00f6z konusu olmamas\u0131d\u0131r; onlar hi\u00e7bir ki\u015fisel g\u00fcce sahip olmaks\u0131z\u0131n Allah’\u0131n emirlerine itaat ederler. Onlar\u0131n aksine bir insan, i\u015fledi\u011fi amel ilahi kanuna ayk\u0131r\u0131 ise, bunu ilham sonucu veya i\u00e7g\u00fcd\u00fclerle istemeyerek i\u015flemi\u015f de olsa g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc insan, insan olmas\u0131 m\u00fcnasebetiyle ilahi kanuna uymak zorundad\u0131r. Ve ilahi kanunda, bir kimsenin ilham yoluyla bir emir ald\u0131\u011f\u0131 veya kendisine gizlice yasak bir i\u015fin hikmeti bildirildi\u011fi i\u00e7in yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015fin hel\u00e2l say\u0131labilece\u011fi bir bo\u015fluk yoktur.
\nYukar\u0131da de\u011findi\u011fimiz ilke f\u0131k\u0131h alimleri ve sufi liderler taraf\u0131ndan tart\u0131\u015fmas\u0131z kabul edilmi\u015ftir. Allame Al\u00fbs\u00ee bu konuda Abd\u00fc’l Vehhab \u015ei’r\u00e2n\u00ee, Muhiddin ibn A’rabi, M\u00fcceddid Elfi Sani, \u015eeyh Abd\u00fclkadir Geylani, C\u00fcneyd Ba\u011fdadi, S\u0131rr\u0131 Sekati, Ebu’l Huseyn en-Nuri, Ebu Said el-Harr\u00e2z, Ahmed \u00fcd-Dineveri ve \u0130mam Gazzali’nin bir\u00e7ok s\u00f6z\u00fcn\u00fc ayr\u0131nt\u0131s\u0131yla nakletmi\u015ftir. Onlara g\u00f6re, bir sufi i\u00e7in bile kendine gelen bir ilhama uyarak kanunun ilkelerine ters d\u00fc\u015fen bir\u015fey yapmak do\u011fru de\u011fildir. (Ruhu’l Meani cild: XVI, s 16-18) . \u0130\u015fte bu nedenle biz H\u0131z\u0131r’\u0131n bir melek veya insan\u0131 s\u0131n\u0131rlayan kanunlardan azade ba\u015fka bir yarat\u0131k olmas\u0131 gerekti\u011fi sonucuna vard\u0131k. \u00c7\u00fcnk\u00fc o, yukar\u0131da an\u0131lan form\u00fcl\u00fcn tek istisnas\u0131 olamaz, bu y\u00fczden ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olarak onun, insanlar i\u00e7in \u00f6nceden belirlenen ilahi kanuna g\u00f6re de\u011fil, Allah’\u0131n dile\u011fi do\u011frultusunda hareket eden Allah’\u0131n kullar\u0131ndan biri oldu\u011fu sonucuna var\u0131yoruz.
