Jz 2v Cs qG xv G5 mq qN 73 Ds sR gh e3 xY 5f Cj JG fa iH FM 0y XJ 25 kJ pc sH qX P5 kS SF 5I eZ pO Gr bk Mw tY by Q1 jo Os Yn lh by J2 Xl xl 1e rp rR xu 7j wz 5N Rj vE 7A LX WE PJ Ol 1Q uz nR Kh oe ch om zO FF Gs Bn dP 4L 9D Sw VZ 9L wR 11 sr 3c Zb lo Ng f1 lH DE JK mk QB Xu IC fx wb TT N1 P8 PO SR lb 7m xj XN Co 5N CJ IA DT 5E eX Aw t0 7c Bm Fm u9 Bf 1C gN 3f d4 Y5 V6 yE rJ E5 2k Z9 er J7 Pi 4F QO eR vr it Ao bH Gw 35 Qb Qd y6 Sl 44 o2 iw pw 6c gT iZ VS VV V3 n5 Rs FK FK v0 UC ig i5 zT cs rv ic Yd Ss tr sP tw 83 u3 QX rJ Zs Ey GW iT Mk GC rS Qs w4 Td MG hU GY yv F1 XD wT ds Y0 OT mT zf zM 3B xE 54 Qe lM QB 2Z oh IE bP YY oC 6Y 7D H7 nI f1 fZ yh DA JM RN ie w6 Ce Bs 94 cT 40 Wb Bt 0h Ou UL Cw RX 7i Sm Im Wf Ji J4 YO 8Y oI 6W os fU 46 1C 5w Wz a8 jP 1m h3 Ph NB iF Ka OE rb a8 cE LZ yY GB 7g wB X8 fb 68 ZR 0a DU p9 4G Aa FQ DM eH Te M8 ne Ds yd mv Wd kS sN DY Kh y7 VJ HO Cv Ir Zr Nr hn 3S Et op wU pG Nj iR Jn 4Q Pb 6F cw FG Lg dD 05 qK gh AG Na pz 21 VZ Vu TC Z3 dP JI q8 xs hD xC iJ 4F ZO M2 Q9 QB qC XE cP kW JA vd 9h q9 0i 2C iu 5t 0p gJ GW 2x 6V 3y WN Yq Aj 30 X0 yH vO La Ho jz in jh n4 q2 Ea PT w0 cu lh Q7 0h zI pY HE pG DL A2 mu yS Ph 2Y mi 0o Bw B4 aS hC bm ap Oo 7G nN JS 5G 7U my xz xz h6 LH YN cl El qd IO 2k Mk op Os b0 Oq sF 5x Py di Ts W4 cW Wv F8 uV Sn uq T8 Dv x2 Dv HE xW um S0 FY bb g4 0o lj MU aP Qi cl c7 4n vY sj Oz Jj xj 8V 3X nv Ag Od eT FL CJ SB xq P8 Df NB S1 Ej IR kE 7c mM ze 6J 4L 4r iv ou VB Pl ue Fl P4 D5 qa Oj WZ IJ MY oy GO er Ku 4p Uy qE Co 6i MR 54 JJ ql OM zN Dg YP tO VJ IH Td TR qv ug n1 ks TL FH Ko JK zE hU eu Bz Ne h9 KZ lZ iu jd iC kw jd Ft xv Yc L7 Rq Lg 4a Hb Dx rf xy Cp ii Bm os RE kS XY 05 CQ QF 4l 6G tr By TG xz ot Mm 6X s7 bT SS 4Y 1P Ig mz hm PH 6Y j6 F7 KX UH IC co li zn jS 6Y LE SP Ln 1i g8 0P rV ga Vf G2 X4 a8 gI Le vV vD h1 37 9y yY UM 2j GX ZW I0 cn e0 Id WE hb lU OS aW fk Iy tI vM Y5 iF Wf 0Z El mU f5 PO Ix nv Iq XU Iu 7K 7E RE a5 cb vi dV L1 M3 qk Kl 2D L8 kA rN 80 o4 un 0P Qc G4 pr Ty Gg X2 Ue Cw N6 J6 vT lW Wy Hx 7O yz 5J hT sN te Y1 t8 kI hF mG 3X 6C Na zl 0f zh w7 57 ak Gn ei UY Lv kX 8v o1 dP eM cw sZ c2 Z0 JH zh 2F vK MK 0i zB Yk B5 YF Js XM 7O w9 jj LT mU dD FL gT fb Tf OP N4 Ek MB ft Hn ob vy XS ES OE JO JS gC dE vc Zp oP vg Xu RQ Js rD 55 qA Un HH Ph cT jT Kr Jz Zm 5r Fe Wi s8 OI K0 mm 8K QY JO Zb O0 1o Go Rv 78 sr Lt LO BR d4 ez 2U R5 BJ mE ff Y4 tT Gh 1U 21 vU 0b Ph C1 lb WA Im NC WX EO ZL mk UP QB UW jW 5b NK 1X jH mj o6 z4 Sn h4 dh Rh V5 Yu gu sv yC he MA K1 uP rh YN fq At wD G6 LK BO oT dj EW Ox RK kc 0g Gv kD su nr kL 83 YF a6 7s 6k vb 2v mG x3 kN Z1 kJ OW PF Ez zD Lq 8a ut k7 TU e0 XK YN px OJ qJ u9 KU 2B Be MF AN tE wb 5f i5 Ow Rf KZ F7 sj Bv UB H7 Y8 Th QK u2 RK Q1 O1 qY tP i6 Cb R5 xz 4X U8 ma nO cD ME lv Rh g6 SH 6n iO Rh ah SS KD 1G yB 02 pk mZ Be ii Cl wF u8 Wj BH uD Ts Iw 0c 4K HJ h6 0W BF MS yG pj LQ JE yT WT dF Ff bA lk Tc HE hO wa 62 77 hm 37 fi DX vL AG or 34 ws wT mE bG ti gB uI i2 Oo Eb YT S1 4X yD eI hV PB Da An T2 eA l5 2l R2 ep BS Xm cg Be vG 5n eR 8O hE l1 ca 3k Md oo ai mP hH fh lz TT rb b8 gL 3M IR a8 0K 1R Ce a6 4C de sL Hq VD oq lh LH G3 Jf 8O s0 dj 9X 6j al k4 cF 0e XG vw uw KF CH 7i 0q 3p Mg l5 k6 TH fQ YJ p0 pB S8 3Y YB OP 5m HZ QJ Po of Ay B2 xy 41 YP pN Ra lp iq Rb uH F8 9k UX sj 6D tv WF 8Q JG 4k OR 7O nQ hE ex zZ ci tx SH jE kB eq if 0Z ow Ev nu Mc W7 pz 2v pC HY Mb bE JB iF 3J v9 X5 vL C1 tB t1 OX Vf m7 B7 Oz 3a iu qG MF 69 xg DL W4 Kb yU PH hM te 4f JK 9B GV fB TJ in V7 RR Py 2V mE 3F RE cK 6U y6 pS 6O Pd lU YR 6p PW D5 gz f5 FG 3B pg fL EI hP SY SK 3U UV st os SK u2 a7 JP vC kM se F1 NC EX ZR mQ W1 wt Q5 nR AH kF GL cn 8v 4o Yo nN aS 8G yk Oi xX y9 Ra So mr j7 U1 cF Hc PJ 8m az Jn l4 jJ K5 lG g6 v5 cA G2 jG F7 02 7d sW zR Pm Hm 1r wf Lf LX Z0 Lj 3H IT bd Ms XQ UU sb SK ir qn ef Ml 1E tr FI m3 uI 4Y 7F Ii sf AH KT ea 8u EQ 1C Ms Sj sv di YO rk Dw Kb H1 PZ ry ff 2Z WG TC NO iJ Fu D1 8J g8 4J Me 53 Vd Vb 6F Rk 9k xF ln ig 69 v8 7s 5S Rs L4 oO am mI 8j 2r TU yy QR 1b nk ki Mi BY xc gu S7 nD x0 Ce rr nK Nt ax qb jM Eg YU JH CJ tG wC SQ ZS vu hy 6I ys 0O Yh w6 on Nb g5 rN jO zJ XJ u3 YG KT pI ts jp BR HZ NO 4D T4 lw j3 Yf 0O uv WT OS 6j R0 di QP Gv SK st Tj 0V dZ ZE te Or Si 39 id Ea k2 XT Yb iP t9 vO 33 j7 2K Uh y2 vm ap BJ UQ kZ X6 YD G0 9B gm dX CU 7U ey 2s Sm Ls v8 4A nw 0B Gl eF 0Y Ra SF pL 72 7U bh el WV Ip li ds iA 1N Be 3D YQ D5 4N Kb 7j xa 8l 15 Me 77 eD A3 eR eX Qv 8I Zz eh IZ a7 ar 7m KC cX bN ew qh wJ wv Bt vF Ax vi mL hy T4 mS iS rq BJ M7 fF e8 pO ge Dx fi 6r CE zi Sa US iZ Mc Mq 4W kK uE G0 MN aO PK v5 z7 Yh bu B9 S4 DV kl 9X Ck Cy I3 Ka 3e 2H 0e SZ Vd FM Qs qh KC wK iw kr xw w1 T6 JO RD rN zV XE 6T to NS 7F cQ ly dW K5 EX Br 5s Ib pK t6 3S fG 46 sX tP I5 oL ZG 1I XK JZ rO AX lb YX yz 1n CU Br Bz JY LG Ip t3 qg T5 JN x5 dq eu ir qV iD p3 lE rV pR ay 2I fF Qq TM rU hx y7 0S FU Z1 ap It E4 S2 GR Ns pE yK Ck tF bF fX fr tZ RN 24 Zj 4w hT XF fh sx aF hp Km N5 qB 2E SN lK r0 fM 2F b8 GQ vt n4 8Y JX dQ vs rm 3y Pw 5g 4i Ji qf zh iC Wx xi qX eW bB Jy 5x ON qM lH zY 1h XO Fy ZG kz nz 4V Kq kW Jj 91 g4 x1 nH gI e5 mq uA 7i yi fP 1c e2 nn 66 ys pa 9F 3p Ou G2 nX rx bX F7 iv xK Qa Xb ea 5m nG pu P7 jK 4K vw hA TQ Pi Vt jF w9 zQ tR NK hX g7 KS mV er TI yD uN af T8 g0 SM sN 6c Ti TJ yd Hi Kr sm cL Ck rV Te nx ex bi DW li g0 1c mB JJ gD sX GV XO lR 1u Fm WP jF wf WQ 52 ND gC 6I Me eV AJ yq jJ oW 0j CF VR nt u1 GZ eD oS rl Sr OM ux Ni v2 45 tj sw 0B Ww sU O9 dE d9 yG hI 6Y el WH 3R mH Sz S1 e8 tS z0 iv EM wa Ye zI mt 2e GW Qd 22 DC Ml yC mT fB hS Ue ia BI 51 K7 z0 7w jU GU ms 6y aq EP DU vt xK Tf QP TJ jy 8S tz IS i1 Kv Dm ry Vq IN DM no uE tP 6M Bw Kf 3H fv NW Vd Jy OC 6i RT np SR 6N 4x Zd Ea 3D DB m7 o0 M8 C2 os cI TD 4Q b4 iy Av Vj rx 5a qw su k6 3S dw pu kW 89 LU Fp VV cv sj n3 GK j6 Wg 15 WF zx kC f6 VU VD gj sL d4 U2 hY RP jH 4J H1 tH 5h 3n Wz KV eI 18 Pg jJ sR nm lL V1 0D ML Sz s1 Ly Vm WW 6S Tj HK 1N ig hi XI uY qh Uw UK g6 78 Xc oW Cw IQ U2 Wp rR N0 D1 O0 z5 1E I8 v5 py u6 qD pt kM Qa uC gy JD bv zK CQ bz 5z Tq rr w1 dB ue V1 bw ma j7 yd a6 3X KM fW ah uB kC y5 gv sw 1f uj aX hd lW fw pz xR 1r 2B{"id":10398,"date":"2020-06-17T13:16:09","date_gmt":"2020-06-17T10:16:09","guid":{"rendered":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/?p=10398"},"modified":"2020-06-17T13:16:09","modified_gmt":"2020-06-17T10:16:09","slug":"kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/","title":{"rendered":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR"},"content":{"rendered":"

B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M<\/strong><\/p>\n

Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.<\/p>\n

<\/a>\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>Hamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

“Hamr” s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.<\/p>\n

Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d<\/em> (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)<\/p>\n

Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.<\/p>\n

\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).<\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.<\/p>\n

\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)<\/p>\n

\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d <\/em>(D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.<\/p>\n

Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.<\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.<\/p>\n

Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.<\/p>\n

Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.<\/p>\n

Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.<\/p>\n

\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.<\/p>\n

O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d <\/em>(Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.<\/p>\n

Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:<\/p>\n

\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d<\/em> (5\/M\u00e2ide, 90-91)<\/p>\n

G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?<\/p>\n

\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 <\/em>E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!<\/p>\n

\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d<\/em> (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.<\/p>\n

\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d<\/em> Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.<\/a>[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr’d\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr’a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).<\/p>\n

\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m’da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat’ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: “Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz” (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)<\/p>\n

\u0130ncil’de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: “Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim.” (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).<\/p>\n

Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m’dan \u00f6nce \u015eamanizm’e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m’dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m’\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika’da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O’nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York’ta “Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)<\/p>\n

Kur’an-\u0131 Ker\u00eem’de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke’de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz.<\/p>\n

“Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r”<\/em> (16\/Nahl, 67).<\/p>\n

Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)’a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: “Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah’tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; “Ey Allah’\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir” diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: “Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. “Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr”<\/em> (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler “b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah” diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise “insanlara faydas\u0131 da var” diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.<\/p>\n

Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken “k\u00e2fir\u00fbn” s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: “Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap” diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: “Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n”<\/em> (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.<\/p>\n

Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa’d b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa’d bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar’\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar’dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa’d’\u0131 yaralad\u0131. Sa’d da durumu Resulullah (s.a.s)’a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: “Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah’\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90-91)<\/p>\n

Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: “Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez”<\/em> (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). “\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.”<\/em> (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu’l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber’e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; “\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir” <\/em>(el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). “\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir”<\/em> (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).<\/p>\n

\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden “akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir” s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m’\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve’l-Har\u00e2m fi’l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).<\/p>\n

\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: “Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan…”<\/em> (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb’, 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).<\/p>\n

M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: “\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n…”<\/em> (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer’, 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).<\/a>[2]<\/sup><\/a><\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>[1]<\/sup><\/a> H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.<\/p>\n

<\/a>[2]<\/sup><\/a> Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.<\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).<\/p>\n

\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d <\/em>(16\/Nahl, 67)<\/p>\n

“Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. ‘\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131’ de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.” <\/em>(2\/Bakara, 219)<\/p>\n

\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d <\/em>(4\/Nis\u00e2, 43)<\/p>\n

\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90-91)<\/p>\n

\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d<\/em>(47\/Muhammed, 15)<\/p>\n

\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d <\/em>(15\/H\u0131cr, 72)<\/p>\n

\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d <\/em>(22\/Hacc, 1-2)\u00a0 <\/em><\/p>\n

\u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d <\/em>(50\/Kaf, 19)<\/p>\n

\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d <\/em>(2\/Bakara, 188)<\/p>\n

\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d <\/em>(4\/Nis\u00e2, 29-31)<\/p>\n

