“M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram’a yakla\u015fmas\u0131nlar.”<\/strong><\/p>\nM\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram’da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram’a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.<\/p>\n
Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada’da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be’yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.<\/p>\n
Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.<\/p>\n
Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:<\/p>\n
“E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir.”<\/strong><\/p>\nY\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; “Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.”<\/strong><\/p>\nHer\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.<\/p>\n
Kur’\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.<\/p>\n
Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur’\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur’\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.<\/p>\n
Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah’a ba\u011flanma, O’nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur’\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah’a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.<\/p>\n
\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.<\/p>\n
M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUK<\/strong><\/p>\nBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.<\/p>\n
Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada’da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.<\/p>\n
\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.<\/p>\n
Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah’\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile “cizye” verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.<\/p>\n
Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul “Dinde zorlama yoktur” <\/strong>h\u00fckm\u00fc idi. Fakat “cizye” verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.<\/p>\n\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah’\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m’\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.<\/p>\n
Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah’\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin “ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz” \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m’\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah’\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah’\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah’a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m’\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah’\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.<\/p>\n
\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.<\/p>\n
S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin “m\u00fc\u015friklik” “k\u00e2firlik” ve “e\u011friyol (bat\u0131l)” oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n “daha \u00f6nceki k\u00e2firler”in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.<\/p>\n
\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:<\/p>\n
1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah’a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar<\/p>\n
2- Her iki grup da y\u00fcce Allah’\u0131n ve Peygamber’inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.<\/p>\n
3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.<\/p>\n
4- Yahudiler “Uzeyr, Allah’\u0131n o\u011fludur” ve h\u0131ristiyanlar “\u0130sa, Allah’\u0131n o\u011fludur” diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar’la, Romal\u0131lar’la, Hindular’la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah’\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)<\/p>\n
5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa’y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah’\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah’a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ‘ m\u00fc\u015friktirler.”<\/p>\n
6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah’\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. “Y\u00fcce Allah’\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler.” (Saff, 8)<\/strong><\/p>\n7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.<\/p>\n
\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah’\u0131n dinine inanan ve O’nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur’\u00e2n’\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.<\/p>\n
Yaln\u0131z Kur’\u00e2n’\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m’\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah’\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda “m\u00fc\u015frik” ve “k\u00e2fir” olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n
\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur’an-\u0131 Kerim’in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m’a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.<\/p>\n
Mekke’de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur’an-\u0131 Kerim’den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z “fert”ler \u0130sl\u00e2m’a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m’a girdiler. \u0130sl\u00e2m’\u0131n ve Peygamberimiz’in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:<\/p>\n
“Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.<\/strong><\/p>\nBu Kur’\u00e2n onlara okundu\u011funda `O’na inand\u0131k, O Rabbi’miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k’ derler.” (Kasas, 52-53)<\/strong><\/p>\n“De ki; `Siz bu Kur’\u00e2n’a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar.<\/strong><\/p>\n“Ve `Rabbimiz’in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O’nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir’ derler.<\/strong><\/p>\nA\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur’\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)<\/strong><\/p>\n“De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur’\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131’ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez.” (Ahkaf, 10)<\/strong><\/p>\n“\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)<\/strong><\/p>\n“Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur’\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.” (En’am, 114)<\/strong><\/p>\n“Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur’an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah’a kulluk etmem, O’na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O’na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O’nad\u0131r.” (Ra’d, 36)<\/strong><\/p>\nBu olumlu kar\u015f\u0131lama ve “onaylama” tutumu Medine’deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine’de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m’\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke’deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:<\/p>\n
“Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah’a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah’\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb’leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah’\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur.” (Al-i \u0130mran, 199)<\/strong><\/p>\n“\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah’a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z’ diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah’a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.<\/strong><\/p>\nPeygamber’e indirilen Kur’\u00e2n’\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb’imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!<\/strong><\/p>\n“Rabb’imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah’a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?’<\/strong><\/p>\n“Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r.” (Maide, 82-85)<\/strong><\/p>\nFakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m’\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine’de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m’a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur’an-\u0131 Kerim’in Mekke’de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur’\u00e2n’\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:<\/p>\n
“\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah’tan korkunuz ve bana itaat ediniz.”<\/strong><\/p>\n`Allah, benim de sizin de Rabb’inizdir, o halde O’na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur’<\/strong><\/p>\nFakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!’ (Zuhruf- 63-65)<\/strong><\/p>\n“Hani onlara denmi\u015fti ki; “\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi’ deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m.”<\/strong><\/p>\nFakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.<\/strong><\/p>\nOnlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk.” (Araf 161-163)<\/strong><\/p>\n“Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)<\/strong><\/p>\nKur’an-\u0131 Kerim’in Medine’de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur’an-\u0131 Kerim’in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:<\/p>\n
“\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah’\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.<\/strong><\/p>\nOnlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda “inand\u0131k” derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman “Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah’\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?” derler.<\/strong><\/p>\n“Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.”<\/strong><\/p>\n“Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.”<\/strong><\/p>\n“Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile “Bu Allah kat\u0131ndan geldi” diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!”<\/strong><\/p>\n“Andolsun ki, Musa’ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa’ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?”<\/strong><\/p>\n“Yahudiler “Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r” dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.”<\/strong><\/p>\n“Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur’\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah’\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.”<\/strong><\/p>\n“Onlar, Allah’\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O’nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.”<\/strong><\/p>\n“Onlara “Allah’\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z” denildi\u011fi zaman “Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z” derler ve ellerindeki Tevrat’\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat’tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; “Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah’\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz” Bakara, 75-91()<\/strong><\/p>\n“De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O’nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?’<\/strong><\/p>\nDe ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah’\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir.” (Al-i \u0130mran, 98-99)<\/strong><\/p>\n“\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut’a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur’ derler.”<\/strong><\/p>\n“Bunlar Allah’\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.”<\/strong><\/p>\n“Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r’ diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb’iniz olan Allah’a kulluk ediniz. Kim Allah’a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.<\/strong><\/p>\n`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr’ diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah’tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir.”<\/strong><\/p>\nOnlar Allah’a tevbe etseler, O’ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.<\/p>\n
Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O’ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!”<\/p>\n
Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur’an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur’\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah’\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur’an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:<\/p>\n
“Musa’n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131.” (A’raf, 159)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur’ dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.” (Al-i \u0130mran, 75)<\/strong><\/p>\n“Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah’\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah’\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah’\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah’a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.<\/strong><\/p>\nAma onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah’\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.<\/strong><\/p>\nBunlar Allah’a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.<\/strong><\/p>\nOnlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir.” (Al-i \u0130mran, 112-115)<\/strong><\/p>\nBu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur.<\/p>\n
“Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O’na teslim olanlar\u0131z’ deyiniz.” <\/strong>(Ankebut, 46<\/strong>)<\/p>\n“Onlara deyiniz ki; “Biz Allah’a, bize indirilene; \u0130brahim’e, \u0130smail’e, \u0130shak’a, Yakub’a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa’ya ve \u0130sa’ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb’leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah’a teslim olanlar\u0131z.”<\/strong><\/p>\n“E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir.” (Bakara, 136)<\/strong><\/p>\n“Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah’a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O’na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah’\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim.” (Al-i \u0130mran, 64)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah’\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir.” (Bakara, 109)<\/strong><\/p>\nSonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.<\/p>\n
Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah’a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:<\/p>\n
“\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah’\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m’\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir.”<\/p>\n
\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.<\/p>\n
M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.<\/p>\n
1- Y\u00fcce Allah’\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.<\/p>\n
2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah’\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.<\/p>\n
Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m’a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:<\/p>\n
-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir.” (Bakara s\u00fbresi: 105)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler.” (Bakara s\u00fbresi: 109)<\/strong><\/p>\n“Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131.” (Al-i \u0130mran, 69)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.<\/strong><\/p>\nAsl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z.” (\u0130mran 72-73) “Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar.” (Al-i \u0130mran, 100)<\/strong><\/p>\n“\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.<\/strong><\/p>\nAllah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir.” (Nisa, 44-45)<\/strong><\/p>\n“\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut’a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler.” (Nisa, 51)<\/strong><\/p>\nS\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.<\/p>\n
\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:<\/p>\n
“M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.” (Bakara, 217)<\/strong><\/p>\n“\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler.” (Nisa, 102)<\/strong><\/p>\n“M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler.” (Mumtehine, 2)<\/strong><\/p>\n“M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.” (Tevbe, 8)<\/strong><\/p>\n“M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.” (Tevbe, 10)<\/strong><\/p>\nM\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.<\/p>\n
Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:<\/p>\n
“M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.”<\/strong><\/p>\nBunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:<\/p>\n
“Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)<\/strong><\/p>\nBu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.<\/strong><\/p>\nBunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.<\/p>\n
Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur’\u00e2n’\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m’a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz’in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.<\/p>\n
Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur’\u00e2n-f Kerim’in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m’\u0131n. Medine’de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.<\/p>\n
Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m’a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.<\/p>\n
Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz’i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n
Onlar gerek Peygamberimiz’i ve gerekse dinini Medine’de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz’in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz’in e\u015fi Hz. Ay\u015fe’nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:<\/p>\n
“Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat’\u0131 onaylayan bir kitap (Kur’an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah’\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.”<\/strong><\/p>\n“Onlar Allah’\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O’nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.” (Bakara s\u00fbresi: 89-90)<\/strong><\/p>\n“Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah’\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar.” (Bakara, 101)<\/strong><\/p>\n“\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?’ diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah’\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir.” (Bakara, 142)<\/strong><\/p>\n“Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah’\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?” (AI-i \u0130mran, 70-71)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.” (Al-i \u0130mran, 72)<\/strong><\/p>\n“Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah’\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r’ derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.” (Al-i \u0130mran, 78)<\/strong><\/p>\n“Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa’dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah’\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster’ demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar…” (Nisa, 153)<\/strong><\/p>\n“Onlar Allah’\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister.” (Tevbe, 32<\/strong>)<\/p>\nBunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.<\/p>\n
Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m’a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman’\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar’\u0131n Ba\u011fdat’a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n
Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!<\/p>\n
\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.<\/p>\n
Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131’nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na “H\u0131ristiyanl\u0131k” dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa’n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m’\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar’\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar’\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.<\/p>\n
Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi’yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz’in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe’nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu “Muta”da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar’\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.<\/p>\n
Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.<\/p>\n
Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu’na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs’te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu.<\/p>\n
“Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131” -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra “Muta” ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan “Yerm\u00fck” sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs’te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m’\u0131n Avrupa’daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.<\/p>\n
Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne “Arap uygarl\u0131\u011f\u0131” adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:<\/p>\n
“\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos’un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard’a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee’yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti.”<\/p>\n
Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:<\/p>\n
“Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs’e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!<\/p>\n
Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs’\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan’\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik’e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.”<\/p>\n
“Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131”n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar’da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan “\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk” adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre’de ve gerekse Habe\u015fistan’\u0131n (Etopya’n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya’da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali’deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan’da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.<\/p>\n
H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir.<\/p>\n
“Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden “yahudi” tehlikesinden, “sar\u0131 \u0131rk” tehlikesinden ve “Kom\u00fcnizm” tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. “Sar\u0131 \u0131rk”tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r.”<\/p>\n
H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m’a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.<\/p>\n
E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m’\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m’\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m’\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m’\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.<\/p>\n
Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m’\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada’n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m’a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m’\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 “m\u00fcsl\u00fcman” olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah’\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.<\/p>\n
\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur’\u00e2n’\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur’an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat “\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik” \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan “hareket” mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman “sosyal pratik” temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.<\/p>\n
Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m’\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.<\/p>\n
HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e<\/strong><\/p>\n\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.<\/p>\n
<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"
B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 28- Ey m\u00fcminler. Allah’a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram’a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":12866,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n
SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir."M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler." Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik "maddi" bir pislik de\u011fil, "manevi" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar."M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir."Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; "Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir."Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile "cizye" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul "Dinde zorlama yoktur" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat "cizye" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin "ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin "m\u00fc\u015friklik" "k\u00e2firlik" ve "e\u011friyol (bat\u0131l)" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n "daha \u00f6nceki k\u00e2firler"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler "Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur" ve h\u0131ristiyanlar "\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler."6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. "Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler." (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda "m\u00fc\u015frik" ve "k\u00e2fir" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z "fert"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler." (Kasas, 52-53)"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar."Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez." (Ahkaf, 10)"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma." (En'am, 114)"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r." (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve "onaylama" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur." (Al-i \u0130mran, 199)"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r." (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz."`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)"Hani onlara denmi\u015fti ki; "\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m."Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk." (Araf 161-163)"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda "inand\u0131k" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman "Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?" derler."Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.""Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.""Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile "Bu Allah kat\u0131ndan geldi" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!""Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?""Yahudiler "Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.""Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.""Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.""Onlara "Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z" denildi\u011fi zaman "Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; "Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz" Bakara, 75-91()"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir." (Al-i \u0130mran, 98-99)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.""Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.""Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir."Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131." (A'raf, 159)"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler." (Al-i \u0130mran, 75)"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir." (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur."Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz." (Ankebut, 46)"Onlara deyiniz ki; "Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.""E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir." (Bakara, 136)"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim." (Al-i \u0130mran, 64)"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir." (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir."\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir." (Bakara s\u00fbresi: 105)"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler." (Bakara s\u00fbresi: 109)"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131." (Al-i \u0130mran, 69)"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z." (\u0130mran 72-73) "Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar." (Al-i \u0130mran, 100)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir." (Nisa, 44-45)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler." (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler." (Bakara, 217)"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler." (Nisa, 102)"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler." (Mumtehine, 2)"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler." (Tevbe, 8)"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler." (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler."Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.""Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir." (Bakara s\u00fbresi: 89-90)"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar." (Bakara, 101)"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir." (Bakara, 142)"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?" (AI-i \u0130mran, 70-71)"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler." (Al-i \u0130mran, 72)"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler." (Al-i \u0130mran, 78)"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar..." (Nisa, 153)"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister." (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na "H\u0131ristiyanl\u0131k" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu "Muta"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu."Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra "Muta" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan "Yerm\u00fck" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne "Arap uygarl\u0131\u011f\u0131" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti."Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.""Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan "\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir."Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden "yahudi" tehlikesinden, "sar\u0131 \u0131rk" tehlikesinden ve "Kom\u00fcnizm" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. "Sar\u0131 \u0131rk"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r."H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 "m\u00fcsl\u00fcman" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat "\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan "hareket" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman "sosyal pratik" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"tr_TR\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir."M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler." Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik "maddi" bir pislik de\u011fil, "manevi" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar."M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir."Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; "Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir."Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile "cizye" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul "Dinde zorlama yoktur" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat "cizye" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin "ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin "m\u00fc\u015friklik" "k\u00e2firlik" ve "e\u011friyol (bat\u0131l)" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n "daha \u00f6nceki k\u00e2firler"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler "Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur" ve h\u0131ristiyanlar "\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler."6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. "Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler." (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda "m\u00fc\u015frik" ve "k\u00e2fir" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z "fert"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler." (Kasas, 52-53)"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar."Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez." (Ahkaf, 10)"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma." (En'am, 114)"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r." (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve "onaylama" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur." (Al-i \u0130mran, 199)"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r." (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz."`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)"Hani onlara denmi\u015fti ki; "\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m."Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk." (Araf 161-163)"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda "inand\u0131k" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman "Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?" derler."Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.""Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.""Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile "Bu Allah kat\u0131ndan geldi" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!""Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?""Yahudiler "Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.""Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.""Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.""Onlara "Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z" denildi\u011fi zaman "Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; "Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz" Bakara, 75-91()"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir." (Al-i \u0130mran, 98-99)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.""Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.""Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir."Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131." (A'raf, 159)"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler." (Al-i \u0130mran, 75)"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir." (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur."Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz." (Ankebut, 46)"Onlara deyiniz ki; "Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.""E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir." (Bakara, 136)"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim." (Al-i \u0130mran, 64)"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir." (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir."\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir." (Bakara s\u00fbresi: 105)"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler." (Bakara s\u00fbresi: 109)"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131." (Al-i \u0130mran, 69)"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z." (\u0130mran 72-73) "Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar." (Al-i \u0130mran, 100)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir." (Nisa, 44-45)"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler." (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler." (Bakara, 217)"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler." (Nisa, 102)"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler." (Mumtehine, 2)"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler." (Tevbe, 8)"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler." (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler."Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.""Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir." (Bakara s\u00fbresi: 89-90)"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar." (Bakara, 101)"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir." (Bakara, 142)"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?" (AI-i \u0130mran, 70-71)"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler." (Al-i \u0130mran, 72)"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler." (Al-i \u0130mran, 78)"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar..." (Nisa, 153)"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister." (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na "H\u0131ristiyanl\u0131k" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu "Muta"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu."Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra "Muta" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan "Yerm\u00fck" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne "Arap uygarl\u0131\u011f\u0131" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti."Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.""Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan "\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir."Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden "yahudi" tehlikesinden, "sar\u0131 \u0131rk" tehlikesinden ve "Kom\u00fcnizm" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. "Sar\u0131 \u0131rk"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r."H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 "m\u00fcsl\u00fcman" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat "\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan "hareket" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman "sosyal pratik" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Ebrar Medya\" \/>\n<meta property=\"article:publisher\" content=\"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2020-12-16T08:05:11+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2020\/12\/SEYY\u0130D-KUTUB-TASLAK-13.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"730\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"360\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"EBRAR MEDYA\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:creator\" content=\"@ebrarmedyacom\" \/>\n<meta name=\"twitter:site\" content=\"@ebrarmedyacom\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Yazan:\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"EBRAR MEDYA\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Tahmini okuma s\u00fcresi\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"51 dakika\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\"},\"author\":{\"name\":\"EBRAR MEDYA\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6\"},\"headline\":\"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET\",\"datePublished\":\"2020-12-16T08:05:11+00:00\",\"dateModified\":\"2020-12-16T08:05:11+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\"},\"wordCount\":10196,\"commentCount\":0,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\"},\"articleSection\":[\"G\u00dcNDEM\"],\"inLanguage\":\"tr\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#respond\"]}]},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\",\"name\":\"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website\"},\"datePublished\":\"2020-12-16T08:05:11+00:00\",\"dateModified\":\"2020-12-16T08:05:11+00:00\",\"description\":\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\\\"M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler.\\\" Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik \\\"maddi\\\" bir pislik de\u011fil, \\\"manevi\\\" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;\\\"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar.\\\"M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:\\\"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir.\\\"Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; \\\"Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\\\"Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile \\\"cizye\\\" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul \\\"Dinde zorlama yoktur\\\" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat \\\"cizye\\\" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin \\\"ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\\\" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin \\\"m\u00fc\u015friklik\\\" \\\"k\u00e2firlik\\\" ve \\\"e\u011friyol (bat\u0131l)\\\" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n \\\"daha \u00f6nceki k\u00e2firler\\\"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler \\\"Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur\\\" ve h\u0131ristiyanlar \\\"\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur\\\" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler.\\\"6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. \\\"Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\\\" (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda \\\"m\u00fc\u015frik\\\" ve \\\"k\u00e2fir\\\" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z \\\"fert\\\"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:\\\"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler.\\\" (Kasas, 52-53)\\\"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar.\\\"Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)\\\"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez.\\\" (Ahkaf, 10)\\\"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)\\\"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.\\\" (En'am, 114)\\\"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r.\\\" (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve \\\"onaylama\\\" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:\\\"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur.\\\" (Al-i \u0130mran, 199)\\\"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!\\\"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'\\\"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r.\\\" (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:\\\"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz.\\\"`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)\\\"Hani onlara denmi\u015fti ki; \\\"\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m.\\\"Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk.\\\" (Araf 161-163)\\\"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:\\\"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda \\\"inand\u0131k\\\" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman \\\"Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?\\\" derler.\\\"Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.\\\"\\\"Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.\\\"\\\"Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile \\\"Bu Allah kat\u0131ndan geldi\\\" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!\\\"\\\"Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?\\\"\\\"Yahudiler \\\"Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r\\\" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.\\\"\\\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\\\"\\\"Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\\\"\\\"Onlara \\\"Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z\\\" denildi\u011fi zaman \\\"Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z\\\" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; \\\"Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz\\\" Bakara, 75-91()\\\"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir.\\\" (Al-i \u0130mran, 98-99)\\\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.\\\"\\\"Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.\\\"\\\"Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir.\\\"Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!\\\"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:\\\"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131.\\\" (A'raf, 159)\\\"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\\\" (Al-i \u0130mran, 75)\\\"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir.\\\" (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur.\\\"Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz.\\\" (Ankebut, 46)\\\"Onlara deyiniz ki; \\\"Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.\\\"\\\"E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir.\\\" (Bakara, 136)\\\"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim.\\\" (Al-i \u0130mran, 64)\\\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir.\\\" (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:\\\"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir.\\\"\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir.\\\" (Bakara s\u00fbresi: 105)\\\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\\\" (Bakara s\u00fbresi: 109)\\\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)\\\"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131.\\\" (Al-i \u0130mran, 69)\\\"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z.\\\" (\u0130mran 72-73) \\\"Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar.\\\" (Al-i \u0130mran, 100)\\\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir.\\\" (Nisa, 44-45)\\\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler.\\\" (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:\\\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\\\" (Bakara, 217)\\\"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler.\\\" (Nisa, 102)\\\"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler.\\\" (Mumtehine, 2)\\\"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\\\" (Tevbe, 8)\\\"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\\\" (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\\\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\\\"Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\\\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:\\\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\\\"\\\"Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\\\" (Bakara s\u00fbresi: 89-90)\\\"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar.\\\" (Bakara, 101)\\\"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir.\\\" (Bakara, 142)\\\"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?\\\" (AI-i \u0130mran, 70-71)\\\"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.\\\" (Al-i \u0130mran, 72)\\\"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\\\" (Al-i \u0130mran, 78)\\\"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar...\\\" (Nisa, 153)\\\"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister.\\\" (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na \\\"H\u0131ristiyanl\u0131k\\\" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu \\\"Muta\\\"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu.\\\"Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131\\\" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra \\\"Muta\\\" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan \\\"Yerm\u00fck\\\" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne \\\"Arap uygarl\u0131\u011f\u0131\\\" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:\\\"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti.\\\"Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:\\\"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.\\\"\\\"Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131\\\"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan \\\"\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk\\\" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir.\\\"Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden \\\"yahudi\\\" tehlikesinden, \\\"sar\u0131 \u0131rk\\\" tehlikesinden ve \\\"Kom\u00fcnizm\\\" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. \\\"Sar\u0131 \u0131rk\\\"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r.\\\"H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 \\\"m\u00fcsl\u00fcman\\\" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat \\\"\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik\\\" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan \\\"hareket\\\" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman \\\"sosyal pratik\\\" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"tr\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Ana sayfa\",\"item\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\",\"name\":\"Ebrar Medya\",\"description\":\"Tarafs\u0131z De\u011fil, Hakk'tan Taraf\u0131z\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"tr\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\",\"name\":\"Ebrar Medya\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"tr\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png\",\"contentUrl\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png\",\"width\":244,\"height\":90,\"caption\":\"Ebrar Medya\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/\"},\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/\",\"https:\/\/twitter.com\/ebrarmedyacom\",\"https:\/\/www.instagram.com\/ebrarmedyacom\",\"https:\/\/www.linkedin.com\/in\/ebrar-medya-343157188\/\",\"https:\/\/tr.pinterest.com\/ebrarmedya\/\"]},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6\",\"name\":\"EBRAR MEDYA\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"tr\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g\",\"caption\":\"EBRAR MEDYA\"},\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/author\/ebrarmedya2\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya","description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler.\" Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik \"maddi\" bir pislik de\u011fil, \"manevi\" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;\"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar.\"M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:\"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir.\"Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; \"Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile \"cizye\" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul \"Dinde zorlama yoktur\" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat \"cizye\" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin \"ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin \"m\u00fc\u015friklik\" \"k\u00e2firlik\" ve \"e\u011friyol (bat\u0131l)\" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n \"daha \u00f6nceki k\u00e2firler\"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler \"Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur\" ve h\u0131ristiyanlar \"\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur\" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler.\"6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. \"Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda \"m\u00fc\u015frik\" ve \"k\u00e2fir\" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z \"fert\"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:\"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler.\" (Kasas, 52-53)\"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar.\"Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)\"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez.\" (Ahkaf, 10)\"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)\"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.\" (En'am, 114)\"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r.\" (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve \"onaylama\" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:\"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur.\" (Al-i \u0130mran, 199)\"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!\"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'\"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r.\" (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:\"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz.\"`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)\"Hani onlara denmi\u015fti ki; \"\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m.\"Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk.\" (Araf 161-163)\"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:\"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda \"inand\u0131k\" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman \"Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?\" derler.\"Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.\"\"Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.\"\"Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile \"Bu Allah kat\u0131ndan geldi\" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!\"\"Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?\"\"Yahudiler \"Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r\" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.\"\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\"\"Onlara \"Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z\" denildi\u011fi zaman \"Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z\" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; \"Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz\" Bakara, 75-91()\"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir.\" (Al-i \u0130mran, 98-99)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.\"\"Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.\"\"Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir.\"Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!\"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:\"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131.\" (A'raf, 159)\"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 75)\"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir.\" (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur.\"Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz.\" (Ankebut, 46)\"Onlara deyiniz ki; \"Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.\"\"E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir.\" (Bakara, 136)\"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim.\" (Al-i \u0130mran, 64)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir.\" (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:\"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir.\"\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir.\" (Bakara s\u00fbresi: 105)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Bakara s\u00fbresi: 109)\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)\"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131.\" (Al-i \u0130mran, 69)\"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z.\" (\u0130mran 72-73) \"Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar.\" (Al-i \u0130mran, 100)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir.\" (Nisa, 44-45)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler.\" (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\" (Bakara, 217)\"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler.\" (Nisa, 102)\"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler.\" (Mumtehine, 2)\"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 8)\"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\"Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\" (Bakara s\u00fbresi: 89-90)\"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar.\" (Bakara, 101)\"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir.\" (Bakara, 142)\"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?\" (AI-i \u0130mran, 70-71)\"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.\" (Al-i \u0130mran, 72)\"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 78)\"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar...\" (Nisa, 153)\"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister.\" (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na \"H\u0131ristiyanl\u0131k\" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu \"Muta\"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu.\"Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131\" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra \"Muta\" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan \"Yerm\u00fck\" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne \"Arap uygarl\u0131\u011f\u0131\" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:\"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti.\"Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:\"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.\"\"Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131\"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan \"\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk\" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir.\"Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden \"yahudi\" tehlikesinden, \"sar\u0131 \u0131rk\" tehlikesinden ve \"Kom\u00fcnizm\" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. \"Sar\u0131 \u0131rk\"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r.\"H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 \"m\u00fcsl\u00fcman\" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat \"\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik\" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan \"hareket\" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman \"sosyal pratik\" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/","og_locale":"tr_TR","og_type":"article","og_title":"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya","og_description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler.\" Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik \"maddi\" bir pislik de\u011fil, \"manevi\" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;\"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar.\"M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:\"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir.\"Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; \"Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile \"cizye\" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul \"Dinde zorlama yoktur\" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat \"cizye\" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin \"ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin \"m\u00fc\u015friklik\" \"k\u00e2firlik\" ve \"e\u011friyol (bat\u0131l)\" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n \"daha \u00f6nceki k\u00e2firler\"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler \"Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur\" ve h\u0131ristiyanlar \"\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur\" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler.\"6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. \"Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda \"m\u00fc\u015frik\" ve \"k\u00e2fir\" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z \"fert\"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:\"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler.\" (Kasas, 52-53)\"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar.\"Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)\"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez.\" (Ahkaf, 10)\"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)\"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.\" (En'am, 114)\"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r.\" (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve \"onaylama\" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:\"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur.\" (Al-i \u0130mran, 199)\"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!\"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'\"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r.\" (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:\"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz.\"`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)\"Hani onlara denmi\u015fti ki; \"\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m.\"Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk.\" (Araf 161-163)\"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:\"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda \"inand\u0131k\" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman \"Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?\" derler.\"Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.\"\"Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.\"\"Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile \"Bu Allah kat\u0131ndan geldi\" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!\"\"Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?\"\"Yahudiler \"Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r\" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.\"\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\"\"Onlara \"Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z\" denildi\u011fi zaman \"Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z\" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; \"Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz\" Bakara, 75-91()\"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir.\" (Al-i \u0130mran, 98-99)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.\"\"Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.\"\"Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir.\"Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!\"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:\"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131.\" (A'raf, 159)\"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 75)\"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir.\" (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur.\"Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz.\" (Ankebut, 46)\"Onlara deyiniz ki; \"Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.\"\"E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir.\" (Bakara, 136)\"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim.\" (Al-i \u0130mran, 64)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir.\" (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:\"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir.\"\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir.\" (Bakara s\u00fbresi: 105)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Bakara s\u00fbresi: 109)\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)\"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131.\" (Al-i \u0130mran, 69)\"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z.\" (\u0130mran 72-73) \"Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar.\" (Al-i \u0130mran, 100)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir.\" (Nisa, 44-45)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler.\" (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\" (Bakara, 217)\"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler.\" (Nisa, 102)\"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler.\" (Mumtehine, 2)\"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 8)\"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\"Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\" (Bakara s\u00fbresi: 89-90)\"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar.\" (Bakara, 101)\"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir.\" (Bakara, 142)\"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?\" (AI-i \u0130mran, 70-71)\"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.\" (Al-i \u0130mran, 72)\"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 78)\"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar...\" (Nisa, 153)\"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister.\" (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na \"H\u0131ristiyanl\u0131k\" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu \"Muta\"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu.\"Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131\" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra \"Muta\" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan \"Yerm\u00fck\" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne \"Arap uygarl\u0131\u011f\u0131\" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:\"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti.\"Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:\"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.\"\"Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131\"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan \"\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk\" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir.\"Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden \"yahudi\" tehlikesinden, \"sar\u0131 \u0131rk\" tehlikesinden ve \"Kom\u00fcnizm\" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. \"Sar\u0131 \u0131rk\"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r.\"H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 \"m\u00fcsl\u00fcman\" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat \"\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik\" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan \"hareket\" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman \"sosyal pratik\" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.","og_url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/","og_site_name":"Ebrar Medya","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/","article_published_time":"2020-12-16T08:05:11+00:00","og_image":[{"width":730,"height":360,"url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2020\/12\/SEYY\u0130D-KUTUB-TASLAK-13.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"EBRAR MEDYA","twitter_card":"summary_large_image","twitter_creator":"@ebrarmedyacom","twitter_site":"@ebrarmedyacom","twitter_misc":{"Yazan:":"EBRAR MEDYA","Tahmini okuma s\u00fcresi":"51 dakika"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/"},"author":{"name":"EBRAR MEDYA","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6"},"headline":"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET","datePublished":"2020-12-16T08:05:11+00:00","dateModified":"2020-12-16T08:05:11+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/"},"wordCount":10196,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization"},"articleSection":["G\u00dcNDEM"],"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/","name":"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET Nedir? • Ebrar Medya","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website"},"datePublished":"2020-12-16T08:05:11+00:00","dateModified":"2020-12-16T08:05:11+00:00","description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.28- Ey m\u00fcminler. Allah'a ortak ko\u015fanlar birer somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar. E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile sizi zengin edecektir. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah her \u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"M\u00fc\u015frikler (Allah'a ortak ko\u015fanlar) birer somut pisliktirler.\" Bu ifade m\u00fc\u015friklerin ruhlar\u0131n\u0131n pisli\u011fini somutla\u015ft\u0131r\u0131yor, bu pisli\u011fi onlar\u0131n mahiyetleri ve \u00f6zleri olarak sunuyor. Onlar t\u00fcm varl\u0131klar\u0131 ve \u00f6zleri ile insan duygular\u0131n\u0131n tiksindikleri temizlerin uzak durmaya \u00f6zen g\u00f6sterecekleri bir pisliktirler. S\u00f6zkonusu olan pislik \"maddi\" bir pislik de\u011fil, \"manevi\" bir pisliktir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n v\u00fccutlar\u0131 organizmalar\u0131 \u00f6z olarak pislik de\u011fildir. Burada Kur'\u00e2n ger\u00e7ekleri somutla\u015ft\u0131rarak ifade etme \u00f6rneklerinden biri ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Evet;\"M\u00fc\u015frikler somut pisliktirler. Bundan dolay\u0131 bu y\u0131ldan sonra bir daha Mescid-i Haram'a yakla\u015fmas\u0131nlar.\"M\u00fc\u015friklerin Mescid-i Haram'da bulunmalar\u0131n\u0131n yasakl\u0131k gerek\u00e7esi, bu h\u00fckm\u00fcn amac\u0131 budur. Bu gerek\u00e7e ile onlar\u0131n Mescid-i Haram'a yakla\u015fmalar\u0131 bile yasaklan\u0131yor. Sebep onlar\u0131n pis ve oran\u0131n temiz olmas\u0131d\u0131r.Fakat Mekke halk\u0131n\u0131n d\u00f6rt g\u00f6zle bekledi\u011fi ekonomik kazan\u00e7 sezonu, Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011funun hayat damar\u0131 olan ticaret f\u0131rsat\u0131, sosyal hayat\u0131n neredeyse temel ekseni olan g\u00fcneye ve kuzeye y\u00f6nelik k\u0131\u015f ve yaz seferleri, b\u00fct\u00fcn bu faaliyetler, m\u00fc\u015friklere K\u00e2be'yi ziyaret etmenin yasaklanmas\u0131 ve onlara kar\u015f\u0131 topyek\u00fcn sava\u015f il\u00e2n edilmesi dolay\u0131s\u0131yla durma ve ortadan kalma ak\u0131betine u\u011frayacaklard\u0131r.Evet, \u00f6yle. Fakat burada inan\u00e7 sistemi s\u00f6zkonusudur. Y\u00fcce Allah, kalplerin t\u00fcm\u00fc ile bu inan\u00e7 sistemine ba\u011flanmalar\u0131n\u0131, onun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7bir ihtimali umursamamalar\u0131n\u0131 istiyor.Bundan sonras\u0131na gelince y\u00fcce Allah, r\u0131z\u0131k meselesini bizzat \u00fcstleniyor, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ge\u00e7imini bilinen ve al\u0131\u015f\u0131la gelen yollar d\u0131\u015f\u0131nda ba\u015fka yollardan sa\u011flayaca\u011f\u0131n\u0131 garanti ediyor. Okuyal\u0131m:\"E\u011fer (ziyaret\u00e7i say\u0131s\u0131n\u0131n azalmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden) yoksul d\u00fc\u015fece\u011finizden korkuyorsan\u0131z, biliniz ki, Allah e\u011fer dilerse sizi yak\u0131nda kendi l\u00fbtfu ile zengin edecektir.\"Y\u00fcce Allah dileyince bilinen sebepleri ortadan kald\u0131rarak onlar\u0131n yerine ba\u015fka sebepler getirir. O dilerse bir kap\u0131y\u0131 kapat\u0131r, fakat yerine birden \u00e7ok kap\u0131 a\u00e7ar. \u00c7\u00fcnk\u00fc; \"Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah; her\u015feyi bilir ve her yapt\u0131\u011f\u0131 yerindedir.\"Her\u015feyi bilgiye, gerek\u00e7eye, \u00f6n tasar\u0131ya ve hesaba dayal\u0131 olarak pl\u00e2nlay\u0131p y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koyar.Kur'\u00e2n y\u00f6ntemi, Mekke fethinden sonra ortaya \u00e7\u0131kan ve \u00e7e\u015fitli kesimleri aras\u0131nda, inan\u00e7 d\u00fczeyi bak\u0131m\u0131ndan, hen\u00fcz uyum sa\u011flayamam\u0131\u015f olan o g\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m toplumunda fonksiyonunu y\u00fcr\u00fct\u00fcyordu.Biz bu kesitte yeralan \u00e2yetlerde bu toplumun g\u00f6r\u00fcnt\u00fcs\u00fcn\u00fc g\u00f6lgeleyen baz\u0131 gedikleri g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu gedikleri kapatmaya y\u00f6nelik i\u015flevini, benzersiz Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin bu \u00fcmmeti e\u011fitmek i\u00e7in harcad\u0131\u011f\u0131 yo\u011fun ve uzun soluklu \u00e7abay\u0131 da g\u00f6zl\u00fcyoruz.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bu \u00fcmmeti t\u0131rmand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131\u011f\u0131 doruk y\u00fcce Allah'a ba\u011flanma, O'nun dinine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131 sar\u0131lma doru\u011fudur; inan\u00e7 esas\u0131na dayal\u0131 olarak t\u00fcm akrabal\u0131k ba\u011flar\u0131n\u0131, t\u00fcm d\u00fcnya, d\u00fcnya hazlar\u0131n\u0131n ba\u011flar\u0131n\u0131 kesme doru\u011fudur. Bu ama\u00e7, Kur'\u00e2n y\u00f6nteminin kafalara a\u015f\u0131lad\u0131\u011f\u0131 bilincin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda ad\u0131m ad\u0131m ger\u00e7ekle\u015fiyordu. Bu bilin\u00e7 sayesinde t\u00fcm insanl\u0131\u011f\u0131 tek Allah'a kul yapan il\u00e2hi sistem ile insanlar\u0131 biribirine kul yapan cahiliye sistemi aras\u0131ndaki \u00e7eli\u015fik farkl\u0131l\u0131klar\u0131n \u00f6z\u00fc kavranabiliyordu. Bunlar biribirleri ile ba\u011fda\u015fmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn olmayan, bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015famalar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclemeyecek kar\u015f\u0131t sistemlerdi.\u0130nsan bu dinin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fc ile cahiliye sisteminin tabiat\u0131na ve \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz bilince ermedik\u00e7e ne insanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri ve ne de m\u00fcsl\u00fcman blok ile \u00f6b\u00fcr kar\u015f\u0131t bloklar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri belirleyen \u0130sl\u00e2m\u00ee h\u00fck\u00fcmleri gerekti\u011fi gibi de\u011ferlendiremez.M\u00dcSL\u00dcMANLARLA EHL\u0130 K\u0130TAP ARASINDAK\u0130 HUKUKBilindi\u011fi gibi s\u00fbrenin ilk kesitinde m\u00fcsl\u00fcman toplum ile Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fc\u015frikler aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin belirlenmesi ama\u00e7lanm\u0131\u015ft\u0131. \u015eimdi bu ikinci kesitte ise m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki ili\u015fkiler belirlenmek isteniyor.Yaln\u0131z birinci kesitte yeralan \u00e2yetler, s\u00f6zleri ve \u00f6zleri ile, O g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fanan somut prati\u011fe kar\u015f\u0131l\u0131k veriyordu, orada ya\u015fayan m\u00fc\u015friklerden s\u00f6zediyor, do\u011frudan do\u011fruya onlarla ilgili olan s\u0131fatlar\u0131, olaylar\u0131 ve olgular\u0131 g\u00fcndeme getirirken \u015fimdiki inceleme konumuz olan ikinci kesitin yahudi ve h\u0131ristiyanlardan (kitap ehlinden) s\u00f6zeden \u00e2yetleri s\u00f6zleri ve \u00f6zleri bak\u0131m\u0131ndan genel-ge\u00e7erlidirler. Yan\u00ee gerek Yar\u0131mada'da ya\u015fayanlar\u0131 ve gerekse d\u00fcnyan\u0131n ba\u015fka yerlerinde oturanlar\u0131 ile t\u00fcm yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131 kapsarlar.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler kesitinde yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda ge\u00e7erli olan o g\u00fcne kadarki ili\u015fkilerin dayand\u0131\u011f\u0131 kurallarda k\u00f6kl\u00fc de\u011fi\u015fiklikler \u00f6ng\u00f6r\u00fcyor. Bu h\u00fck\u00fcm \u00f6zellikle h\u0131ristiyanlar i\u00e7in daha \u00e7ok ge\u00e7erlidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc o g\u00fcne kadar yahudilere ili\u015fkin bir tak\u0131m olaylar ya\u015fanm\u0131\u015ft\u0131, ama o ana kadar h\u0131ristiyanlar ile m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda hi\u00e7bir olay meydana gelmemi\u015fti.Bu yeni h\u00fck\u00fcmlerde \u00f6ng\u00f6r\u00fclen en belirgin de\u011fi\u015fiklik, y\u00fcce Allah'\u0131n dininden sapm\u0131\u015f olan yahudi ve h\u0131ristiyanlar ile, bunlar m\u00fcsl\u00fcmanlara boyun e\u011ferek kendi elleri ile \"cizye\" verinceye dek sava\u015f\u0131lmas\u0131na ili\u015fkin kesin emirdir. Onlardan gelecek bar\u0131\u015f ve antla\u015fma \u00f6nerileri ancak bu \u015fart\u0131, yani g\u00f6n\u00fcll\u00fc olarak cizye verme \u015fart\u0131n\u0131 yerine getirmelerinden sonra kabul edilecekti. Bu durumda onlar i\u00e7in anla\u015fmal\u0131 zimmi (g\u00fcvenli yurtta\u015f) hukuku ger\u00e7ekle\u015fir, m\u00fcsl\u00fcmanlarla aras\u0131nda bar\u0131\u015f ili\u015fkisi kurulurdu. Ama e\u011fer onlar \u0130sl\u00e2m\u00ee, inan\u00e7 sistemi olarak onaylay\u0131p benimserler ise o zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na kat\u0131l\u0131rlard\u0131.Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar (kitap ehli) \u0130sl\u00e2m dinini kabul etmeye zorlanamazd\u0131. Bu durumlarda ge\u00e7erli olan kabul \"Dinde zorlama yoktur\" h\u00fckm\u00fc idi. Fakat \"cizye\" verdik\u00e7e ve bu esasa dayal\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m toplumu ile aralar\u0131nda antla\u015fma yap\u0131lmad\u0131k\u00e7a dinlerinde serbestte b\u0131rak\u0131lamazlard\u0131.\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince \u00f6te yandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilince sahip olmak gerekir.Daha \u00f6nce de vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin \"ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\" \u00f6zelli\u011fi, \u00f6zel durumlar\u0131 ve ge\u00e7ici \u015fartlar d\u0131\u015f\u0131nda bu iki kutup aras\u0131nda bar\u0131\u015f i\u00e7inde birarada ya\u015faman\u0131n m\u00fcmk\u00fcn olmay\u0131\u015f\u0131d\u0131r. Bu ili\u015fkinin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kural \u015fudur: \u0130sl\u00e2m'\u0131n, insan\u0131 kula kulluktan kurtar\u0131p tek Allah'\u0131n kullu\u011funa y\u00fcceltme amac\u0131na ili\u015fkin genel bildirisinin \u00f6n\u00fcne yery\u00fcz\u00fcnde hi\u00e7bir maddi engel, hi\u00e7bir devlet g\u00fcc\u00fc, hi\u00e7bir rejim otoritesi ve hi\u00e7bir sosyal pratik dikilmemelidir. \u00c7\u00fcnk\u00fc y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi, insan\u0131 kula kulluk boyunduru\u011fundan kurtar\u0131p tek Allah'a kul olman\u0131n \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcne kavu\u015fturmak i\u00e7in- ki \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel bildirisinin i\u00e7eri\u011fi de budur- egemenlik yetkisine sahip olmak isterken cahiliye sistemleri, varl\u0131klar\u0131n\u0131 koruyabilmek i\u00e7in y\u00fcce Allah'\u0131n sistemine dayanan ak\u0131m\u0131 yery\u00fcz\u00fcnden silmek, bu hareketin varl\u0131\u011f\u0131na tamamen son vermek isterler.\u0130sl\u00e2m\u00ee hareket y\u00f6nteminin \u00f6zelli\u011fi, de\u011fi\u015fik a\u015famalarda kullanaca\u011f\u0131 yenilenen ara\u00e7larla bu evrensel sosyal prati\u011fe ya denklik ya da \u00fcst\u00fcnl\u00fck sa\u011flay\u0131c\u0131 uygulamalarla kar\u015f\u0131 koymakt\u0131r. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m toplumu ile cahiliye toplumlar\u0131 aras\u0131ndaki ili\u015fkilere ili\u015fkin gerek ge\u00e7ici ve gerekse nihai h\u00fck\u00fcmler s\u00f6zkonusu a\u015famalarda kullan\u0131lacak uygun ara\u00e7lar\u0131 olu\u015ftururlar.S\u00fbrenin bu kesitinde yeralan \u00e2yetler, bu ili\u015fkilerin \u00f6zelli\u011fini belirleyebilmek i\u00e7in \u00f6nce yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7 sisteminin mahiyetini belirliyorlar; bu ama\u00e7la bu inan\u00e7 sisteminin \"m\u00fc\u015friklik\" \"k\u00e2firlik\" ve \"e\u011friyol (bat\u0131l)\" oldu\u011funu vurguluyorlar. Ayr\u0131ca bu \u00e2yetler, bu h\u00fckme dayanak olan realiteleri, olgular\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcne seriyorlar. Bu realitelere hem yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n \"daha \u00f6nceki k\u00e2firler\"in sap\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcncelerine benzeyen inan\u00e7 sistemlerinde hem de pratik hayatlar\u0131ndaki davran\u0131\u015f ve uygulamalar\u0131ndan al\u0131nm\u0131\u015f \u00f6rnekler g\u00f6sterilmektedir.\u0130nceleyece\u011fimiz \u00e2yetler, bu konuda, \u015fu ger\u00e7ekleri belirliyorlar:1- Yahudiler ile h\u0131ristiyanlar y\u00fcce Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inanmazlar2- Her iki grup da y\u00fcce Allah'\u0131n ve Peygamber'inin haram il\u00e2n etti\u011fi \u015feyleri haram saymazlar.3- Bu gruplar\u0131n her ikisi de dine inanmazlar.4- Yahudiler \"Uzeyr, Allah'\u0131n o\u011fludur\" ve h\u0131ristiyanlar \"\u0130sa, Allah'\u0131n o\u011fludur\" diyorlar. Bunlar bu s\u00f6zleri ile kendilerindeki \u00f6nceki d\u00f6nemlerin k\u00e2firleri ile, ya putperest eski Yunanl\u0131lar'la, Romal\u0131lar'la, Hindular'la, Firavunlar d\u00f6neminin M\u0131s\u0131rl\u0131lar\u0131 ile ya da di\u011fer k\u00e2fir milletler ile benze\u015fiyorlar, onlarla ayni g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc payla\u015fm\u0131\u015f oluyorlar. (\u0130leride h\u0131ristiyanlarca savunulan \u00fc\u00e7l\u00fc il\u00e2h (teslis) inanc\u0131n\u0131n ve gerek h\u0131ristiyanlarca gerek Yahudilerce ileri s\u00fcr\u00fclen Allah'\u0131n o\u011flu oldu\u011fu iddias\u0131n\u0131n asl\u0131nda eski putperest inan\u00e7lardan al\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131, yahudili\u011fin ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u00f6z\u00fcnden kaynaklanmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.)5- H\u0131ristiyanlar, nas\u0131l Hz. \u0130sa'y\u0131 il\u00e2h edindilerse, t\u0131pk\u0131 bunun gibi yahudiler ile birlikte hahamlar\u0131n\u0131 papazlar\u0131n\u0131 ve rahiplerini -Allah d\u0131\u015f\u0131nda- il\u00e2h edindiler. Onlar sap\u0131kl\u0131klar\u0131 ile kendilerine verilen Allah'\u0131 bir bilme ve sadece O bir Allah'a inanma emrine ters d\u00fc\u015ft\u00fcler. Ve bu nitelikleri ile ' m\u00fc\u015friktirler.\"6- Kitap ehlinin bu her iki kesimi de y\u00fcce Allah'\u0131n dini ile s\u00fcrekli sava\u015f halindedirler. \"Y\u00fcce Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131n\u0131n solu\u011fu ile s\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Saff, 8)7- Onlar\u0131n papazlar\u0131n\u0131n, rahiplerinin ve hahamlar\u0131n\u0131n \u00e7o\u011fu halk\u0131n mal\u0131n\u0131 e\u011fri yollar kullanarak yerler, yolsuzluk yaparlar ve insanlar\u0131n Allah yoluna girmelerine engel olurlar.\u0130\u015fte kitap ehli ile y\u00fcce Allah'\u0131n dinine inanan ve O'nun sistemine ba\u011fl\u0131 olan m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131ndaki ili\u015fkileri d\u00fczenleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler, onlar\u0131n bu nitelikleri ve inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemeler g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurularak al\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130lk bak\u0131\u015fta kitap ehlinin inan\u00e7lar\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcne ili\u015fkin bu belirlemelerin s\u00fcrpriz, hatta Kur'\u00e2n'\u0131n bu konu ile ilgili daha \u00f6nceki belirlemelerine ayk\u0131r\u0131 oldu\u011fu san\u0131labilir. Nitekim m\u00fcste\u015frikler, misyonerli\u011fin \u00f6nc\u00fcleri ve onlar\u0131n \u00e7\u00f6mezleri b\u00f6yle demeye can atarlar. Onlara g\u00f6re Peygamberimiz- sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- yahudilere ve h\u0131ristiyanlara kar\u015f\u0131 kendini g\u00fc\u00e7l\u00fc ve \u00fcst\u00fcn g\u00f6r\u00fcnce onlara ili\u015fkin s\u00f6zlerini ve h\u00fck\u00fcmlerini de\u011fi\u015ftirmi\u015ftir.Yaln\u0131z Kur'\u00e2n'\u0131n gerek Mekke d\u00f6nemindeki ve gerekse Medine d\u00f6nemindeki yahudilere ve h\u0131ristiyanlara ili\u015fkin de\u011ferlendirmeleri objektif bir bak\u0131\u015fla g\u00f6zden ge\u00e7irildi\u011fi takdirde \u0130sl\u00e2m'\u0131n, bu gruplar\u0131n geleneksel inan\u00e7lar\u0131 ile ilgili g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcn \u00f6z\u00fc itibar\u0131 ile hi\u00e7bir de\u011fi\u015fiklik g\u00f6stermedi\u011fi a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. \u0130sl\u00e2m, ilk g\u00fcnlerinden itibaren yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n sap\u0131k oldu\u011funu, e\u011fri (bat\u0131l) oldu\u011funu, bu inan\u00e7lar\u0131 savunanlar\u0131n y\u00fcce Allah'\u0131n ger\u00e7ek dini kar\u015f\u0131s\u0131nda \"m\u00fc\u015frik\" ve \"k\u00e2fir\" olduklar\u0131n\u0131, hatta kendilerine inmi\u015f olan ger\u00e7ek mesaj\u0131 ve ger\u00e7ek dininden vaktiyle kendilerine verilmi\u015f olan pay\u0131 bile ink\u00e2r ettiklerini s\u00fcrekli bi\u00e7imde vurgulam\u0131\u015ft\u0131r.De\u011fi\u015fiklik ise sadece onlar ile kurulan ili\u015fkilerin y\u00f6nteminde meydana gelmi\u015ftir. Daha \u00f6nce bir \u00e7ok kez vurgulad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi, bu ili\u015fkilerin y\u00f6ntemini s\u00fcrekli bi\u00e7imde de\u011fi\u015fen pratik \u015fartlarla, \u00f6zel durumlar belirlemi\u015ftir. Yoksa bu ili\u015fkilere dayanak olu\u015fturan temel realiteye- ki bu yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n mahiyetidir- ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnde, ilk g\u00fcnden beri, hep de\u011fi\u015fmez kalm\u0131\u015ft\u0131r.\u015eimdi a\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in kitap ehline ve savunduklar\u0131 inan\u00e7lara ili\u015fkin belirlemelerinden baz\u0131 \u00f6rnekler sunaca\u011f\u0131z. Arkas\u0131ndan da onlar\u0131n \u0130sl\u00e2m ve m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 pratik tutumlar\u0131 g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Zaten onlarla ili\u015fkileri belirleyen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere vard\u0131ran sebep, \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131 bu tutumlard\u0131r.Mekke'de ne yahudilerin ve ne de h\u0131ristiyanlar\u0131n say\u0131ca ya da prestij bak\u0131m\u0131ndan toplumsal a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 olan \u00f6rg\u00fctl\u00fc cemaatleri yoktu. Sadece yahudili\u011fe ve h\u0131ristiyanl\u0131\u011fa ba\u011fl\u0131 tek-t\u00fck ki\u015filer vard\u0131. Kur'an-\u0131 Kerim'den ald\u0131\u011f\u0131m\u0131z bilgilere g\u00f6re bu ba\u011f\u0131ms\u0131z \"fert\"ler \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik yeni \u00e7a\u011fr\u0131y\u0131 sevin\u00e7le, onayla ve kabul ile kar\u015f\u0131layarak \u0130sl\u00e2m'a girdiler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve Peygamberimiz'in, ellerindeki kutsal kitab\u0131 onaylayan bir ger\u00e7ek oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ettiler. Bu yahudi ve h\u0131ristiyan fertler mutlaka tek Allah (tevhid) ilkesine ba\u011fl\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcren ve y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan indirilmi\u015f kutsal kitaplar\u0131n baz\u0131 orijinal kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n metinlerini okuma imk\u00e2n\u0131n\u0131 bulmu\u015f kimseler olmal\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte a\u015fa\u011f\u0131da \u00f6rneklerini okuyaca\u011f\u0131m\u0131z \u00e2yetler bu t\u00fcr kimseler hakk\u0131nda indi:\"Daha \u00f6nce kendilerine kitap verdiklerimiz buna inan\u0131rlar.Bu Kur'\u00e2n onlara okundu\u011funda `O'na inand\u0131k, O Rabbi'miz taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f bir ger\u00e7ektir, biz zaten daha \u00f6nce de m\u00fcsl\u00fcmand\u0131k' derler.\" (Kasas, 52-53)\"De ki; `Siz bu Kur'\u00e2n'a ister inan\u0131n\u0131z, ister inanmay\u0131n\u0131z o daha \u00f6nce kendilerine bilgi verilmi\u015f olanlara okundu\u011funda o kimseler \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar.\"Ve `Rabbimiz'in \u015fan\u0131 y\u00fccedir, O'nun verdi\u011fi s\u00f6z kesinlikle yerine gelecektir' derler.A\u011flayarak \u00e7eneleri \u00fczerine secdeye kapan\u0131rlar, Kur'\u00e2n onlar\u0131n \u00fcrpertili sayg\u0131s\u0131n\u0131 artt\u0131r\u0131r. (isra, 107-109)\"De ki; `Hi\u00e7 d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcn\u00fcz m\u00fc? E\u011fer bu Kur'\u00e2n Allah taraf\u0131ndan g\u00f6nderilmi\u015f oldu\u011fu halde onu ink\u00e2r ediyorsan\u0131z \u0130srailo\u011fullar\u0131'ndan biri bunun benzerine tan\u0131kl\u0131k edip in\u00e2nd\u0131\u011f\u0131 halde siz burun k\u0131v\u0131rarak ona inanmaya yana\u015fmam\u0131\u015f iseniz durumunuz nice olur? Allah zalimler g\u00fcruhunu do\u011fruyola iletmez.\" (Ahkaf, 10)\"\u0130\u015fte sana. b\u00f6yle bir kitap indirdik. Kendilerine daha \u00f6nce kitap verdiklerimiz ona inan\u0131rlar. \u015eu m\u00fc\u015friklerden de ona inananlar vard\u0131r. K\u00e2firlerden ba\u015fka hi\u00e7 kimse bizim \u00e2yetlerimizi ink\u00e2r etmez. (Ankebut, 47)\"Allah, size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken ben onun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur'\u00e2n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.\" (En'am, 114)\"Kendilerine kitap verdi\u011fimiz kimseler, sana indirilen bu Kur'an kar\u015f\u0131s\u0131nda sevin\u00e7 duyarlar. Fakat \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 komplo kuran gruplara ba\u011fl\u0131 kimi ki\u015filer onun baz\u0131 \u00e2yetlerini ink\u00e2r ederler. Onlara de ki; `Bana yaln\u0131z Allah'a kulluk etmem, O'na hi\u00e7bir \u015feyi ortak ko\u015fmamam emredildi. Ben O'na \u00e7a\u011f\u0131r\u0131r\u0131m, d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcm de O'nad\u0131r.\" (Ra'd, 36)Bu olumlu kar\u015f\u0131lama ve \"onaylama\" tutumu Medine'deki baz\u0131 ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler taraf\u0131ndan da tekrarland\u0131. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, onlar\u0131n bu t\u00fcr baz\u0131 olumlu tutumlar\u0131 hakk\u0131nda Medine'de inen surelerde bize bilgi vermi\u015ftir. Bu \u00e2yetlerin baz\u0131lar\u0131nda bu olumlu tutumu tak\u0131nan fertlerin h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131klar\u0131 belirtilmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc Medine yahudileri, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kendileri i\u00e7in tehlike olu\u015fturdu\u011funu sezdikleri andan itibaren, bu dine kar\u015f\u0131 Mekke'deki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerininkinden farkl\u0131 bir tutum tak\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. \u015eimdi de bu t\u00fcr \u00e2yetlere birka\u00e7 \u00f6rnek veriyoruz:\"Ku\u015fkusuz kitap ehlinden Allah'a, size indirilen ve kendilerine indirilmi\u015f olan mesaja, Allah korkusu i\u00e7inde, inananlar; Allah'\u0131n \u00e2yetlerini birka\u00e7 paraya satmayanlar vard\u0131r. Bunlar Rabb'leri kat\u0131nda \u00f6d\u00fcllerini alacaklar. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Allah'\u0131n hesapla\u015fmas\u0131 pek \u00e7abuktur.\" (Al-i \u0130mran, 199)\"\u0130nsanlar aras\u0131nda m\u00fcminlere en amans\u0131z d\u00fc\u015fman olanlar\u0131n yahudiler ve Allah'a ortak ko\u015fanlar oldu\u011funu g\u00f6receksin. Buna kar\u015f\u0131l\u0131k m\u00fcminlere en \u00e7ok sempati duyanlar\u0131n `Biz h\u0131ristiyan\u0131z' diyenler oldu\u011funu g\u00f6receksin. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u0131ristiyanlar aras\u0131nda Allah'a ba\u011fl\u0131 bilginler ve din adamlar\u0131 vard\u0131r. Ve onlar b\u00fcy\u00fckl\u00fck taslamazlar.Peygamber'e indirilen Kur'\u00e2n'\u0131 i\u015fitince ger\u00e7e\u011fi tan\u0131malar\u0131n\u0131n sonucu olarak g\u00f6zlerinden ya\u015flar akarken onlar\u0131n \u015f\u00f6yle dediklerini g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn: `Ey Rabb'imiz, inand\u0131k, bizi de ger\u00e7e\u011fe \u015fahid olanlar aras\u0131nda yaz!\"Rabb'imizin bizi iyi kullar\u0131 aras\u0131na kataca\u011f\u0131n\u0131 umarken neden Allah'a ve bize gelen ger\u00e7e\u011fe inanmayal\u0131m?'\"Allah, onlar\u0131 bu s\u00f6zlerinden dolay, altlar\u0131ndan \u0131rmaklar akan ve i\u00e7lerinde ebedi olarak kalacaklar\u0131 cennetler ile \u00f6d\u00fcllendirdi. Bu iyi kullar\u0131n m\u00fck\u00e2fat\u0131d\u0131r.\" (Maide, 82-85)Fakat bu az say\u0131daki ba\u011f\u0131ms\u0131z fertlerin tutumu, Arap yar\u0131madas\u0131nda ya\u015fayan ezici ehl-i kitap \u00e7o\u011funlu\u011funun- \u00f6zellikle yahudi kanad\u0131n\u0131n- tutumunu temsil etmez. Kitap ehli, ezici \u00e7o\u011funlu\u011fu ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n varl\u0131klar\u0131na y\u00f6nelik bir tehlike kayna\u011f\u0131 oldu\u011funu anlad\u0131klar\u0131 andan itibaren Medine'de bu dine kar\u015f\u0131 sinsi bir sava\u015f ba\u015flatm\u0131\u015flar ve Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in \u00e7e\u015fitli \u00e2yetlerinde bize anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi bu sava\u015fta her t\u00fcrl\u00fc ara\u00e7 ve y\u00f6ntemi kullanm\u0131\u015flard\u0131r.Bunun yan\u0131s\u0131ra bunlar do\u011fall\u0131kla, \u0130sl\u00e2m'a girmeyi de reddettiler. Kendi kitaplar\u0131n\u0131n Peygamberimizin gelece\u011fini m\u00fcjdeleyen haberlerini kabul etmeye yana\u015fmad\u0131klar\u0131 gibi Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in ellerindeki bu kitaplarda bulunan ger\u00e7ek il\u00e2hi mesaj kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131 onaylamas\u0131n\u0131 da umursamam\u0131\u015flard\u0131r. Oysa s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f ba\u011f\u0131ms\u0131z fertler bu ger\u00e7ekleri kabul ediyorlar, onayl\u0131yorlar, onlar\u0131 kendi dinlerine mensup ink\u00e2rc\u0131lar\u0131n y\u00fczdelerine kar\u015f\u0131 a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k dile getiriyorlard\u0131. Bunun \u00fczerine Kur'an-\u0131 Kerim'in Mekke'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fcn onlar\u0131n bu ink\u00e2rc\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirmeye, tescil etmeye, savunduklar\u0131 inanc\u0131n sap\u0131k, bozuk ve e\u011fri niteli\u011fini, \u00e7e\u015fitli s\u00fcrelerde, ortaya koymaya y\u00f6neldi\u011fini g\u00f6r\u00fcyoruz. Fakat unutmamak gerekir ki, Kur'\u00e2n'\u0131n Mekke b\u00f6l\u00fcm\u00fc de onlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131n bozuklu\u011funu belirtmeyi asla ihmal etmemi\u015ftir. \u015eimdi bunun \u00f6rneklerini okuyal\u0131m:\"\u0130sa a\u00e7\u0131k belgelerle gelince `Ben size hikmet dolu kitapla ve anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz baz\u0131 meseleleri a\u00e7\u0131klayay\u0131m diye geldim. Allah'tan korkunuz ve bana itaat ediniz.\"`Allah, benim de sizin de Rabb'inizdir, o halde O'na kulluk ediniz, dosdo\u011fru yol budur'Fakat h\u0131ristiyanlar\u0131n ve yahudilerin aralar\u0131ndan \u00e7\u0131kan partiler uzla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fcler. Kendilerini bekleyen ac\u0131 g\u00fcn\u00fcn azab\u0131ndan dolay\u0131 vay gele zalimlerin ba\u015f\u0131na!' (Zuhruf- 63-65)\"Hani onlara denmi\u015fti ki; \"\u015eu kasabada oturunuz, orada ne isterseniz yiyiniz, kasaban\u0131n kap\u0131s\u0131ndan girerken ba\u015flar\u0131n\u0131z\u0131 e\u011ferek `Ba\u011f\u0131\u015fla bizi' deyiniz ki, g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 affedelim ve iyilik edenlerin m\u00fck\u00e2fat\u0131n\u0131 att\u0131ral\u0131m.