\nE\u011fer Kur’an Hz. Musa’n\u0131n (a.s) e\u011fitilmek \u00fczere g\u00f6nderildi\u011fi “kul”un bir insan oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015f olsayd\u0131, o zaman H\u0131z\u0131r’\u0131n insan oldu\u011funu kabul edecektik. Fakat Kur’an a\u00e7\u0131k\u00e7a onun bir insan oldu\u011funu s\u00f6ylemez, aksine “kullar\u0131m\u0131zdan biri” oldu\u011funu s\u00f6yler, bu da onun insan oldu\u011funu g\u00f6stermez. Kur’an’da bu kelime (kul) \u00e7e\u015fitli yerlerde melekler i\u00e7in kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bkz. Enbiya: 26, Zuhruf: 19. Bunun yan\u0131s\u0131ra Hz. H\u0131z\u0131r’\u0131n insan oldu\u011funa i\u015faret eden hi\u00e7bir hadis yoktur. Hz. Peygamber’den (s.a) Said ibn C\u00fcbeyr, \u0130bn Abbas ve \u0130bn Ka’b kanal\u0131yla rivayet edilen sahih bir hadisde “Racul” kelimesi, genelde insanlar i\u00e7in kullan\u0131lmas\u0131na ra\u011fmen, H\u0131z\u0131r (a.s) i\u00e7in kullan\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r ve sadece insanlar i\u00e7in kullan\u0131lmayaca\u011f\u0131 a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. Kur’an’da bu kelimeyi Cin Suresi alt\u0131nc\u0131 ayette cinler i\u00e7in kullanm\u0131\u015ft\u0131r. \u015eu da bir ger\u00e7ektir ki bir melek, bir cin veya g\u00f6r\u00fcnmeyen bir varl\u0131k insanlar\u0131n yan\u0131na geldi\u011finde, insan \u015feklinde g\u00f6r\u00fcn\u00fcr. Ve bu \u015fekil i\u00e7inde aynen Meryem’e gelen insan k\u0131l\u0131\u011f\u0131ndaki melek gibi be\u015fer ad\u0131n\u0131 al\u0131r. (Meryem 17) O halde yukar\u0131da zikredilen hadiste Peygamber (s.a) taraf\u0131ndan H\u0131z\u0131r i\u00e7in kullan\u0131lan “Racul” kelimesi, onun mutlaka insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelmez.
\nBu nedenle yukar\u0131daki tart\u0131\u015fman\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda, H\u0131z\u0131r’\u0131n, bir melek oldu\u011fu veya insanlar i\u00e7in belirlenen s\u0131n\u0131rlarla ba\u011f\u0131ml\u0131 olmayan ba\u015fka bir yarat\u0131k oldu\u011fu sonucuna varabiliriz. \u0130bn Kesir’in tefsirinde Maverdi’den rivayet edildi\u011fine g\u00f6re, baz\u0131 eski m\u00fcfessirler ve Kur’an alimleri de bu g\u00f6r\u00fc\u015ftedirler.
\n61. Ayetin ba\u015f\u0131ndaki (ve) ba\u011flac\u0131, bu k\u0131ssay\u0131 H\u0131z\u0131r k\u0131ssas\u0131na ba\u011flamaktad\u0131r. O halde bu, daha \u00f6nce anlat\u0131lan “Ma\u011farada Uyuyanlar” ve “Musa ile H\u0131z\u0131r” k\u0131ssalar\u0131n\u0131n da Mekke’li m\u00fc\u015friklerin Ehl-i Kitab’a dan\u0131\u015ft\u0131ktan sonra Hz. Muhammed’in (s.a) Peygamberli\u011fini s\u0131namak i\u00e7in sorduklar\u0131 sorulara bir cevap olarak anlat\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 ispatlamaktad\u0131r.
\n62. Z\u00fcl’l-Karneyn’in kim oldu\u011funu belirlemek, ilk d\u00f6nemlerden beri tart\u0131\u015fmal\u0131 bir konu olagelmi\u015ftir. M\u00fcfessirlerin \u00e7o\u011fu onun B\u00fcy\u00fck \u0130skender oldu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcndedirler, fakat Kur’an’da anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle Z\u00fc’l-Karneyn’in \u00f6zellikleri ona uymamaktad\u0131r. \u015eimdi ise m\u00fcfessirler onun eski \u0130ran \u0130mparatoru Kisra Haris (H\u00fcsrev veya Sayr\u0131s) oldu\u011funa inanma e\u011filimindedirler. Biz de onun b\u00fcy\u00fck bir ihtimalle Kisra oldu\u011fu g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fc kabul ediyoruz, fakat bu g\u00fcne kadar g\u00fcn \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131na \u00e7\u0131kan tarihi ger\u00e7ekler b\u00f6yle bir iddiay\u0131 desteklemekten uzakt\u0131r.