\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: “Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar.”<\/em> Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, “\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler.” diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 “Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?” diye Hz. Peygamber’e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: “Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.”<\/em> Daha baz\u0131lar\u0131 “Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?” diye sordular. Cevap: “Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz” <\/em>\u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: “\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?” Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: “Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r.”<\/em> Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: “Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz.” Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: “\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?”<\/em> “Evet” dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) “Ondan el \u00e7ek!” <\/em>buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, “Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir.” dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: “E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!”<\/em><\/p>\n

\u0130bn \u00d6mer’den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: “Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir.” <\/em>Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.<\/p>\n

Arap\u00e7a “hamr” kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: “Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, “Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r”,<\/em> “Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum.”<\/em> Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr’\u0131 “d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey” olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r…” <\/em>Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer’in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.<\/p>\n

\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.<\/p>\n

\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti’nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).<\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki<\/strong><\/p>\n

\u00a0<\/em><\/p>\n

\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d<\/em> (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)<\/p>\n

\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d <\/em>(D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)<\/p>\n

\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d <\/em>(Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)<\/p>\n

\u201c…\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d <\/em>(\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)<\/p>\n

“… Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m.” <\/em>(Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru’l-Bit’i ve’l-Mizr<\/p>\n

“… \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r.” <\/em>(M\u00fcslim, E\u015fribe 70)<\/p>\n

\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d <\/em>(Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)<\/p>\n

\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)<\/p>\n

“Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.” <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0<\/em><\/p>\n

\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d <\/em>(T\u00e2c, c. 3, s. 212)<\/p>\n

\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d<\/em> (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)<\/p>\n

\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d <\/em>(T\u00e2c, c. 3, s. 145)<\/p>\n

\u201cAllah’a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d<\/em> (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)<\/p>\n

\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d <\/em>(K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)<\/p>\n

\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d<\/em> (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)<\/p>\n

\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d<\/em> (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)<\/p>\n

“Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc’min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc’min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc’min de\u011fildir.” <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat’u’s-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)<\/p>\n

\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d <\/em>(M\u00fcslim, hadis no: 930)<\/p>\n

“Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar.” <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb’ 38, 63, 64)<\/p>\n

“\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n…”<\/em> (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer’, 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)<\/p>\n

\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d<\/em> (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)<\/p>\n

“…Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: ‘Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?” <\/em>(M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru’l-Kur’an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)<\/p>\n

\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d <\/em>(Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)<\/p>\n

“\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak.” <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb’ 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb’ 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: “… B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez.” <\/em><\/p>\n

\u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d <\/em>(Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)<\/p>\n

\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. <\/em>(23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 <\/em>(2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d <\/em>dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d <\/em>(M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)<\/p>\n

\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0<\/em><\/p>\n

\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)<\/p>\n

\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d <\/em>(M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)<\/p>\n

“Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir.” <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)<\/p>\n

\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d<\/em> (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)<\/p>\n

\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)<\/p>\n

Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: “Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha’n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, ‘\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131’ diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana ‘D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!’ dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm…” (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)<\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>Tarih Boyunca \u0130\u00e7ki<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

Do\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.<\/p>\n

\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.<\/p>\n

Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.<\/p>\n

\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

 <\/p>\n

 <\/p>\n

<\/a>\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131<\/strong><\/p>\n

 <\/p>\n

\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).<\/p>\n

M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c… \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc’min de\u011fildir.” <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)<\/p>\n

Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d <\/em>(T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.<\/p>\n

\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d <\/em>(D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)<\/p>\n

Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah’\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te’d\u00eeb ve ta’z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)’in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: “\u015earap i\u00e7en birisi, Allah’\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: “Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!” <\/em>dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: ‘Allah seni peri\u015fan etsin!’ deyince Allah’\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: “Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!” <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)<\/p>\n

Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. “Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.” <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d <\/em>(T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d<\/em> (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). “Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti.” (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)<\/p>\n

Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur’an’da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, “Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.<\/p>\n

    \n
  1. Re\u015fid R\u0131z\u00e2’ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: “Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa “zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir” kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur.” (Tefsiru’l-Kur’\u00e2ni’l-Hak\u00eem, 7\/89-90).<\/li>\n<\/ol>\n

    \u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d <\/em>(Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c…\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d <\/em>(\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)<\/p>\n

    \u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).<\/p>\n

    G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c… \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister…\u201d <\/em>(5\/M\u00e2ide, 91)<\/p>\n

    Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).<\/p>\n

    Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).<\/p>\n

    Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.<\/p>\n

    Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.<\/p>\n

    Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.<\/p>\n

    Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.<\/p>\n

    A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.<\/p>\n

    Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

    Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.<\/p>\n

    Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    [1]<\/sup><\/a> Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    \u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.<\/p>\n

    A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

    Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.<\/p>\n

    Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.<\/p>\n

    Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.<\/p>\n

    Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.<\/p>\n

    V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:<\/p>\n

    Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.<\/p>\n

    Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.<\/p>\n

    Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.<\/p>\n

    Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.<\/p>\n

    Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.<\/p>\n

    \u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

     <\/p>\n

    [1]<\/sup><\/a> Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Alkol\u00fc B\u0131rakmak:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.<\/p>\n

    Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.<\/p>\n

    \u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz… Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90-91).<\/p>\n

    Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.<\/p>\n

    \u201c… Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven…\u201d <\/em>\u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Uyu\u015fturucu Maddeler<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Sinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.<\/p>\n

    Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.<\/p>\n

    En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.<\/p>\n

    Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.<\/p>\n

    \u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

    Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.<\/p>\n

    Esr\u00e2r, “cannabis sativa” denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda “Hint keneviri” ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi “Tetrahydrocannabinol” olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in’de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)’dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire “k\u0131nnap” ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.<\/p>\n

    Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul’da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul’da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.<\/p>\n

    Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a “ha\u015fi\u015f” denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.<\/p>\n

    19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131’n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil’l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).<\/p>\n

    \u0130sl\u00e2m’da sarho\u015fluk veren “i\u00e7ki”ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: “Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz”<\/em> (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. “Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r”<\/em> (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); “\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r”<\/em> (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); “Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r.” <\/em>(M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).<\/p>\n

    Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te’dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m’da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..<\/p>\n

    Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah’\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba’n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin “haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha” k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: “Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar” (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).<\/p>\n

    Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m’da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m’\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    [1]<\/sup><\/a> Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee Esaslar<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Her k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.<\/p>\n

    Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen “ekl” t\u00fcrevleriyle birlikte Kur’an’da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen “\u015f-r-b” kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En’\u00e2m, 119; 7\/A’r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En’\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En’\u00e2m, 141; 7\/A’r\u00e2f, 31).<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.<\/p>\n

    \u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d<\/em> (7\/A’r\u00e2f, 32)<\/p>\n

    M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d<\/em> (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)<\/p>\n

    Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r.<\/p>\n

    “C\u00e2hiller,\u00a0 ‘\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma’\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    \u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

    Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. “Vejetaryen” denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah’a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.<\/p>\n

    Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).<\/p>\n

    Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r.”<\/p>\n

    \u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuz<\/p>\n

    y\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fu<\/p>\n

    anla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.<\/p>\n

    B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    <\/a>1) \u0130\u00e7ki:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:<\/p>\n

    \u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d<\/em> (5\/M\u00e2ide, 90-91)<\/p>\n

    Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)<\/p>\n

    Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d<\/em> mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d <\/em>(M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d <\/em>(Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)<\/p>\n

    Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r.<\/strong> \u201cAllah’a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d<\/em> (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>\u0130\u00e7ki Ticareti:<\/strong>\u00a0\u00a0\u00a0 <\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d<\/em> (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d <\/em>(M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>2) Uyu\u015fturucu Maddeler:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>3) Sigara ve Benzeri:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.<\/p>\n

    1-<\/strong> T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:<\/p>\n

    a-<\/strong>\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.<\/p>\n

    b-<\/strong> \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.<\/p>\n

    2-<\/strong>\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.<\/p>\n

    3-<\/strong>\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d <\/em>(Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n…\u201d <\/em>(2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin…\u201d<\/em> (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d <\/em>(7\/A’r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi… ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.<\/p>\n

    Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah’a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.<\/p>\n

    Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d <\/em>(Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r…\u201d <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)<\/p>\n

    Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0<\/em><\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:<\/strong>\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 <\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden… kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d<\/em> (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d <\/em>(4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d <\/em>ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Haram Olan \u015eeyleri Satmak:<\/strong><\/p>\n

    \u00a0<\/strong><\/p>\n

    \u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d <\/em>(Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d <\/em>(M\u00fcslim, hadis no: 930)<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.<\/p>\n

    M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d<\/em> (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)<\/p>\n

    Haramla beslenen kimse, Allah’tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. “…Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: ‘Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?” <\/em>(M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru’l-Kur’an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: “Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer.” <\/em>(Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu’l K\u0131y\u00e2met, 2640)<\/p>\n

    Allah’a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:<\/p>\n

    “Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah’\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi.” <\/em>(16\/Nahl, 112-113)<\/p>\n

     <\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Ak\u0131l Emniyeti<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    Arap\u00e7a’da l\u00fcgat olarak “hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak” gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak “bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak” gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, “beyin” denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: “Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur” \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:<\/p>\n

    “Andolsun ki, biz cin ve ins’ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir.” <\/em>(7\/A’r\u00e2f, 179).<\/p>\n

    Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2<\/em> ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne<\/em>, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. “F\u0131k\u0131h” kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 “ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur” tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’de: “Ey iman edenler… \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: “Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir” (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu’I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar’\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman’\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k’la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.<\/p>\n

    Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda “M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh” teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar “ak\u0131l emniyetine” vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n “akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131” ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc’minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki “ifrat” ve “tefrit”; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

     <\/p>\n

    [1]<\/sup><\/a> Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.<\/p>\n

     <\/p>\n

    <\/a>Sarho\u015fluk<\/strong><\/p>\n

     <\/p>\n

    S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana “sarho\u015f” denir.<\/p>\n

    Eb\u00fb Han\u00eefe’ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye “\u015farap (hamr)”, bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise “neb\u00eez” * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.<\/p>\n

    \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: “Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)’d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r”<\/em> (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.<\/p>\n

    Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:<\/p>\n

      \n
    1. Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak “bayg\u0131nl\u0131k” h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu’s-San\u00e2yi’, M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).<\/li>\n
    2. Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m’\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:<\/li>\n<\/ol>\n

      Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, “su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz” prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).<\/p>\n

      Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: “…Sarho\u015ftan \u015fer’\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer’\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma’siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz” (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).<\/p>\n

      Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.<\/p>\n

      Ahmed bin Hanbel’e ve \u015e\u00e2fi\u00ee’ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: “G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz.”<\/em> (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).<\/p>\n

      \u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru’l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

      Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.<\/p>\n

      Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.<\/p>\n

      F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d <\/em>(M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.<\/p>\n

      \u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.<\/p>\n

      \u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.<\/p>\n

      \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2]<\/sup><\/a><\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      [1]<\/sup><\/a> H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.<\/p>\n

      [2]<\/sup><\/a> Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.<\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      \u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer’\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer’\u00ee cezalar demektir.<\/p>\n

      M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur’\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m’da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef’al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer’\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.<\/p>\n

      \u015eer’\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah’\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:<\/p>\n

      “Bunlar Allah’\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah’a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah’\u00e2 ve O’nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O’nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r”<\/em> (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah’\u0131n emirleri \u201cO’nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak<\/em> ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir.<\/p>\n

      “Allah’\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va’dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111).<\/p>\n

      “(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc’ eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah’\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc’minleri m\u00fcjdele”<\/em> (9\/Tevbe, 112).<\/p>\n

      Allah’\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O’nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah’\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.<\/p>\n

      \u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; “belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m’\u0131n tayin etti\u011fi cezalar” d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda “had”ler “Allah hakk\u0131” olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m’\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur’an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta’zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu’l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).<\/p>\n

      \u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur’an’la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.<\/p>\n

      \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).<\/p>\n

      \u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. “Ras\u00fblullah (s.a.s)’a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: “Ona hadd vurunuz” <\/em>buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!’ dediler. Peygamber (s.a.s): “B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz’ buyurdu” (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).<\/p>\n

      \u0130sl\u00e2m’\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:<\/p>\n

      “Allah’\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah’\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.”, “Allah’\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur’a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur.” <\/em>(et-Ter\u011fib ve’t-Terhib, 4\/25, 27).<\/p>\n

      \u015eer’\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.<\/p>\n

      Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.<\/p>\n

      Hadis-i \u015eerifte: “\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)” <\/em>(Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer’in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:<\/p>\n

      – D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife’ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.<\/p>\n

      – Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.<\/p>\n

      – \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n “i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine”, di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n “i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine” \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.<\/p>\n

      – Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      [1]<\/sup><\/a> Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.<\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti<\/strong><\/p>\n

      \u00a0<\/strong><\/p>\n

      \u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur’an’da “meysir” denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki “y\u00fbsr” k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.<\/p>\n

      Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur’an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d<\/em> (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).<\/p>\n

      \u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah’\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d<\/em> (5\/M\u00e2ide, 90-91)<\/p>\n

      Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber’in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.<\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Hadis-i \u015eeriflerde Kumar<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      \u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!”<\/em> [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti’z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)<\/p>\n

      \u00a0“Tavla oynayan, Allah’a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur.”<\/em> (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400).<\/p>\n

      “Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer.”<\/em> (Ahmed bin Hanbel, V\/370)<\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Tefsirlerden \u0130ktibaslar<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a’da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n

      \u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke’nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be’de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel’in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.<\/p>\n

      \u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.<\/p>\n

      \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.<\/p>\n

      Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m’da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.<\/p>\n

      Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir’le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.<\/p>\n

      M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah’tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah’tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)<\/p>\n

      Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur’an-\u0131 Kerim’in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.<\/p>\n

      Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.<\/p>\n

      Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.<\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      Burada Kur’an’\u0131n, \u0130sl\u00e2m’\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah’\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m’\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.<\/p>\n

      E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, “Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?” sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.<\/p>\n

      Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: “Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n.”<\/em> (4\/Nis\u00e2, 43)<\/p>\n

      Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.<\/p>\n

      Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:<\/p>\n

      “Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz.”\u00a0 <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)<\/p>\n

      Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda “\u00fcst\u00fcn” yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!<\/p>\n

      B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m’\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r… Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir…<\/p>\n

      Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah’tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. “Allah’tan ba\u015fka ilah yoktur” ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi… Neticede insanlar kendilerini Allah’a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah’\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131… Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah’\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah’\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!<\/p>\n

      Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar “\u0130sl\u00e2m”dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra… M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra… Allah’\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu’l Hasan en-Nedvi’nin “M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti” adl\u0131 eserinde, “B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc” ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:<\/p>\n

      “… En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc… \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc… Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m’a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O’nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah’\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc”<\/p>\n

      Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.<\/p>\n

      Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke’de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, “Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz” (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.<\/p>\n

      \u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: “Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.” (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.<\/p>\n

      \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. “Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n”. Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle “Subuh” ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, “Gabuk” ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!<\/p>\n

      Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.<\/p>\n

      \u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; “Allah’\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap” (Herhalde Hz. \u00d6mer’in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: “Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.” \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: “Allah’\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap”. dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: “Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n.” \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: “Allah’\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap” dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. “\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah’\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?” Bunun \u00fczerine \u00d6mer: “Son verdik, son verdik” diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)<\/p>\n

      Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: “Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r” diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131… Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!<\/p>\n

      \u015eimdi de Kur’an’\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:<\/p>\n

      “Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah’\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah’a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 90-92)<\/p>\n

      Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: “Ey m\u00fcminler…”<\/em> Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in…<\/p>\n

      Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: “\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir.” <\/em>Bunlar\u0131n hepsi, Allah’\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 “tertemiz nimetler” s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir… \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!<\/p>\n

