B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

109- Onlar kesin bir dille Allah ad\u0131na yemin ederek, e\u011fer kendilerine bir mucize gelirse O’na mutlaka inanacaklar\u0131n\u0131 s\u00f6ylediler. De ki; “Mucizeler s\u0131rf Allah’\u0131n tekelindedir. ” Hem bilmiyor musunuz ki, e\u011fer o mucize gelse, onlar yine inanmazlar.<\/em><\/strong><\/p>\n

110- Onlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerini ve g\u00f6zlerini ters \u00e7evirerek kendilerini iman etmekten ka\u00e7\u0131nd\u0131klar\u0131 ilk durumlar\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr ve azg\u0131nl\u0131klar\u0131 i\u00e7inde debelenmeye b\u0131rak\u0131r\u0131z.<\/em><\/strong><\/p>\n

111- E\u011fer biz onlara melekler indirsek, \u00f6l\u00fcler kendileri ile konu\u015fsa ve her \u015feyi biraraya getirip kar\u015f\u0131lar\u0131na koysayd\u0131k, Allah dilemedik\u00e7e yine inanmazlard\u0131. Fakat \u00e7o\u011fu bunu bilmez.<\/em><\/strong><\/p>\n

\u015eu ola\u011fan\u00fcst\u00fc kitab\u0131n harikul\u00e2de bir tarzda sundu\u011fu varl\u0131klar alemine serpi\u015ftirilmi\u015f il\u00e2h\u00ee kan\u0131tlar\u0131na inanmayan bir kalp… \u0130nsan\u0131n i\u00e7inde ve d\u0131\u015f d\u00fcnyas\u0131nda yer alan bunca mucizenin, Allah’a ko\u015fma, O’na s\u0131\u011f\u0131nma duygusunu uyand\u0131ramad\u0131\u011f\u0131 bir g\u00f6n\u00fcl… Evet b\u00f6yle bir kalp ters y\u00fcz olmu\u015f bir kalptir. \u00d6ncelikle onlar\u0131 inanmaktan al\u0131koyan \u015fey, isteklerine kar\u015f\u0131l\u0131k vermeyi \u00f6neren m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aldand\u0131\u011f\u0131 durum de\u011fildir. Mucizenin g\u00f6sterilmesinden sonra da iman etmeyeceklerdi. Bu kalplerin ger\u00e7ek \u00f6zelli\u011fini y\u00fcce Allah bilmektedir. O, ger\u00e7ekleri yalanlayanlar\u0131 azg\u0131nl\u0131klar\u0131 i\u00e7inde y\u00fcz\u00fcst\u00fc b\u0131rakmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc O, bu kalplerin yalanlaman\u0131n cezas\u0131n\u0131 hak ettiklerini bilmektedir. Yine O, bu kalplerin ger\u00e7e\u011fi kabul etmeyeceklerini de bilmektedir. \u00d6nerdikleri gibi, \u00fczerlerine melekler indirilse bile kabul etmeyeceklerdir. Ayn\u0131 \u015fekilde -istedikleri gibi- \u00f6l\u00fcler diriltilip onlarla konu\u015fsalar, bu varl\u0131k b\u00fct\u00fcn\u00fcnde yer alan her \u015fey toplan\u0131p kar\u015f\u0131lar\u0131na dikilse, onlar\u0131 inanmaya \u00e7a\u011f\u0131rsa bile… Onlar inanmayacaklard\u0131r. -Allah’\u0131n dilemesi hari\u00e7- Fakat y\u00fcce Allah, inanmalar\u0131n\u0131 dilemiyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, y\u00fcce Allah’\u0131n kendilerini do\u011fru yola iletmesi i\u00e7in, Allah u\u011frunda \u00e7aba sarfetmiyorlar. \u0130\u015fte bu, bir\u00e7ok insan\u0131n habersiz oldu\u011fu kalplerin tabiatlar\u0131na ili\u015fkin bir ger\u00e7ektir.<\/p>\n

Sap\u0131kl\u0131\u011fa dal\u0131p gidenlerin bu duruma d\u00fc\u015fmelerinin nedeni kar\u015f\u0131lar\u0131na kan\u0131tlar\u0131n, belgelerin \u00e7\u0131kmamas\u0131 de\u011fildir ku\u015fkusuz. Onlar\u0131n bu duruma d\u00fc\u015fmelerinin nedeni kalbin harap olmas\u0131, f\u0131trat\u0131n fonksiyonunu yerine getiremez olmas\u0131 ve vicdan\u0131n k\u00f6relmesidir.<\/p>\n

Ku\u015fkusuz hidayeti; ancak O’na y\u00f6nelenler ve O’nun i\u00e7in \u00e7aba sarfedenler hakederler.<\/p>\n

\n
1. C\u00dcZ’\u00dcN BA\u015eLANGICI<\/strong><\/li>\n<\/ol>\n

   \u015eu sekizinci c\u00fcz iki b\u00f6l\u00fcmden olu\u015fmaktad\u0131r. Birinci b\u00f6l\u00fcm -ilk k\u0131sm\u0131 yedinci c\u00fczde ge\u00e7en -En’am suresinin geri kalan\u0131n\u0131 kapsamaktad\u0131r. \u0130kinci b\u00f6l\u00fcm ise, A’raf suresinin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 i\u00e7ine almaktad\u0131r.<\/p>\n

   En’am suresinin tan\u0131t\u0131m\u0131 yedinci c\u00fczde yer alm\u0131\u015ft\u0131. Okuyucunun yedinci c\u00fczde yer alan tan\u0131t\u0131mla ba\u011flant\u0131 kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayaca\u011f\u0131z. A’raf suresin ili\u015fkin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 da -Allah’\u0131n izniyle- sureyi ele ald\u0131\u011f\u0131m\u0131zda yapaca\u011f\u0131z.<\/p>\n

   En’am suresinin geri kalan\u0131 da surenin yedinci c\u00fczdeki tan\u0131t\u0131m\u0131nda ayr\u0131nt\u0131lar\u0131yla a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131m\u0131z ak\u0131\u015f metoduna uygun bir \u015fekilde devam etmektedir.<\/p>\n

   Surenin tan\u0131t\u0131m\u0131na ili\u015fkin olarak \u015fu paragraflar yer alm\u0131\u015ft\u0131:<\/p>\n

   Bu sure, b\u00fct\u00fcn\u00fc ile, “il\u00e2hl\u0131k ger\u00e7e\u011fi”ni anlat\u0131yor. Bu ger\u00e7e\u011fi insan\u0131n i\u00e7 d\u00fcnyas\u0131 ve duygu alemi alan\u0131nda anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi, evren ve canl\u0131lar aleminde de anlat\u0131yor; onu gayb aleminin alg\u0131lar\u0131m\u0131za kapal\u0131 bilinmezliklerinde anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcnen evrenin bilinmezliklerinde de anlat\u0131yor; onu ortadan kald\u0131r\u0131lan eski milletlerin, toplu \u00f6l\u00fcm sahneleri ile yerlerini yeni milletlerin almas\u0131 realitesinde anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi, evrenin, canl\u0131 varl\u0131klar\u0131n ve insan\u0131n ilk olu\u015fumuna ili\u015fkin sahnelerde anlat\u0131yor; onu insan hayat\u0131n\u0131 etkileyen il\u00e2h\u00ee g\u00fcc\u00fcn, il\u00e2h\u00ee egemenli\u011fin g\u00f6r\u00fcn\u00fcr g\u00f6r\u00fcnmez belirtilerinde, insanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f ve gelecek olaylarda anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi evrenle, olaylarla, nimetlerle ve s\u0131k\u0131nt\u0131larla y\u00fczy\u00fcze gelen insan f\u0131trat\u0131n\u0131n tablolar\u0131nda da anlat\u0131yor. Nihayet onu k\u0131yamet g\u00fcn\u00fcn\u00fcn ve t\u00fcm canl\u0131lar\u0131n Allah’\u0131n huzurunda bulu\u015faca\u011f\u0131 mah\u015fer toplant\u0131s\u0131n\u0131n sahnelerinde anlat\u0131yor.<\/p>\n

   \u0130\u015fte bu sure, insan kalbini bu engin ufuklarda, bu kuytu derinliklerde b\u00f6ylesine bir gezintiye \u00e7\u0131kar\u0131yor. Fakat sure, bu gezinti s\u0131ras\u0131nda gerek daha \u00f6nce anlatt\u0131\u011f\u0131m\u0131z Mekke ini\u015fli ayetlerin ve gerekse t\u00fcm Kur’an’\u0131n anlat\u0131m y\u00f6ntemine s\u0131k\u0131 s\u0131k\u0131ya ba\u011fl\u0131 kal\u0131yor. Yani bir inan\u00e7 teorisi olu\u015fturmak ya da zihinleri ve kafalar\u0131 yoran bir teolojik tart\u0131\u015fmaya dalmay\u0131 ama\u00e7lam\u0131yor. Onun ama\u00e7lad\u0131\u011f\u0131 \u015fey, insanlara ger\u00e7ek il\u00e2hlar\u0131n\u0131 tan\u0131tmakt\u0131r. Bu tan\u0131tman\u0131n sonunda insanlar\u0131n ger\u00e7ek il\u00e2hlar\u0131na kulluk sunmalar\u0131n\u0131 sa\u011flamay\u0131 ama\u00e7l\u0131yor; insanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerine, ruhlar\u0131na, emeklerine, \u00e7abalar\u0131na, hareketlerine, geleneklerine, tap\u0131nmalar\u0131na ve b\u00fct\u00fcn pratik davran\u0131\u015flar\u0131na bu ortaks\u0131z otorite \u00f6n\u00fcnde, yerde ve g\u00f6kte bir ba\u015fkas\u0131 bulunmayan il\u00e2h\u00ee otoritenin \u00f6n\u00fcnde boyun e\u011fdirmek istiyor.<\/p>\n