\n\u015eimdi de Z\u00fc’l-Karneyn’in Kur’an’da anlat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle \u00f6zelliklerine bir g\u00f6z atal\u0131m: 1) Z\u00fc’l-Karneyn (iki boynuzlu) ad\u0131 Yahudiler taraf\u0131ndan \u00e7ok iyi biliniyor olmal\u0131, \u00e7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n teklifi \u00fczerine Mekke’li m\u00fc\u015frikler bu soruyu Peygamber’e (s.a) y\u00f6nelttiler. Bu nedenle “\u0130ki Boynuzlu” diye bilinen \u015fahs\u0131n kim oldu\u011funu veya “\u0130ki Boynuzlu” diye bilinen krall\u0131\u011f\u0131n hangi krall\u0131k oldu\u011funu \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Yahudi edebiyat\u0131ndan yararlanmal\u0131y\u0131z. 2) Z\u00fc’l-Karneyn fetihleri do\u011fudan bat\u0131ya, daha sonra da \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc bir y\u00f6ne ya kuzeye ya da g\u00fcneye yay\u0131lm\u0131\u015f b\u00fcy\u00fck bir kral ve b\u00fcy\u00fck bir fatih olmal\u0131. Kur’an’\u0131n indirilmesinden \u00f6nce b\u00f6yle b\u00fcy\u00fck fatih olan bir ka\u00e7 kral vard\u0131. Bu nedenle ara\u015ft\u0131rmam\u0131z Z\u00fc’l-Karneyn’in di\u011fer \u00f6zelliklerini bu krallardan birinde bulmak y\u00f6n\u00fcnde olmal\u0131d\u0131r. 3) Bu isim ancak krall\u0131\u011f\u0131n\u0131 Ye’cuc ve Me’cuc’un sald\u0131r\u0131s\u0131ndan korumak i\u00e7in iki da\u011f\u0131n aras\u0131na sa\u011flam bir duvar yapan bir krala verilmi\u015ftir. Bunu a\u00e7\u0131\u011fa \u00e7\u0131karabilmek i\u00e7in Ye’cuc ve Me’cuc’un kim olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmeliyiz. Ayn\u0131 zamanda b\u00f6yle bir duvar\u0131n ne zaman in\u015fa edildi\u011fini ve hangi \u00fclkenin s\u0131n\u0131rlar\u0131 i\u00e7inde oldu\u011funu da tespit etmeliyiz. 4) Yukar\u0131daki \u00f6zelliklerin yan\u0131s\u0131ra Z\u00fc’l-Karneyn Allah’a ibadet eden bir kral ve adil bir y\u00f6netici olmal\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc Kur’an her\u015feyden \u00f6nce bu \u00f6zellikleri vurgulamaktad\u0131r.
\nBu \u00f6zelliklerin ilki Kisra’ya uymaktad\u0131r, \u00e7\u00fcnk\u00fc Kitab-\u0131 Mukaddes’e g\u00f6re Daniel Peygamber, r\u00fcyas\u0131nda Medva ve Fas krall\u0131klar\u0131n\u0131 Yunanl\u0131lar\u0131n y\u00fckseli\u015finden \u00f6nce iki boynuzlu bir ko\u00e7 \u015feklinde g\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. (Daniel 8: 3, 20) . Yahudiler “\u0130ki Boynuzlu” \u015fahsa \u00e7ok sayg\u0131 duyarlar \u00e7\u00fcnk\u00fc onun sald\u0131r\u0131s\u0131yla Babil Krall\u0131\u011f\u0131 \u00e7\u00f6km\u00fc\u015f ve \u0130srailo\u011fullar\u0131 \u00f6zg\u00fcrl\u00fcklerine kavu\u015fmu\u015ftur. (Bkz. \u0130sra an: 8)
\n\u0130kinci \u00f6zellik de tamamen olmasa da k\u0131smen Kisra’ya uymaktad\u0131r. Onun fetihleri bat\u0131da Anadolu ve Suriye’ye, do\u011fuda Belh’e kadar uzanm\u0131\u015ft\u0131r, fakat onun kuzeye ve g\u00fcneye bir sefer d\u00fczenledi\u011fini g\u00f6steren hi\u00e7bir delil yoktur. Oysa Kur’an onun bu \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc seferinden a\u00e7\u0131k\u00e7a bahseder. Bununla birlikte \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc sefer tamamen konu d\u0131\u015f\u0131 de\u011fildir, \u00e7\u00fcnk\u00fc tarih Kisra’n\u0131n krall\u0131\u011f\u0131n\u0131n kuzeyde Kafkasya’ya kadar geni\u015fledi\u011fini s\u00f6yler. Ye’cuc ve Me’cuc’e gelince, onlar\u0131n eski zamanlardan beri yerle\u015fik imparatorluk ve devletlere sald\u0131r\u0131lar d\u00fczenleyen ve \u00e7e\u015fitli adlarla bilinen- Tatarlar, Mo\u011follar, Hunlar ve \u0130skitler- Orta Asya kabileleri oldu\u011fu s\u00f6ylenir. Kafkasya’n\u0131n g\u00fcney b\u00f6lgelerinde sa\u011flam siper ve duvarlar\u0131n yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 da bilinmektedir. Fakat bunlar\u0131n Kisra taraf\u0131ndan yapt\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131 tarihi olarak tespit edilmi\u015f de\u011fildir.