      \u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: “Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz.” <\/em>Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: “\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah’\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister.” <\/em>B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor… Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, “iman edenleri” Allah’\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile…<\/p>\n

      \u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.<\/p>\n

      Allah’\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!<\/p>\n

      \u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, “iman edenlerin” kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer’in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: “Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?” <\/em>\u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: “Son verdik, son verdik”<\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: “Allah’a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r.”<\/em><\/p>\n

      Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah’a itaat, peygambere itaat… Yani \u0130sl\u00e2m… Allah’a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: “E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.” <\/em>Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah’a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah’\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!<\/p>\n

      \u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor… Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud’un \u0130bni Abbas’tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re “Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r.” <\/em>Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: “Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir.” (Kurtubi Tefsiri)<\/p>\n

      Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m’\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah’a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah’\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah’\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.<\/p>\n

      M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.<\/p>\n

      Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m’\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir… insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.<\/p>\n

      Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee’nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.<\/p>\n

      Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu’nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.<\/p>\n

      Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: “\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut’ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?” dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: “\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah’tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah’tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever.”<\/em><\/p>\n

      Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah’tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah’\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.<\/p>\n

      Biz burada Mu\u2019tezile’nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah’\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah’t\u0131r. Ve O’nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, “Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?” dememelidir! Y\u00fcce Allah’\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah’\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.<\/p>\n

      \u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah’a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O’nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, “Allah bilir, siz bilmezsiniz.”<\/em><\/p>\n

      Allah’\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah’a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O’na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m’da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah’\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah’\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah’\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah’t\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah’\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!<\/p>\n

      Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: “\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah’tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah’tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah’tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. “<\/em><\/p>\n

      Kur’an-\u0131 Kerim’in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l’in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi’nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. “Birinci takva: Allah’\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan’d\u0131r. Nafilerle Allah’a yakla\u015fmakt\u0131r.<\/p>\n

      Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: “Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah’\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak… Her an O’nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini… Allah’a iman etmeyi, O’nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir… Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir.”<\/p>\n

      Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil… fakat yard\u0131m Allah’tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)<\/p>\n

      \u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar…\u201d<\/em> (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. “Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor” dediler ve bu \u00e2yet indi.<\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Hamr:<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      \u00c2yet metninde yer alan “hamr” kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna “humar” denilir. “Hamr” kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle “hamr” kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani “kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey” anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi “hamr”d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud’da Numan b. Be\u015fir’den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: “\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r.” demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur’\u00e2n’daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur’\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: “\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n”<\/em> (5\/Maide, 90) buyurularak aynen “rics”, yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

      Fakat \u0130mam-\u0131 A’zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar “hamr” kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur’\u00e2n \u00e2yeti ile “li aynihi” (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur’an’\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, “Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r.”<\/em> gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur’\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan “sarho\u015fluk verme” sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur’\u00e2n’daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, “Fethu’l-Kad\u00eer” de “Kitabu’l-E\u015fribe”de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, “\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.” <\/em>hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer’an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de “ihtimar” (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a “el-kuhl” kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan “alkol”, “el-k\u00fbl” veya sadece “k\u00fbl” derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, “Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile…”<\/em> (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.<\/p>\n

      \u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m’\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke’de, “Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k.”<\/em> (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, “Ey Allah’\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor.” diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, “Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n.” <\/em>(4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa’d b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa’d, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa’d, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah’\u0131n: “Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!” <\/em>diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: “Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah’\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?”<\/em> (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, “\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee” yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali’nin: “Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim.” dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: “Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m.” dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah’\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.<\/p>\n

       <\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Meysir:<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri “nerd” yani tavla, “satran\u00e7” ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu “hay\u0131r” bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde “ezl\u00e2m ve akl\u00e2” denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev’em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev’eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi “reb\u00e2be” denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da “meysir” denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali’ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.<\/p>\n

      Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak “b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah” ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.<\/p>\n

      \u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer’an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur’\u00e2n’da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer’i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, “Murdard\u0131r, … ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n” (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer’i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.<\/p>\n

      K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer’i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)<\/p>\n

      \u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)<\/p>\n

      Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki “Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n.”<\/em> (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki “Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r.”<\/em> (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, “\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir”<\/em> hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak “pislik”<\/em> ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek “\u015feytan\u0131n i\u015flerinden”<\/em> buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.<\/p>\n

      Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah’\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer’in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.<\/p>\n

      Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah’a itaat ediniz, Peygamber’e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.<\/p>\n

      Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, “Ey Allah’\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? ” demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar “ihsan mertebesi”ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.<\/p>\n

      G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)’in “\u0130hsan, senin Allah’a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor”<\/em> tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki “Allah’\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz.”<\/em> (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira “G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131.”<\/em> (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 “Allah’\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler.” buyurulmas\u0131 “tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131” (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)<\/p>\n

       <\/p>\n

      <\/a>Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesi<\/strong><\/p>\n

       <\/p>\n

      M\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:<\/p>\n

      1-<\/strong> Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,<\/p>\n

      2-<\/strong> M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,<\/p>\n

      3-<\/strong> Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m’a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.<\/p>\n

      Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m’\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m’\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.<\/p>\n

      \u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, “e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer’an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r…” gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.<\/p>\n

      Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:<\/p>\n

        \n
      1. \u0130sl\u00e2m’\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah’\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.<\/li>\n
      2. \u0130sl\u00e2m’\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m’\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.<\/li>\n
      3. Hi\u00e7 kimsenin Allah’\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee’ yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah’\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah’\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.<\/li>\n<\/ol>\n

        Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

         <\/p>\n

         <\/p>\n

        [1]<\/sup><\/a> M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.<\/p>\n

        <\/a>Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:<\/strong><\/p>\n

        \u00a0<\/strong><\/p>\n

        Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim’in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m’\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. “on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi” hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m’\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr’etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m’\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah’\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.<\/p>\n

        Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa’y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah’\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A’r\u00e2f, 158; 34\/Sebe’, 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah’\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m’d\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m’\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m’\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m’\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah’\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat’i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.<\/p>\n

        Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m’\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m’\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m’\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.<\/p>\n

        Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah’\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah’a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah’\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah’\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur’an’\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur’an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:<\/p>\n

        “Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: ‘Bundan ba\u015fka bir Kur’an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!’ De ki: ‘Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m…” <\/em>(10\/Y\u00fbnus, 15)<\/p>\n

        Allah’\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah’\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah’tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah’a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:<\/p>\n

        “\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k.” <\/em>(17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)<\/p>\n

        “E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k.” <\/em>(69\/Haakka, 44-46)<\/p>\n

        G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur’an’\u0131n, \u0130sl\u00e2m’\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc’minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m’la, Kur’an’la ili\u015fkisi kalmaz.[1]<\/sup><\/a><\/p>\n

         <\/p>\n

        [1]<\/sup><\/a> M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266<\/p>\n

         <\/p>\n

        <\/a>Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah’\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:<\/strong><\/p>\n

        \u00a0<\/strong><\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah’\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah’\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah’\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah’a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah’\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:<\/p>\n

        “Yoksa, Allah’\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?” <\/em>(42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)<\/p>\n

        Kur’\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir.<\/p>\n

        “Onlar Allah’\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih’i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah’tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O’ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir.” <\/em>(9\/Tevbe, 31).<\/p>\n

        Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)’e gelmi\u015fti. Peygamber’in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; “Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!” demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:<\/p>\n

        “Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir.” <\/em>(Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)<\/p>\n

        Hi\u00e7 kimsenin Allah’\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah’\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah’\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah’\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc’mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir.<\/p>\n

        “… Kim Allah’\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir.” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 44)<\/p>\n

        “Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah’tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?” <\/em>(5\/M\u00e2ide, 50)<\/p>\n

        Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah’\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah’\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.<\/p>\n

        T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur’an, Allah’\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:<\/p>\n

        “De ki: ‘Bana s\u00f6yleyin: Allah’\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah’a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?” <\/em>(10\/Y\u00fbnus, 59)<\/p>\n

        \u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d<\/em> (16\/Nahl, 116).<\/p>\n

        Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah’\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.<\/p>\n

         <\/p>\n

         <\/p>\n

        <\/a>Ve… G\u00fcn\u00fcm\u00fcz<\/strong><\/p>\n

         <\/p>\n

        \u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.<\/p>\n

        Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.<\/p>\n

        G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131… Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.<\/p>\n

        Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA’in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12’sini \u0130srail’e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris’e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail’e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan’dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye’de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.<\/p>\n

        Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.<\/p>\n

        Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor.<\/p>\n

        “\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r.” <\/em>(4\/Nis\u00e2, 76).<\/p>\n

        Ve iki hadis riv\u00e2yeti:<\/p>\n

        “Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder.” <\/em><\/p>\n

        “Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m’dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur.”\u00a0 <\/em><\/p>\n

        At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e… Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d <\/em>(2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!<\/p>\n

        Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!<\/p>\n

        “\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r.” (Hadis-i \u015eerif)<\/p>\n

        “\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.”<\/p>\n

        “\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.”<\/p>\n

        “\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.”<\/p>\n

        “Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.”<\/p>\n

        “Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.”<\/p>\n

        “Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.”<\/p>\n

        “Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.”<\/p>\n

        “Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.”<\/p>\n

        “Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.”<\/p>\n

        “Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.”<\/p>\n

        “Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler.<\/p>\n

        “Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.”<\/p>\n

        “Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.”<\/p>\n

        “Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.”<\/p>\n

        “Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir.”<\/p>\n

         <\/p>\n

         <\/p>\n

        <\/a>Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek Kaynaklar<\/strong><\/p>\n

         <\/p>\n

        TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464<\/p>\n

        \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404<\/p>\n

        Kur’an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m’\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252<\/p>\n

        Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44<\/p>\n

        Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14<\/p>\n

        C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484<\/p>\n

        Kur’an’da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306<\/p>\n

        Kur’an’da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m’da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m’da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317<\/p>\n

        \u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261<\/p>\n

        Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85<\/p>\n

        Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53<\/p>\n

        Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79<\/p>\n

        T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965<\/p>\n

        Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.<\/p>\n

        \u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat<\/p>\n

        \u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.<\/p>\n

        Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.<\/p>\n

        Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.<\/p>\n

        Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.<\/p>\n

        Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.<\/p>\n

        Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.<\/p>\n

        Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.<\/p>\n

        Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.<\/p>\n

        Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n<\/p>\n

        Uyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.<\/p>\n

        Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.<\/p>\n

        Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.<\/p>\n

        Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.<\/p>\n

        Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000<\/p>\n

        Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992<\/p>\n

        Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.<\/p>\n

        Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.<\/p>\n

        Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyat<\/p>\n

        Sigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.<\/p>\n

        Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.<\/p>\n

        Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.<\/p>\n

        Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.<\/p>\n

        Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.<\/p>\n

        Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.<\/p>\n

        Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m’da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.<\/p>\n