\"Fakat yahudilerin zalimleri o s\u00f6z\u00fc kendilerine s\u00f6ylenmeyen ba\u015fka bir s\u00f6zle de\u011fi\u015ftirdiler. Biz de zalimliklerinden \u00f6t\u00fcr\u00fc o zalimlere g\u00f6kten a\u011f\u0131r bir azap indirdik.Onlara deniz k\u0131y\u0131s\u0131ndaki kasaban\u0131n halk\u0131n\u0131n yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 sor. Hani onlar cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fniyorlard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc cumartesi yasa\u011f\u0131na uyduklar\u0131 g\u00fcn onlara ak\u0131n ak\u0131n bal\u0131k geliyordu, fakat cumartesi yasa\u011f\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnedikleri g\u00fcn onlara i\u00e7in bal\u0131k gelmiyordu, \u00d6teden beri fas\u0131k olduklar\u0131 i\u00e7in biz onlar\u0131 b\u00f6ylece s\u0131navdan ge\u00e7iriyorduk.\" (Araf 161-163)\"Hani Rabbin a\u00e7\u0131k\u00e7a bildirdi ki, i\u015fkencelerin en a\u011f\u0131r\u0131n\u0131 tatt\u0131racak zorbalar\u0131 K\u0131yamet g\u00fcn\u00fcne kadar yahudilerin ba\u015flar\u0131na musallat edecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbim \u00e7abuk cezaland\u0131rand\u0131r ve yine O, hi\u00e7 ku\u015fkusuz ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (Araf-169)Kur'an-\u0131 Kerim'in Medine'de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc ise kitap ehlinin savunduklar\u0131 sap\u0131k inan\u00e7 hakk\u0131nda son s\u00f6z\u00fc s\u00f6yl\u00fcyor. Onlar\u0131n bu dine ve ba\u011fl\u0131lar\u0131na kar\u015f\u0131 giri\u015ftikleri sava\u015fda kulland\u0131klar\u0131 en i\u011fren\u00e7 yollar\u0131 ve en sinsi y\u00f6ntemleri anlat\u0131r. Biz bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 Ali-i \u0130mran, Nisa s\u00fbrelerinde ve di\u011fer Medine ini\u015fli s\u00fbrelerde uzun b\u00f6l\u00fcmler halinde okuyabilirsiniz. Yaln\u0131z onlara ili\u015fkin en son s\u00f6z Tevbe s\u00fbresinde s\u00f6ylenmi\u015ftir. A\u015fa\u011f\u0131da Kur'an-\u0131 Kerim'in bu \u00e7ok say\u0131daki a\u00e7\u0131klamalar\u0131na birka\u00e7 \u00f6rnek vermekle yetinece\u011fiz:\"\u015eimdi siz onlar\u0131n size inanacaklar\u0131n\u0131 m\u0131 umuyorsunuz? Oysa bunlar aras\u0131nda \u00f6yle bir grup var ki, Allah'\u0131n kel\u00e2m\u0131n\u0131 i\u015fitirler ve anlam\u0131na ak\u0131llar\u0131 yatt\u0131ktan sonra onu bile bile de\u011fi\u015ftirirlerdi.Onlar m\u00fcminler ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131klar\u0131nda \"inand\u0131k\" derler. Fakat biribirleri ile ba\u015fba\u015fa kald\u0131klar\u0131 zaman \"Rabbiniz kat\u0131nda aleyhinize delil olarak kullans\u0131nlar diye mi Allah'\u0131n size a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131n\u0131 onlara anlat\u0131yorsunuz? Bunun yanl\u0131\u015f oldu\u011funa akl\u0131n\u0131z ermiyor mu?\" derler.\"Acaba onlar bilmiyorlar m\u0131 ki, Allah onlar\u0131n gizli tuttuklar\u0131 ve a\u00e7\u0131\u011fa vurduklar\u0131 her\u015feyi bilir.\"\"Onlar\u0131n i\u00e7inde bir de \u00fcmmiler (okuma-yazma bilmeyenler) vard\u0131r ki, kitab\u0131 bilmezler. B\u00fct\u00fcn bildikleri bir tak\u0131m as\u0131ls\u0131z kuruntulard\u0131r. Onlar s\u0131rf zanlara (saplant\u0131lara) kap\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.\"\"Kendi elleri ile kitab\u0131 yazd\u0131ktan sonra kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda bir ka\u00e7 para elde etmek amac\u0131 ile \"Bu Allah kat\u0131ndan geldi\" diyenlerin vay haline! Ellerinin yazd\u0131\u011f\u0131ndan \u00f6t\u00fcr\u00fc vay gele ba\u015flar\u0131na! Kazand\u0131klar\u0131 paradan \u00f6t\u00fcr\u00fc de vay gele ba\u015flar\u0131na!\"\"Andolsun ki, Musa'ya kitab\u0131 verdik ve arkas\u0131ndan ardarda \u00e7ok say\u0131da peygamber g\u00f6nderdik. Meryem o\u011flu \u0130sa'ya da a\u00e7\u0131k deliller verdik ve kendisini Ruhul Kuds ile destekledik. Ne zaman herhangi bir peygamber size can\u0131n\u0131z\u0131n istemedi\u011fi bir \u015fey getirdi ise b\u00fcy\u00fckl\u00fck kompleksine kap\u0131larak kimini \u00f6ld\u00fcr\u00fcp kimini yalanlamad\u0131n\u0131z m\u0131?\"\"Yahudiler \"Kalblerimiz k\u0131l\u0131fl\u0131d\u0131r\" dediler. Hay\u0131r, yaln\u0131z k\u00e2fir olduklar\u0131ndan dolay\u0131 Allah onlar\u0131 l\u00e2netledi. Onlar\u0131n pek az\u0131 iman eder.\"\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'\u00e2n) gelince ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu hak kitap kendilerine gelince onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar, Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\"\"Onlara \"Allah'\u0131n indirdi\u011fine inan\u0131n\u0131z\" denildi\u011fi zaman \"Biz sadece bize indirilene inan\u0131r\u0131z\" derler ve ellerindeki Tevrat'\u0131 do\u011frulay\u0131c\u0131 hak bir kitap oldu\u011fu halde Tevrat'tan \u00f6tesine inanmazlar. Onlara de ki; \"Madem ki; inan\u0131yor idiniz, niye daha \u00f6nce Allah'\u0131n peygamberini \u00f6ld\u00fcrd\u00fcn\u00fcz\" Bakara, 75-91()\"De ki: `Ey kitap ehli, Allah neler yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131z\u0131, g\u00f6r\u00fcp dururken niye O'nun \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz?'De ki; `Ey kitap ehli, ni\u00e7in Allah'\u0131n yolunu e\u011fri g\u00f6stermeye yeltenerek inananlar\u0131 o yoldan d\u00f6nd\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorsunuz? Allah yapt\u0131klar\u0131n\u0131zdan kesinlikle habersiz de\u011fildir.\" (Al-i \u0130mran, 98-99)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musunnz? Bunlar puta ve Ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler i\u00e7in `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur' derler.\"\"Bunlar Allah'\u0131n l\u00e2netine u\u011fram\u0131\u015f kimselerdir. Allah birine l\u00e2net ederse ona yard\u0131m edecek hi\u00e7 kimse bulamazs\u0131n.\"\"Allah, Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa)d\u0131r' diyenler kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Oysa Mesih demi\u015fti ki; `Ey \u0130srailo\u011fullar\u0131, benim ve sizin Rabb'iniz olan Allah'a kulluk ediniz. Kim Allah'a ortak ko\u015farsa Allan ona cenneti kesinlikle haram etmi\u015ftir, onun varaca\u011f\u0131 yer cehennemdir, zalimlerin hi\u00e7bir yard\u0131m edeni yoktur.`Allah, \u00fc\u00e7\u00fcn \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcd\u00fcr' diyenler de kesinlikle k\u00e2fir olmu\u015flard\u0131r. Tek Allah'tan ba\u015fka hi\u00e7bir il\u00e2h yoktur. E\u011fer onlar bu dediklerinden vazge\u00e7mezler ise onlar\u0131n aras\u0131ndaki k\u00e2firlerin ba\u015flar\u0131na ac\u0131kl\u0131 bir azap gelecektir.\"Onlar Allah'a tevbe etseler, O'ndan af dileseler olmaz m\u0131? Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah affedicidir, merhametlidir.Meryemo\u011flu Mesih (\u0130sa) sadece bir peygamberdir. O'ndan \u00f6nce de bir\u00e7ok peygamber gelip ge\u00e7mi\u015ftir. Annesi de \u00f6z\u00fc-s\u00f6z\u00fc do\u011fru bir kad\u0131nd\u0131. Her ikisi de (\u00f6b\u00fcr insanlar gibi) yemek yerlerdi. Bak biz onlara \u00e2yetlerimizi nas\u0131l a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k anlat\u0131yoruz ve sonra bak onlar bu \u00e2yetleri nas\u0131l \u00e7arp\u0131t\u0131yorlar!\"Gerek bunlar ve gerekse bunlar\u0131n benzeri olan Kur'an \u00e2yetleri- ki bunlar hem Mekke ve hem de Medine ini\u015fli Kur'\u00e2n b\u00f6l\u00fcmlerinde say\u0131ca \u00e7okturlar- g\u00f6zden ge\u00e7irildikleri takdirde a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcl\u00fcr ki, kitap ehlinin y\u00fcce Allah'\u0131n do\u011fru dininden sapm\u0131\u015f olduklar\u0131 bi\u00e7imindeki yakla\u015f\u0131ma, incelemekte oldu\u011fumuz s\u00fbrenin \u00e2yetleri herhangi bir de\u011fi\u015fiklik eklememi\u015ftir. Onlar\u0131n k\u00e2firlikle, sap\u0131kl\u0131kla, yoldan \u00e7\u0131km\u0131\u015fl\u0131kla ve m\u00fc\u015friklikle damgalanmalar\u0131 yeni bir yakla\u015f\u0131ma yer verilmemektedir. \u015eunu da hi\u00e7 unutmamak gerekir ki, Kur'an-\u0131 Kerim, do\u011fru yoldan \u00e7\u0131kmam\u0131\u015f ve orijinal safl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yitirmemi\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n do\u011fru yolda olduklar\u0131n\u0131 ve bozulmam\u0131\u015f kald\u0131klar\u0131n\u0131 s\u00fcrekli bi\u00e7imde tescil etmektedir. Nitekim y\u00fcce Allah, bu bozulmam\u0131\u015f yahudi ve h\u0131ristiyanlar\u0131n haklar\u0131n\u0131 teslim etmek \u00fczere \u015f\u00f6yle buyuruyor:\"Musa'n\u0131n soyda\u015flar\u0131ndan insanlar\u0131 hakka ileten ve hakka uygun, adil h\u00fck\u00fcmler veren bir grup vard\u0131.\" (A'raf, 159)\"Kitap ehlinden \u00f6ylesi var ki, e\u011fer yan\u0131na y\u00fckl\u00fc bir emanet b\u0131raksan onu sana geri verir, \u00f6ylesi de var ki, e\u011fer kendisine bir dinarc\u0131k emanet versen, s\u00fcrekli tepesinde dikilmedik\u00e7e onu sana geri vermez. `\u00dcmmilere (dinimizden olmayanlara) kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir sorumlulu\u011fumuz yoktur' dedikleri i\u00e7in b\u00f6yle davran\u0131rlar, b\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 75)\"Nerede olsalar onlara a\u015fa\u011f\u0131l\u0131k damgas\u0131 vurulmu\u015ftur. Yaln\u0131z Allah'\u0131n ipine ve insanlar ile yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kalanlar m\u00fcstesna. Onlar Allah'\u0131n gazab\u0131na u\u011frad\u0131lar, al\u0131nlar\u0131na peri\u015fanl\u0131k damgas\u0131 vuruldu. Bu, onlar\u0131n Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r etmeleri ve sebepsiz yere peygamberleri \u00f6ld\u00fcrmeleri y\u00fcz\u00fcndendir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar Allah'a ba\u015fkald\u0131rm\u0131\u015f ve \u00f6l\u00e7\u00fcleri \u00e7i\u011fnemi\u015flerdir.Ama onlar\u0131n hepsi bir de\u011fildir. Kitap ehlinin i\u00e7inde geceleri ayakta durup Allah'\u0131n \u00e2yetlerini okuyan ve secdeye kapanan bir kesim vard\u0131r.Bunlar Allah'a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne inan\u0131rlar, iyili\u011fe emrederek k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nd\u0131r\u0131rlar, hay\u0131rl\u0131 i\u015flere ko\u015farlar. Onlar iyi kullardand\u0131rlar.Onlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 hi\u00e7bir iyilik kar\u015f\u0131l\u0131ks\u0131z kalmayacakt\u0131r. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah k\u00f6t\u00fcl\u00fckten sak\u0131nanlar\u0131n kimler oldu\u011funu bilir.\" (Al-i \u0130mran, 112-115)Bu konuda ger\u00e7ekten de\u011fi\u015fikli\u011fe u\u011frayan taraf, kitap ehline kar\u015f\u0131 tak\u0131n\u0131lacak tutumu d\u00fczenleyen h\u00fck\u00fcmlerdir. Bu h\u00fck\u00fcmler d\u00f6nemden d\u00f6neme, a\u015famadan a\u015famaya, olaydan olaya de\u011fi\u015fmi\u015ftir. Bu de\u011fi\u015fiklikler, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 politikalar\u0131n, davran\u0131\u015flar\u0131n ve tutumlar\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda bu dinin ger\u00e7ek\u00e7i hareket y\u00f6ntemi uyar\u0131nca meydana gelmi\u015ftir. Bu ilke uyar\u0131nca zaman gelmi\u015f, m\u00fcsl\u00fcmanlara \u015f\u00f6yle buyurulmu\u015ftur.\"Zalimleri d\u0131\u015f\u0131nda kalan kitap ehli ile mutlaka en g\u00fczel s\u00f6zleri kullanarak tart\u0131\u015f\u0131n\u0131z. Onlara `hem bize hem de size indirilen kitaba inand\u0131k, bizim ve sizin il\u00e2h\u0131m\u0131z birdir, biz O'na teslim olanlar\u0131z' deyiniz.\" (Ankebut, 46)\"Onlara deyiniz ki; \"Biz Allah'a, bize indirilene; \u0130brahim'e, \u0130smail'e, \u0130shak'a, Yakub'a ve torunlar\u0131na indirilene; Musa'ya ve \u0130sa'ya verilene ve di\u011fer peygamberlere Rabb'leri taraf\u0131ndan verilene inan\u0131r\u0131z. onlar aras\u0131nda ay\u0131r\u0131m yapmay\u0131z. Biz Allah'a teslim olanlar\u0131z.\"\"E\u011fer onlar sizin inand\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131n aynisine inan\u0131rlarsa do\u011fru yolu bulmu\u015f olurlar. E\u011fer bu inanca arka d\u00f6nerlerse mutlaka \u00e7at\u0131\u015fmaya ve \u00e7\u0131kmaza d\u00fc\u015ferler. Onlara kar\u015f\u0131 Allah sana yetecektir. O i\u015fitendir, bilendir.\" (Bakara, 136)\"Deki; `Ey kitap ehli, sizinle aram\u0131zda ortak olan \u015fu s\u00f6ze geliniz: S\u0131rf Allah'a kulluk edelim, hi\u00e7bir \u015feyi O'na ortak ko\u015fmayal\u0131m ve Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p birbirimizi il\u00e2h edinmeyelim.\" (Al-i \u0130mran, 64)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu, ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra, s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan dolay\u0131 sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler. Allah'\u0131n emri gelinceye kadar onlara ald\u0131r\u0131\u015f etmeyiniz, yapt\u0131klar\u0131n\u0131 ho\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fcz. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah her\u015feye kadirdir.\" (Bakara, 109)Sonra y\u00fcce Allah, m\u00fcminler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile ger\u00e7ekle\u015ftirdi\u011fi iradesini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu. Bunun sonucunda olaylar oldu, h\u00fck\u00fcmler de\u011fi\u015fti ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ger\u00e7ek\u00e7i ve yap\u0131c\u0131 hareket y\u00f6ntemi yolunda ilerledi. Sonunda bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler yukarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz \u015fekilde ortaya \u00e7\u0131kt\u0131.Dedi\u011fimiz gibi bu dinin, kitap ehlinin inan\u00e7 sistemine, bu sistemin bozuk oldu\u011funa, Allah'a ortak ko\u015fma ve k\u00e2firlik temeline dayand\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131 hi\u00e7 de\u011fi\u015fmemi\u015ftir. De\u011fi\u015fiklik, kitap ehli ile ili\u015fkilerin kural\u0131nda g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu kural de\u011fi\u015fikli\u011fini, s\u00fcrenin bu kesitinin giri\u015f k\u0131sm\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z prensip y\u00f6nlendirmektedir. O yaz\u0131m\u0131z\u0131n bu prensipten s\u00f6zeden paragraf\u0131n\u0131 tekrarl\u0131yoruz:\"\u0130sl\u00e2m toplumu ile yahudi ve h\u0131ristiyan aras\u0131 ili\u015fkileri d\u00fczenleyen kurallarda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu son de\u011fi\u015fikli\u011fin \u00f6z\u00fcn\u00fc iyi kavrayabilmek i\u00e7in bir yandan y\u00fcce Allah'\u0131n sistemi ile cahiliye sistemleri aras\u0131ndaki ili\u015fkilerin ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz karakterine \u0131\u015f\u0131k tutan bir bilince, \u00f6teyandan da \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareket y\u00f6nteminin karakteristik \u00f6zelli\u011fine, bu y\u00f6ntemin farkl\u0131 a\u015famalar\u0131na, yine bu y\u00f6ntemin de\u011fi\u015fken insan prati\u011fi ile uyumlu olarak yenilenen ara\u00e7lar\u0131na ili\u015fkin bir bilimce sahip olmak gerekir.\"\u015eimdi de m\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar, yani kitap ehli aras\u0131ndaki durumu k\u0131saca g\u00f6zden ge\u00e7irece\u011fiz. Bu g\u00f6zden ge\u00e7irmeyi hem de\u011fi\u015fmez objektif kriterler ve pratik tarihi geli\u015fmeler a\u00e7\u0131s\u0131ndan yapaca\u011f\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu suredeki niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlere yola\u00e7an temel fakt\u00f6rler bunlard\u0131r.M\u00fcsl\u00fcman toplum ile yahudiler ve h\u0131ristiyanlar aras\u0131ndaki temel ili\u015fkilerin tabiat\u0131n\u0131 \u015fu iki kriterin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011ferlendirmeliyiz.1- Y\u00fcce Allah'\u0131n bu konuya ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamas\u0131: Bu a\u00e7\u0131klamalar\u0131 de\u011ferlendirirken onlar\u0131n ne sa\u011fdan ne soldan ne \u00f6nden ve ne de arkadan gelebilecek olan yan\u0131lma ihtimallerine a\u00e7\u0131k olmayan niha\u00ee ger\u00e7ekler olduklar\u0131n\u0131, y\u00fcce Allah taraf\u0131ndan ortaya konduklar\u0131 i\u00e7in insanlar\u0131n i\u00e7tihatlar\u0131n\u0131n ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctmelerinin i\u00e7erebilecekleri hatalardan ar\u0131nm\u0131\u015f olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurmal\u0131y\u0131z.2- Bu de\u011ferlendirmeyi yaparken dayanaca\u011f\u0131m\u0131z bir ba\u015fka kaynak, y\u00fcce Allah'\u0131n bu konudaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131n\u0131 do\u011frulayan tarihi geli\u015fmelerdir.Y\u00fcce Allah, kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131\u011f\u0131 tutumu Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in bir\u00e7ok yerinde a\u00e7\u0131kl\u0131yor. Kimi yerlerde s\u0131rf kitap ehlinden s\u00f6zederken kimi yerlerde de kitap ehli ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firleri ayn\u0131 kategoriye koyarak g\u00fcndeme getiriyor. Bunun gerek\u00e7esi \u015fudur: \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu durumlarda ehli kitaptan olan k\u00e2firler ile m\u00fc\u015frik k\u00e2firler aras\u0131nda ama\u00e7 birli\u011fi vard\u0131r. Kimi \u00e2yetlerde de \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik ama\u00e7 ve strateji ortakl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya koyan pratik tutumlar g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne serilir. Bu ger\u00e7ekleri a\u00e7\u0131klayan \u00e2yetler \u00f6ylesine a\u00e7\u0131k ve \u00f6ylesine kesin ifadelidirler ki, bizim ayr\u0131ca onlar\u0131 a\u00e7\u0131klamaya kalk\u0131\u015fmam\u0131za gerek yoktur. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin baz\u0131 \u00f6rneklerini birlikte okuyal\u0131m:-Ne kitap ehlinin k\u00e2firleri ve ne de puta tapanlar Rabbinizden size herhangi bir iyilik inmesini istemezler. Oysa Allah rahmetini diledi\u011fine tahsis eder. Allah b\u00fcy\u00fck l\u00fbtuf sahibidir.\" (Bakara s\u00fbresi: 105)\"Kitap ehlinin \u00e7o\u011fu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu kesinlikle \u00f6\u011frendikten sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc sizi iman ettikten sonra tekrar k\u00e2firli\u011fe d\u00f6nd\u00fcrmek isterler.\" (Bakara s\u00fbresi: 109)\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)\"Kitap ehlinden bir grup, size yoldan \u00e7\u0131karma sevdas\u0131na kap\u0131ld\u0131.\" (Al-i \u0130mran, 69)\"Kitap ehlinden bir grup dedi ki; `m\u00fcminlere inen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.Asl\u0131nda kendi dininize uyanlardan ba\u015fkas\u0131na sak\u0131n inanmay\u0131z.\" (\u0130mran 72-73) \"Ey m\u00fcminler, e\u011fer kendilerine kitap verilenlerin bir grubuna uyarsan\u0131z, bunlar sizi iman ettikten sonra geriye d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp k\u00e2fir yaparlar.\" (Al-i \u0130mran, 100)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 sat\u0131n al\u0131yorlar ve sizin de yoldan \u00e7\u0131kman\u0131z\u0131 istiyorlar.Allah, d\u00fc\u015fmanlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00e7ok iyi bilir.