   Surenin hemen hemen t\u00fcm\u00fc, ba\u015f\u0131ndan sonuna kadar, bu belirli hedefe y\u00f6neliktir. Bu ana hedefin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar\u0131na g\u00f6re y\u00fcce Allah, t\u00fcm varl\u0131klar\u0131n yarat\u0131c\u0131s\u0131d\u0131r, b\u00fct\u00fcn canl\u0131lar\u0131 doyurup besleyendir, m\u00fclk ve egemenlik O’nun tekelindedir; g\u00fc\u00e7, \u00fcst\u00fcn irade ve otorite O’na aittir; insanlar\u0131n bilgisine kapal\u0131 olan bilinmezlikleri ve s\u0131rlar\u0131 bilen O’dur; geceyi g\u00fcnd\u00fcze ve g\u00fcnd\u00fcz\u00fc geceye d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcren O oldu\u011fu gibi, kalblere ve bak\u0131\u015flara y\u00f6n de\u011fi\u015ftirten de O’dur. O halde kullar\u0131n hayat\u0131nda da tek egemen g\u00fc\u00e7 O olmal\u0131; O’nun d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7 kimse emir vermeye, yasaklamaya, yasa ve h\u00fck\u00fcm koymaya, baz\u0131 \u015feyleri helal ve baz\u0131 \u015feyleri de haram il\u00e2n etmeye yetkili say\u0131lmamal\u0131d\u0131r. Bunlar\u0131n hepsi il\u00e2hl\u0131\u011f\u0131n karakteristik yetkileri aras\u0131ndad\u0131r; bu y\u00fczden insanlar\u0131n hayat\u0131nda bu yetkileri hi\u00e7 kimse kullanmamal\u0131d\u0131r; yaratamayan, r\u0131z\u0131k veremeyen, diriltemeyen, ya\u015fatamayan, \u00f6ld\u00fcremeyen, yarar ve zarar dokunduramayan, veremeyen ve verilenin ak\u0131\u015f\u0131n\u0131 durduramayan, ne kendisi ve ne de ba\u015fkalar\u0131 i\u00e7in d\u00fcnyada ve ahirette hi\u00e7bir \u015fey yapamayan kimseler bu imtiyazlara el koymaya kalk\u0131\u015fmamal\u0131d\u0131rlar.<\/p>\n

   Surenin ak\u0131\u015f\u0131 i\u00e7inde bu meseleyi kan\u0131tlayan deliller ile y\u00fczy\u00fcze geliriz. Bu deliller o s\u00f6z\u00fcn\u00fc etti\u011fimiz “\u00e7arp\u0131c\u0131 orijinallik” d\u00fczeyine ula\u015fm\u0131\u015f, kalbleri her kanaldan ve her g\u00f6zenekten yo\u011fun bir uyar\u0131 bombard\u0131man\u0131 alt\u0131nda ablukaya alan tasvir tablolar\u0131nda, kesitlerde, enstantanelerde ve mesajlarda kar\u015f\u0131m\u0131za \u00e7\u0131kar.<\/p>\n

   Ger\u00e7i bu surenin s\u00fcrekli olarak g\u00fcndemde tuttu\u011fu b\u00fcy\u00fck mesele g\u00f6klerde, yerde, bu ikisinin \u00e7evrelerinde ve engin alanlar\u0131nda beliren il\u00e2hl\u0131k-kulluk meselesidir. Fakat bu meseleyi g\u00fcndeme getirmenin o g\u00fcn\u00fcn m\u00fcsl\u00fcman toplumdaki pratik gerek\u00e7esi, bu b\u00fcy\u00fck ve kapsaml\u0131 ilkenin o g\u00fcnk\u00fc uygulamaya y\u00f6nelik vesilesi, o zamanki cahiliye otoritesinin kimi hayvan etleri ve yiyecek maddeleri hakk\u0131nda kulland\u0131\u011f\u0131 hel\u00e2l k\u0131lma ve yasaklama yetkisidir; baz\u0131 odaklara, kurbanlara, meyvelere ve insan yavrular\u0131na ili\u015fkin olarak belirledi\u011fi tap\u0131nma ama\u00e7l\u0131 kurallard\u0131r. Surenin sonlar\u0131nda yeralan a\u015fa\u011f\u0131daki ayetler i\u015fte bu g\u00fcnden belirleyici gerek\u00e7eden, bu m\u00fcnasebetten s\u00f6z ediyor. Okuyoruz:<\/p>\n

   -E\u011fer Allah’\u0131n ayetlerine inan\u0131yorsan\u0131z, O’nun ad\u0131 an\u0131larak kesilen hayvanlar\u0131n etlerinden yiyiniz.<\/strong><\/p>\n

   -Ni\u00e7in Allah’\u0131n ad\u0131 an\u0131larak kesilen hayvanlar\u0131n etlerinden yemiyorsunuz? Oysa Allah, \u00e7aresizlik sonucu yemek zorunda kald\u0131klar\u0131n\u0131z d\u0131\u015f\u0131nda, size haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 etleri ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde a\u00e7\u0131klad\u0131. Bir\u00e7oklar\u0131 bilmeden keyfi arzular\u0131na uyarak insanlar\u0131 yoldan \u00e7\u0131kar\u0131rlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbin s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fanlar\u0131 herkesten iyi bilir.<\/strong><\/p>\n

   -G\u00fcnah\u0131n a\u00e7\u0131\u011f\u0131ndan da gizlisinden de sak\u0131n\u0131n\u0131z. G\u00fcnah i\u015fleyenler yapt\u0131klar\u0131 g\u00fcnah\u0131n cezas\u0131n\u0131 \u00e7ekeceklerdir.<\/strong><\/p>\n

   -Allah’\u0131n ad\u0131 an\u0131larak kesilmeyen hayvanlar\u0131n etlerinden yemeyiniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu, Allah’\u0131n yolundan sapmakt\u0131r. \u015eeytanlar dostlar\u0131na sizinle tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 telkin ederler. E\u011fer onlara uyarsan\u0131z, \u015f\u00fcphesiz siz de m\u00fc\u015frik olursunuz. (En’am 118-121)<\/strong><\/p>\n

   -Onlar Allah’a, O’nun yaratt\u0131\u011f\u0131 ekinlerden ve hayvanlardan s\u0131n\u0131rl\u0131 bir pay ay\u0131rd\u0131lar. As\u0131ls\u0131z saplant\u0131lar\u0131 uyar\u0131nca “Bu Allah’\u0131n; bu da O’na ko\u015ftu\u011fumuz ortaklar\u0131n pay\u0131d\u0131r” dediler. Fakat ko\u015ftuklar\u0131 ortaklar\u0131n pay\u0131 Allah’a ge\u00e7mezken, Allah’\u0131n pay\u0131 bu ortaklara ge\u00e7ebiliyor. Ne k\u00f6t\u00fc h\u00fck\u00fcm veriyorlar!<\/strong><\/p>\n

   -T\u0131pk\u0131 bunun gibi, bu d\u00fczmece ortaklar \u00e7o\u011fu m\u00fc\u015friklere \u00f6z evl\u00e2tlar\u0131n\u0131 \u00f6ld\u00fcrmeyi \u00e7ekici g\u00f6stermi\u015flerdir ki, b\u00f6ylece hem f\u0131tratlar\u0131n\u0131 yozla\u015ft\u0131rs\u0131nlar ve hem de dinlerini bozsunlar. E\u011fer Allah dileseydi, bunu yapamazlard\u0131. O halde onlar\u0131 as\u0131ls\u0131z uydurmalar\u0131 ile ba\u015fba\u015fa b\u0131rak.<\/strong><\/p>\n

   -Onlar sa\u00e7ma inan\u00e7lar\u0131 uyar\u0131nca “Bu hayvanlar ve ekinler dokunulmazd\u0131r, bizim istediklerimizden ba\u015fka hi\u00e7 kimse onlar\u0131 yiyemez, bunlar da s\u0131rtlar\u0131na y\u00fck vurulmas\u0131 ve binilmesi yasak hayvanlard\u0131r” dediler. Baz\u0131 hayvanlar\u0131 keserken de Allah’\u0131n ad\u0131n\u0131 anmazlar, bunu yaparken “Allah’\u0131n emri b\u00f6yledir” diye O’na iftira ederler. Allah onlar\u0131 yapt\u0131klar\u0131 bu iftiralardan \u00f6t\u00fcr\u00fc cezaland\u0131racakt\u0131r.<\/strong><\/p>\n

   -Yine onlar “Bu hayvanlar\u0131n kar\u0131nlar\u0131ndaki yavrular sadece erkeklerimize aittir, kad\u0131nlar\u0131m\u0131za ise yasakt\u0131r. E\u011fer hayvan\u0131n yavrusu \u00f6l\u00fc do\u011farsa her ikisi de ona ortak olur” dediler. Allah bu yak\u0131\u015ft\u0131rmalar\u0131n\u0131n cezas\u0131n\u0131 verecektir. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz O hikmet sahibidir ve her \u015feyi bilir.<\/strong><\/p>\n

   -Hi\u00e7bir bilgiye dayanmaks\u0131z\u0131n, aptalca evl\u00e2tlar\u0131n\u0131 \u00f6ld\u00fcrenler ve Allah’a iftira atarak O’nun verdi\u011fi r\u0131z\u0131klar\u0131 kendilerine yasaklayanlar, ger\u00e7ekten h\u00fcsrana u\u011fram\u0131\u015flard\u0131r. Onlar kesinlikle sap\u0131tm\u0131\u015flard\u0131r, do\u011fru yola gelecekleri yoktur (En’am 136-140)<\/strong><\/p>\n

   \u0130\u015fte o g\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman toplumun -ve \u00e7evresini ku\u015fatan cahiliye toplumunun hayat\u0131nda bu hayati meseleye, kanun koyma meselesine somutluk kazand\u0131ran akt\u00fcel gerek\u00e7e bu idi. Bu hayati meselenin arkas\u0131nda as\u0131l b\u00fcy\u00fck mesele, yani il\u00e2hl\u0131k-kulluk meselesi yat\u0131yordu ki, hem bu sure ve hem Kur’an’\u0131n Mekke’de inen b\u00f6l\u00fcm\u00fc bu meseleyi s\u00fcrekli bi\u00e7imde i\u015fledi\u011fi gibi, Kur’an’\u0131n Medine b\u00f6l\u00fcm\u00fc de sosyal d\u00fczen ve kanun koyma konular\u0131n\u0131 her s\u00f6z konusu edi\u015finde bu meseleye de\u011finmeden ge\u00e7miyordu.<\/p>\n