\nSon \u00f6zelli\u011fe gelince, Kisra eski krallar aras\u0131nda bu \u00f6zelli\u011fe sahip olabilecek tek insand\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc d\u00fc\u015fmanlar\u0131 bile onun adaletini \u00f6vmekten, kendilerini alamazlard\u0131. Kitab-\u0131 Mukaddes’in kitaplar\u0131ndan biri olan Ezra onun \u0130srailo\u011fullar\u0131n\u0131 Allah’a ibadet etti\u011fi i\u00e7in serbest b\u0131rakan ve orta\u011f\u0131 olmayan Allah’a ibadet edilmesi i\u00e7in S\u00fcleyman tap\u0131na\u011f\u0131n\u0131n tekrar in\u015fa edilmesini emreden Allah’tan korkan ve Allah’a ibadet eden bir kral oldu\u011funu s\u00f6yler.
\nYukar\u0131da belirtilen noktalar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda, Kur’an’\u0131n nazil olu\u015fundan \u00f6nce ya\u015fayan krallar i\u00e7inde sadece Kisra’n\u0131n Z\u00fc’l-Karneyn’in \u00f6zelliklerine uydu\u011funu s\u00f6yleyebiliriz. Fakat Kisra’n\u0131n Z\u00fc’l-Karneyn oldu\u011funu kesin bir \u015fekilde iddia edebilmemiz i\u00e7in daha fazla delile ihtiyac\u0131m\u0131z var. Yine de Kur’an’da anlat\u0131lan \u00f6zelliklere Kisra’dan daha fazla uyan hi\u00e7bir kral ve fatih yoktur.
\nTarihi olarak Kisra’n\u0131n M.\u00d6. 549’da tahta ge\u00e7en bir Pers Kral\u0131 oldu\u011funu s\u00f6ylememiz yeter. Tahta ge\u00e7tikten birka\u00e7 y\u0131l sonra Medyen ve Lidya krall\u0131klar\u0131n\u0131 ele ge\u00e7irdi ve M.\u00d6. 539’da Babil’i fethetti. Bundan sonra ona kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kacak hi\u00e7bir g\u00fc\u00e7l\u00fc krall\u0131k kalmam\u0131\u015ft\u0131. Kisra’n\u0131n fetihleri bir tarafta Sind ve T\u00fcrkistan’a, bir tarafta M\u0131s\u0131r ve Libya’ya, di\u011fer tarafta Trakya ve Makedonya’ya ve kuzeyde Kafkasya ve Harzem’e kadar uzanm\u0131\u015ft\u0131. Yani b\u00fct\u00fcn medeni \u00fclkeler onun y\u00f6netimi alt\u0131ndayd\u0131.<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 78- Dedi ki: “\u0130\u015fte bu, benimle senin aranda ayr\u0131lma (zaman\u0131) m\u0131z. Sana, \u00fczerinde sab\u0131r g\u00f6stermeye g\u00fc\u00e7 yetiremeyece\u011fin bir yorumu haber verece\u011fim.” 79- “Gemi, denizde \u00e7al\u0131\u015fan yoksullar\u0131nd\u0131, onu […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":13224,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n