\" (Nisa, 44-45)\"\u015eu kendilerine kitaptan bir pay verdiklerimizi g\u00f6rm\u00fcyor musun? Bunlar puta ve ta\u011fut'a (\u015feytana) inan\u0131rlar ve k\u00e2firler hakk\u0131nda `Bunlar\u0131n yolu m\u00fcminlerin yolundan daha do\u011frudur derler.\" (Nisa, 51)S\u0131rf bu \u00f6rnek \u00e2yetler bile kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hangi tutumu tak\u0131nd\u0131klar\u0131 son derece a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ortaya koyuyor. Bu \u00e2yetlerin bize a\u00e7\u0131klad\u0131klar\u0131na g\u00f6re yahudiler ile h\u0131ristiyanlar, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nd\u00fcr\u00fcp tekrar k\u00e2fir yapma sevdas\u0131ndad\u0131rlar. Bunu ger\u00e7e\u011fin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131k\u00e7a ortaya \u00e7\u0131kt\u0131ktan sonra s\u0131rf i\u00e7lerindeki k\u0131skan\u00e7l\u0131ktan \u00f6t\u00fcr\u00fc yap\u0131yorlar. Onlar\u0131n aralar\u0131nda belirlenmi\u015f, kesin tutumlar\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 yahudi ya da h\u0131ristiyan yapma amac\u0131na d\u00f6n\u00fck \u00f6d\u00fcns\u00fcz bir \u0131srard\u0131r. Bu ama\u00e7lar\u0131 ger\u00e7ekle\u015fmedik\u00e7e m\u00fcsl\u00fcmanlardan ho\u015fnut olmalar\u0131, onlarla bar\u0131\u015f\u00e7\u0131 ili\u015fkilerine girmeleri m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir. Bu ama\u00e7lar\u0131n\u0131n ger\u00e7ekle\u015febilmesi i\u00e7in m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n inan\u00e7lar\u0131n\u0131 kesinlikle terketmeleri gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar puta tapar m\u00fc\u015friklerin yolunun, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n yolundan daha do\u011fru oldu\u011funa tan\u0131kl\u0131k ediyorlar.\u015eimdi de m\u00fc\u015friklerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik niha\u00ee ama\u00e7lar\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klayan bir ka\u00e7 \u00e2yeti birlikte okuyal\u0131m:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\" (Bakara, 217)\"\u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fc\u015frikler isterler ki, sil\u00e2hlar\u0131n\u0131z\u0131 ve te\u00e7hizat\u0131n\u0131z\u0131 akl\u0131n\u0131zdan \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z da ans\u0131z\u0131n \u00fczerinize bask\u0131n d\u00fczenlesinler.\" (Nisa, 102)\"M\u00fc\u015frikler sizi ele ge\u00e7irseler size d\u00fc\u015fman kesilirler, size k\u00f6t\u00fc ama\u00e7la el ve dil uzat\u0131rlar, k\u00e2fir olman\u0131z\u0131 isterler.\" (Mumtehine, 2)\"M\u00fc\u015frikler, e\u011fer size kar\u015f\u0131 \u00fcst\u00fcn gelseler ne and ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 8)\"M\u00fc\u015frikler, bir m\u00fcmine kar\u015f\u0131 ne and ve ne de y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetirler.\" (Tevbe, 10)M\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131na ili\u015fkin bu \u00e2yetleri g\u00f6zden ge\u00e7irdi\u011fimizde g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki, onlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumlar\u0131 yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131ndaki tutumlar\u0131n\u0131n t\u0131pat\u0131p aynisidir, hatta bu ortak tutumu a\u00e7\u0131klayan s\u00f6zleri bile a\u015fa\u011f\u0131 yukar\u0131 biribirinin t\u0131pk\u0131s\u0131d\u0131r. Bu da kitap ehli ile m\u00fc\u015friklerin m\u00fcsl\u00fcmanlar kar\u015f\u0131s\u0131nda ortak bir tutum tak\u0131nd\u0131klar\u0131n\u0131 kesinlikle kan\u0131tlar.Burada dikkatlerimizden ka\u00e7mamas\u0131 gereken bir nokta da \u015fudur: Gerek kitap ehli hakk\u0131nda ve gerekse m\u00fc\u015frikler hakk\u0131ndaki \u00e2yetlerde s\u00f6zkonusu tutumlar\u0131n kesinli\u011fi ve s\u00fcreklili\u011fi vurgulan\u0131yor. Bu tutumlar\u0131n ge\u00e7ici olmad\u0131\u011f\u0131, tersine devaml\u0131l\u0131k ifade etti\u011fi kesin bir dille belirtiliyor. Mesel\u00e2 m\u00fc\u015friklerin tutumlar\u0131 a\u00e7\u0131klan\u0131rken \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"M\u00fc\u015frikler, yapabilseler, sizi dininizden d\u00f6nd\u00fcr\u00fcnceye kadar sizinle sava\u015fmaya devam ederler.\"Bunun yan\u0131s\u0131ra kitap ehlinin m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelik tutumu a\u00e7\u0131klan\u0131rken de \u015f\u00f6yle buyuruluyor:\"Kendi dinlerine uymad\u0131k\u00e7a ne yahudiler ve ne de h\u0131ristiyanlar senden asla ho\u015flanmayacaklard\u0131r. (Bakara, 120)Bu ger\u00e7e\u011fi g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurdu\u011fumuzda okudu\u011fumuz \u00e2yetleri herhangi bir yoruma tabi tutma gere\u011fini tutmaks\u0131z\u0131n bu \u00e2yetlerin gelip ge\u00e7ici bir \u00f6zelli\u011fe de\u011finmediklerini, tersine kitap ehli ve m\u00fc\u015frikler ile aradaki ili\u015fkilerin s\u00fcrekli ve k\u00f6kl\u00fc tabiat\u0131n\u0131 belirlediklerini a\u00e7\u0131k\u00e7a anlar\u0131z.Bunun yan\u0131s\u0131ra e\u011fer yahudiler ile h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumlar\u0131nda somut \u00f6rne\u011fini bulan bu ili\u015fkilerin tarihi ak\u0131\u015f\u0131na g\u00f6z gezdirirsek okudu\u011fumuz \u00e2yetlerin, inceledi\u011fimiz bu ger\u00e7ek\u00e7i il\u00e2hi a\u00e7\u0131klamalar\u0131n ne anlama geldiklerini kolayca kavrar\u0131z. Bu \u00e2yetlerde de\u011fi\u015fmez ve s\u00fcrekli bir yap\u0131sal karakteristi\u011fin vurguland\u0131\u011f\u0131na, gelip ge\u00e7ici bir durumun tan\u0131t\u0131lmad\u0131\u011f\u0131na kesinlikle karar veririz.Yaln\u0131z durumlar\u0131 farkl\u0131 olan baz\u0131 yahudi ve hristiyan fertler ile kimi k\u00fc\u00e7\u00fck yahudi ve hristiyan gruplar vard\u0131r. Bunlara hem Kur'\u00e2n'\u0131n baz\u0131 \u00e2yetleri aras\u0131nda hem de tarihin somut olaylar\u0131 i\u00e7inde rastl\u0131yoruz. Bunlar \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sempati duymu\u015flar, gerek Peygamberimiz'in ve gerekse bu dinin do\u011frulu\u011funa inanm\u0131\u015flar, arkas\u0131ndan bu dini benimseyerek m\u00fcsl\u00fcman toplumun saflar\u0131na kat\u0131lm\u0131\u015flard\u0131r.Fakat bu durumlar yukarda de\u011findi\u011fimiz gibi birer istisna niteli\u011findedirler. Bu ki\u015fisel ya da s\u0131n\u0131rl\u0131 k\u00fc\u00e7\u00fck gruplara ili\u015fkin tutumlar\u0131n \u00f6tesine ge\u00e7ti\u011fimizde g\u00f6rebildi\u011fimiz tek realite, inat\u00e7\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131ktan, ard\u0131-arkas\u0131 gelmez entrikalardan y\u00fczy\u0131llar boyunca hi\u00e7 ate\u015fi s\u00f6nmeyen amas\u0131z bir sava\u015ftan olu\u015fmu\u015f bir tarih birikimidir.Mesel\u00e2 yahudileri ele alal\u0131m. Kur'\u00e2n-f Kerim'in bir\u00e7ok s\u00fbresi bunlar\u0131n olumsuz tutumlar\u0131n\u0131, kirli marifetlerini, hilelerini, entrikalar\u0131n\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6neltilmi\u015f sava\u015flar\u0131n\u0131 anlatan \u00e2yetlerle doludur. \u00c2yetlerde anlat\u0131lan bu olumsuz tutumlar\u0131n somut kan\u0131tlar\u0131, pratik olaylar halinde, tarihin sayfalar\u0131na da yans\u0131m\u0131\u015ft\u0131r. Bu olumsuz tutum \u0130sl\u00e2m'\u0131n. Medine'de yahudilerle kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131\u011f\u0131 ilk g\u00fcnden itibaren kendisini g\u00f6stermeye ba\u015flam\u0131\u015f ve \u015fu ana kadar varl\u0131\u011f\u0131n\u0131 kesintisiz bir bi\u00e7imde s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fcr.Elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131, bu uzun tarihin olaylar\u0131n\u0131 anlatman\u0131n yeri de\u011fildir. Fakat biz burada tarih boyunca yahudilerin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara y\u00f6nelttikleri amans\u0131z sava\u015f\u0131n birka\u00e7 kilometre ta\u015f\u0131na de\u011finmeden ge\u00e7emeyece\u011fiz.Yahudiler, semavi bir dinin mensuplar\u0131 olarak ger\u00e7ek bir Peygamber olduklar\u0131n\u0131 bildikleri Peygamberlerimiz'i ve yine ger\u00e7ek oldu\u011funu bildikleri dinini d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclebilecek en olumsuz bir tutumla kar\u015f\u0131lam\u0131\u015flard\u0131r.Onlar gerek Peygamberimiz'i ve gerekse dinini Medine'de entrikalarla, yalanlarla, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131na ektikleri fitne ve ku\u015fku tohumlar\u0131 ile kar\u015f\u0131lad\u0131lar. Bu ama\u00e7la ustas\u0131 olduklar\u0131 b\u00fct\u00fcn kaypak ve hilek\u00e2r y\u00f6ntemleri kulland\u0131lar. Ger\u00e7ek bir Peygamber oldu\u011funu bildikleri halde Peygamberimiz'in Peygamberli\u011fi hakk\u0131nda ku\u015fku uyand\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015ft\u0131lar. M\u00fcnaf\u0131klara kanat gerdiler, ortal\u0131\u011fa yayd\u0131klar\u0131 ku\u015fkularla, as\u0131ls\u0131z s\u00f6ylentilerle onlar\u0131 desteklediler. Gerek k\u0131ble de\u011fi\u015fimi olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda gerek Peygamberimiz'in e\u015fi Hz. Ay\u015fe'nin u\u011frad\u0131\u011f\u0131 iftira olay\u0131 s\u0131ras\u0131nda ve gerekse ellerine ge\u00e7en ilk f\u0131rsatta yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler, tak\u0131nd\u0131klar\u0131 olumsuz tutumlar bu al\u00e7ak hilek\u00e2rl\u0131klar\u0131n\u0131n sadece birer \u00f6rne\u011fini olu\u015fturur. \u0130\u015fte Bakara s\u00fbresinin, Al-i \u0130mran s\u00fbresinin, Nisa s\u00fbresinin, Tevbe s\u00fbresinin ve daha bir\u00e7ok surenin yahudilere ili\u015fkin \u00e2yetleri hep onlar\u0131n bu i\u011fren\u00e7 faaliyetlerini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sererek m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 uyarmak i\u00e7in inmi\u015ftir. \u015eimdi bu \u00e2yetlerin bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc birlikte okuyal\u0131m:\"Onlara Allah kat\u0131ndan elleri alt\u0131ndaki Tevrat'\u0131 onaylayan bir kitap (Kur'an) gelince- ki, daha \u00f6nce k\u00e2firlere kar\u015f\u0131 zafer kazanmak istedikleri halde \u00f6teden beri bilip durduklar\u0131 bu kitap kendilerine gelince- onu ink\u00e2r ettiler. Allah'\u0131n l\u00e2neti k\u00e2firlerin \u00fczerinedir.\"\"Onlar Allah'\u0131n kendi ba\u011f\u0131\u015f\u0131 olarak diledi\u011fi kuluna vahiy indirmesini \u00e7ekemeyerek O'nun indirdi\u011fi kitab\u0131 ink\u00e2r etmekle benliklerini ne k\u00f6t\u00fc \u015fey kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda satt\u0131lar da katmerli gazaba u\u011frad\u0131lar! K\u00e2firleri al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azap beklemektedir.\" (Bakara s\u00fbresi: 89-90)\"Onlara Allah kat\u0131ndan ellerindeki kitab\u0131 onaylay\u0131c\u0131 bir Peygamber gelince, kendilerine kitap verilenler bir kesimi, Allah'\u0131n kitab\u0131n\u0131 hi\u00e7 bilmiyorlarm\u0131\u015f gibi arkalar\u0131na att\u0131lar.\" (Bakara, 101)\"\u0130nsanlardan baz\u0131 beyinsizler `Onlar\u0131 daha \u00f6nce y\u00f6neldikleri k\u0131bleden \u00e7eviren sebep nedir?' diyecekler. Onlara de ki; `Do\u011fu da bat\u0131 da Allah'\u0131nd\u0131r. O diledi\u011fini do\u011fru yola iletir.\" (Bakara, 142)\"Ey kitap ehli, niye g\u00f6z g\u00f6re g\u00f6re Allah'\u0131n \u00e2yetlerini ink\u00e2r ediyorsunuz? Ey kitap ehli, niye ger\u00e7e\u011fin \u00fczerine bat\u0131l\u0131 \u00f6rt\u00fcyor ve bile bile ger\u00e7e\u011fi sakl\u0131yorsunuz?\" (AI-i \u0130mran, 70-71)\"Kitap ehlinin bir kanad\u0131 dedi ki; `M\u00fcminlere indirilen mesaja g\u00fcn\u00fcn ba\u015flang\u0131c\u0131nda inan\u0131n\u0131z, fakat g\u00fcn\u00fcn sonunda onu reddediniz, b\u00f6ylece belki onlar da inan\u00e7lar\u0131ndan d\u00f6nerler.\" (Al-i \u0130mran, 72)\"Onlar\u0131n i\u00e7inde \u00f6yleleri var ki, kutsal kitab\u0131, kelimeleri a\u011f\u0131z bo\u015fluklar\u0131nda dalgaland\u0131rarak okurlar, b\u00f6ylece okuduklar\u0131n\u0131n Allah'\u0131n kitab\u0131ndan oldu\u011funu sanman\u0131z\u0131 sa\u011flamaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Oysa bu okuduklar\u0131 \u015feyler kitaptan de\u011fildir. `Bu Allah kat\u0131ndand\u0131r' derler. Oysa Allah kat\u0131ndan de\u011fildir. B\u00f6ylece bile bile Allah ad\u0131na yalan s\u00f6ylerler.\" (Al-i \u0130mran, 78)\"Kitap ehli, senden kendilerine g\u00f6kten kitap indirmeni isterler. Onlar vaktiyle Musa'dan bundan daha b\u00fcy\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc isteyerek `Bize Allah'\u0131 a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6ster' demi\u015flerdi. Bu zalimce tutumlar\u0131 y\u00fcz\u00fcnden kendilerini y\u0131ld\u0131r\u0131m \u00e7arpm\u0131\u015ft\u0131. Arkas\u0131ndan kendilerine a\u00e7\u0131k belgeler geldikten sonra buza\u011f\u0131ya tapt\u0131lar...\" (Nisa, 153)\"Onlar Allah'\u0131n nurunu a\u011f\u0131zlar\u0131 ile s\u00f6nd\u00fcrmek istiyorlar. Oysa Allah, k\u00e2firlerin ho\u015funa gitmese de, nurunu kesinlikle tamama erdirmek ister.\" (Tevbe, 32)Bunun yan\u0131s\u0131ra tarih yahudilerin, yapt\u0131klar\u0131 antla\u015fmalar\u0131 \u00e2rdarda bozduklar\u0131n\u0131n ve m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 kalle\u015f\u00e7e davrand\u0131klar\u0131n\u0131n \u015fahididir. Beni Kaynuka, Beni Nadr, Beni Kurayda ve Hayber olaylar\u0131 onlar\u0131n bu kalle\u015fliklerinin sonucudur. Yine tarih, Ahzap sava\u015f\u0131nda yahudilerin, m\u00fc\u015frikleri birle\u015ftirip m\u00fcsl\u00fcmanlara sald\u0131rtmas\u0131n\u0131n da \u015fahididir. Yahudilerin bu olaydaki rol\u00fc me\u015fhurdur.Yahudiler, o tarihten itibaren \u0130sl\u00e2m'a y\u00f6nelik komplolar\u0131n\u0131 hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Onlar Hz. Osman'\u0131n \u00f6ld\u00fcr\u00fclmesi ve arkas\u0131ndan \u0130sl\u00e2m birli\u011finin b\u00fcy\u00fck oranda sars\u0131lmas\u0131 ile sonu\u00e7lanan b\u00fcy\u00fck karga\u015fan\u0131n \u00e7\u0131kar\u0131lmas\u0131nda ba\u015frol\u00fc oynam\u0131\u015flard\u0131r. Onlar Hz. Ali ile Hz. Muaviye aras\u0131ndaki ac\u0131 olaylar\u0131n da \u00e7\u0131ban bay\u0131, ba\u015fta gelen k\u0131\u015fk\u0131rt\u0131c\u0131 unsurunu olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra hadislerin, \u0130sl\u00e2m tarihinin, ilm\u00ee ve tarih\u00ee belgeleri nakleden rivayet zincirlerinin ve tefsir ara\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n aras\u0131na as\u0131ls\u0131z uydurmalar kar\u0131\u015ft\u0131rma kampanyas\u0131n\u0131n da ba\u015f akt\u00f6rleridirler. Mo\u011follar'\u0131n Ba\u011fdat'a sald\u0131rarak \u0130sl\u00e2m\u00ee halifelik rejimini y\u0131kmalar\u0131n\u0131n arkas\u0131nda da yahudilerin kirli parma\u011f\u0131 vard\u0131r.Yak\u0131n tarihte ise yahudi, yery\u00fcz\u00fcn\u00fcn her taraf\u0131nda m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na \u00e7\u00f6ken fel\u00e2ketin arkas\u0131nd\u0131r. Modern \u0130sl\u00e2m\u00ee dirili\u015fin \u00f6nc\u00fclerini ezen her komplonun arkas\u0131nda yahudiler vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131n\u0131n her taraf\u0131nda bu komplolar\u0131 y\u00fcr\u00fcten kukla rejimlerin ba\u015f koruyucusu yahudilerdir!\u0130\u015fte yahudilerin, \u0130sl\u00e2m kar\u015f\u0131s\u0131ndaki s\u00fcrekli tutumlar\u0131 budur. Kitap ehlinin \u00f6b\u00fcr kanad\u0131n\u0131 olu\u015fturan h\u0131ristiyanlar\u0131n tutumuna gelince bu da \u0131srarl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve s\u00fcrekli sald\u0131rganl\u0131k a\u00e7\u0131s\u0131ndan yahudilerden hi\u00e7 de a\u015fa\u011f\u0131 kalmaz.Bizansl\u0131lar ile eski \u0130ranl\u0131lar (persler) aras\u0131nda y\u00fczy\u0131llarca s\u00fcren derin bir d\u00fc\u015fmanl\u0131k vard\u0131. Fakat Arap Yar\u0131madas\u0131'nda \u0130sl\u00e2m ortaya \u00e7\u0131k\u0131nca kilise, bu ger\u00e7ek dini kendi eli ile uydurup ad\u0131na \"H\u0131ristiyanl\u0131k\" dedi\u011fi d\u00fczmece dini i\u00e7in tehlike olarak g\u00f6rd\u00fc. Bu d\u00fczmece din, kl\u00e2sik putperestli\u011fin tortular\u0131ndan, kilisenin sa\u00e7ma do\u011fmalar\u0131ndan, Hz. \u0130sa'n\u0131n \u00e7arp\u0131tma giri\u015fimlerinden kurtulabilmi\u015f kimi s\u00f6zlerinin kal\u0131nt\u0131lar\u0131ndan ve bu inan\u00e7 sisteminin tarihinden olu\u015fmu\u015f bir karma\u015fa idi. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m'\u0131n ortaya \u00e7\u0131k\u0131\u015f\u0131 ile gerek Bizansl\u0131lar'\u0131n ve gerekse eski \u0130ranl\u0131lar'\u0131n o eski, tarih\u00ee \u00e7at\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131, o k\u00f6kl\u00fc ve kanl\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131klar\u0131n\u0131 unutarak bu yeni dine kar\u015f\u0131 ortakla\u015fa cephe ald\u0131klar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcr\u00fcz.Bizansl\u0131lar, yanda\u015flar\u0131 Gassaniler ile birlikte kuzeyde asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapmaya giri\u015ftiler. Ama\u00e7lar\u0131 bu yeni dinin k\u00f6k\u00fcn\u00fc kaz\u0131makt\u0131. Bu haz\u0131rl\u0131klardan bir s\u00fcre \u00f6nce Bizansl\u0131larca atanan Basra valisine Peygamberimiz taraf\u0131ndan el\u00e7i olarak g\u00f6nderilen Haris b. Umeyr Ezdi'yi \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. M\u00fcsl\u00fcmanlar yabanc\u0131 el\u00e7ilere g\u00fcvenlik sa\u011flad\u0131klar\u0131 halde h\u0131ristiyanlar Peygamberimiz'in el\u00e7isini kalle\u015f\u00e7e \u00f6ld\u00fcrm\u00fc\u015flerdi. Bu olay \u00fczerine Peygamberimiz Zeyd b. Harise, Cafer b. Ebu Talip ve Abdullah b. Revahe'nin ortak komutas\u0131ndaki bir orduyu Bizansl\u0131lar \u00fczerine g\u00f6nderdi. Her \u00fc\u00e7\u00fc de sava\u015fta \u015fehit olan bu komutanlar\u0131n y\u00f6netimindeki ordu \"Muta\"da Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131. M\u00fcsl\u00fcman sava\u015f\u00e7\u0131lar, kar\u015f\u0131lar\u0131nda b\u00fcy\u00fck bir Bizans ordusu buldular. Tarih\u00e7ilerin verdikleri gibi bu ordu y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131 ve y\u00fczbin ki\u015fisi Bizansl\u0131lar'\u0131n \u015eam dolaylar\u0131ndaki h\u0131ristiyan arap kabilelerden olmak \u00fczere toplam olarak ikiy\u00fczbin ki\u015fiden olu\u015fuyordu. \u0130sl\u00e2m ordusunun mevcudu ise \u00fc\u00e7 bin sava\u015f\u00e7\u0131y\u0131 ge\u00e7miyordu. Bu sava\u015f Hicri sekizinci y\u0131l\u0131n Cemaziy\u00fclevvel ay\u0131nda meydana gelmi\u015fti.Sonra bu s\u00fbrenin a\u011f\u0131rl\u0131kl\u0131 konusunu olu\u015fturan Teb\u00fck sava\u015f\u0131 meydana geldi. -\u0130n\u015faallah ileride yeri gelince bu sava\u015f\u0131 ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlataca\u011f\u0131z.