   Surenin ak\u0131\u015f\u0131 boyunca cahiliye toplumunun s\u00f6z konusu hayvanlara, kurbanlara ve adaklara ili\u015fkin tutumuna kar\u015f\u0131 konurken, yo\u011fun ve co\u015fkun a\u00e7\u0131klama ve mesaj dalgalar\u0131 ile y\u00fczy\u00fcze geliriz. Cahiliye toplumunun bu alandaki tutumu, kanun koyma yetkisine somutluk kazand\u0131ran akt\u00fcel bir gerek\u00e7e olu\u015fturur. Ayetler bu konuyu t\u00fcm\u00fc ile inan\u00e7 sistemi meselesine, il\u00e2hl\u0131k-kulluk problemine ba\u011flayarak onu iman ya da k\u00e2firlik, \u0130sl\u00e2m ya da cahiliye ikilemine d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcr. Bu yo\u011fun bombard\u0131man kampanyas\u0131na az a\u015fa\u011f\u0131da, surenin k\u0131sa tan\u0131t\u0131m\u0131 s\u0131ras\u0131nda baz\u0131 \u00f6rnekler verece\u011fiz. Fakat kampanyan\u0131n \u00fcst\u00fcn d\u00fczeyli yo\u011funlu\u011fu as\u0131l daha ilerdeki ayetlerin ayr\u0131nt\u0131l\u0131 incelenmesi s\u0131ras\u0131nda tam olarak ortaya \u00e7\u0131kacakt\u0131r. Bu yo\u011fun bombard\u0131man kampanyas\u0131 insan\u0131n vicdan\u0131na, bu dinin karakterine ili\u015fkin \u015fu k\u00f6kl\u00fc ger\u00e7e\u011fi yerle\u015ftirmeyi ama\u00e7lar: \u0130nsan hayat\u0131n\u0131n k\u00fc\u00e7\u00fck-b\u00fcy\u00fck her olay\u0131, her geli\u015fmesi, her ayr\u0131nt\u0131s\u0131 y\u00fcce Allah’\u0131n \u015feriatinde somutla\u015fan il\u00e2hi egemenli\u011fe dolays\u0131z bi\u00e7imde boyun e\u011fmelidir. Bunun tersi t\u00fcm\u00fc ile bu dinden \u00e7\u0131kmak anlam\u0131na gelir. \u00c7\u00fcnk\u00fc, s\u00f6z konusu ayr\u0131nt\u0131 vesilesi ile y\u00fcce Allah’\u0131n mutlak egemenli\u011fine ba\u015f kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olur.<\/p>\n

   Bunun yan\u0131s\u0131ra bu yo\u011fun kampanya \u015fu ger\u00e7e\u011fi de kan\u0131tlar: Bu din k\u00fc\u00e7\u00fck b\u00fcy\u00fck herhangi bir olaya, herhangi bir geli\u015fmeye ili\u015fkin insan egemenli\u011fini hayat realitesinden silmeye, ar\u0131nd\u0131rmaya son derece b\u00fcy\u00fck bir \u00f6nem verir; bu geli\u015fmelerin ve olaylar\u0131n her birini bu dinin somut ifadesi olan b\u00fcy\u00fck ilkeye ba\u011flar. Bu b\u00fcy\u00fck ilke O’nun yery\u00fcz\u00fc \u00fczerindeki il\u00e2hl\u0131\u011f\u0131n\u0131 somutla\u015ft\u0131ran kay\u0131ts\u0131z egemenli\u011fidir. Nas\u0131l ki, O’nun t\u00fcm evren \u00fczerinde il\u00e2hl\u0131\u011f\u0131n\u0131, bu evrenin kaderini ortaks\u0131z olarak \u00e7ekip \u00e7evirmesi realitesi somut bi\u00e7imde kan\u0131tl\u0131yorsa…<\/p>\n

   Yapt\u0131\u011f\u0131m\u0131z al\u0131nt\u0131larda i\u015faret edildi\u011fi \u015fekliyle surenin ak\u0131\u015f\u0131nda ele al\u0131nan \u00e7evresindeki dahiliyeyle birlikte- m\u00fcsl\u00fcman \u00fcmmetin hayat\u0131nda kar\u015f\u0131la\u015f\u0131lan sorunlar, bu c\u00fczde ele alaca\u011f\u0131m\u0131z surenin geri kalan k\u0131sm\u0131n\u0131n da konusunu olu\u015fturmaktad\u0131r. Surenin birinci b\u00f6l\u00fcm\u00fc, il\u00e2hl\u0131k ve kulluk sorunlar\u0131n\u0131 evrensel boyutlar\u0131yla ele almakla s\u00fcrm\u00fc\u015ft\u00fc. Ayetlerin ak\u0131\u015f\u0131 da bu realist m\u00fcnasebetle son bulmu\u015ftu. B\u00f6ylece bu uygunlukla, bu b\u00fcy\u00fck sorun aras\u0131nda \u015fu do\u011frudan ve g\u00fc\u00e7l\u00fc ba\u011f kurulmu\u015ftu:<\/p>\n

   Kur’an’\u0131n ak\u0131\u015f\u0131, -baz\u0131 yiyecekleri yasaklamak, baz\u0131lar\u0131n\u0131 serbest k\u0131lmak; meyve, hayvan ve \u00e7ocuklardan adaklar adamak gibi cahiliye geleneklerini ortadan kald\u0131rmak amac\u0131na y\u00f6nelik- son derece g\u00fc\u00e7l\u00fc birtak\u0131m etkenler ve yapt\u0131r\u0131mlar i\u00e7ermektedir. Bunlar\u0131 da birtak\u0131m ger\u00e7eklere ve kurallara ba\u011flamaktad\u0131r. Bunlar \u0130sl\u00e2m’\u0131n ger\u00e7ekleri ve dayand\u0131\u011f\u0131 temel kurallar\u0131d\u0131r. Bunlar\u0131n \u00f6ncesinde ve sonras\u0131nda da \u00f6nemli giri\u015fler ve korkun\u00e7 de\u011ferlendirmeler yer almaktad\u0131r. Bunlar da, hayat\u0131 b\u00fct\u00fcn\u00fcyle \u0130sl\u00e2m’\u0131n g\u00f6lgesinde yerle\u015ftirmeye, yani tek ba\u015f\u0131na Allah’\u0131n egemenli\u011fine vermeye dair bu dinin \u00f6nem verdi\u011fi konuyu i\u015faret etmektedir.<\/p>\n

   Ayetlerin ak\u0131\u015f\u0131 bu sorunu ele al\u0131rken, y\u00fcce Allah’\u0131n ciniyle insan\u0131yla t\u00fcm kullar\u0131 ku\u015fatan iradesini, b\u00fct\u00fcn alemlerde olup biten olaylar\u0131n O’nun dilemesi ve g\u00fcc\u00fc ile meydana geldi\u011fini, insan ve cin \u015feytanlar\u0131ndan olu\u015fan d\u00fc\u015fmanlar\u0131n peygamberlere yapacaklar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri yapabilmeleri i\u00e7in, y\u00fcce Allah’\u0131n onlar\u0131 a\u011f\u0131r a\u011f\u0131r sonlar\u0131na yakla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131, onlara s\u00fcre tan\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131 belirtmekle ba\u015fl\u0131yor. Ku\u015fkusuz y\u00fcce Allah dileseydi, onlar\u0131 hidayete zorlard\u0131. Zorlama sonucu sap\u0131kl\u0131ktan al\u0131koyard\u0131 ya da ger\u00e7e\u011fi onlara g\u00f6sterir, kalplerini ger\u00e7e\u011fe a\u00e7ard\u0131. Veya peygamberlere ve m\u00fcminlere i\u015fkence etmekten al\u0131koyar, onlara ili\u015fmemelerini sa\u011flard\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, peygamberlere haks\u0131zl\u0131k yaparken, k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri i\u015flerken, Allah’\u0131n g\u00fcc\u00fcn\u00fcn ve iradesinin s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015famazlar. Allah’\u0131n g\u00fcc\u00fcn\u00fcn ve iradesinin d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kma g\u00fcc\u00fcnden yoksundur onlar. Onlara serbestlik tan\u0131yan, hidayet veya sap\u0131kl\u0131k \u00fczere bulunmalar\u0131n\u0131 f\u0131rsat veren Allah’\u0131n iradesidir. Her haluk\u00e2rda O’nun kontrol\u00fcndedirler.<\/p>\n

   -B\u00f6ylece biz insandan ve cinden \u015feytanlar\u0131 her peygambere d\u00fc\u015fman k\u0131ld\u0131k. Bunlar birbirlerini aldatmak i\u00e7in yald\u0131zl\u0131 s\u00f6zler s\u00f6ylerler. E\u011fer Rabbin dileseydi, bunu yapamazlard\u0131. Onlar\u0131 as\u0131ls\u0131z uydurmalar\u0131 ile ba\u015fba\u015fa b\u0131rak.<\/strong><\/p>\n

   -Ahirete inanmayanlar\u0131n kalbleri bu yald\u0131zl\u0131 uydurmalara kans\u0131”, onlardan ho\u015flans\u0131n ve i\u015fledikleri k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri i\u015flemeye devam etsinler diye.<\/strong><\/p>\n

   \u0130nsan ve cin \u015feytanlar\u0131n\u0131n peygamberlere d\u00fc\u015fman olmalar\u0131n\u0131n, Allah’\u0131n kaderi uyar\u0131nca y\u00fcr\u00fcrl\u00fckte olan bir kanun oldu\u011fu ve bu \u015feytanlar\u0131n yapa geldikleri t\u00fcm k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerle birlikte Allah’\u0131n kontrol\u00fcnde olduklar\u0131 belirlendi\u011finden, peygamberler, Allah’\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda herhangi bir h\u00fckme ba\u015fvurmaktan ka\u00e7\u0131nm\u0131\u015flard\u0131r. Asl\u0131nda her meselede, her i\u015fte durum kesinlikle bundan ibarettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fu yiyecekler hakk\u0131nda Allah’\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda bir h\u00fck\u00fcm mercii belirlemek, herhangi bir konuda Allah’\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda mercii belirlemek gibidir<\/p>\n

   Bu da Allah’\u0131n Rabbl\u0131\u011f\u0131n\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda yeni bir Rabbl\u0131k ortaya atmaktad\u0131r. Peygamberin kar\u015f\u0131 \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131 budur i\u015fte. Bu a\u00e7\u0131klamadan sonra, bu kitapla ve bu \u015feriatla art\u0131k Allah’\u0131n s\u00f6zlerinin tamamland\u0131\u011f\u0131, bundan sonra herhangi birinin bir s\u00f6z s\u00f6ylemesine, bir insan\u0131n h\u00fck\u00fcm vermesine imk\u00e2n kalmad\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin peygambere y\u00f6nelik bir de\u011ferlendirme yer almaktad\u0131r. Ayn\u0131 zamanda Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) Allah’\u0131n dini konusunda insanlara uymaktan sak\u0131nd\u0131r\u0131lmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar\u0131n \u00e7o\u011fu, sadece zanna uymaktad\u0131rlar, kesin bir bilgiye sahip de\u011fildirler. Onlara uyan sap\u0131tacakt\u0131r. Sadece y\u00fcce Allah, kullar\u0131ndan sap\u0131tanlar\u0131 ve do\u011fru yolda olanlar\u0131 bilir. B\u00fct\u00fcn bu a\u00e7\u0131klamalar, \u015fayet m\u00fcsl\u00fcman ve m\u00fcminseler, \u00fczerine Allah’\u0131n ad\u0131 an\u0131lan\u0131 yemeye ili\u015fkin emir ve an\u0131lmayan\u0131 yememeye ili\u015fkin yasa\u011fa bir haz\u0131rl\u0131k amac\u0131yla yer almaktad\u0131r. Bu arada hel\u00e2l (serbest b\u0131rakma) ve harama (yasaklama) ili\u015fkin herhangi bir \u015feyde, \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na uymamalar\u0131 konusunda da bir uyar\u0131 yer almaktad\u0131r. Aksi takdirde onlar gibi m\u00fc\u015frik olacaklard\u0131r. B\u00f6l\u00fcm, k\u00fcf\u00fcr ve iman\u0131n tabiat\u0131na, ayr\u0131ca k\u00e2firleri bu t\u00fcr k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri i\u015flemeye iten etkenlere ili\u015fkin bir a\u00e7\u0131klamayla son buluyor:<\/p>\n