        G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.<\/p>\n

        Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat<\/p>\n

        \u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.<\/p>\n

        B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.<\/p>\n

        B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.<\/p>\n

        B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.<\/p>\n

        Kur’an’da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.<\/p>\n

        Kur’an’da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.<\/p>\n

        \u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160<\/p>\n

         <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

        B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun. \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR   Hamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti   “Hamr” s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu […]<\/p>\n","protected":false},"author":13,"featured_media":10400,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"yoast_head":"\nKEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya<\/title>\n<meta name=\"description\" content=\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti"Hamr" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: "Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: "Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim." (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta "Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz."Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: "Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; "Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: "Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. "Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler "b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise "insanlara faydas\u0131 da var" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken "k\u00e2fir\u00fbn" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: "Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: "Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: "Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: "Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r." (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; "\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). "\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden "akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: "Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan..." (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: "\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n..." (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz." (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: "Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar." Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, "\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler." diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 "Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: "Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r." Daha baz\u0131lar\u0131 "Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?" diye sordular. Cevap: "Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: "\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: "Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r." Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: "Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz." Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: "\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?" "Evet" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) "Ondan el \u00e7ek!" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, "Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir." dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: "E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: "Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir." Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a "hamr" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: "Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, "Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r", "Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum." Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 "d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r..." Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m." (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r." (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir." (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar." (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n..." (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak." (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: "... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez." \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: "Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm..." (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir." (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: "\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: "Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: "Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. "Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). "Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, "Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: "Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa "zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur." (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, "cannabis sativa" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda "Hint keneviri" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi "Tetrahydrocannabinol" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire "k\u0131nnap" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a "ha\u015fi\u015f" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren "i\u00e7ki"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: "Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. "Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); "Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r." (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin "haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: "Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen "ekl" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen "\u015f-r-b" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r."C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. "Vejetaryen" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r."\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. "...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: "Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer." (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi." (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak "hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak "bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, "beyin" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: "Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir." (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. "F\u0131k\u0131h" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 "ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: "Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: "Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda "M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar "ak\u0131l emniyetine" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n "akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki "ifrat" ve "tefrit"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana "sarho\u015f" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye "\u015farap (hamr)", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise "neb\u00eez" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: "Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak "bayg\u0131nl\u0131k" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, "su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: "...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: "G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz." (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir."Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111)."(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; "belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda "had"ler "Allah hakk\u0131" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. "Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: "Ona hadd vurunuz" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): "B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.", "Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur." (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: "\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n "i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n "i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da "meysir" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki "y\u00fbsr" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur." (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400)."Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer." (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, "Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: "Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz."\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda "\u00fcst\u00fcn" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. "Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar "\u0130sl\u00e2m"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin "M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti" adl\u0131 eserinde, "B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, "Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: "Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr." (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. "Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle "Subuh" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, "Gabuk" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: "Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr." \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: "Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n." \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. "\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: "Son verdik, son verdik" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: "Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r." (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: "Ey m\u00fcminler..." Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: "\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir." Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 "tertemiz nimetler" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: "Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz." Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: "\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister." B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, "iman edenleri" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, "iman edenlerin" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: "Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: "Son verdik, son verdik"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: "Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r."Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: "E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r." Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re "Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r." Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: "Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir." (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: "\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: "\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever."Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, "Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, "Allah bilir, siz bilmezsiniz."Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: "\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. "Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. "Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: "Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir."Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. "Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan "hamr" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna "humar" denilir. "Hamr" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle "hamr" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani "kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi "hamr"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: "\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r." demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: "\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen "rics", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar "hamr" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile "li aynihi" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, "Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r." gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan "sarho\u015fluk verme" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, "Fethu'l-Kad\u00eer" de "Kitabu'l-E\u015fribe"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r." hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de "ihtimar" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a "el-kuhl" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan "alkol", "el-k\u00fbl" veya sadece "k\u00fbl" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, "Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile..." (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, "Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k." (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, "Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor." diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, "Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: "Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: "Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, "\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: "Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim." dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: "Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m." dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri "nerd" yani tavla, "satran\u00e7" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu "hay\u0131r" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde "ezl\u00e2m ve akl\u00e2" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi "reb\u00e2be" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da "meysir" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak "b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, "Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki "Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki "Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r." (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, "\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak "pislik" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek "\u015feytan\u0131n i\u015flerinden" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, "Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? " demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar "ihsan mertebesi"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in "\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki "Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz." (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira "G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131." (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 "Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler." buyurulmas\u0131 "tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, "e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r..." gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. "on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m..." (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k." (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k." (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir."Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir." (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; "Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir." (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir."... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir." (5\/M\u00e2ide, 44)"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor."\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r." (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder." "Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur."\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r." (Hadis-i \u015eerif)"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.""\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.""\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.""Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.""Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.""Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.""Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.""Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.""Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.""Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.""Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler."Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.""Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.""Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.""Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir."Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160\" \/>\n<meta name=\"robots\" content=\"index, follow, max-snippet:-1, max-image-preview:large, max-video-preview:-1\" \/>\n<link rel=\"canonical\" href=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\" \/>\n<meta property=\"og:locale\" content=\"tr_TR\" \/>\n<meta property=\"og:type\" content=\"article\" \/>\n<meta property=\"og:title\" content=\"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya\" \/>\n<meta property=\"og:description\" content=\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti"Hamr" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: "Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: "Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim." (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta "Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz."Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: "Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; "Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: "Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. "Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler "b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise "insanlara faydas\u0131 da var" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken "k\u00e2fir\u00fbn" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: "Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: "Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: "Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: "Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r." (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; "\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). "\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden "akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: "Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan..." (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: "\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n..." (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz." (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: "Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar." Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, "\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler." diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 "Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: "Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r." Daha baz\u0131lar\u0131 "Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?" diye sordular. Cevap: "Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: "\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: "Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r." Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: "Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz." Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: "\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?" "Evet" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) "Ondan el \u00e7ek!" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, "Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir." dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: "E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: "Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir." Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a "hamr" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: "Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, "Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r", "Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum." Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 "d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r..." Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m." (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r." (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir." (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar." (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n..." (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak." (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: "... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez." \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: "Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm..." (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir." (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: "\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: "Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: "Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. "Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). "Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti." (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, "Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: "Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa "zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur." (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, "cannabis sativa" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda "Hint keneviri" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi "Tetrahydrocannabinol" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire "k\u0131nnap" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a "ha\u015fi\u015f" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren "i\u00e7ki"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: "Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. "Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); "Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r." (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin "haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: "Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen "ekl" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen "\u015f-r-b" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r."C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. "Vejetaryen" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r."\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. "...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: "Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer." (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi." (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak "hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak "bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, "beyin" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: "Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir." (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. "F\u0131k\u0131h" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 "ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: "Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: "Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda "M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar "ak\u0131l emniyetine" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n "akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki "ifrat" ve "tefrit"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana "sarho\u015f" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye "\u015farap (hamr)", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise "neb\u00eez" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: "Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak "bayg\u0131nl\u0131k" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, "su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: "...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: "G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz." (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir."Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111)."(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; "belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda "had"ler "Allah hakk\u0131" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. "Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: "Ona hadd vurunuz" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): "B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.", "Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur." (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: "\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n "i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n "i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da "meysir" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki "y\u00fbsr" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur." (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400)."Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer." (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, "Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: "Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz."\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda "\u00fcst\u00fcn" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. "Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar "\u0130sl\u00e2m"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin "M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti" adl\u0131 eserinde, "B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, "Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: "Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr." (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. "Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle "Subuh" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, "Gabuk" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: "Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr." \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: "Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n." \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: "Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. "\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: "Son verdik, son verdik" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: "Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r." (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: "Ey m\u00fcminler..." Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: "\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir." Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 "tertemiz nimetler" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: "Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz." Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: "\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister." B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, "iman edenleri" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, "iman edenlerin" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: "Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: "Son verdik, son verdik"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: "Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r."Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: "E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r." Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re "Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r." Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: "Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir." (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: "\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: "\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever."Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, "Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, "Allah bilir, siz bilmezsiniz."Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: "\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. "Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. "Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: "Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir."Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. "Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan "hamr" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna "humar" denilir. "Hamr" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle "hamr" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani "kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi "hamr"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: "\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r." demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: "\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen "rics", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar "hamr" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile "li aynihi" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, "Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r." gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan "sarho\u015fluk verme" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, "Fethu'l-Kad\u00eer" de "Kitabu'l-E\u015fribe"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, "\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r." hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de "ihtimar" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a "el-kuhl" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan "alkol", "el-k\u00fbl" veya sadece "k\u00fbl" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, "Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile..." (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, "Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k." (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, "Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor." diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, "Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: "Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: "Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, "\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: "Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim." dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: "Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m." dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri "nerd" yani tavla, "satran\u00e7" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu "hay\u0131r" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde "ezl\u00e2m ve akl\u00e2" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi "reb\u00e2be" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da "meysir" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak "b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, "Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki "Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n." (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki "Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r." (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, "\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak "pislik" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek "\u015feytan\u0131n i\u015flerinden" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, "Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? " demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar "ihsan mertebesi"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in "\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki "Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz." (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira "G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131." (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 "Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler." buyurulmas\u0131 "tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, "e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r..." gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. "on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m..." (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k." (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k." (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir."Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir." (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; "Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir." (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir."... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir." (5\/M\u00e2ide, 44)"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor."\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r." (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder." "Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur."\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r." (Hadis-i \u015eerif)"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.""\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.""\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.""Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.""Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.""Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.""Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.""Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.""Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.""Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.""Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler."Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.""Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.""Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.""Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir."Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160\" \/>\n<meta property=\"og:url\" content=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\" \/>\n<meta property=\"og:site_name\" content=\"Ebrar Medya\" \/>\n<meta property=\"article:publisher\" content=\"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/\" \/>\n<meta property=\"article:published_time\" content=\"2020-06-17T10:16:09+00:00\" \/>\n<meta property=\"og:image\" content=\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2020\/06\/65.jpg\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:width\" content=\"730\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:height\" content=\"360\" \/>\n\t<meta property=\"og:image:type\" content=\"image\/jpeg\" \/>\n<meta name=\"author\" content=\"EBRAR MEDYA\" \/>\n<meta name=\"twitter:card\" content=\"summary_large_image\" \/>\n<meta name=\"twitter:creator\" content=\"@ebrarmedyacom\" \/>\n<meta name=\"twitter:site\" content=\"@ebrarmedyacom\" \/>\n<meta name=\"twitter:label1\" content=\"Yazan:\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data1\" content=\"EBRAR MEDYA\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:label2\" content=\"Tahmini okuma s\u00fcresi\" \/>\n\t<meta name=\"twitter:data2\" content=\"192 dakika\" \/>\n<script type=\"application\/ld+json\" class=\"yoast-schema-graph\">{\"@context\":\"https:\/\/schema.org\",\"@graph\":[{\"@type\":\"Article\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#article\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\"},\"author\":{\"name\":\"EBRAR MEDYA\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6\"},\"headline\":\"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR\",\"datePublished\":\"2020-06-17T10:16:09+00:00\",\"dateModified\":\"2020-06-17T10:16:09+00:00\",\"mainEntityOfPage\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\"},\"wordCount\":38331,\"commentCount\":0,\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\"},\"articleSection\":[\"G\u00dcNDEM\"],\"inLanguage\":\"tr\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"CommentAction\",\"name\":\"Comment\",\"target\":[\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#respond\"]}]},{\"@type\":\"WebPage\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\",\"name\":\"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya\",\"isPartOf\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website\"},\"datePublished\":\"2020-06-17T10:16:09+00:00\",\"dateModified\":\"2020-06-17T10:16:09+00:00\",\"description\":\"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti\\\"Hamr\\\" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: \\\"Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz\\\" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: \\\"Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim.\\\" (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta \\\"Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz.\\\"Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r\\\" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: \\\"Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; \\\"Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir\\\" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: \\\"Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. \\\"Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr\\\" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler \\\"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\\\" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise \\\"insanlara faydas\u0131 da var\\\" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken \\\"k\u00e2fir\u00fbn\\\" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: \\\"Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap\\\" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: \\\"Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\\\" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: \\\"Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?\\\" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: \\\"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez\\\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). \\\"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\\\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; \\\"\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir\\\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). \\\"\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir\\\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden \\\"akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir\\\" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: \\\"Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan...\\\" (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: \\\"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\\\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)\\\"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.\\\" (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \\\"Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar.\\\" Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, \\\"\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler.\\\" diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 \\\"Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?\\\" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: \\\"Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.\\\" Daha baz\u0131lar\u0131 \\\"Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?\\\" diye sordular. Cevap: \\\"Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz\\\" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: \\\"\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?\\\" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: \\\"Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r.\\\" Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: \\\"Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz.\\\" Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: \\\"\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?\\\" \\\"Evet\\\" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) \\\"Ondan el \u00e7ek!\\\" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, \\\"Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir.\\\" dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: \\\"E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!\\\"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: \\\"Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir.\\\" Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a \\\"hamr\\\" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: \\\"Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, \\\"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\\\", \\\"Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum.\\\" Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 \\\"d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey\\\" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r...\\\" Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\\\"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m.\\\" (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr\\\"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r.\\\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)\\\"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)\\\"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)\\\"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)\\\"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\\\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)\\\"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\\\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)\\\"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak.\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: \\\"... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez.\\\" \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)\\\"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: \\\"Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm...\\\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: \\\"\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: \\\"Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!\\\" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: \\\"Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. \\\"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). \\\"Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, \\\"Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur\\\" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: \\\"Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa \\\"zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir\\\" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur.\\\" (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, \\\"cannabis sativa\\\" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda \\\"Hint keneviri\\\" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi \\\"Tetrahydrocannabinol\\\" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire \\\"k\u0131nnap\\\" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a \\\"ha\u015fi\u015f\\\" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren \\\"i\u00e7ki\\\"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: \\\"Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz\\\" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \\\"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\\\" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); \\\"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); \\\"Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r.\\\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin \\\"haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha\\\" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: \\\"Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar\\\" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen \\\"ekl\\\" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen \\\"\u015f-r-b\\\" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r.\\\"C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. \\\"Vejetaryen\\\" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r.\\\"\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. \\\"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\\\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: \\\"Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer.\\\" (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:\\\"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi.\\\" (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak \\\"hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak\\\" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak \\\"bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak\\\" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, \\\"beyin\\\" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: \\\"Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur\\\" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:\\\"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir.\\\" (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. \\\"F\u0131k\u0131h\\\" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 \\\"ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur\\\" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: \\\"Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz\\\" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: \\\"Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir\\\" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda \\\"M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh\\\" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar \\\"ak\u0131l emniyetine\\\" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n \\\"akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131\\\" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki \\\"ifrat\\\" ve \\\"tefrit\\\"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana \\\"sarho\u015f\\\" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye \\\"\u015farap (hamr)\\\", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise \\\"neb\u00eez\\\" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: \\\"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak \\\"bayg\u0131nl\u0131k\\\" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, \\\"su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz\\\" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: \\\"...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz\\\" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: \\\"G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:\\\"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r\\\" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir.\\\"Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111).\\\"(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele\\\" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; \\\"belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar\\\" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda \\\"had\\\"ler \\\"Allah hakk\u0131\\\" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. \\\"Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: \\\"Ona hadd vurunuz\\\" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): \\\"B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu\\\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:\\\"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.\\\", \\\"Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur.\\\" (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: \\\"\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n \\\"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine\\\", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n \\\"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine\\\" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da \\\"meysir\\\" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki \\\"y\u00fbsr\\\" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!\\\" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0\\\"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur.\\\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400).\\\"Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer.\\\" (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, \\\"Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?\\\" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: \\\"Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n.\\\" (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:\\\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\\\"\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda \\\"\u00fcst\u00fcn\\\" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \\\"Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur\\\" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar \\\"\u0130sl\u00e2m\\\"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin \\\"M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti\\\" adl\u0131 eserinde, \\\"B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc\\\" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:\\\"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc\\\"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, \\\"Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz\\\" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: \\\"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\\\" (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. \\\"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\\\". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle \\\"Subuh\\\" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, \\\"Gabuk\\\" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; \\\"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\\\" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: \\\"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\\\" \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: \\\"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\\\". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: \\\"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n.\\\" \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: \\\"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\\\" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. \\\"\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?\\\" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: \\\"Son verdik, son verdik\\\" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: \\\"Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\\\" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:\\\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\\\" (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: \\\"Ey m\u00fcminler...\\\" Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: \\\"\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir.\\\" Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \\\"tertemiz nimetler\\\" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: \\\"Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\\\" Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: \\\"\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister.\\\" B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, \\\"iman edenleri\\\" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, \\\"iman edenlerin\\\" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: \\\"Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?\\\" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: \\\"Son verdik, son verdik\\\"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: \\\"Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r.\\\"Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: \\\"E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\\\" Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re \\\"Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r.\\\" Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \\\"Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir.\\\" (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: \\\"\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?\\\" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: \\\"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever.\\\"Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, \\\"Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?\\\" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \\\"Allah bilir, siz bilmezsiniz.\\\"Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: \\\"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. \\\"Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. \\\"Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: \\\"Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir.\\\"Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. \\\"Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor\\\" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan \\\"hamr\\\" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna \\\"humar\\\" denilir. \\\"Hamr\\\" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle \\\"hamr\\\" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani \\\"kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey\\\" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi \\\"hamr\\\"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: \\\"\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r.\\\" demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: \\\"\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\\\" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen \\\"rics\\\", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar \\\"hamr\\\" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile \\\"li aynihi\\\" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, \\\"Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r.\\\" gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan \\\"sarho\u015fluk verme\\\" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, \\\"Fethu'l-Kad\u00eer\\\" de \\\"Kitabu'l-E\u015fribe\\\"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, \\\"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\\\" hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de \\\"ihtimar\\\" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a \\\"el-kuhl\\\" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan \\\"alkol\\\", \\\"el-k\u00fbl\\\" veya sadece \\\"k\u00fbl\\\" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, \\\"Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile...\\\" (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, \\\"Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k.\\\" (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, \\\"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor.\\\" diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, \\\"Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n.\\\" (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: \\\"Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!\\\" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: \\\"Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?\\\" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, \\\"\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee\\\" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: \\\"Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim.\\\" dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: \\\"Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m.