- Sonra Usame b. Zeyd komutas\u0131nda Bizansl\u0131lar ile kar\u015f\u0131la\u015fan ordunun olu\u015fturdu\u011fu olayla kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu orduyu Peygamberimiz -sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun- \u00f6l\u00fcm\u00fcne yak\u0131n g\u00fcnlerde sefere haz\u0131rlam\u0131\u015ft\u0131. \u00d6l\u00fcm\u00fcnden sonra onu ra\u015fid halife Hz. Ebu Bekir sefere g\u00f6nderdi. \u015eam dolaylar\u0131 \u00fczerine y\u00fcr\u00fcyen bu ordu, oralarda bu yeni dini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile asker\u00ee y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7leri ile kar\u015f\u0131la\u015ft\u0131.Daha sonra neler oldu? M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n zaferi ile sonu\u00e7lanm\u0131\u015f olan Yerm\u00fck sava\u015f\u0131ndan itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n k\u00efn dolu kazan\u0131, g\u00fcnden g\u00fcne hararetini art\u0131rarak kaynamaya devam etti. Yerm\u00fck zaferi Suriye, M\u0131s\u0131r, Kuzey Afrika ve Akdeniz adalar\u0131ndaki Roma \u0130mparatorlu\u011fu'na ait m\u00fcstemlekeleri kurtarman\u0131n ba\u015flang\u0131\u00e7 noktas\u0131n\u0131, ilk ad\u0131m\u0131n\u0131 olu\u015fturdu. B\u00fct\u00fcn bu fetihler zincirinin sonunda ise End\u00fcl\u00fcs'te sa\u011flam bir \u0130sl\u00e2m \u00fcss\u00fcn\u00fcn temelinin at\u0131lmas\u0131 m\u00fcmk\u00fcn oldu.\"Ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131\" -ki tarihe bu adla ge\u00e7mi\u015flerdir. h\u0131ristiyan kilisesinin \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi tek sava\u015f zinciri de\u011fildi. H\u0131ristiyanl\u0131\u011f\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 giri\u015fti\u011fi sava\u015flar\u0131n tarihi \u00e7ok daha eskilere dayan\u0131r Bu sava\u015flar asl\u0131nda Bizansl\u0131lar\u0131n eski \u0130ranl\u0131lar ile aralar\u0131ndaki tarihi d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 unutmaya karar vermeleri ile ba\u015flad\u0131. Bu tarihten itibaren h\u0131ristiyanlar\u0131n, eski \u0130ranl\u0131lar\u0131 Arap yar\u0131madas\u0131n\u0131n g\u00fcneyinde m\u00fcslamanlara kar\u015f\u0131 desteklediklerini g\u00f6r\u00fcr\u00fcz. Bu h\u0131ristiyan sald\u0131rganl\u0131\u011f\u0131 daha sonra \"Muta\" ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kesin zaferi ile sonu\u00e7lanan \"Yerm\u00fck\" sava\u015flar\u0131 ile devam etti. Daha sonraki y\u0131llarda End\u00fcl\u00fcs'te vah\u015fetinin ve ac\u0131mas\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131n doru\u011funa ula\u015ft\u0131. H\u0131ristiyanlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n Avrupa'daki bu \u00fcss\u00fcne sald\u0131r\u0131p oray\u0131 ele ge\u00e7irdiklerinde milyonlarca m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tarihte o g\u00fcne kadar bir ba\u015fka benzeri g\u00f6r\u00fclmemi\u015f bir i\u015fkence ve soyk\u0131r\u0131m\u0131 vah\u015fetinin so\u011fukkanl\u0131 uygulamas\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftirdiler. Ayni ac\u0131mas\u0131z sald\u0131rganl\u0131k do\u011fudaki ha\u00e7l\u0131 sava\u015flar\u0131nda da sahneye kondu. Bu t\u00fcyler \u00fcrpertici sald\u0131rganl\u0131k hi\u00e7bir endi\u015fe ve hi\u00e7bir vicdani sorumluluk tan\u0131mad\u0131, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 hi\u00e7bir antla\u015fma ve hi\u00e7bir insan\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck g\u00f6zetmedi.Nitekim h\u0131ristiyan bir Frans\u0131z yazar olan G\u00fcstave le Bonne \"Arap uygarl\u0131\u011f\u0131\" adl\u0131 eserinin bir yerinde bu konuda \u015f\u00f6yle diyor:\"\u0130ngiliz komutan R\u0131cardos'un ilk i\u015fi zorluk \u00e7\u0131karmaks\u0131z\u0131n teslim alan \u00fc\u00e7 bin m\u00fcsl\u00fcman esiri \u0130sl\u00e2m ordusunun kararg\u00e2h\u0131 \u00f6n\u00fcnde \u00f6ld\u00fcrmek oldu. Oysa bu esirlere teslim olurlarken canlar\u0131na dokunmayaca\u011f\u0131na dair s\u00f6z vermi\u015fti. Sonra ipin ucunu iyice ka\u00e7\u0131rarak yo\u011fun \u00f6ld\u00fcrme ve ya\u011fmalama eylemlerine giri\u015fti. Bu durum Kud\u00fcs h\u0131ristiyanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davranm\u0131\u015f, onlara hi\u00e7bir zarar dokundurmam\u0131\u015f ve eline esir d\u00fc\u015fm\u00fc\u015f olan Philip ile Arslan y\u00fcrekli Ricard'a hastal\u0131klar\u0131 s\u0131ras\u0131nda yiyecek ve il\u00e2\u00e7 yard\u0131m\u0131 yapm\u0131\u015f olan soylu Sel\u00e2haddin- Eyy\u00fbb\u00ee'yi \u00e7ok \u00f6fkelendirmi\u015fti.\"Ba\u015fka bir h\u0131ristiyan yazar olan Gerog\u0131a da ayn\u0131 konuda \u015funlar\u0131 s\u00f6yl\u00fcyor:\"Ha\u00e7l\u0131lar, Kud\u00fcs'e son derece \u00e7irkin i\u015fler yaparak girmi\u015flerdi. Bir k\u0131s\u0131m h\u0131ristiyan ziyaret\u00e7iler ele ge\u00e7irdikleri k\u00f6ylerdeki insanlar\u0131 \u00f6ld\u00fcr\u00fcyorlard\u0131. Ac\u0131mas\u0131zl\u0131kta o kadar ileri gittiler ki, insanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131n\u0131 de\u015ferek ba\u011f\u0131rsaklarda para aramaya giri\u015ftiler!Oysa Sel\u00e2haddin-i Eyy\u00fbb\u00ee, Kud\u00fcs'\u00fc geri al\u0131nca hristiyanlara can g\u00fcvenli\u011fi verdi, yapt\u0131\u011f\u0131 b\u00fct\u00fcn antla\u015fmalara ba\u011fl\u0131 kald\u0131. M\u00fcsl\u00fcmanlar, d\u00fc\u015fmanlar\u0131na kar\u015f\u0131 iyi davrand\u0131lar, altlar\u0131na merhamet d\u00f6\u015fe\u011fi serdiler. Hatta Sultan'\u0131n karde\u015fi olan ad\u0131l Melik esirlerden bin k\u00f6leyi serbest b\u0131rakt\u0131. Ermeni cemaate hi\u00e7 ili\u015fmedi. Kilisenin ha\u00e7\u0131n\u0131 ve s\u00fcs e\u015fyas\u0131n\u0131 al\u0131p g\u00f6t\u00fcrmek \u00fczere Patrik'e izin verdi. Krali\u00e7enin ve prenseslerin hocalar\u0131n\u0131 ziyaret etmeleri serbest k\u0131l\u0131nd\u0131.\"\"Ha\u00e7l\u0131 Sava\u015flar\u0131\"n\u0131n tarih boyunca uzayan uzun \u00e7izgisini g\u00f6zden ge\u00e7irmeye elinizdeki tefsir kitab\u0131n\u0131n sayfalar\u0131 yetmez. Biz sadece \u015fu kadar\u0131n\u0131 s\u00f6ylemekle yetiniyoruz: Bu sava\u015flar hi\u00e7bir zaman h\u0131zlar\u0131n\u0131 ve etkilerini yitirmediler. H\u0131ristiyanlar bu sava\u015flar\u0131n i\u00e7erdi\u011fi sald\u0131rganl\u0131k ruhunu ve y\u0131k\u0131m gelene\u011fini hep s\u00fcrd\u00fcrm\u00fc\u015flerdir. Yak\u0131n y\u0131llarda Zengibar'da olup bitenleri hat\u0131rlamam\u0131z yeterlidir. Orada m\u00fcsl\u00fcmanlar soy k\u0131r\u0131m\u0131na u\u011frad\u0131lar. On iki bin ki\u015fisi \u00f6ld\u00fcr\u00fcld\u00fc ve \u00f6nce bir adaya s\u00fcr\u00fclm\u00fc\u015f olan geriye kalan d\u00f6rt bir ki\u015fisi denize d\u00f6k\u00fcld\u00fc. Hat\u0131rlayaca\u011f\u0131m\u0131z di\u011fer bir olay K\u0131br\u0131s m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelen faciad\u0131r. \u00dcstad Ali, Ali Mansur taraf\u0131ndan kaleme al\u0131nan \"\u0130sl\u00e2m \u015eeriat\u0131 ve Milletleraras\u0131 Genel Hukuk\" adl\u0131 eserden. Bu adan\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kesimine besin maddeleri sokulmad\u0131, su verilmedi, b\u00f6ylece orada kalabilen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n a\u00e7l\u0131ktan ve susuzluktan \u00f6lmeleri pl\u00e2nland\u0131. Bu vah\u015fet onlara \u00e7e\u015fitli \u00f6ld\u00fcrme, toplu k\u0131y\u0131m ve s\u00fcrg\u00fcn eylemlerine ek olarak reva g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fc. Bunlar\u0131n yan\u0131s\u0131ra Habe\u015flilerin gerek Eritre'de ve gerekse Habe\u015fistan'\u0131n (Etopya'n\u0131n) ortas\u0131nda ya\u015fayan m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 i\u015fledikleri vah\u015filikleri hat\u0131rlamal\u0131y\u0131z. Ayr\u0131ca Kenya'da y\u00fcz bin m\u00fcsl\u00fcmana kar\u015f\u0131 i\u015flenen cinayetleri d\u00fc\u015f\u00fcncemizde canland\u0131ral\u0131m. Somal\u0131 k\u00f6kenli olan b\u00f9 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Somali'deki soyda\u015flar\u0131na kat\u0131lma y\u00f6n\u00fcndeki isteklerinin nas\u0131l ac\u0131mas\u0131zca bast\u0131r\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131ral\u0131m. Son olarak da g\u00fcney Sudan'da ya\u015fayan h\u0131ristiyanlar\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kom\u015fular\u0131na kar\u015f\u0131 ne gibi zul\u00fcmler yapma giri\u015fiminde olduklar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenelim.H\u0131ristiyanlar\u0131n, m\u00fcsl\u00fcmanlara nas\u0131l bir g\u00f6zle bakt\u0131klar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenmek i\u00e7in Avrupal\u0131 bir yazar\u0131n 1944 y\u0131l\u0131nda yay\u0131nlad\u0131\u011f\u0131 bir kitaptan a\u015fa\u011f\u0131daki para\u011fraf\u0131 okumam\u0131z yeterlidir.\"Biz Avrupal\u0131lar \u015fimdiye kadar \u00e7e\u015fitli milletlerden korktuk. Fakat tecr\u00fcbelerimiz sonunda bu korkular\u0131m\u0131z\u0131n gerek\u00e7esiz oldu\u011funu g\u00f6rd\u00fck. Eskiden \"yahudi\" tehlikesinden, \"sar\u0131 \u0131rk\" tehlikesinden ve \"Kom\u00fcnizm\" tehlikesinden korkard\u0131k. Fakat bu b\u00fct\u00fcn korkular\u0131n hayalimizde canland\u0131rd\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi olmad\u0131klar\u0131n\u0131 belirledik. Yahudilerin dostlar\u0131m\u0131z olduklar\u0131n\u0131 g\u00f6rd\u00fck. Buna g\u00f6re onlara y\u00f6neltilen her t\u00fcr bask\u0131 inat\u00e7\u0131 bir sald\u0131rganl\u0131kt\u0131r. Sonra kom\u00fcnistlerin de m\u00fcttefiklerimiz olduklar\u0131n\u0131 ya\u015fayarak g\u00f6rd\u00fck. \"Sar\u0131 \u0131rk\"tan milletlere gelince onlara kar\u015f\u0131 duran b\u00fcy\u00fck demokratik devletler vard\u0131r. Fakat \u00f6n\u00fcm\u00fczdeki ger\u00e7ek tehlike \u0130sl\u00e2m d\u00fczeninde, onun yay\u0131lma ve boyun e\u011fdirme g\u00fcc\u00fcnde, onun dinamizminde gizlidir. Avrupa s\u00f6m\u00fcrgecili\u011finin yolunu kesen tek set, \u0130sl\u00e2md\u0131r.\"H\u0131ristiyanl\u0131k d\u00fcnyas\u0131n\u0131n \u0130sl\u00e2m'a kar\u015f\u0131 a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 ve g\u00fcn\u00fcm\u00fczde de y\u00fcr\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu vah\u015fi sava\u015f\u0131n tarihini g\u00f6zler \u00f6n\u00fcne sermek i\u00e7in daha \u00e7ok ayr\u0131nt\u0131ya girmeyi uygun g\u00f6rm\u00fcyoruz. Bu tefsirin daha \u00f6nceki cildlerinde; bu konuya ili\u015fkin bir\u00e7ok \u00e2yeti incelerken bu uz\u00f9n sava\u015f\u0131n tabiat\u0131ndan, problemlerinden ve \u00e7\u0131kmazlar\u0131ndan bir\u00e7ok kere s\u00f6zetmi\u015ftik. \u015eimdi burada yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z bu k\u0131sa \u00f6zetleme ile yetinerek daha ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bilgi edinme isteklerini yak\u0131n y\u0131llarda yay\u0131nlanm\u0131\u015f di\u011fer kaynaklara havale ediyoruz.E\u011fer bu h\u0131zland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f g\u00f6zden ge\u00e7irmenin sonu\u00e7lar\u0131 de\u011ferlendirme s\u00fczgecinden ge\u00e7irirsek ve bu sonu\u00e7lara daha \u00f6nce \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel kurtulu\u015f bildirisinin \u00f6zelli\u011fi hakk\u0131ndaki a\u00e7\u0131klamalar\u0131m\u0131z\u0131 eklersek ve son olarak bu evrensel bildiriyi ta\u015f\u0131yan ve onu t\u00fcm d\u00fcnyaya yaymak i\u00e7in yola \u00e7\u0131kan \u0130sl\u00e2m'\u0131 hareketi ezmek amac\u0131n\u0131 her\u015feyin \u00fcst\u00fcnde tutan milletleraras\u0131 cahiliye kutbunun duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6z\u00f6n\u00fcnde bulundurursak a\u00e7\u0131k\u00e7a g\u00f6r\u00fcr\u00fcz ki; bu surede yeralan nihai h\u00fck\u00fcmler, t\u00fcm bu ger\u00e7eklerin toplam\u0131n\u0131n do\u011fal gere\u011fi olarak ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015flard\u0131r, bunlar belirli bir zamanla ya da belli bir durumla s\u0131n\u0131rlanm\u0131\u015f h\u00fck\u00fcmler de\u011fildirler; Ayn\u0131 zamanda bu h\u00fck\u00fcmler kendilerinden ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmleri hukuki anlamda y\u00fcr\u00fcrl\u00fckten kald\u0131rmazlar, yani bu ge\u00e7ici h\u00fck\u00fcmlerin ini\u015fleri s\u0131ras\u0131nda varolan sosyal ve siyasi \u015fartlar\u0131n benzerleri ile tekrar kar\u015f\u0131la\u015f\u0131ld\u0131\u011f\u0131 takdirde bu h\u00fck\u00fcmler uygulanabilir. Biz bu durumlarda ve her zaman \u0130sl\u00e2m'\u0131n stratejisi ile, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulanmaya d\u00f6n\u00fck y\u00f6ntemi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. Bu strateji insan prati\u011fini de\u011fi\u015fik a\u015famalarda, yenilenen y\u00f6ntemlerde ger\u00e7ek\u00e7i bi\u00e7imde kar\u015f\u0131lar.Bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin o g\u00fcn\u00fcn Arap yar\u0131madas\u0131nda varolan \u00f6zel bir duruma kar\u015f\u0131l\u0131k olduklar\u0131 do\u011frudur. Ger\u00e7ekten bu h\u00fck\u00fcmler Teb\u00fck sava\u015f\u0131nda somutla\u015fan \u0130sl\u00e2mi stratejinin hukuk\u00ee alt-yap\u0131s\u0131n\u0131 olu\u015fturmu\u015flard\u0131r. Teb\u00fck sava\u015f\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131 ve m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 ortadan kald\u0131rmak amac\u0131 ile Yar\u0131mada'n\u0131n kuzey s\u0131n\u0131rlar\u0131nda m\u00fcttefikleri ile birlikte askeri y\u0131\u011f\u0131nak yapan Bizans g\u00fc\u00e7lerini g\u00f6\u011f\u00fcslemek i\u00e7in pl\u00e2nlanm\u0131\u015ft\u0131. -S\u00f6zkonusu sava\u015f, bu surenin ana eksenini olu\u015fturur.- Fakat kitap ehlinin, m\u00fcsl\u00fcmanlara kar\u015f\u0131 tak\u0131nd\u0131klar\u0131 tutum sadece belirli bir tarihi a\u015faman\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine s\u00fcrekli ve kal\u0131c\u0131 bir realitenin \u00fcr\u00fcn\u00fc idi. T\u0131pk\u0131 bunun gibi kitap ehlinin \u0130sl\u00e2m'a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara a\u00e7t\u0131klar\u0131 sava\u015f da sadece belirli bir tarih\u00ee d\u00f6nemin \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fildi, tersine bu sava\u015f \u015fimdiye kadar hep s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fc gibi bundan b\u00f6yle de hep s\u00fcr\u00fcp gidecektir. Sona ermesinin tek \u015fart\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n dinlerinden tamamen \u00e7\u0131kmalar\u0131d\u0131r! Bu sava\u015f \u00e7e\u015fitli y\u00f6ntemlerle ge\u00e7mi\u015f ve gelecek t\u00fcm tarih \u00e7a\u011flar\u0131 boyunca t\u00fcm amans\u0131z, \u0131srarl\u0131 ve inat\u00e7\u0131 temposu ile s\u00fcrm\u00fc\u015f ve s\u00fcrecektir. Bundan dolay\u0131 bu surede yeralan niha\u00ee h\u00fck\u00fcmler k\u00f6kl\u00fc, zaman ve yer \u015fartlar\u0131 ile s\u0131n\u0131rl\u0131 olmayan, geni\u015f kapsaml\u0131 h\u00fck\u00fcmlerdir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmleri uygulamak \u0130sl\u00e2m stratejisinin, \u0130sl\u00e2m'\u0131n uygulama y\u00f6nteminin \u00e7er\u00e7evesi i\u00e7inde ger\u00e7ekle\u015ftirilebilir. Fakat bu h\u00fck\u00fcmlerin kendileri hakk\u0131nda ileri-geri konu\u015fmadan \u00f6nce sadece adlar\u0131 \"m\u00fcsl\u00fcman\" olan bu g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman ku\u015faklar\u0131n karamsarl\u0131k a\u015f\u0131lay\u0131c\u0131 pratiklerini, zay\u0131fl\u0131klar\u0131n\u0131 ve hay\u00e2l k\u0131r\u0131kl\u0131klar\u0131n\u0131 y\u00fcce Allah'\u0131n g\u00fc\u00e7l\u00fc, sa\u011flam dinine yans\u0131tmadan y\u00fcklemeden \u00f6nce bu stratejiyi, bu uygulama y\u00f6ntemini iyi kavramak gerekir.\u0130sl\u00e2m f\u0131kh\u0131n\u0131n (hukukunun) h\u00fck\u00fcmleri eskiden de, \u015fimdi de, her zaman da \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecek hareketin \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Kur'\u00e2n'\u0131n ayetleri ancak bu ger\u00e7e\u011fin e\u015fli\u011finde, \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda kavranabilir. Kur'an-\u0131n ayetlerine bo\u015flukta as\u0131l\u0131 kal\u0131plarm\u0131\u015f gibi bakmakla onlar\u0131 \u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik bi\u00e7iminde alg\u0131lamak aras\u0131nda da\u011flar kadar fark vard\u0131r. Fakat \"\u0130sl\u00e2m y\u00f6ntemine g\u00f6re ger\u00e7ekle\u015fecek bir hareketlilik\" \u015fart\u0131n\u0131 kesinlikle ak\u0131ldan \u00e7\u0131karmamak gerekir. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu olan \"hareket\" mutlak anlaml\u0131, sistem d\u0131\u015f\u0131 bir hareket de\u011fildir. O zaman \"sosyal pratik\" temel fakt\u00f6r olarak kabul edilir. Bu sosyal prati\u011fi meydana getiren hareket (eylem) ne olursa olsun, farketmez olur. Fakat bu sosyal pratik islami sistemin, \u0130sl\u00e2mi y\u00f6ntemin \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011fu takdirde f\u0131k\u0131h h\u00fck\u00fcmlerinin temel unsuru olur.Bu kural\u0131n \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131nda kitap ehli ile m\u00fcsl\u00fcman toplum aras\u0131nda \u00f6ng\u00f6r\u00fclen bu niha\u00ee h\u00fck\u00fcmleri g\u00f6rmek kolayla\u015f\u0131r. Bu kurallar \u0130sl\u00e2m'\u0131n hareketli, prati\u011fe d\u00f6n\u00fck, aksiyoner ve geni\u015f kapsaml\u0131 y\u00f6ntemi uyar\u0131nca pratik alan\u0131nda canl\u0131 bi\u00e7imde hareket ederler.HARAMI HELAL SAYANLARLA SAVA\u015e\u015eimdilik bu zihinleri haz\u0131rlay\u0131c\u0131 k\u0131sa a\u00e7\u0131klama ile yetinerek bu bilginin \u0131\u015f\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda s\u00fbrenin bu kesitini olu\u015fturan \u00e2yetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamas\u0131na ge\u00e7iyoruz.","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#breadcrumb"},"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/seyyid-kutubun-bakis-acisiyla-tevbe-suresi-28-ayet\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Ana sayfa","item":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"SEYY\u0130D KUTUB\u2019UN BAKI\u015e A\u00c7ISIYLA TEVBE SURES\u0130 28. AYET"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/","name":"Ebrar Medya","description":"Tarafs\u0131z De\u011fil, Hakk'tan Taraf\u0131z","publisher":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"tr"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization","name":"Ebrar Medya","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"tr","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png","contentUrl":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png","width":244,"height":90,"caption":"Ebrar Medya"},"image":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/","https:\/\/twitter.com\/ebrarmedyacom","https:\/\/www.instagram.com\/ebrarmedyacom","https:\/\/www.linkedin.com\/in\/ebrar-medya-343157188\/","https:\/\/tr.pinterest.com\/ebrarmedya\/"]},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6","name":"EBRAR MEDYA","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"tr","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g","caption":"EBRAR MEDYA"},"url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/author\/ebrarmedya2\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12865"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/13"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=12865"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12865\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":12867,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/12865\/revisions\/12867"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/12866"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=12865"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=12865"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=12865"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}