   -Allah size ayr\u0131nt\u0131l\u0131 a\u00e7\u0131klamalar i\u00e7eren kitab\u0131 indirmi\u015fken, ben O’nun d\u0131\u015f\u0131nda bir hakeme mi ba\u015fvuray\u0131m? Kendilerine kitap verdiklerimiz, Kur’an’\u0131n ger\u00e7e\u011fe dayal\u0131 olarak Allah taraf\u0131ndan indirildi\u011fini bilirler. O halde sak\u0131n ku\u015fkuya kap\u0131lanlardan olma.<\/strong><\/p>\n

   -Rabbinin s\u00f6z\u00fc do\u011frulu\u011fun ve adaletin doru\u011funa erdi. O’nun s\u00f6zlerini hi\u00e7bir g\u00fc\u00e7 de\u011fi\u015ftiremez. O her \u015feyi i\u015fitir ve bilir.<\/strong><\/p>\n

   -E\u011fer sen yery\u00fcz\u00fcnde ya\u015fayan insanlar\u0131n \u00e7o\u011funa uyacak olursan, bunlar seni Allah’\u0131n yolundan sapt\u0131r\u0131rlar. Onlar sadece zanlar\u0131n, san\u0131lar\u0131n pe\u015finden giderler, s\u0131rf tahmin y\u00fcr\u00fct\u00fcrler.<\/strong><\/p>\n

   -Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbin kimin kendi yolundan sapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ve kimin do\u011fru yolda oldu\u011funu herkesten iyi bilir.<\/strong><\/p>\n

   -E\u011fer Allah’\u0131n ayetlerine inan\u0131yorsan\u0131z, O’nun ad\u0131 an\u0131larak kesilen hayvanlar\u0131n etlerinden yiyiniz.<\/strong><\/p>\n

   -Ni\u00e7in Allah’\u0131n ad\u0131 an\u0131larak kesilen hayvanlar\u0131n etlerinden yemiyorsunuz? Oysa Allah, \u00e7aresizlik sonucu yemek zorunda kald\u0131klar\u0131n\u0131z d\u0131\u015f\u0131nda, size haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 etleri ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde a\u00e7\u0131klad\u0131. Bir\u00e7oklar\u0131 bilmeden keyfi arzular\u0131na uyarak insanlar\u0131 yoldan \u00e7\u0131kar\u0131rlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Rabbin s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fanlar\u0131 herkesten iyi bilir.<\/strong><\/p>\n

   -G\u00fcnah\u0131n a\u00e7\u0131\u011f\u0131ndan da gizlisinden de sak\u0131n\u0131n\u0131z. G\u00fcnah i\u015fleyenler yapt\u0131klar\u0131 g\u00fcnah\u0131n cezas\u0131n\u0131 \u00e7ekeceklerdir.<\/strong><\/p>\n

   -Allah’\u0131n ad\u0131 an\u0131larak kesilmeyen hayvanlar\u0131n etlerinden yemeyiniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu, Allah’\u0131n yolundan sapmakt\u0131r. \u015eeytanlar dostlar\u0131na sizinle tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131 telkin ederler. E\u011fer onlara uyarsan\u0131z, \u015f\u00fcphesiz siz de m\u00fc\u015frik olursunuz.<\/strong><\/p>\n

   -\u00d6l\u00fc iken diriltti\u011fimiz ve kendisine insanlar aras\u0131nda y\u00fcr\u00fcrken yararl\u00e0nd\u0131\u011f\u0131 bir \u0131\u015f\u0131k verdi\u011fimiz kimse, karanl\u0131klar i\u00e7inde bocalay\u0131p oradan bir t\u00fcrl\u00fc d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131kamayan kimse gibi midir? \u0130\u015fte b\u00f6ylece k\u00e2firlere yapt\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fckler \u00e7ekici g\u00f6r\u00fcnd\u00fc.<\/strong><\/p>\n

   -T\u0131pk\u0131 bunun gibi her kentin kimi ileri gelenlerini o kentin hakka kar\u015f\u0131 komplo d\u00fczenleyen az\u0131l\u0131 g\u00fcnahk\u00e2rlar\u0131 yapt\u0131k. Asl\u0131nda onlar kendilerine kar\u015f\u0131 komplo d\u00fczenlerler, ama bunun fark\u0131nda de\u011fildirler.<\/strong><\/p>\n

   -Onlara bir ayet gelince, “Allah’\u0131n peygamberlerine verilen vahiy aynen bize de verilmedik\u00e7e asla inanmay\u0131z” derler. Oysa Allah peygamberlik g\u00f6revini kime verece\u011fini herkesten iyi bilir. Bu az\u0131l\u0131 g\u00fcnahk\u00e2rlar d\u00fczenledikleri komplolardan \u00f6t\u00fcr\u00fc Allah kat\u0131nda a\u015fa\u011f\u0131lanmaya ve a\u011f\u0131r azaba \u00e7arp\u0131lacaklard\u0131r.<\/strong><\/p>\n

   Ard\u0131ndan surenin ak\u0131\u015f\u0131 tekrar s\u00fcr\u00fcyor ve hidayete erenlerin do\u011fru yolda olu\u015flar\u0131 ile sap\u0131klar\u0131n sap\u0131tmalar\u0131n\u0131n Allah’\u0131n belirledi\u011fi bir kader uyar\u0131nca meydana geldi\u011fini, bunlar\u0131n da onlar gibi Allah’\u0131n kontrol\u00fcnde, O’nun egemenli\u011finde, iradesi ve takdiri \u00e7er\u00e7evesinde oldu\u011funu belirtiyor:<\/p>\n

   -Allah kimi do\u011fru yola iletmek isterse, g\u00f6\u011fs\u00fcn\u00fc \u0130sl\u00e2m’a a\u00e7ar. Kimi da sapt\u0131rmak isterse g\u00f6\u011fs\u00fcn\u00fc, sanki g\u00f6\u011fe \u00e7\u0131k\u0131yormu\u015f gibi, dar ve t\u0131kan\u0131k yapar. Bunun yan\u0131s\u0131ra Allah, inanmayanlar\u0131 i\u011fren\u00e7li\u011fe mahk\u00fbm eder.<\/strong><\/p>\n

   Bu b\u00f6l\u00fcm, emir ve yasaklamaya, inan\u00e7 ve d\u00fc\u015f\u00fcnceye ili\u015fkin anlat\u0131lan \u015feylerin Allah’\u0131n do\u011fru yolu oldu\u011funu belirterek son buluyor. B\u00f6ylece, bu emir ve yasaklarla Allah’\u0131n iradesi ve kaderi hakk\u0131ndaki inan\u00e7 temellerini birbirine ba\u011fl\u0131yor. Her ikisini bir ba\u011f haline getiriyor. Ayn\u0131 zamanda bunlar\u0131, dostlar\u0131 ve yard\u0131mc\u0131lar\u0131 olan Rabblerinin kat\u0131ndaki esenlik yurduna kavu\u015fmalar\u0131 i\u00e7in y\u00fcce Allah’\u0131n kullar\u0131n\u0131n takip etmesini emretti\u011fi Allah’\u0131n do\u011fru yolu olarak belirtiyor:<\/p>\n

   -Bu, Rabbinin do\u011fru yoludur. Biz \u00f6\u011f\u00fct almaya a\u00e7\u0131k kimselere ayetlerimizi ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde anlatt\u0131k.<\/strong><\/p>\n

   -Onlar i\u00e7in, Rabbleri kat\u0131nda, esenlik yurdu vard\u0131r. \u0130\u015fledikleri iyi amellerden \u00f6t\u00fcr\u00fc O, onlar\u0131n dostudur.<\/strong><\/p>\n

   \u0130nanc\u0131n temel ger\u00e7eklerinden, son derece canl\u0131 sahnelerden, konum ve etkenlerden il\u00e2hi iradenin, evrensel varl\u0131\u011f\u0131n ve insan ruhunun ger\u00e7eklerine ayr\u0131ca insanl\u0131k hayat\u0131ndaki gizli a\u00e7\u0131k nedenlere tutulan \u0131\u015f\u0131klardan, g\u00f6klerde ve yerde, d\u00fcnya ve ahirette, insanl\u0131k hayat\u0131n\u0131n g\u00f6r\u00fcnen g\u00f6r\u00fcnmeyen k\u0131sm\u0131na egemen Allah’\u0131n otoritesinden kaynaklanan yapt\u0131r\u0131mlar gibi daha nice ger\u00e7ekle… Evet, b\u00fct\u00fcn bunlarla Kur’an’\u0131n anlat\u0131m metodu, kesilmi\u015f bir hayvan\u0131 yeme ya da yememeye ili\u015fkin cahiliye g\u00f6r\u00fcnt\u00fclerinden tek bir tanesine y\u00f6nelmektedir… Ni\u00e7in?.. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu, bu dinin temel sorunudur. Egemenlik ve egemenli\u011fin kime ait olaca\u011f\u0131 sorunu… Benzer bir ifadeyle, il\u00e2hl\u0131k ve Rabbl\u0131\u011f\u0131n kime ait olaca\u011f\u0131 sorunu… B\u00f6ylesine basit gibi g\u00f6r\u00fcnen bir nedenden \u00f6t\u00fcr\u00fc bunca y\u0131\u011f\u0131na\u011f\u0131n, yo\u011funla\u015fman\u0131n ve odakla\u015fman\u0131n yap\u0131lmas\u0131 bu y\u00fczdendir.<\/p>\n

   Bu y\u0131\u011f\u0131na\u011f\u0131n, yo\u011funla\u015fman\u0131n ve odakla\u015fman\u0131n benzeri bir tan\u0131mla bu sefer cahiliyede meyvelerden, hayvanlardan ve \u00e7ocuklardan adanan adaklar sorununun \u00fczerine gidiliyor.<\/p>\n

   Do\u011frusu Arap cahiliyesinde Allah’\u0131n ink\u00e2r edilmesi s\u00f6zkonusu de\u011fildi. O’nunla ayn\u0131 d\u00fczeyde birtak\u0131m tanr\u0131lar\u0131n varl\u0131\u011f\u0131 da kabul edilmiyordu. Sadece O’nunla beraber ancak makam ve derece bak\u0131m\u0131ndan O’ndan daha a\u015fa\u011f\u0131 d\u00fczeydeki “tanr\u0131lar\u0131” kendilerini Allah’a yakla\u015ft\u0131rmalar\u0131 i\u00e7in arac\u0131 edindiklerini s\u00f6yl\u00fcyorlard\u0131: \u0130\u015fte \u015firkleri buradan kaynaklan\u0131yordu. Bu nedenle m\u00fc\u015frik olmu\u015flard\u0131.<\/p>\n