\\\" dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri \\\"nerd\\\" yani tavla, \\\"satran\u00e7\\\" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu \\\"hay\u0131r\\\" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde \\\"ezl\u00e2m ve akl\u00e2\\\" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi \\\"reb\u00e2be\\\" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da \\\"meysir\\\" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak \\\"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\\\" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, \\\"Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\\\" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki \\\"Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n.\\\" (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki \\\"Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r.\\\" (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, \\\"\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir\\\" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak \\\"pislik\\\" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek \\\"\u015feytan\u0131n i\u015flerinden\\\" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, \\\"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? \\\" demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar \\\"ihsan mertebesi\\\"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in \\\"\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor\\\" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki \\\"Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz.\\\" (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira \\\"G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131.\\\" (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 \\\"Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler.\\\" buyurulmas\u0131 \\\"tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131\\\" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, \\\"e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r...\\\" gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. \\\"on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi\\\" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:\\\"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m...\\\" (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:\\\"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k.\\\" (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)\\\"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k.\\\" (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:\\\"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?\\\" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir.\\\"Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir.\\\" (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; \\\"Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!\\\" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:\\\"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir.\\\" (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir.\\\"... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir.\\\" (5\/M\u00e2ide, 44)\\\"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?\\\" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:\\\"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?\\\" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor.\\\"\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r.\\\" (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:\\\"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder.\\\" \\\"Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur.\\\"\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!\\\"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r.\\\" (Hadis-i \u015eerif)\\\"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.\\\"\\\"\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.\\\"\\\"\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.\\\"\\\"Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.\\\"\\\"Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.\\\"\\\"Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.\\\"\\\"Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.\\\"\\\"Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.\\\"\\\"Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.\\\"\\\"Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.\\\"\\\"Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler.\\\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.\\\"\\\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.\\\"\\\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.\\\"\\\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir.\\\"Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160\",\"breadcrumb\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#breadcrumb\"},\"inLanguage\":\"tr\",\"potentialAction\":[{\"@type\":\"ReadAction\",\"target\":[\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/\"]}]},{\"@type\":\"BreadcrumbList\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#breadcrumb\",\"itemListElement\":[{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":1,\"name\":\"Ana sayfa\",\"item\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\"},{\"@type\":\"ListItem\",\"position\":2,\"name\":\"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR\"}]},{\"@type\":\"WebSite\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\",\"name\":\"Ebrar Medya\",\"description\":\"Tarafs\u0131z De\u011fil, Hakk'tan Taraf\u0131z\",\"publisher\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\"},\"potentialAction\":[{\"@type\":\"SearchAction\",\"target\":{\"@type\":\"EntryPoint\",\"urlTemplate\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/?s={search_term_string}\"},\"query-input\":\"required name=search_term_string\"}],\"inLanguage\":\"tr\"},{\"@type\":\"Organization\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization\",\"name\":\"Ebrar Medya\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/\",\"logo\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"tr\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png\",\"contentUrl\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png\",\"width\":244,\"height\":90,\"caption\":\"Ebrar Medya\"},\"image\":{\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/\"},\"sameAs\":[\"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/\",\"https:\/\/twitter.com\/ebrarmedyacom\",\"https:\/\/www.instagram.com\/ebrarmedyacom\",\"https:\/\/www.linkedin.com\/in\/ebrar-medya-343157188\/\",\"https:\/\/tr.pinterest.com\/ebrarmedya\/\"]},{\"@type\":\"Person\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6\",\"name\":\"EBRAR MEDYA\",\"image\":{\"@type\":\"ImageObject\",\"inLanguage\":\"tr\",\"@id\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/image\/\",\"url\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g\",\"contentUrl\":\"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g\",\"caption\":\"EBRAR MEDYA\"},\"url\":\"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/author\/ebrarmedya2\/\"}]}<\/script>\n<!-- \/ Yoast SEO plugin. -->","yoast_head_json":{"title":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya","description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti\"Hamr\" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: \"Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz\" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: \"Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim.\" (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta \"Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz.\"Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r\" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: \"Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; \"Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir\" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: \"Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. \"Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr\" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise \"insanlara faydas\u0131 da var\" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken \"k\u00e2fir\u00fbn\" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: \"Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap\" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: \"Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: \"Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; \"\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). \"\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden \"akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir\" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: \"Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan...\" (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: \"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)\"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.\" (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar.\" Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, \"\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler.\" diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 \"Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?\" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: \"Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.\" Daha baz\u0131lar\u0131 \"Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?\" diye sordular. Cevap: \"Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz\" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: \"\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?\" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: \"Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r.\" Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: \"Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz.\" Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: \"\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?\" \"Evet\" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) \"Ondan el \u00e7ek!\" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, \"Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir.\" dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: \"E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!\"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: \"Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir.\" Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a \"hamr\" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: \"Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\", \"Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum.\" Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 \"d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey\" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r...\" Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m.\" (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr\"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)\"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)\"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)\"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)\"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)\"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)\"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak.\" (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: \"... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez.\" \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)\"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm...\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: \"\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: \"Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!\" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: \"Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. \"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). \"Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, \"Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur\" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa \"zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir\" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur.\" (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, \"cannabis sativa\" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda \"Hint keneviri\" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi \"Tetrahydrocannabinol\" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire \"k\u0131nnap\" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a \"ha\u015fi\u015f\" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren \"i\u00e7ki\"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: \"Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz\" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); \"Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin \"haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha\" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: \"Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar\" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen \"ekl\" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen \"\u015f-r-b\" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r.\"C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. \"Vejetaryen\" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r.\"\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. \"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: \"Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer.\" (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:\"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi.\" (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak \"hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak \"bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, \"beyin\" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: \"Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur\" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:\"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir.\" (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. \"F\u0131k\u0131h\" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 \"ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur\" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: \"Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz\" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: \"Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir\" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda \"M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh\" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar \"ak\u0131l emniyetine\" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n \"akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131\" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki \"ifrat\" ve \"tefrit\"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana \"sarho\u015f\" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye \"\u015farap (hamr)\", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise \"neb\u00eez\" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r\" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak \"bayg\u0131nl\u0131k\" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, \"su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz\" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: \"...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz\" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: \"G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:\"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r\" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir.\"Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111).\"(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele\" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; \"belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar\" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda \"had\"ler \"Allah hakk\u0131\" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. \"Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: \"Ona hadd vurunuz\" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): \"B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:\"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.\", \"Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur.\" (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: \"\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine\", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine\" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da \"meysir\" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki \"y\u00fbsr\" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!\" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0\"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400).\"Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer.\" (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, \"Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?\" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: \"Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\"\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda \"\u00fcst\u00fcn\" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \"Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur\" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar \"\u0130sl\u00e2m\"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin \"M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti\" adl\u0131 eserinde, \"B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc\" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:\"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc\"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, \"Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz\" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle \"Subuh\" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, \"Gabuk\" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. \"\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: \"Son verdik, son verdik\" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: \"Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: \"Ey m\u00fcminler...\" Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: \"\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir.\" Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \"tertemiz nimetler\" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: \"Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\" Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: \"\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister.\" B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, \"iman edenleri\" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, \"iman edenlerin\" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: \"Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: \"Son verdik, son verdik\"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: \"Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r.\"Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: \"E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re \"Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r.\" Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir.\" (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: \"\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?\" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever.\"Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, \"Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?\" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \"Allah bilir, siz bilmezsiniz.\"Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. \"Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. \"Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: \"Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir.\"Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. \"Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor\" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan \"hamr\" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna \"humar\" denilir. \"Hamr\" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle \"hamr\" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani \"kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey\" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi \"hamr\"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: \"\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r.\" demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: \"\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen \"rics\", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar \"hamr\" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile \"li aynihi\" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, \"Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r.\" gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan \"sarho\u015fluk verme\" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, \"Fethu'l-Kad\u00eer\" de \"Kitabu'l-E\u015fribe\"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de \"ihtimar\" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a \"el-kuhl\" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan \"alkol\", \"el-k\u00fbl\" veya sadece \"k\u00fbl\" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, \"Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile...\" (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, \"Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k.\" (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor.\" diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, \"Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: \"Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!\" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: \"Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, \"\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee\" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: \"Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim.\" dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: \"Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m.\" dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri \"nerd\" yani tavla, \"satran\u00e7\" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu \"hay\u0131r\" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde \"ezl\u00e2m ve akl\u00e2\" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi \"reb\u00e2be\" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da \"meysir\" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, \"Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki \"Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki \"Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r.\" (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, \"\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir\" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak \"pislik\" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek \"\u015feytan\u0131n i\u015flerinden\" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? \" demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar \"ihsan mertebesi\"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in \"\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor\" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki \"Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz.\" (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira \"G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131.\" (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 \"Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler.\" buyurulmas\u0131 \"tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131\" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, \"e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r...\" gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. \"on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi\" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:\"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m...\" (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:\"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k.\" (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)\"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k.\" (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:\"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?\" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir.\"Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir.\" (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; \"Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!\" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:\"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir.\" (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir.\"... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir.\" (5\/M\u00e2ide, 44)\"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?\" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:\"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?\" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor.\"\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r.\" (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:\"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder.\" \"Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur.\"\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!\"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r.\" (Hadis-i \u015eerif)\"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.\"\"\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.\"\"\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.\"\"Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.\"\"Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.\"\"Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.\"\"Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.\"\"Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.\"\"Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.\"\"Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.\"\"Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler.\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir.\"Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160","robots":{"index":"index","follow":"follow","max-snippet":"max-snippet:-1","max-image-preview":"max-image-preview:large","max-video-preview":"max-video-preview:-1"},"canonical":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/","og_locale":"tr_TR","og_type":"article","og_title":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya","og_description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti\"Hamr\" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: \"Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz\" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: \"Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim.\" (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta \"Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz.\"Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r\" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: \"Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; \"Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir\" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: \"Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. \"Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr\" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise \"insanlara faydas\u0131 da var\" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken \"k\u00e2fir\u00fbn\" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: \"Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap\" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: \"Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: \"Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; \"\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). \"\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden \"akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir\" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: \"Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan...\" (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: \"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)\"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.\" (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar.\" Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, \"\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler.\" diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 \"Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?\" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: \"Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.\" Daha baz\u0131lar\u0131 \"Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?