   Kendi kendilerine uydurduklar\u0131 ve Allah’\u0131n \u015feriat\u0131 sand\u0131klar\u0131 yasa ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 aras\u0131nda, y\u00fcce Allah’a ve sahte tanr\u0131lar\u0131na meyvelerden ve hayvanlardan adad\u0131klar\u0131 adaklar da yer al\u0131yordu. Ard\u0131ndan kendi arzular\u0131na ya da mabed bek\u00e7ilerinin ve k\u00e2hinlerin arzular\u0131na g\u00f6re birtak\u0131m uygulamalarda bulunuyorlard\u0131: “Allah’a ortak ko\u015ftuklar\u0131 tanr\u0131lar\u0131 i\u00e7in ay\u0131rd\u0131klar\u0131 Allah i\u00e7in verilmez ama, Allah i\u00e7in ay\u0131rd\u0131klar\u0131 ortak ko\u015ftuklar\u0131na verilirdi.”<\/strong><\/p>\n

   Bu t\u00fcr gelenekleri aras\u0131nda, sahte tanr\u0131lar ad\u0131na \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 adamalar\u0131, kabile gelene\u011fine uyarak k\u0131z \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 \u00f6ld\u00fcrmeleri, hayvan ve ekinlerden kimisinin yenmesini yasaklamalar\u0131 da yer al\u0131yordu. Haram oldu\u011funu sand\u0131klar\u0131 bu hayvan ve ekinleri Allah’\u0131n diledi\u011finden ba\u015fkas\u0131 yiyemezdi. Ayn\u0131 zamanda y\u00fcce Allah’\u0131n, haram sayd\u0131klar\u0131 bu hayvan ve ekinleri kimin yemesini istedi\u011fini de yine kendileri belirliyordu.<\/p>\n

   Baz\u0131 hayvanlara binilmesini yasaklamalar\u0131 da bu t\u00fcr gelenekler aras\u0131nda yer al\u0131yordu. Bunlara Bahira, Saibe, Vasile ve Hami ad\u0131n\u0131 veriyorlard\u0131. (Bunlar\u0131n a\u00e7\u0131klamalar\u0131 i\u00e7in Maide Suresi ve sonras\u0131na bak\u0131n\u0131z. ) Kimi hayvanlar\u0131n kesilmesi esnas\u0131nda Allah’\u0131n ad\u0131n\u0131n an\u0131lmas\u0131n\u0131 yasaklamalar\u0131 da bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 aras\u0131nda yer al\u0131yordu. \u00dcstelik bunun Allah’\u0131n emri oldu\u011funu san\u0131yorlard\u0131.<\/p>\n

   Kendi kendilerine uydurduklar\u0131 kurallardan biri de hayvanlar\u0131n karn\u0131ndaki baz\u0131 yavrular\u0131, kad\u0131nlar\u0131n d\u0131\u015f\u0131nda s\u0131rf erkeklerin binmesine \u00f6zg\u00fc k\u0131lmalar\u0131yd\u0131. \u015eayet yavru \u00f6l\u00fc do\u011facak olsayd\u0131 kad\u0131nlar\u0131 da ortak ederlerdi. Bunu haram, \u015funu da hel\u00e2l k\u0131l\u0131yorlard\u0131.<\/p>\n

   Murdar hayvan\u0131 hel\u00e2l saymalar\u0131 da \u00f6yle. “Bunu Allah kesmi\u015ftir. Bu hayvan Allah’\u0131n kesmesiyle hel\u00e2ldir” <\/strong>diyorlard\u0131.<\/p>\n

   Kur’an-\u0131 Kerim, t\u00fcm bunlar\u0131 inanc\u0131n ba\u015fl\u0131ca ilkelerini son derece etkileyici sahne ve ger\u00e7ekleri i\u00e7eren a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 bir hamleyle kar\u015f\u0131l\u0131yor. Nitekim surenin tamam\u0131nda \u015firk ve iman sorunu etraf\u0131nda ayn\u0131 etkenlere ba\u015fvurulmu\u015ftu. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu da ayn\u0131 \u015fekilde \u015firk ve iman sorunudur. Bu, sorunun uygulamal\u0131 ve pratik bir g\u00f6r\u00fcn\u00fcm\u00fcd\u00fcr.<\/p>\n

   Bu hamle esnas\u0131nda, bu problemin dinin problemi oldu\u011fu gibi, inanc\u0131n da esas problemi oldu\u011fu a\u00e7\u0131\u011fa kavu\u015fuyor. O halde yasamalar\u0131 ve bu gelenekleri m\u00fc\u015friklere s\u00fcsl\u00fc g\u00f6steren, onlar\u0131n hayatlar\u0131n\u0131 mahvetmek ve dinlerini kar\u0131\u015ft\u0131rmak i\u00e7in birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmler koyan sahte tanr\u0131lard\u0131r. Dinin kar\u0131\u015fmas\u0131 ile hayat\u0131n mahvolmas\u0131 birbirleriyle yak\u0131ndan ilgilidir. \u0130nsanlar\u0131n hayatlar\u0131 i\u00e7in birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmler koyman\u0131n Allah’\u0131n olmas\u0131 dinin son derece a\u00e7\u0131k, hayat\u0131n ise sa\u011fl\u0131kl\u0131 olmas\u0131 demektir. \u0130nsanlar\u0131n hayat\u0131 i\u00e7in h\u00fck\u00fcmler koyan Allah’dan ba\u015fkas\u0131 olunca, din anla\u015f\u0131lmaz karma\u015f\u0131k bir \u015fey, hayat da yok olu\u015f tehditleri alt\u0131nda kal\u0131r!<\/p>\n

   “B\u00f6ylece Allah’a ortak ko\u015ftuklar\u0131 sahte tanr\u0131lar, m\u00fc\u015friklerin \u00e7o\u011funa, onlar\u0131 mahvetmek ve dinlerini karma\u015f\u0131k hale getirmek i\u00e7in, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131 \u00f6ld\u00fcrmelerini s\u00fcsl\u00fc bir davran\u0131\u015f olarak g\u00f6stermi\u015flerdir.”<\/strong><\/p>\n

   B\u00f6ylece Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ve O’nun dininden d\u00f6n\u00fcp sahte tanr\u0131lar\u0131n h\u00fckm\u00fcne ve onlar\u0131n dinlerine girmenin gerisinde \u015feytanlar\u0131n bulundu\u011fu ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015f oluyor. Buna g\u00f6re a\u00e7\u0131ktan a\u00e7\u0131\u011fa insanlar\u0131n d\u00fc\u015fman\u0131 olan \u015feytan, m\u00fc\u015friklerin h\u00fcsrana ve yok olmaya y\u00f6nelik eylemlerini y\u00f6nlendirmektedir:<\/p>\n

   “Allah’\u0131n size verdi\u011fi r\u0131z\u0131ktan yiyin. \u015eeytana ayak uydurmay\u0131n. O size a\u00e7\u0131ktan a\u00e7\u0131\u011fa d\u00fc\u015fmand\u0131r.”<\/strong><\/p>\n

   Ayn\u0131 zamanda -Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fc olmaks\u0131z\u0131n- serbest b\u0131rakma (hel\u00e2l sayma) ve yasaklaman\u0131n (haram sayma) Allah’a ortak ko\u015fmayla e\u015f anlaml\u0131 oldu\u011fu ger\u00e7e\u011fi de a\u00e7\u0131kl\u0131\u011fa kavu\u015fuyor. Bu durumda t\u0131pk\u0131 onun gibi \u015firktir. Bu tutumlardan herhangi birini Allah’\u0131n \u00fcst\u00fcn iradesine ba\u011flamaya gelince; bu, her \u00e7a\u011fda m\u00fc\u015friklerin ba\u015fvurdu\u011fu bir y\u00f6ntemdir. Ku\u015fkusuz Allah’\u0131n iradesi, insanlara s\u0131nanabilecekleri oranda serbestlik vermeyi \u00f6ng\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. Bu nedenle t\u00fcm \u015fekilleriyle \u015firke kar\u015f\u0131 bir zorlama s\u00f6z konusu de\u011fildir. Bu sadece bir s\u0131namad\u0131r. Ve onlar hi\u00e7bir durumda Allah’\u0131n kontrol\u00fcn\u00fcn d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kamazlar!<\/p>\n

   -M\u00fc\u015frikler diyecekler ki; “E\u011fer Allah dileseydi, ne biz ve atalar\u0131m\u0131z O’na ortak ko\u015far ve ne de bir \u015feyi yasaklard\u0131k.” Onlardan \u00f6ncekiler de bu \u015fekilde peygamberlerini yalanlad\u0131lar da azab\u0131m\u0131z\u0131n ac\u0131s\u0131n\u0131 tatt\u0131lar. Onlara de ki; “\u00d6n\u00fcm\u00fcze koyaca\u011f\u0131n\u0131z bir bildi\u011finiz var m\u0131? Siz sadece san\u0131n\u0131n ve yak\u0131\u015ft\u0131rmalar\u0131n pe\u015finden gidiyorsunuz, s\u0131rf tahminlere dayan\u0131yorsunuz.”<\/strong><\/p>\n

   -De ki; “Yetkin delil, Allah’\u0131n tekelindedir. E\u011fer O dileseydi, hepinizi do\u011fru yola iletirdi.” (En’am Suresi: 148-149)<\/strong><\/p>\n

   Ard\u0131ndan haram sayd\u0131klar\u0131 (yasaklad\u0131klar\u0131) \u015feyin, Allah taraf\u0131ndan haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131na ili\u015fkin kan\u0131t getirme sahnesiyle kar\u015f\u0131la\u015f\u0131yoruz. Bu olay bize surenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda il\u00e2hl\u0131k konusunda \u015fahit tutma sahnesini hat\u0131rlatmaktad\u0131r. Bu da g\u00f6steriyor ki, ger\u00e7ekte tek bir problem s\u00f6z konusudur. \u00c7\u00fcnk\u00fc birtak\u0131m kurallar koyma giri\u015fimi, asl\u0131nda ilahl\u0131\u011f\u0131n \u00f6zelliklerini iddia etmekle e\u015f anlaml\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte burada ele al\u0131nan sorun bu sorundur!<\/p>\n

   -Hi\u00e7bir bilgiye dayanmaks\u0131z\u0131n, aptalca evl\u00e2tlar\u0131n\u0131 \u00f6ld\u00fcrenler ve Allah’a iftira atarak O’nun verdi\u011fi r\u0131z\u0131klar\u0131 kendilerine yasaklayanlar, ger\u00e7ekten h\u00fcsrana u\u011fram\u0131\u015flard\u0131r. Onlar kesinlikle sap\u0131tm\u0131\u015flard\u0131r, do\u011fru yola gelecekleri yoktur. (En’am Suresi: 140)<\/strong><\/p>\n

   Ayette kullan\u0131lan “denk tutuyorlar” kelimesinin, surenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda il\u00e2hl\u0131k sorunu ele al\u0131n\u0131rken de kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rl\u0131yoruz. Surenin tan\u0131t\u0131m\u0131nda buna de\u011finmi\u015ftik.<\/p>\n

   Sonunda bu hamle, \u00fcr\u00fcnler, hayvanlar ve \u00e7ocuklara ili\u015fkin h\u00fck\u00fcmler koyma ve gelenekler belirleme sorunu etraf\u0131nda y\u00fcce Allah’\u0131n belirledi\u011fi h\u00fckm\u00fcn, O’nun do\u011fru yolu oldu\u011funun a\u00e7\u0131klanmas\u0131yla bitiyor. Daha \u00f6nce kesilen hayvanlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 ve hel\u00e2lli\u011fi konusu ele al\u0131n\u0131rken ba\u015fvurulan ifadenin ayn\u0131s\u0131… T\u0131pk\u0131, surenin tan\u0131t\u0131m\u0131nda da de\u011findi\u011fimiz, surenin ba\u015flar\u0131nda ele al\u0131nan il\u00e2hl\u0131k sorununda kullan\u0131lan ifade… “\u0130\u015fte benim dosdo\u011fru yolum budur, bu yola uyunuz. Sak\u0131n sizi Allah’\u0131n yolundan ayr\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcrecek yollara giri\u015fmeyiniz. \u0130\u015fte Allah, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nas\u0131n\u0131z diye size bu direktifi veriyor.”<\/strong><\/p>\n

   Surenin ak\u0131\u015f\u0131 birtak\u0131m i\u015faretler edindi\u011fimiz bu konularla sona ermiyor. Ayn\u0131 yolunu takip ederek “Her\u015fey ayr\u0131nt\u0131l\u0131 bi\u00e7imde a\u00e7\u0131klans\u0131n, do\u011fru yol k\u0131lavuzu ve rahmet olsun… Ola ki; Rabblerinin huzuruna \u00e7\u0131kacaklar\u0131na inan\u0131rlar” <\/strong>diye Musa’n\u0131n kavmine gelen kitaptan, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ona uymas\u0131, kendilerine merhamet eder \u00fcmidiyle Allah’dan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in Allah taraf\u0131ndan indirilen \u015fu kutsal kitaptan s\u00f6z ediyor. M\u00fcsl\u00fcmanlara bu kitab\u0131n indirilmi\u015f olmas\u0131n\u0131n bir nedeni de, yahudi ve hristiyanlara indirilen kitaplar\u0131n daha \u00f6nce indi\u011fini bahane ederek, “Kendilerine her \u015feyi ayr\u0131nt\u0131lar\u0131yla a\u00e7\u0131klayan, Allah’\u0131n koydu\u011fu ger\u00e7ek h\u00fck\u00fcmlerle yalan yere Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fc olarak ileri s\u00fcr\u00fclen kurallar\u0131 bilmelerini sa\u011flayan bir kitap kendilerine gelmedi” <\/strong>diye mazeret ileri s\u00fcrmelerini \u00f6nlemektir.<\/p>\n

   Bunu, Peygamberin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) getirdi\u011fi kitaba uymay\u0131p, as\u0131ls\u0131z olarak Allah`a dayand\u0131rd\u0131klar\u0131 cahiliye kanunlar\u0131na uymaya devam eden ve peygamberi do\u011frulamak, ona uymak i\u00e7in istedikleri mucizelerin ger\u00e7e\u011fin net olarak ortaya \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131, ard\u0131ndan yok olup mahvolman\u0131n geldi\u011fi g\u00fcnde ger\u00e7ekle\u015fece\u011finin belirtilmesi ile tehdit edilmektedirler: “Onlar kendilerine meleklerin gelmesini mi, yoksa Rabbinin baz\u0131 mucizelerinin gelmesini mi bekliyorlar? Rabbin\u00efn baz\u0131 mucizeleri geldi\u011fi g\u00fcn, daha \u00f6nce iman etmemi\u015f, ya da iman\u0131 do\u011frultusunda bir hay\u0131r kazanmam\u0131\u015f olan kimseye o g\u00fcnk\u00fc iman\u0131 bir fayda sa\u011flamaz. Onlara de ki, `Bekleyin bakal\u0131m, biz de bekliyoruz.”<\/strong><\/p>\n

   Ard\u0131ndan Hz. Peygamber’in (Allah’\u0131n sel\u00e2m\u0131 \u00fczerine olsun) getirdi\u011fi din ve m\u00fcsl\u00fcman \u00fcmmet ile, Allah’\u0131n \u015feriat\u0131na dayanmaks\u0131z\u0131n birtak\u0131m \u015feyleri haram k\u0131lan (yasaklayan), birtak\u0131m \u015feyleri de hel\u00e2l k\u0131lan (serbest b\u0131rakan) birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmler koyup da bunlar\u0131n Allah’\u0131n \u015feriat\u0131 oldu\u011funu sananlar aras\u0131ndaki ayr\u0131l\u0131\u011fa de\u011finiliyor!<\/strong><\/p>\n

   “Dinlerinin \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc inan\u00e7 ve \u00fcmmet birli\u011fini par\u00e7alayarak \u00e7e\u015fitli ak\u0131mlara b\u00f6l\u00fcnenler ile senin hi\u00e7bir ili\u015fkin yoktur. Onlar\u0131n i\u015fi Allah’a kalm\u0131\u015ft\u0131r. Allah, onlara ilerde yapt\u0131klar\u0131n\u0131n ak\u0131betini bildirecektir.”<\/strong><\/p>\n

   Bu kadar net ve a\u00e7\u0131k bir \u015fekilde; “Onlarla senin hi\u00e7bir ili\u015fkin yoktur..” <\/strong>\u0130lk etapta basit gibi g\u00f6r\u00fcnen bir konu nedeniyle \u015feriat ve h\u00fck\u00fcm sorununu<\/p>\n

   bu kadar \u00f6nemle ele alan ak\u0131\u015f\u0131n sonunda, tamam\u0131yla inan\u00e7 ve temel ilkeleriyle din konusunda son derece kapsaml\u0131 bir mesaj yer al\u0131yor. G\u00f6n\u00fcllerde ve vicdanlarda gizli inan\u00e7 ve bu inanc\u0131n d\u00fczen ve hayat metodu d\u00fczeyinde terc\u00fcman\u0131 din…!<\/p>\n

   -De ki; “Rabbim beni do\u011fru yola, insanlar\u0131n t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131na cevap veren dine, Allah’\u0131n birli\u011fine inanan ve O’na ortak ko\u015fanlardan olmayan \u0130brahim’in inan\u00e7 sistemine iletti.”<\/strong><\/p>\n

   -De ki; “Benim namaz\u0131m, ibadetlerim, hayat\u0131m ve \u00f6l\u00fcm\u00fcm t\u00fcm varl\u0131klar\u0131n Rabbi olan Allah i\u00e7indir.<\/strong><\/p>\n

   -“O’nun orta\u011f\u0131 yoktur. Bana b\u00f6yle emredildi. Ben m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ilkiyim.” -De ki; “Allah her \u015feyin Rabbi iken, ben O’ndan ba\u015fka bir il\u00e2h m\u0131 arayay\u0131m? Herkesin i\u015fledi\u011fi k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn sorumlulu\u011fu kendisine aittir. Hi\u00e7 kimse ba\u015fkas\u0131n\u0131n k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn sorumlulu\u011funu ta\u015f\u0131maz. Sonunda Rabbinize d\u00f6neceksiniz. O size anla\u015fmazl\u0131\u011fa d\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz meselelerin i\u00e7y\u00fcz\u00fcn\u00fc bildirecektir.”<\/strong><\/p>\n

   -Sizi yery\u00fcz\u00fcnde halife yapan ve verdi\u011fi nimetler hakk\u0131nda s\u0131navdan ge\u00e7irmek i\u00e7in baz\u0131lar\u0131n\u0131z\u0131n derecesini di\u011fer baz\u0131lar\u0131n\u0131zdan \u00fcst\u00fcn k\u0131lan O’dur. Hi\u00e7 \u015f\u00fcphesiz Rabbinin cezaland\u0131rmas\u0131 gecikmesizdir, ayn\u0131 zamanda O ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131 ve merhametlidir. (En’am Suresi: 161-165)<\/strong><\/p>\n

   Ku\u015fkusuz b\u00fct\u00fcn bunlar d\u00fcnya-ahiret, diriler-\u00f6l\u00fcler, amel-ceza, kulluk ve hayat tarz\u0131na ili\u015fkin inan\u00e7 ve dinin kapsam\u0131na giren sorunlard\u0131r. \u0130l\u00e2h\u00ee sunu\u015f tarz\u0131 b\u00fct\u00fcn bunlar\u0131 g\u00fcnl\u00fck ya\u015fam\u0131n en basit olaylar\u0131nda, yiyecek ve i\u00e7eceklerinde ortaya \u00e7\u0131kan hakimiyet ve kanun koyma problemi \u00fczerine \u015fu ulu, \u00fcrpertici ve ayn\u0131 zamanda sevecen bir de\u011ferlendirme yapmak i\u00e7in biraraya getirmi\u015ftir. \u00c7\u00fcnk\u00fc en geni\u015f alanlar\u0131 ve \u00f6nemli konumlar\u0131yla il\u00e2hl\u0131k ve Rabbl\u0131k davas\u0131 budur.<\/p>\n

   Ve i\u015fte y\u00fcce il\u00e2h\u00ee kayna\u011f\u0131n insanlara sundu\u011fu \u015fekliyle \u0130sl\u00e2m…<\/p>\n

   -E\u011fer biz onlara melekler indirsek, \u00f6l\u00fcler kendileri ile konu\u015fsa ve her \u015feyi biraraya getirip kar\u015f\u0131lar\u0131na koysayd\u0131k, Allah dilemedik\u00e7e yine inanmazlard\u0131.<\/strong><\/p>\n

   -B\u00f6ylece biz insandan ve cinden \u015feytanlar\u0131 her peygambere d\u00fc\u015fman k\u0131ld\u0131k. Bunlar birbirlerini aldatmak i\u00e7in yald\u0131zl\u0131 s\u00f6zler s\u00f6ylerler. E\u011fer Rabbin dileseydi, bunu yapamazlard\u0131. Onlar\u0131 as\u0131ls\u0131z uydurmalar\u0131 ile ba\u015fba\u015fa b\u0131rak.<\/strong><\/p>\n

   -Ahirete inanmayanlar\u0131n kalpleri bu yald\u0131zl\u0131 uydurmalara kans\u0131n, onlardan ho\u015flans\u0131n ve i\u015fledikleri k\u00f6t\u00fcl\u00fckleri i\u015flemeye devam etsinler diye. (En’am Suresi: 111-113)<\/strong><\/p>\n

   Birinci ayet, yedinci c\u00fcz’\u00fcn sonunda yer alan ge\u00e7en b\u00f6l\u00fcm\u00fc b\u00fct\u00fcnleyici niteliktedir. Ayn\u0131 zamanda Arap m\u00fc\u015friklerinin peygamberi do\u011frulamak i\u00e7in mucize g\u00f6stermeyi \u00f6nermeleri ve \u015fayet bu mucizeleri g\u00f6sterecek olursa, kesinlikle inanacaklar\u0131n\u0131 tekrar tekrar yemin ederek belirtmeleriyle ili\u015fkilidir. \u00d6yle ki, baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7ten i\u00e7e “Ke\u015fke y\u00fcce Allah isteklerine kar\u015f\u0131l\u0131k verseydi” <\/strong>demi\u015flerdi. Hatta Peygambere (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) gidip, m\u00fc\u015friklerin teklif ettikleri mucizeleri g\u00f6stermesini Rabbinden dilemesini istemi\u015flerdi.<\/p>\n

   Nitekim b\u00f6l\u00fcm b\u00fct\u00fcn\u00fcyle bu \u015fekilde sunulmu\u015ftu:<\/p>\n

   -Onlar kesin bir dille Allah ad\u0131na yemin ederek e\u011fer kendilerine bir mucize gelirse O’na mutlaka inanacaklar\u0131n\u0131 s\u00f6ylediler. De ki; “Mucizeler s\u0131rf Allah’\u0131n tekelindedir.” Hem bilmiyorsunuz ki, e\u011fer o mucize gelse onlar yine inanmazlar.<\/strong><\/p>\n

   -Onlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerini ve g\u00f6zlerini ters \u00e7evirerek kendilerini iman etmekten ka\u00e7\u0131nd\u0131klar\u0131 ilk durumlar\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr ve azg\u0131nl\u0131klar\u0131 i\u00e7inde debelenmeye b\u0131rak\u0131r\u0131z.<\/strong><\/p>\n

   -E\u011fer biz onlara melekler indirsek, \u00f6l\u00fcler kendileri ile konu\u015fsa ve her \u015feyi biraraya getirip kar\u015f\u0131lar\u0131na koysayd\u0131k, Allah dilemedik\u00e7e yine inanmazlard\u0131. Fakat \u00e7o\u011fu bunu bilmez. (En’am Suresi: 109-111)<\/strong><\/p>\n

   Yedinci c\u00fcz’\u00fcn sonunda bu ayetlerden s\u00f6z edilmi\u015fti. \u015eimdi ise; bu ayetlerin genel anlamda i\u00e7erdi\u011fi, ancak oradaki a\u00e7\u0131klamada yer almayan baz\u0131 ger\u00e7eklerden s\u00f6z edece\u011fiz.<\/p>\n

   Birinci ger\u00e7ek: <\/strong>\u0130man veya k\u00fcf\u00fcr, hidayet veya sap\u0131kl\u0131k… ger\u00e7e\u011fi g\u00f6steren belgeler ve kan\u0131tlarla ili\u015fkili de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7e\u011fin kendisi bir kan\u0131tt\u0131r. \u0130nsan kalbinin \u00fczerinde bir etkinli\u011fe sahiptir. Kalp ger\u00e7e\u011fi kabul eder, onunla tatmin olur, ona boyun e\u011fer. Ancak ger\u00e7ekle insan kalbinin aras\u0131na giren birtak\u0131m di\u011fer engeller s\u00f6z konusudur. \u0130\u015fte bu engellerin mahiyetini y\u00fcce Allah, m\u00fcminlere \u015fu \u015fekilde a\u00e7\u0131klamaktad\u0131r:<\/p>\n

   “…Hem bilmiyor musunuz ki, e\u011fer onlar (yani kan\u0131tlar ve mucizeler) gelse yine inanmazlar.”<\/strong><\/p>\n

   “Onlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerini ve g\u00f6zlerini ters \u00e7evirerek kendilerini iman etmekten ka\u00e7\u0131nd\u0131klar\u0131 ilk durumlar\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr ve azg\u0131nl\u0131klar\u0131 i\u00e7inde debelenmeye b\u0131rak\u0131r\u0131z.”<\/strong><\/p>\n

   \u0130lk defa meydana gelenin, onlar\u0131 do\u011fru yola girmekten al\u0131koyan\u0131n -mucize geldikten sonra- tekrar meydana gelmesi ve onlar\u0131 bu sefer de do\u011fru yola girmekten al\u0131koymas\u0131 m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.<\/p>\n

   Ku\u015fkusuz inanmaya y\u00f6neltici i\u015faretler hem insan kalbinde hem de ger\u00e7e\u011fin kendisinde gizlenmi\u015ftir: D\u0131\u015f etkenlerle bir ili\u015fkisi s\u00f6z konusu de\u011fildir. O halde b\u00fct\u00fcn \u00e7abalar, bu kalbi fel\u00e2ketlerden ve engellerden kurtarmaya y\u00f6neltilmelidir.<\/p>\n

   \u0130kinci ger\u00e7ek: <\/strong>Hidayet ve sap\u0131kl\u0131k konusunda son mercii Allah’\u0131n iradesidir. Bu irade, ba\u015flang\u0131\u00e7ta bir s\u00fcre se\u00e7me ve y\u00f6nelme \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc vererek insan\u0131 s\u0131namay\u0131, bu s\u00fcreyi de insan\u0131n denendi\u011fi ve s\u0131nand\u0131\u011f\u0131 bir s\u00fcre k\u0131lmay\u0131 \u00f6ng\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. Kim bu \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc, do\u011fru yola, onu bulmaya ve onu azarlamaya y\u00f6nelik kalbi y\u00f6neli\u015fte kullan\u0131rsa -o esnada do\u011fru yolun nerede oldu\u011funu bilmese dahi- Allah’\u0131n iradesi onun elinden tutmay\u0131, ona yard\u0131m etmeyi, kendi yolunu g\u00f6stermeyi \u00f6ng\u00f6rm\u00fc\u015ft\u00fcr. Ayn\u0131 \u015fekilde kim bu \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc, do\u011fru yoldan ka\u00e7mak, ger\u00e7e\u011fe g\u00f6t\u00fcren kan\u0131tlardan ve i\u015faretlerden y\u00fcz \u00e7evirmek u\u011fruna kullan\u0131rsa, Allah’\u0131n iradesi onu sapt\u0131rarak yoldan uzakla\u015ft\u0131rmay\u0131 ve karanl\u0131klar i\u00e7inde \u00e7arp\u0131lm\u0131\u015f durumda b\u0131rakmay\u0131 gerektirmi\u015ftir. Ku\u015fkusuz, Allah’\u0131n iradesi ve kaderi b\u00fct\u00fcn durumlarda insan\u0131 ku\u015fatm\u0131\u015ft\u0131r. En sonunda her i\u015fin d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fc de O’nad\u0131r.<\/p>\n

   Ayetlerin ak\u0131\u015f\u0131nda yer alan \u015fu ifade bu ger\u00e7e\u011fe i\u015faret etmektedir:<\/p>\n

   “Onlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerini ve g\u00f6zlerini ters \u00e7evirerek kendilerini, iman etmekten ka\u00e7\u0131nd\u0131klar\u0131 ilk durumlar\u0131na d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr ve azg\u0131nl\u0131klar\u0131 i\u00e7inde debelenmeye b\u0131rak\u0131r\u0131z.”<\/strong><\/p>\n

   \u015eu ayeti kerime de buna i\u015faret etmektedir:<\/p>\n

   “E\u011fer biz onlara melekler indirsek, \u00f6l\u00fcler kendileri ile konu\u015fsa ve her \u015feyi biraraya getirip kar\u015f\u0131lar\u0131na koysayd\u0131k, Allah dilemedik\u00e7e yine inanmazlard\u0131. Fakat \u00e7o\u011fu bunu bilmez.”<\/strong><\/p>\n

   Bu b\u00f6l\u00fcmden \u00f6nce yer alan \u015fu ifade de bu ger\u00e7e\u011fe i\u015faret etmektedir:<\/p>\n

   “Rabbinden sana gelen vahye uy, O’ndan ba\u015fka il\u00e2h. yoktur. O’na ortak ko\u015fanlardan y\u00fcz \u00e7evir.”<\/strong><\/p>\n

   “Allah dileseydi, onlar O’na ortak ko\u015fmazlard\u0131. Biz seni onlar\u0131n ba\u015f\u0131na koruyucu, bek\u00e7i dikmedik; sen onlar\u0131n vekili ve davran\u0131\u015flar\u0131n\u0131n sorumlusu da de\u011filsin.” (En’am Suresi: 106-107)<\/strong><\/p>\n

   \u015eu b\u00f6l\u00fcmde yer alan a\u015fa\u011f\u0131daki ayette de bu i\u015faret vard\u0131r:<\/p>\n

   “B\u00f6ylece biz insandan ve cinden \u015feytanlar\u0131 her peygambere d\u00fc\u015fman k\u0131ld\u0131k. Bunlar birbirlerini aldatmak i\u00e7in yald\u0131zl\u0131 s\u00f6zler s\u00f6ylerler. E\u011fer Rabbin dileseydi, bunu yapamazlard\u0131. Onlar\u0131 as\u0131ls\u0131z uydurmalar\u0131 ile ba\u015fba\u015fa b\u0131rak.”<\/strong><\/p>\n

   O halde her \u015fey Allah’\u0131n iradesine ba\u011fl\u0131d\u0131r. Onlar\u0131n do\u011fru yolu bulmamalar\u0131n\u0131 dileyen O’dur. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar hidayetin yolunu tutmad\u0131lar. Yine onlara, denemek \u00fczere bu kadar serbestlik tan\u0131may\u0131 dileyen O’dur. Do\u011fru yolu bulmak i\u00e7in \u00e7abalad\u0131klar\u0131 zaman do\u011fru yolunu g\u00f6steren, sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 tercih ettiklerinde de onlar\u0131 sapt\u0131ran O’dur. \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesinde yer alan il\u00e2h\u00ee serbest irade ile insanlara verilen bu kadarl\u0131k se\u00e7me \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc ile s\u0131nanmalar\u0131 i\u00e7in kendilerine b\u0131rak\u0131lan bu alan aras\u0131nda bir \u00e7eli\u015fki s\u00f6z konusu de\u011fildir.<\/p>\n

   \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc ger\u00e7ek: <\/strong>Allah’\u0131n buyruklar\u0131na uyanlarla isyan edenler, O’nun kontrol\u00fc alt\u0131ndad\u0131rlar. G\u00fcc\u00fc ve egemenli\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda birdirler. Kullar\u0131n i\u015flerini y\u00f6nlendirmeye ili\u015fkin yasalarla cereyan eden il\u00e2h\u00ee iradeye uygun Allah’\u0131n kaderi olmaks\u0131z\u0131n onlardan hi\u00e7biri herhangi bir \u015fey yapma imk\u00e2n\u0131na sahip de\u011fildir. Ancak m\u00fcminler, -kendilerine verilen se\u00e7me \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fc oran\u0131nda- kendi i\u00e7lerinde, h\u00fccrelerinin hareketlerinde, organik ve psikolojik olu\u015fumlar\u0131nda, Allah’\u0131n egemenli\u011fine zorunlu olarak ister istemez boyun e\u011fi\u015fleri ile bilgiye, hidayete ve serbestli\u011fe dayal\u0131 olarak, kendilerini zorunlu g\u00f6rd\u00fckleri iste\u011fe ba\u011fl\u0131 boyun e\u011fi\u015fleri aras\u0131nda bir uyum meydana getirirler. Bundan dolay\u0131 bizzat kendi kendisiyle bar\u0131\u015f i\u00e7inde ya\u015far m\u00fcmin. \u00c7\u00fcnk\u00fc hem zorunlu, hem de iste\u011fe ba\u011fl\u0131 y\u00f6n\u00fc tek bir kanuna, tek bir otoriteye, tek bir hakimiyete uymaktad\u0131r. \u0130syan edenlere gelince; onlar Allah’\u0131n f\u0131tr\u00ee yasas\u0131na uymak zorundad\u0131rlar.<\/p>\n

   Bu yasa onlar\u0131 zorlamakta, ancak onlar bedensel olu\u015fumlar\u0131 ve f\u0131tr\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131 bak\u0131m\u0131ndan bu yasalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131na \u00e7\u0131kamazlar. Bununla beraber kendilerine serbestlik tan\u0131nan alanda, O’nun hayat metodunda ve \u015feriat\u0131nda somutla\u015fan Allah’\u0131n egemenli\u011finden ka\u00e7maktad\u0131rlar. Bu kopukluktan dolay\u0131 ki\u015filiklerinde bir bedbahtl\u0131k ya\u015farlar. B\u00fct\u00fcn bunlara ra\u011fmen unlar Allah’\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131ndad\u0131rlar, hi\u00e7bir alanda O’nu aciz b\u0131rakamazlar. O’nun takdiri olmad\u0131k\u00e7a hi\u00e7bir \u015fey yapamazlar.<\/p>\n

   Bu \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ger\u00e7ek, surenin geri kalan k\u0131sm\u0131nda ele al\u0131nan sorun a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u00f6zel bir \u00f6neme sahiptir ve bu ger\u00e7ek farkl\u0131 \u015fekillerde, de\u011fi\u015fik yerlerde tekrarlanmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc t\u00fcm\u00fcyle bu b\u00f6l\u00fcm -daha \u00f6nce de a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131m\u0131z gibi- il\u00e2hl\u0131k konusunu ve insan hayat\u0131 ve insanlar\u0131n uyduklar\u0131 kanunlar \u00fczerinde il\u00e2hl\u0131\u011f\u0131n egemenli\u011fini ele almaktad\u0131r. Bu nedenle surenin ak\u0131\u015f\u0131, egemenli\u011fin t\u00fcm\u00fcyle Allah’a ait oldu\u011funu belirtme noktas\u0131nda yo\u011funla\u015fmaktad\u0131r. Hatta Allah’\u0131n sisteminden ve \u015feriat\u0131ndan ka\u00e7an isyanc\u0131lar\u0131n olu\u015fumlar\u0131 \u00fczerindeki egemenlik de Allah’a aittir. Onlar, Allah’\u0131n dilemesi d\u0131\u015f\u0131nda O’nun dostlar\u0131na herhangi bir eziyette bulunamazlar. Bir kere onlar kendilerine hakim olmaktan acizdiler, m\u00fcminlere nas\u0131l egemen olabilirler? Gerek Allah’\u0131n buyruklar\u0131na uyanlar, gerekse isyan edenler i\u00e7in diledi\u011fini onunla yapt\u0131\u011f\u0131 Allah’\u0131n iradesidir her \u015feye egemen olan.<\/p>\n

   “E\u011fer biz onlara melekler indirsek, \u00f6l\u00fcler kendileriyle konu\u015fsa <\/strong>ve her \u015feyi biraraya getirip kar\u015f\u0131lar\u0131na koysayd\u0131k, Allah dilemedik\u00e7e yine inanmazlard\u0131. Fakat \u00e7o\u011fu bunu bilmez” <\/strong>ayetinin tefsirinde Ebu Cafer Muhammed b. Cerir et-Taberi \u015funlar\u0131 s\u00f6ylemektedir:<\/p>\n

   (Y\u00fcce Allah Peygamberi Muhammed’e (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) \u015funu s\u00f6yl\u00fcyor: Ey Muhammed, putlar\u0131 ve heykelleri Rabblerine denk tutan sonra da sana, “\u015eayet bize bir kan\u0131t g\u00f6sterecek olursan kesinlikle sana inanaca\u011f\u0131z” diyenlerin iflah olacaklar\u0131ndan \u00fcmidini kes. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar i\u00e7in melekleri indirsek, g\u00f6zleriyle g\u00f6rseler, sonra bir kez de peygamberli\u011fine bir kan\u0131t olu\u015fturmalar\u0131 i\u00e7in \u00f6l\u00fcleri diriltsek de onlarla konu\u015fsalar ve s\u00f6ylediklerinde hakl\u0131 oldu\u011funu, onlara getirdi\u011fin \u015feyin Allah kat\u0131ndan bir ger\u00e7ek oldu\u011funu bildirseler ve yine her \u015feyi biraraya getirsek ve onlar\u0131 senin kar\u015f\u0131na koysak (Yani “emrine versek) -Allah’\u0131n hidayete ermesini diledi\u011fi kimsenin d\u0131\u015f\u0131nda- sana inanmayacaklard\u0131r, seni do\u011frulamayacaklard\u0131r, sana uymayacaklard\u0131r. “Fakat \u00e7o\u011fu bunu bilmez.” <\/strong>\u015e\u00f6yle diyor y\u00fcce Allah: Ancak bu m\u00fc\u015friklerin \u00e7o\u011fu bunun b\u00f6yle oldu\u011funu bilmez. San\u0131yorlar ki; inanmak onlara kalm\u0131\u015ft\u0131r, k\u00e2fir olmak onlar\u0131n elindedir; diledikleri zaman inan\u0131rlar, diledikleri zaman k\u00e2fir olurlar. Durum b\u00f6yle de\u011fildir. Bu benim elimdedir. Do\u011fru yola iletti\u011fim ve bunda ba\u015far\u0131l\u0131 k\u0131ld\u0131\u011f\u0131m d\u0131\u015f\u0131nda hi\u00e7biri inanamaz. Do\u011fruluktan uzakla\u015ft\u0131r\u0131p sapt\u0131rd\u0131\u011f\u0131mdan ba\u015fkas\u0131 k\u00e2fir olamaz.)<\/p>\n

   Burada \u0130bni Cerir’in a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131 bu temel prensip do\u011frudur, ancak daha fazla a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektiriyor. Nitekim hidayet, sap\u0131kl\u0131k, Allah’\u0131n iradesi ve insan\u0131n \u00e7abas\u0131 hakk\u0131ndaki Kur’an ayetlerine dayanarak konuya de\u011finmi\u015ftik. Ku\u015fkusuz inanmak ve k\u00e2fir olmak sonradan olan bir \u015feydir; ve \u015fu varl\u0131k b\u00fct\u00fcn\u00fcnde sonradan olan her \u015fey ancak Allah’\u0131n kaderi uyar\u0131nca meydana gelmektedir:<\/p>\n

   “\u015e\u00fcphesiz biz her \u015feyi bu kader do\u011frultusunda yaratm\u0131\u015f\u0131z.” <\/strong>(Kamer Suresi: 49<\/strong>) Falan\u0131n inanmas\u0131, falan\u0131n da k\u00e2fir olmas\u0131 \u015feklinde ortaya \u00e7\u0131kan kaderin dayand\u0131\u011f\u0131 temel kanuna gelince; ayetler bunu a\u00e7\u0131klamaktad\u0131r. Buna g\u00f6re insan, bir miktar serbestlikle y\u00f6neli\u015f noktas\u0131nda s\u0131nanmaktad\u0131r. Do\u011fru yola y\u00f6neldi\u011finde ve bu u\u011furda \u00e7aba sarfetti\u011finde, Allah ona yol g\u00f6stericilik yapacakt\u0131r. Hidayete ermesi Allah’\u0131n kaderi uyar\u0131nca ger\u00e7ekle\u015fecektir. Ayn\u0131 \u015fekilde sap\u0131kl\u0131\u011fa y\u00f6nelip, do\u011fru yoldan ka\u00e7\u0131nd\u0131\u011f\u0131nda, Allah onu sapt\u0131racakt\u0131r. Sap\u0131kl\u0131\u011f\u0131 Allah’\u0131n kaderi do\u011frultusunda meydana gelecektir. \u0130nsan her iki durumda da Allah’\u0131n kontrol\u00fc ve egemenli\u011fi alt\u0131ndad\u0131r. \u0130nsan\u0131n hayat\u0131, Allah’\u0131n serbest iradesine g\u00f6re hareket eden kader ve yine O’nun serbest iradesiyle belirledi\u011fi kanun uyar\u0131nca s\u00fcrmektedir.<\/p>\n

   Bundan sonra, surenin devam eden ak\u0131\u015f\u0131nda iki ayet yer al\u0131yor. Bunlar bir a\u00e7\u0131dan a\u00e7\u0131klamay\u0131 tamamlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z ge\u00e7en b\u00f6l\u00fcm\u00fcn hedefledi\u011fi anlam ve ger\u00e7ekleri b\u00fct\u00fcnlemektedirler. Bir a\u00e7\u0131dan da yetki, \u015feriat ve egemenli\u011fe ili\u015fkin inan\u00e7 sorunlar\u0131na haz\u0131rl\u0131k olu\u015fturmaktad\u0131rlar. Nitekim surenin geri kalan k\u0131sm\u0131nda bu sorunlar i\u015flenmektedir.<\/p>\n

    <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

   B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. 109- Onlar kesin bir dille Allah ad\u0131na yemin ederek, e\u011fer kendilerine bir mucize gelirse O’na mutlaka inanacaklar\u0131n\u0131 s\u00f6ylediler. De ki; “Mucizeler s\u0131rf Allah’\u0131n tekelindedir. ” Hem bilmiyor […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":10746,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\n