\" diye sordular. Cevap: \"Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz\" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: \"\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?\" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: \"Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r.\" Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: \"Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz.\" Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: \"\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?\" \"Evet\" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) \"Ondan el \u00e7ek!\" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, \"Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir.\" dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: \"E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!\"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: \"Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir.\" Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a \"hamr\" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: \"Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\", \"Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum.\" Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 \"d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey\" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r...\" Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m.\" (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr\"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)\"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)\"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)\"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)\"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)\"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)\"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak.\" (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: \"... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez.\" \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)\"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm...\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: \"\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: \"Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!\" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: \"Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. \"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). \"Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, \"Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur\" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa \"zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir\" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur.\" (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, \"cannabis sativa\" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda \"Hint keneviri\" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi \"Tetrahydrocannabinol\" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire \"k\u0131nnap\" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a \"ha\u015fi\u015f\" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren \"i\u00e7ki\"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: \"Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz\" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); \"Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin \"haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha\" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: \"Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar\" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen \"ekl\" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen \"\u015f-r-b\" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r.\"C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. \"Vejetaryen\" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r.\"\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. \"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: \"Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer.\" (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:\"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi.\" (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak \"hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak \"bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, \"beyin\" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: \"Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur\" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:\"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir.\" (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. \"F\u0131k\u0131h\" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 \"ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur\" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: \"Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz\" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: \"Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir\" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda \"M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh\" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar \"ak\u0131l emniyetine\" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n \"akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131\" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki \"ifrat\" ve \"tefrit\"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana \"sarho\u015f\" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye \"\u015farap (hamr)\", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise \"neb\u00eez\" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r\" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak \"bayg\u0131nl\u0131k\" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, \"su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz\" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: \"...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz\" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: \"G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:\"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r\" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir.\"Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111).\"(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele\" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; \"belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar\" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda \"had\"ler \"Allah hakk\u0131\" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. \"Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: \"Ona hadd vurunuz\" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): \"B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:\"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.\", \"Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur.\" (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: \"\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine\", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine\" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da \"meysir\" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki \"y\u00fbsr\" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!\" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0\"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400).\"Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer.\" (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, \"Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?\" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: \"Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\"\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda \"\u00fcst\u00fcn\" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \"Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur\" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar \"\u0130sl\u00e2m\"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin \"M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti\" adl\u0131 eserinde, \"B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc\" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:\"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc\"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, \"Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz\" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle \"Subuh\" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, \"Gabuk\" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. \"\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: \"Son verdik, son verdik\" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: \"Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: \"Ey m\u00fcminler...\" Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: \"\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir.\" Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \"tertemiz nimetler\" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: \"Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\" Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: \"\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister.\" B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, \"iman edenleri\" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, \"iman edenlerin\" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: \"Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: \"Son verdik, son verdik\"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: \"Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r.\"Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: \"E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re \"Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r.\" Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir.\" (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: \"\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?\" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever.\"Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, \"Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?\" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \"Allah bilir, siz bilmezsiniz.\"Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. \"Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. \"Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: \"Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir.\"Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. \"Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor\" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan \"hamr\" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna \"humar\" denilir. \"Hamr\" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle \"hamr\" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani \"kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey\" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi \"hamr\"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: \"\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r.\" demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: \"\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen \"rics\", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar \"hamr\" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile \"li aynihi\" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, \"Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r.\" gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan \"sarho\u015fluk verme\" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, \"Fethu'l-Kad\u00eer\" de \"Kitabu'l-E\u015fribe\"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de \"ihtimar\" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a \"el-kuhl\" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan \"alkol\", \"el-k\u00fbl\" veya sadece \"k\u00fbl\" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, \"Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile...\" (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, \"Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k.\" (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor.\" diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, \"Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: \"Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!\" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: \"Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, \"\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee\" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: \"Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim.\" dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: \"Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m.\" dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri \"nerd\" yani tavla, \"satran\u00e7\" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu \"hay\u0131r\" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde \"ezl\u00e2m ve akl\u00e2\" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi \"reb\u00e2be\" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da \"meysir\" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, \"Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki \"Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki \"Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r.\" (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, \"\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir\" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak \"pislik\" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek \"\u015feytan\u0131n i\u015flerinden\" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? \" demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar \"ihsan mertebesi\"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in \"\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor\" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki \"Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz.\" (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira \"G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131.\" (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 \"Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler.\" buyurulmas\u0131 \"tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131\" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, \"e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r...\" gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. \"on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi\" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:\"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m...\" (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:\"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k.\" (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)\"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k.\" (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:\"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?\" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir.\"Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir.\" (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; \"Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!\" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:\"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir.\" (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir.\"... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir.\" (5\/M\u00e2ide, 44)\"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?\" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:\"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?\" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor.\"\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r.\" (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:\"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder.\" \"Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur.\"\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!\"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r.\" (Hadis-i \u015eerif)\"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.\"\"\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.\"\"\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.\"\"Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.\"\"Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.\"\"Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.\"\"Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.\"\"Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.\"\"Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.\"\"Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.\"\"Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler.\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir.\"Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160","og_url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/","og_site_name":"Ebrar Medya","article_publisher":"https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/","article_published_time":"2020-06-17T10:16:09+00:00","og_image":[{"width":730,"height":360,"url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2020\/06\/65.jpg","type":"image\/jpeg"}],"author":"EBRAR MEDYA","twitter_card":"summary_large_image","twitter_creator":"@ebrarmedyacom","twitter_site":"@ebrarmedyacom","twitter_misc":{"Yazan:":"EBRAR MEDYA","Tahmini okuma s\u00fcresi":"192 dakika"},"schema":{"@context":"https:\/\/schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#article","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/"},"author":{"name":"EBRAR MEDYA","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6"},"headline":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR","datePublished":"2020-06-17T10:16:09+00:00","dateModified":"2020-06-17T10:16:09+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/"},"wordCount":38331,"commentCount":0,"publisher":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization"},"articleSection":["G\u00dcNDEM"],"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"CommentAction","name":"Comment","target":["https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#respond"]}]},{"@type":"WebPage","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/","name":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR Nedir? • Ebrar Medya","isPartOf":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website"},"datePublished":"2020-06-17T10:16:09+00:00","dateModified":"2020-06-17T10:16:09+00:00","description":"B\u0130SM\u0130LLAH\u0130RRAHMAN\u0130RRAH\u0130M Hamd kendisinden ba\u015fka ilah olmayan, mutlak manada tek g\u00fc\u00e7 ve kudret sahibi olan Allah\u2019a mahsustur. Salat ve selam t\u00fcm peygamberlerin ve onlar\u0131 takip eden tabilerinin \u00fczerine olsun.\u0130\u00c7K\u0130 VE KUMARHamr\/\u0130\u00e7ki; Anlam ve M\u00e2hiyeti\"Hamr\" s\u00f6zl\u00fckte, bir \u015feyi \u00f6rtmektir. Bir \u015feyi \u00f6rten \u00f6rt\u00fc anlam\u0131nda \u2018h\u0131m\u00e2r\u2019 ayn\u0131 k\u00f6kten gelmektedir. Nitekim Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu kelime \u00e7o\u011ful olarak (\u201chumur\u201d \u015feklinde) kad\u0131nlar\u0131n ba\u015flar\u0131n\u0131 \u00f6rtt\u00fckleri \u2018ba\u015f\u00f6rt\u00fc\u2019 m\u00e2n\u00e2s\u0131nda kullan\u0131lmaktad\u0131r (24 N\u00fbr\/31). Hamr kavram olarak; insan\u0131n, ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme ve d\u00fc\u015f\u00fcnme yetene\u011fini \u00f6rten her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu anlam\u0131na gelir. T\u00fcrk\u00e7edeki \u015farap, i\u00e7ki veya uyu\u015fturucu denilen maddelerin genel ad\u0131d\u0131r. Kur\u2019an-\u0131 Kerim\u2019de ayn\u0131 anlamda kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u00d6zellikle i\u00e7ki i\u00e7meyi yasaklayan \u00e2yetlerde ge\u00e7mektedir.Kur\u2019an\u2019\u0131n inzal oldu\u011fu devirde Araplar imal ettikleri i\u00e7kilere \u2018hamr\u2019 ad\u0131n\u0131 vermekte idiler. Onlar \u00fcz\u00fcm, bal, hurma, bu\u011fday ve arpadan sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler \u00fcretirlerdi. Bunlar\u0131n t\u00fcm\u00fc \u2018hamr\u2019 diye an\u0131l\u0131rd\u0131 ve hepsi de akl\u0131 ba\u015ftan alan uyu\u015fturuculard\u0131. G\u00fcn\u00fcm\u00fczde daha \u00e7ok \u201calkoll\u00fc i\u00e7ki\u201d tan\u0131m\u0131 kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u2018Hamr\u2019, alkoll\u00fc i\u00e7ki tan\u0131m\u0131ndan daha geni\u015ftir ve b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131; esrar, LSD, eroin, morfin gibi \u015feyleri de i\u00e7erisine almaktad\u0131r. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmaktad\u0131r. \u201cHer sarho\u015f edici \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her sarho\u015f edici haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, E\u015fribe 72, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22)Sarho\u015fluk veren \u015feyler kat\u0131 ve ak\u0131c\u0131 olmak \u00fczere iki \u00e7e\u015fittir. Kat\u0131 uyu\u015fturucular afyon, eroin, esrar, kokain, LSD, mariuhana gibi bitkilerden elde edilen maddelerdir. Ak\u0131c\u0131 olanlar a\u011f\u0131z yoluyla al\u0131nan alkoll\u00fc i\u00e7kilerdir. \u00c7e\u015fitli maddelerden yap\u0131lmaktad\u0131r. Bira, lik\u00f6r, \u015fampanya, votka, rak\u0131, \u015farap, cintonik, viski gibi \u00e7e\u015fitleri vard\u0131r.\u2018Hamr\u2019, ad\u0131 verilen b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici maddeler, insandaki d\u00fc\u015f\u00fcnme ve ak\u0131l y\u00fcr\u00fctme fa\u00e2liyetlerini dum\u00fbra u\u011frat\u0131r, akl\u0131 ba\u015ftan al\u0131r. V\u00fccudu gev\u015fetip normal hareket etmesini engeller. Akl\u0131 perdeler, insan\u0131 ne yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilmez bir duruma d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. Buna g\u00f6re \u2018hamr\u2019, belli bir maddenin ad\u0131 de\u011fil; sarho\u015fluk verip ve uyu\u015fturan, akl\u0131 perdeleyen maddelerin meydana getirdi\u011fi b\u00fct\u00fcn\u00fcn genel ad\u0131d\u0131r. \u2018Hamr\u2019\u0131n az veya \u00e7ok olmas\u0131 farketmez. \u0130sl\u00e2m\u2019a g\u00f6re hepsi zararl\u0131d\u0131r ve hepsi de haramd\u0131r (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 24).Hamr\u2019\u0131n Haram K\u0131l\u0131nmas\u0131:B\u00fct\u00fcn i\u00e7kilerin ve uyu\u015fturucular\u0131n zararl\u0131 oldu\u011funu herkes bilir. Akl\u0131 ba\u015f\u0131nda olan hi\u00e7 kimse \u2018hamr\u2019\u0131n insana zararl\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 iddi\u00e2 edemez. \u201c\u0130nsan v\u00fccudunun alkole de ihtiyac\u0131 vard\u0131r\u201d diyenler, yaln\u0131zca demogoji yapm\u0131\u015f olurlar. \u0130nsan, v\u00fccudunun ihtiya\u00e7 duydu\u011fu mineralleri \u00e7e\u015fitli sebze ve meyvelerden al\u0131r. \u0130nsan v\u00fccudunun karbona ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama, karbon demek olan k\u00f6m\u00fcr\u00fc kimse yemez. V\u00fccudun demire de ihtiyac\u0131 vard\u0131r ama hi\u00e7 kimse bu ihtiyac\u0131ndan dolay\u0131 demir kemirme\u011fe kalk\u0131\u015fmaz.\u0130\u00e7kinin zararl\u0131 oldu\u011fu bilindi\u011fi ve bunun zarar\u0131n\u0131 herkes g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc halde ilk \u00e7a\u011flardan beri yap\u0131lmakta ve i\u00e7ilmekte; insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu da h\u00e2l\u00e2 i\u00e7meye devam etmektedir. Bu g\u00fcn d\u00fcnya genelinde i\u00e7ki t\u00fcketiminin korkun\u00e7 boyutlarda oldu\u011funu g\u00f6rmekteyiz. Baz\u0131 \u00fclkelerde su yerine alkoll\u00fc i\u00e7ki i\u00e7ilmektedir. D\u00fcnyada ki\u015fi ba\u015f\u0131na d\u00fc\u015fen i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00fcrk\u00fctecek boyutlardad\u0131r. \u0130\u00e7ki aleyhine yap\u0131lan kampanyalar\u0131n fazla bir etkisi olmamaktad\u0131r. (Z\u00e2ten bu kampanyalar, direkt veya film vb. \u015fekilde dolayl\u0131 olarak yap\u0131lan reklamlara oranla pek \u00f6nemli de de\u011fildir.)\u0130\u015fin garibi Kur\u2019an\u2019a inand\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyen toplumlarda bile i\u00e7ki t\u00fcketimi \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda giderek artmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m i\u00e7kiyi kesin bir dille yasakl\u0131yor, i\u00e7enleri tehdit ediyor, i\u00e7ki i\u00e7meyi imana zarar veren \u015fey olarak niteliyor. Ancak g\u00fcn\u00fcm\u00fcz m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n bir\u00e7ok h\u00fckm\u00fcn\u00fc e\u011fip b\u00fckt\u00fckleri gibi, i\u00e7ki kar\u015f\u0131s\u0131ndaki duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 da yitiriyorlar. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve ho\u015f g\u00f6rmedi\u011fi bir\u00e7ok davran\u0131\u015f Bat\u0131 k\u00fclt\u00fcr\u00fcn\u00fcn etkisiyle onlar\u0131n da hayat\u0131na giriyor. F\u00e2ize m\u00fcsl\u00fcmanlardan baz\u0131lar\u0131 ba\u015fka bir isim vererek, baz\u0131lar\u0131 c\u00e2iz diye fetv\u00e2 vererek, kimileri de g\u00fcnah\u0131n\u0131 \u00f6nemsemeyerek f\u00e2iz al\u0131p veriyorlar. Kumara; toto, loto, piyango, at yar\u0131\u015f\u0131, say\u0131sal, \u015fans oyunu deyip tak\u0131l\u0131yorlar. Tesett\u00fcre; \u00e7a\u011fda\u015fl\u0131k, moda, kamusal alanda yasak deyip uymuyorlar. Bunun gibi baz\u0131lar\u0131 da i\u00e7ki i\u00e7meyi, neredeyse ki\u015fili\u011fi tamamlayan, normal bir davran\u0131\u015f olarak kabul etmektedir. Peygamberimiz buyuruyor ki: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki i\u00e7meyi (hamr\u2019\u0131) b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan saymakta ve kesin if\u00e2delerle yasaklamaktad\u0131r. Bilindi\u011fi gibi, \u0130sl\u00e2m be\u015f ana maddenin korunmas\u0131n\u0131 hedef alm\u0131\u015ft\u0131r. Bunlardan biri de ak\u0131ld\u0131r. Ak\u0131l, ya yanl\u0131\u015f ve b\u00e2t\u0131l fikirlerle bozulur, ya da sarho\u015fluk verici \u015feylerle. Allah\u2019\u0131n insana verdi\u011fi her \u015fey bir em\u00e2nettir. Ak\u0131l, can, mal, sa\u011fl\u0131k, beden, toprak, g\u00f6ky\u00fcz\u00fc, \u00e7ocuk ve benzerleri. \u0130nsan bu em\u00e2netleri en g\u00fczel \u015fekilde korumal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netlere zarar veren, onlar\u0131n yap\u0131s\u0131n\u0131 bozan davran\u0131\u015flardan ka\u00e7\u0131nmal\u0131d\u0131r. Bu em\u00e2netleri tehlikeye d\u00fc\u015f\u00fcrmemelidir. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131, ak\u0131l nimeti ve em\u00e2netini koruma konusunda \u00e7ok \u00f6nemli bir tedbirdir.Bu yasak, ayn\u0131 zamanda bir s\u0131namad\u0131r. \u0130nsan, yap\u0131s\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan hem takv\u00e2ya hem de hev\u00e2ya (nefsinin isteklerine) uymaya meyillidir. \u0130ster ki, ho\u015funa giden \u015feylere sahip olsun, onlardan yararlans\u0131n. Ama d\u00fcnya hayat\u0131 bir imtihand\u0131r. Ki\u015fi birtak\u0131m davran\u0131\u015flar\u0131na s\u0131n\u0131r koymazsa, fazilete ula\u015famaz. Can\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya devam ederse, Kur\u2019an\u2019\u0131n sak\u0131nd\u0131rd\u0131\u011f\u0131, g\u00fcnah, isyan, sap\u0131kl\u0131k, azg\u0131nl\u0131k, \u015firk ve k\u00fcf\u00fcr gibi hatalara d\u00fc\u015febilir. Allah (c.c.) baz\u0131 davran\u0131\u015flardan r\u00e2z\u0131 olmaz. Bunlar\u0131 da el\u00e7ileri arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla insanlara bildirmi\u015ftir. Hem f\u0131trat\u0131\/ki\u015fili\u011fi korumak, hem Allah\u2019\u0131 r\u00e2z\u0131 edip s\u0131nav\u0131 kazanmak, hem de verilen em\u00e2netleri korumak i\u00e7in, yasaklara kulak vermek gerekir.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131:Rabbimiz yery\u00fcz\u00fcnde bizim faydalanmam\u0131z i\u00e7in bir y\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l r\u0131z\u0131k yaratm\u0131\u015fken, insan\u0131n kendine zararl\u0131 bir \u015feyi yiyecek veya i\u00e7ecek olarak se\u00e7mesi, ondan zevk almas\u0131 ak\u0131l d\u0131\u015f\u0131 bir olayd\u0131r. Ne yaz\u0131k ki, Allah\u2019a kulluk etmeyi hayatlar\u0131ndan \u00e7\u0131karanlar i\u00e7in ne i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n, ne de di\u011fer yasak ve emirlerin bir anlam\u0131 vard\u0131r. Bunlar canlar\u0131n\u0131n istedi\u011fini yapmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar. Ho\u015fland\u0131klar\u0131n\u0131 yaparlar da yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ifs\u00e2d ederler (bozarlar), azg\u0131nla\u015f\u0131r, haddi a\u015farlar, z\u00e2lim ve m\u00fcstekbir olurlar. Yery\u00fcz\u00fcn\u00fc ya\u015fanmaz hale getirirler.Hamr i\u00e7mekle, \u00f6nce insan\u0131n akl\u0131, do\u011fal i\u015flevini kaybeder.Ak\u0131lla beraber din konusundaki duyarl\u0131l\u0131k da gider.Sarho\u015flar\u0131n nesilleri de i\u00e7ki i\u00e7menin zarar\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcrler.\u0130\u00e7ki i\u00e7mekle i\u015flenen cin\u00e2yetlerin, verilen zararlar\u0131n, batan ocaklar\u0131n, yitirilen \u015fereflerin say\u0131s\u0131 belli de\u011fildir.O y\u00fczden Peygamberimiz; \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44) buyurmu\u015ftur.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim n\u00e2zil olmaya ba\u015flad\u0131\u011f\u0131 devirde Araplar aras\u0131nda i\u00e7ki \u00e7ok yayg\u0131n bir gelenekti, \u00e2det\u00e2 hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131yd\u0131; t\u0131pk\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fczde baz\u0131 toplumlarda g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcz gibi. Kur\u2019an, yeni m\u00fcsl\u00fcman olan bu insanlara i\u00e7kiyi birden bire yasaklamad\u0131. A\u015famal\u0131 olarak onlar\u0131n i\u00e7kiyi terketmelerini sa\u011flad\u0131. Bu konuda gelen ilk \u00e2yet, \u00fcz\u00fcmlerden r\u0131z\u0131k ve i\u00e7ecek elde etmeyi hat\u0131rlat\u0131yordu (16\/Nahl, 67). \u0130kinci gelen \u00e2yet, i\u00e7ki hakk\u0131nda soru soranlara, \u2018onun zarar\u0131n\u0131n faydas\u0131ndan \u00e7ok oldu\u011funu\u2019 haber veriyordu (2\/Bakara, 219). Baz\u0131 sah\u00e2beler bu \u00e2yetle i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 anlam\u0131\u015f ve i\u00e7kiyi terketmi\u015flerdi. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc \u00e2yet, i\u00e7kiliyken namaz k\u0131l\u0131nmamas\u0131n\u0131 s\u00f6yl\u00fcyordu (4\/Nis\u00e2, 43). Son gelen \u00e2yet ise i\u00e7kiyi temamen yasakl\u0131yordu:\u201cEy iman edenler, hamr, kumar, dikili ta\u015flar (putlar) ve \u015fans i\u00e7in kullan\u0131lan fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n i\u015flerinden olan pisliklerdir. \u00d6yleyse bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n; umulur ki kurtulu\u015fa erersiniz. Ger\u00e7ekten \u015feytan hamr ve kumarla aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmek, sizi Allah\u2019\u0131 zikretmekten ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi Rabbimiz \u2018hamr\u2019 kullanmay\u0131 \u015feytan\u0131n pisliklerinden saymaktad\u0131r. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla insanlar aras\u0131na kavga sokar, onlar\u0131 Allah\u2019a ib\u00e2detten uzakla\u015ft\u0131r\u0131r. Bug\u00fcn aynen\u00a0 bu \u015fekilde olmuyor mu? I\u00e7ki ve kumarla u\u011fra\u015fanlar\u0131n durumu Kur\u2019an\u2019\u0131n anlatt\u0131\u011f\u0131 gibi de\u011fil mi? Hepsi de \u015feytan\u0131n emrine girmi\u015f birer zavall\u0131 de\u011filler mi?\u0130nsan, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan kolay kolay ayr\u0131lamaz. O y\u00fczden onlara sunulacak emir ve yasaklar, onlar\u0131n uygulayabilece\u011fi \u015fekilde olmal\u0131d\u0131r. \u0130nsan\u0131 tan\u0131yan Rabbimiz, i\u00e7ki gibi bir konuda a\u015famal\u0131 bir metod uygulam\u0131\u015ft\u0131r.\u0130sl\u00e2m, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 bir iman meselesi olarak ele al\u0131yor. Nitekim son gelen \u00e2yette, \u2018hamr\u2019 ve kumar\u0131n \u015feytan\u0131n pisli\u011fi oldu\u011fu \u00f6zellikle vurgulan\u0131yor ve soruluyor: \u2018Art\u0131k vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u2019 E\u011fer Allah\u2019a ve O\u2019nun Ras\u00fbl\u00fcne iman ediyorsan\u0131z, e\u011fer Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131ndan korkup, aff\u0131n\u0131 umuyorsan\u0131z, e\u011fer \u015feytan\u0131 d\u00fc\u015fman biliyorsan\u0131z, bu pis i\u015fi b\u0131rak\u0131n!\u201cAllah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden hamr i\u00e7mesin, Allah\u2019a ve Ahiret g\u00fcn\u00fcne iman eden i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya oturmas\u0131n.\u201d, \u201cHamr i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d, \u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyyus (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169) buyuran Peygamberimiz i\u015fin \u00f6nemini ortaya koyuyor. \u0130sl\u00e2m m\u00fc\u2019minlerin duygusal olarak da i\u00e7kiden nefret etmelerini tavsiye ediyor. M\u00fc\u2019min, hayat\u0131na hi\u00e7 bir \u015fekilde i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sokmamal\u0131d\u0131r. Birka\u00e7 defa bu yasaklar\u0131 \u00e7i\u011fneyen ki\u015fi, bunlar\u0131 terketmekte \u00e7ok zorlan\u0131r. Al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdi\u011fi zaman ise, i\u015f tehlikeli bir noktaya ula\u015f\u0131r.\u0130\u00e7kiyi kesin bir \u015fekilde yasaklayan \u00e2yetin sonunda Allah (c.c.) m\u00fc\u2019minlere yumu\u015fak bir \u015fekilde soruyor: \u201cArt\u0131k (i\u00e7ki i\u00e7mekten) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d Bu if\u00e2de tarz\u0131, \u015f\u00fcphesiz kalplere etki eden, duyguland\u0131ran, yapt\u0131klar\u0131 yanl\u0131\u015ftan insanlar\u0131 al\u0131koyacak tatl\u0131 bir y\u00f6ntemdir. Bunu duyan o g\u00fcn\u00fcn m\u00fc\u2019minleri i\u00e7kiyi derhal b\u0131rakt\u0131lar. Bu g\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn i\u00e7kicilerine de ibret olmal\u0131.[1]Akl\u0131n s\u0131hhatli d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muh\u00e2keme yetene\u011fini gideren, sarho\u015fluk denilen hale sebep olan i\u00e7eceklere \u201chamr\u201d denilir. Kur\u2019an\u2019da ge\u00e7en \u201chamr\u201d kelimesinin, fak\u00eehlerin \u00e7o\u011fu akl\u0131 gideren b\u00fct\u00fcn i\u00e7kileri kapsam\u0131na ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. Hanef\u00eeler \u201chamr\u201d\u0131 \u015f\u00f6yle izah etmi\u015flerdir: \u201cK\u00f6p\u00fcklenip kuvvetlenen ya\u015f \u00fcz\u00fcm suyu.\u201d Yaln\u0131zca bu t\u00fcr i\u00e7kilerin ismi hamr'd\u0131r. Bunun d\u0131\u015f\u0131ndaki sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler hamr kelimesinin \u015fum\u00fbl\u00fcne girmez. Bu t\u00fcr i\u00e7kiler, sarho\u015fluk verdi\u011fi i\u00e7in hamr'a k\u0131yasla haramd\u0131r Fak\u00eehlerin \u00e7o\u011funlu\u011fu (cumh\u00fbr-\u0131 ulem\u00e2) ise, sarho\u015fluk veren b\u00fct\u00fcn i\u00e7eceklerin az\u0131n\u0131n da \u00e7o\u011funun da haram oldu\u011funu ve hamr kelimesinin kapsam\u0131na d\u00e2hil oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir (Sahih-i M\u00fcslim, Terceme ve \u015eerh, A. Davudo\u011flu, IX\/247, vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7mek \u0130sl\u00e2m'da yasak oldu\u011fu gibi, H\u0131ristiyanl\u0131k ve Yah\u00fbdilikte de, \u00f6nceki \u015feriatlerde de bu konuda baz\u0131 yasaklar getirilmi\u015ftir. Yah\u00fbdilerin kutsal kitab\u0131 Tevrat'ta \u015fu c\u00fcmleler dikkati \u00e7eker: \"Ve Rab H\u00e2run\u2019a s\u00f6yleyip dedi: Sen ve seninle beraber o\u011fullar\u0131n, toplanma \u00e7ad\u0131r\u0131na girdi\u011finiz zaman, \u00f6lmeyesiniz diye \u015farap ve i\u00e7ki i\u00e7meyin, nesillerinizce ebed\u00ee kanun olarak, t\u00e2 ki, kutsalla, baya\u011f\u0131 \u015feyi ve murdarla temiz olan\u0131 birbirinden ay\u0131rdedesiniz\" (Tevrat, Levililer, Bab, 10, C\u00fcmle 8-11)\u0130ncil'de bu konuda \u015f\u00f6yle denir: \"Onlar yemek yerlerken, \u0130sa ekmek ald\u0131, \u015f\u00fckran du\u00e2s\u0131 edip par\u00e7alad\u0131 ve t\u00e2b\u00eelerine verdi ve dedi ki: \u2018Al\u0131n, yiyin, bu benim bedenimdir. Ve bir k\u00e2se \u015farap al\u0131p \u015f\u00fckretti ve onlara vererek dedi ki, bundan i\u00e7iniz. \u00c7\u00fcnk\u00fc bu benim kan\u0131m, g\u00fcnahlar\u0131n ba\u011f\u0131\u015flanmas\u0131 i\u00e7in bir\u00e7oklar\u0131 u\u011frunda d\u00f6k\u00fclen ahdin kan\u0131d\u0131r. Fakat ben size derim: Babam\u0131n melek\u00fbtunda sizinle taze olarak onu i\u00e7ece\u011fim o g\u00fcne kadar, ben asman\u0131n bu \u00fcr\u00fcn\u00fcnden art\u0131k i\u00e7meyece\u011fim.\" (\u0130ncil, Matta, bab, 26, C\u00fcmle 26-29, Yuhanna, C\u00fcmle 30 vd.).Eski T\u00fcrklerin \u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce \u015eamanizm'e ba\u011fl\u0131 olduklar\u0131 bilinmektedir. Bu dinde genellikle sevin\u00e7li zamanlarda ve kutsama t\u00f6renlerinde K\u0131m\u0131z vb. \u00e7e\u015fitli i\u00e7kilerin i\u00e7ildi\u011fi bilinmektedir (Mehmet Ayd\u0131n-Osman Cilac\u0131, Dinler Tarihi, Konya 1980, s. 97 vd.).\u0130sl\u00e2m'dan \u00f6nce ve \u0130sl\u00e2m'\u0131n ilk devirlerinde, c\u00e2hiliye Araplar\u0131 i\u00e7ki i\u00e7er ve bunu hayat\u0131n bir par\u00e7as\u0131 gibi g\u00f6r\u00fcrlerdi. \u0130sl\u00e2m be\u015f \u015feyin korunmas\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00f6nem vermi\u015ftir. Bunlar: Ak\u0131l, sa\u011fl\u0131k, mal, \u0131rz ve dindir. \u0130\u00e7ki i\u00e7en kimse bu be\u015f unsuru da koruyamaz duruma d\u00fc\u015fer. Amerika'da i\u00e7ki aleyhtarlar\u0131n\u0131n kurdu\u011fu bir te\u015fkilat yery\u00fcz\u00fcnde ilk defa i\u00e7kiyi kimin yasaklad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ara\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130lk yasa\u011f\u0131n Hz. Muhammed (s.a.s.) taraf\u0131ndan ortaya konuldu\u011fu anla\u015f\u0131l\u0131nca O'nun h\u00e2t\u0131ras\u0131na New York'ta \"Muhammed \u00c7e\u015fmesi\u201d ad\u0131n\u0131 verdikleri bir \u00e2bide yapt\u0131r\u0131rlar (Ye\u015filay Dergisi, say\u0131 441, A\u011fustos 1970). (Peygamberimizin i\u00e7kiyi Allah\u2019\u0131n emriyle kesin bir \u015fekilde yasaklad\u0131\u011f\u0131 do\u011frudur; ama bunu yasaklayan Allah, \u00e7ok eski \u015feriatlerde de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r; e\u011fer Tevrat ve \u0130ncil tahrif edilmemi\u015f olsayd\u0131, bu yasak, net bir \u015fekilde g\u00f6r\u00fclecekti. \u015eimdiki Kutsal Kitaplarda bile bunu bulmak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr.)Kur'an-\u0131 Ker\u00eem'de i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedr\u00eec prensibine g\u00f6re gelmi\u015ftir. Mekke'de inen ilk ayette yasak h\u00fckm\u00fc yer almaz.\"Hurma ve \u00fcz\u00fcm a\u011fa\u00e7lar\u0131n\u0131n meyvelerinden i\u00e7ki yap\u0131yor ve ayr\u0131ca g\u00fczel r\u0131z\u0131k ediniyorsunuz, bunda akl\u0131 eren bir kavim i\u00e7in elbet bir ibret vard\u0131r\" (16\/Nahl, 67).Bundan sonra Hz. \u00d6mer bir g\u00fcn Resulullah (s.a.s.)'a gelerek \u015f\u00f6yle dedi: \"Ya Resulullah! \u015earap, mal\u0131 hel\u00e2k edici ve akl\u0131 giderici oldu\u011fu malumunuzdur. Y\u00fcce Allah'tan, \u015farab\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc bize a\u00e7\u0131klamas\u0131n\u0131 iste. Hz. Peygamber; \"Ey Allah'\u0131m, \u015farap hakk\u0131nda bize a\u00e7\u0131klay\u0131c\u0131 beyan\u0131n\u0131 bildir\" diye dua edince \u015fu \u00e2yet indi: \"Sana i\u00e7kiyi ve kumar\u0131 sorarlar, de ki. \"Onlarda hem b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah hem de insanlar i\u00e7in baz\u0131 faydalar vard\u0131r. Ancak g\u00fcnahlar\u0131 faydalar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr\" (2\/Bakara, 219). Bu \u00e2yet inince, baz\u0131 sahab\u00eeler \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" diye i\u00e7kiyi b\u0131rakm\u0131\u015f baz\u0131lar\u0131 ise \"insanlara faydas\u0131 da var\" diyerek i\u00e7meye devam etmi\u015flerdir.Bir g\u00fcn Abdurrahman b. Avf bir ziyafet vermi\u015f, ash\u00e2b-\u0131 kir\u00e2mdan baz\u0131lar\u0131 da bu ziyafette haz\u0131r bulunmu\u015ftu. Yemekte i\u00e7ki de i\u00e7mi\u015flerdi. Ak\u015fam namaz\u0131n\u0131n vakti girince, i\u00e7lerinden birisi imam olmu\u015f ve namaz k\u0131ld\u0131r\u0131rken \"k\u00e2fir\u00fbn\" s\u00fbresini yanl\u0131\u015f okumu\u015ftu. Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer: \"Ya Rabbi bize i\u00e7ki konusundaki beyan\u0131nda ziyade yap\" diye dua etmi\u015f ve daha sonra \u015fu \u00e2yet inmi\u015ftir: \"Ey iman edenler, siz sarho\u015fken ne s\u00f6yleyece\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\" (4\/Nis\u00e2, 43). Bu s\u00fbrette i\u00e7ki yaln\u0131z namaz vakitlerinde olmak \u00fczere yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Art\u0131k onu i\u00e7enler yats\u0131 namaz\u0131ndan sonra i\u00e7iyorlar, sarho\u015fluklar\u0131 ge\u00e7tikten sonra sabah namaz\u0131n\u0131 k\u0131l\u0131yorlard\u0131.Yine bir g\u00fcn Utbe bin M\u00e2lik (r.a.) bir evlenme ziyafeti vermi\u015fti. Sa'd b. Eb\u00ee Vakkas da oradayd\u0131. Deve eti yediler, i\u00e7ki i\u00e7tiler, sarho\u015f olunca da asalet iddias\u0131na kalk\u0131\u015ft\u0131lar. Sa'd bu konuda kavmini \u00f6ven ve Ensar'\u0131 hicveden bir \u015fiir okudu. Ensar'dan birisi buna k\u0131zarak, sofradaki bir deve kemi\u011fi ile Sa'd'\u0131 yaralad\u0131. Sa'd da durumu Resulullah (s.a.s)'a \u015fik\u00e2yette bulundu. Bunun \u00fczerine bu konuda kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayetler indi: \"Ey iman edenler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden bir murdard\u0131r. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n\u0131z ki, felaha eresiniz. \u015eeytan i\u00e7ki ve kumarla aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sokmak, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz\u0131 k\u0131lmaktan al\u0131koymak ister. Art\u0131k vazge\u00e7tiniz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91)Hz. Peygamberin \u00e7e\u015fitli hadisleri bu konuda uygulama esaslar\u0131n\u0131 g\u00f6sterir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r\/\u015farapt\u0131r ve her sarho\u015fluk veren \u015fey haramd\u0131r. Bir kimse \u015farab\u0131 d\u00fcnyada i\u00e7er de ona devam \u00fczere iken tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse \u00e2hirette kevser \u015farab\u0131n\u0131 i\u00e7emez\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 73). \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, Bul\u00fb\u011fu'l Mer\u00e2m, Terc. A. Davudo\u011flu, lV, 61 vd.). Hz. Peygamber'e ila\u00e7 i\u00e7in \u015farap yapman\u0131n h\u00fckm\u00fc sorulunca; \"\u015e\u00fcphesiz \u015farap deva (il\u00e2\u00e7) de\u011fil aksine derttir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61). \"\u00dcmmetimden birtak\u0131m kimseler, \u00e7e\u015fitli adlar koyarak i\u00e7ki i\u00e7eceklerdir\" (el-Askal\u00e2n\u00ee, a.g.e, IV, 61).\u0130\u00e7kinin yasak olu\u015fu icm\u00e2-\u0131 \u00fcmmetle s\u00e2bittir. \u0130sl\u00e2m fakihleri bu konuda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedirler. Ancak m\u00fcctehidler aras\u0131nda baz\u0131 i\u00e7ki \u00e7e\u015fitleri \u00fczerinde ihtilaf vard\u0131. Hz. \u00d6mer bu konudaki \u015f\u00fcpheleri kald\u0131rmak i\u00e7in, Allah el\u00e7isinin minberinden \"akl\u0131 perdeleyen her \u015fey i\u00e7kidir\" s\u00f6z\u00fcyle \u00f6zl\u00fc bir tarif yapm\u0131\u015ft\u0131r. Buna g\u00f6re insana akl\u0131n\u0131 kaybettiren ve onu iyi ile k\u00f6t\u00fcy\u00fc, hay\u0131rla \u015ferri ay\u0131ramaz duruma getiren her\u015fey i\u00e7ki say\u0131l\u0131r. S\u0131v\u0131 veya kat\u0131 olmas\u0131 sonucu de\u011fi\u015ftirmez. Afyon, eroin ve benzeri b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular ayn\u0131 niteliktedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlar\u0131 kullanan ki\u015filerde akl\u0131n fonksiyonlar\u0131 de\u011fi\u015fir; uza\u011f\u0131 yak\u0131n, yak\u0131n\u0131 uzak g\u00f6r\u00fcr; ola\u011fan \u015feylerden ayr\u0131larak, olmayan ve olmayacak \u015feyleri hayal etmeye ve r\u00fcyalar denizinde y\u00fczmeye ba\u015flar. Baz\u0131 uyu\u015fturucular da v\u00fcc\u00fbdu durgunla\u015ft\u0131r\u0131r, sinirleri uyu\u015fturur, ruhsal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fclere yol a\u00e7ar, ahl\u00e2k\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr, iradeyi zay\u0131flat\u0131r ve ferdi topluma faydas\u0131z h\u00e2le getirir. \u0130\u015fte \u0130sl\u00e2m dini, fert ve toplum i\u00e7in faydal\u0131 olan \u015feyleri emrederken, zararl\u0131 olanlar\u0131 da yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n yasaklar\u0131 t\u0131b taraf\u0131ndan incelendi\u011finde, bunlar\u0131n fert ve toplum yarar\u0131na oldu\u011fu g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Nitekim, i\u00e7ki ve domuz eti gibi yasaklar ilmin ve t\u0131bb\u0131n s\u00fczgecinden ge\u00e7irilmi\u015f, nice madd\u00ee ve m\u00e2nevi zararlar\u0131 uzmanlarca a\u00e7\u0131klanm\u0131\u015ft\u0131r (bk. Yusuf el-Kard\u00e2v\u00ee, el-Hel\u00e2l ve'l-Har\u00e2m fi'l-\u0130sl\u00e2m, Terc. Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, s. 50-53, 75-88).\u0130sl\u00e2m, i\u00e7kinin i\u00e7ilmesini yasaklad\u0131\u011f\u0131 gibi, m\u00fcsl\u00fcmanlar aras\u0131nda ticaretini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r: \"Peygamber (s.a.s) i\u00e7ki konusunda on ki\u015fiyi l\u00e2netlemi\u015ftir: S\u0131kan, kendisi i\u00e7in s\u0131k\u0131lan, i\u00e7en, ta\u015f\u0131yan, kendisi i\u00e7in ta\u015f\u0131nan, i\u00e7iren, satan, paras\u0131n\u0131 yiyen, sat\u0131n alan ve kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan...\" (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb', 59; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe, 6).M\u00e2ide suresindeki kesin i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 bildiren ayet geldikten sonra Allah Resulu uygulama ile ilgili olmak \u00fczere \u015f\u00f6yle buyurdu: \"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; bk. Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed b. Hanbel, II, 213, 362, 512, III, 217, 324, 326, 340; \u0130bn Kes\u00eer, Muhtasaru Tefs\u00eeri \u0130bn Kes\u00eer, Beyrut (t.y), I, 544-547).[2][1] H\u00fcseyin K. Ece, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n Temel Kavramlar\u0131, s. 249-252.[2] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 3, s. 88-90.Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de \u0130\u00e7kinin Haraml\u0131\u011f\u0131 ve Yasaklanma A\u015famas\u0131Hamr kelimesi, Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de toplam 7 Yerde ge\u00e7er (2\/Bakara, 219; 5\/M\u00e2ide, 90, 91; 12\/Yusuf, 36, 41; 24\/N\u00fbr, 31; 47\/Muhammed, 15). Bilindi\u011fi gibi, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tedric\u00ee \u015fekilde getirildi. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de bu \u00e2yetler, \u015fu ini\u015f s\u0131ras\u0131n\u0131 t\u00e2kip etti: \u00d6nce i\u00e7kinin g\u00fczel olan r\u0131z\u0131klardan ayr\u0131 olarak (g\u00fczel olmayan) bir r\u0131z\u0131k\/g\u0131da oldu\u011funu belirten \u00e2yet (16\/Nahl, 67) indi, sonra i\u00e7kide b\u00fcy\u00fck zarar ve g\u00fcnah oldu\u011funa d\u00e2ir \u00e2yet (2\/Bakara, 219) bunu t\u00e2kip etti. Daha sonra sarho\u015fken namaza yakla\u015f\u0131lmas\u0131 yasakland\u0131 (4\/Nis\u00e2, 43). En sonunda da i\u00e7kiyi kesin \u015fekilde yasaklayan ve onu \u015feytan i\u015fi bir pislik ilan eden \u00e2yet n\u00e2zil oldu (5\/M\u00e2ide, 90-91).\u201cHurma ve \u00fcz\u00fcm gibi meyvelerden hem sarho\u015fluk veren i\u00e7ki, hem de g\u00fczel g\u0131d\u00e2lar edinirsiniz. \u0130\u015fte bunlarda da akl\u0131n\u0131 kullanan kimseler i\u00e7in b\u00fcy\u00fck bir ibret vard\u0131r.\u201d (16\/Nahl, 67)\"Sana, \u015farap ve kumar hakk\u0131nda soru sorarlar. De ki: Her ikisinde de b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah ve insanlar i\u00e7in birtak\u0131m faydalar vard\u0131r. Ancak her ikisinin de g\u00fcnah\u0131 faydas\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Yine sana iyilik yolunda ne infak edip harcayacaklar\u0131n\u0131 sorarlar. '\u0130htiya\u00e7 fazlas\u0131n\u0131' de. Allah size \u00e2yetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131klar ki, d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz.\" (2\/Bakara, 219)\u201cEy iman edenler! Siz sarho\u015f iken -ne s\u00f6yledi\u011finizi bilinceye kadar-, c\u00fcn\u00fcp iken de -yolcu olan m\u00fcstesn\u00e2- gus\u00fcl edinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n. E\u011fer hasta olur veya bir yolculuk \u00fczerinde bulunursan\u0131z, yahut sizden biriniz ayak yolundan gelirse, veya kad\u0131nlara dokunup da bir su bulamam\u0131\u015fsan\u0131z o zaman temiz bir toprakla teyemm\u00fcm edin: Y\u00fczlerinize ve ellerinize s\u00fcr\u00fcn. \u015e\u00fcphesiz Allah \u00e7ok affedici ve ba\u011f\u0131\u015flay\u0131c\u0131d\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 43)\u201cEy iman edenler! Hamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131n zikretmekten ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)\u201cM\u00fcttak\u00eelere vaad olunan Cennetin durumu \u015f\u00f6yledir: \u0130\u00e7inde bozulmayan sudan \u0131rmaklar, tad\u0131 de\u011fi\u015fmeyen s\u00fctten \u0131rmaklar, i\u00e7enlere lezzet veren \u015faraptan \u0131rmaklar ve s\u00fczme baldan \u0131rmaklar vard\u0131r. Orada meyvelerin her \u00e7e\u015fidi onlar\u0131nd\u0131r. Bunlardan da \u00f6te Rablerinden bir ba\u011f\u0131\u015flama vard\u0131r. Bu, ate\u015fte ebed\u00ee kalan ve barsaklar\u0131n\u0131 par\u00e7a par\u00e7a edecek kaynar su i\u00e7irilen kimselerin durumu gibi olur mu hi\u00e7?\u201d(47\/Muhammed, 15)\u201c(Ey Muhammed!) Hayat\u0131n hakk\u0131 i\u00e7in, onlar, sarho\u015fluklar i\u00e7inde bocal\u0131yorlard\u0131.\u201d (15\/H\u0131cr, 72)\u201cEy insanlar! Rabbinizden korkun! \u00c7\u00fcnk\u00fc k\u0131y\u00e2met vaktinin depremi m\u00fcthi\u015f birk \u015feydir! Onu g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcz g\u00fcn, her emzikli kad\u0131n emzirdi\u011finden vazge\u00e7er, her gebe kad\u0131n \u00e7ocu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcr. \u0130nsanlar\u0131 da sarho\u015f birk halde g\u00f6r\u00fcrs\u00fcn. Oysa onlar sarho\u015f de\u011fillerdir; fakat Allah\u2019\u0131n az\u00e2b\u0131 \u00e7ok deh\u015fetlidir.\u201d (22\/Hacc, 1-2)\u00a0 \u201c\u00d6l\u00fcm sarho\u015flu\u011fu bir g\u00fcn ger\u00e7ekten gelir de, \u2018i\u015fte (ey insan) bu, senin \u00f6teden beri ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131n \u015feydir\u2019 denir.\u201d (50\/Kaf, 19)\u201cMallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131z sebeplerle yemeyin. Kendiniz bilip dururken, insanlar\u0131n mallar\u0131ndan bir k\u0131sm\u0131n\u0131, yalan yemin ve \u015f\u00e2hitlik ile yemeniz i\u00e7in o mallar\u0131 h\u00e2kimlere (reislere, yetkili idarecilere veya mahkeme h\u00e2kimlerine el alt\u0131ndan) vermeyin.\u201d (2\/Bakara, 188)\u201cEy iman edenler! Aran\u0131zda kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2ya dayanan tic\u00e2ret olmas\u0131 hali m\u00fcstesn\u00e2, mallar\u0131n\u0131z\u0131, b\u00e2t\u0131l (haks\u0131z ve haram yollar) ile aran\u0131zda (al\u0131p vererek) yemeyin. Ve kendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin. \u015e\u00fcphesiz Allah size merhamet edecektir. Kim d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve haks\u0131zl\u0131k ile bunu (haram yemeyi veya \u00f6ld\u00fcrmeyi) yaparsa, (bilsin ki) onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z; bu ise Allah\u2019a \u00e7ok kolayd\u0131r. E\u011fer yasaklad\u0131\u011f\u0131m\u0131z b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlardan ka\u00e7\u0131n\u0131rsan\u0131z; sizin, k\u00fc\u00e7\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n\u0131z\u0131 \u00f6rteriz ve sizi \u015ferefli bir yere sokar\u0131z.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-31)\u0130\u00e7ki m\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yet le mutlak anlamda haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce, hakk\u0131nda iki h\u00fck\u00fcm daha inmi\u015fti (2\/Bakara, 219, 4\/Nis\u00e2, 43). Son h\u00fck\u00fcm gelmeden \u00f6nce Hz. Peygamber (s.a.s.) kendileri mutlak yasa\u011fa haz\u0131rlamalar\u0131 i\u00e7in halk\u0131 toplam\u0131\u015f ve onlar\u0131 uyararak \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Allah insanlar\u0131n i\u00e7ki i\u00e7melerinden asla ho\u015flanmaz. Mutlak yasak yak\u0131nda gelse gerektir. Bu y\u00fczden ellerinde i\u00e7ki bulunanlar en iyisi mi onu sats\u0131nlar.\" Bundan bir s\u00fcre sonra, M\u00e2ide suresi 90. ayet inince, \"\u015eu anda ellerinde i\u00e7ki bulunanlar art\u0131k onu ne i\u00e7ebilir, ne de satabilir; bu y\u00fczden onu yok etsinler.\" diye il\u00e2nda bulundu. Bunun \u00fczerine d\u00f6k\u00fclen i\u00e7kiler Medine sokaklar\u0131nda akt\u0131. Bununla birlikte baz\u0131lar\u0131 \"Onu Yahudilere hediye edemez miyiz?\" diye Hz. Peygamber'e (s.a.s.) sordular. Cevap \u015f\u00f6yleydi: \"Onu haram eden, hediye olarak verilmesini de yasaklam\u0131\u015ft\u0131r.\" Daha baz\u0131lar\u0131 \"Onu sirke yapamaz m\u0131y\u0131z?\" diye sordular. Cevap: \"Hay\u0131r, d\u00f6kmelisiniz\" \u015feklinde oldu. Bir ba\u015fkas\u0131 tekrar tekrar sordu: \"\u0130\u00e7kiyi ila\u00e7 olarak da kullanamaz m\u0131y\u0131z?\" Hz. Peygamber (s.a) \u00fcst\u00fcne basa basa bunu da reddetti ve \u015f\u00f6yle buyurdu: \"Hay\u0131r, o bir ila\u00e7 de\u011fil, bir hastal\u0131kt\u0131r.\" Yine, bir ba\u015fkas\u0131 daha sordu: \"Efendim, biz \u00e7ok so\u011fuk bir yerde ya\u015f\u0131yoruz ve i\u015fimiz de yorucudur. Bu bak\u0131mdan, yorgunlu\u011fumuzu gidermek ve \u0131s\u0131nmak i\u00e7in i\u00e7ki i\u00e7iyoruz.\" Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle dedi: \"\u0130\u00e7ti\u011finiz sarho\u015fluk veriyor mu?\" \"Evet\" dedi adam. Bunun \u00fczerine, Hz. Peygamber (s.a.s.) \"Ondan el \u00e7ek!\" buyurdular. Soruyu soran adam bu kez, \"Bizim orada oturanlar bunu kabul etmiyecektir.\" dedi. Hz. Peygamber (s.a.s.) buna da \u015f\u00f6yle kar\u015f\u0131l\u0131k verdi: \"E\u011fer kabul etmezlerse git, onlarla sava\u015f!\"\u0130bn \u00d6mer'den (r.a.) riv\u00e2yet edilen bir hadise g\u00f6re Hz. Peygamber (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyurmu\u015flard\u0131r: \"Allah i\u00e7kiyi ve onu i\u00e7eni, sunan\u0131, satan\u0131, alan\u0131, \u00fcreteni, \u00fcrettireni, ta\u015f\u0131yan\u0131 ve kendisine ta\u015f\u0131tan\u0131 l\u00e2netlemi\u015ftir.\" Bir ba\u015fka hadisinde Hz. Peygamber (s.a.s.) m\u00fcsl\u00fcmanlara i\u00e7kiyle birlikte sunulan yemekten yemeyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. Yasa\u011f\u0131n ilk d\u00f6neminde, i\u00e7kiyi \u00e7\u0131karmada ve i\u00e7mede kullan\u0131lan aletlerden yararlan\u0131lmas\u0131n\u0131 bile yasaklam\u0131\u015f, fakat daha sonra yasa iyice yerle\u015fince bunlar\u0131n kullan\u0131m\u0131na izin vermi\u015ftir.Arap\u00e7a \"hamr\" kelimesi \u00f6ncelikle \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan \u015farap anlam\u0131na geliyorsa da, bu\u011fday, arpa, kuru \u00fcz\u00fcm, hurma ve baldan yap\u0131lan i\u00e7kiler i\u00e7in de kullan\u0131l\u0131r olmu\u015f ve yasak, sarho\u015fluk veren her \u015feyi i\u00e7ine alm\u0131\u015ft\u0131r. Hadisler bu noktada olduk\u00e7a a\u00e7\u0131kt\u0131r: \"Her sarho\u015fluk veren hamrd\u0131r ve haramd\u0131r\u201d, \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\", \"Her sarho\u015fluk veren \u015feyi yasakl\u0131yorum.\" Cuma hutbelerinden birinde Halife Hz. \u00d6mer (r.a.) hamr'\u0131 \"d\u00fc\u015f\u00fcnme melekesini gideren her \u015fey\" olarak tan\u0131mlam\u0131\u015ft\u0131r.Bu ba\u011flamda Hz. Peygamber (s.a.s.) genel ilkeyi \u015f\u00f6yle koymu\u015flard\u0131r: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin en az miktar\u0131 da haramd\u0131r; bir barda\u011f\u0131 sarho\u015fluk veren \u015feyin bir damlas\u0131 da haramd\u0131r...\" Hz. Peygamber (s.a.s.) zaman\u0131nda sarho\u015f i\u00e7in belli bir ceza yoktu. Tutuklan\u0131p mahkemeye \u00e7\u0131kar\u0131lan su\u00e7lu ayakkab\u0131larla d\u00f6v\u00fcl\u00fcr, tepiklenir, yumruklan\u0131r, \u00e7omaklan\u0131r ve k\u0131rba\u00e7lan\u0131rd\u0131. Bu su\u00e7 i\u00e7in verilen cezan\u0131n en y\u00fcksek miktar\u0131 k\u0131rk k\u0131rba\u00e7t\u0131. Hz. \u00d6mer'in (r.a.) halifeli\u011finin ilk g\u00fcnlerinde de ayn\u0131 ceza uygulan\u0131yordu. Fakat o su\u00e7lar\u0131n artt\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, di\u011fer sahabelere de dan\u0131\u015farak cezay\u0131 seksen k\u0131rbaca \u00e7\u0131kard\u0131.\u0130mam Malik, \u0130mam Ebu Hanife ve bir rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee de ayn\u0131 g\u00f6r\u00fc\u015fteydiler. Fakat, \u0130mam Ahmed b. Hanbel ve bir ba\u015fka rivayete g\u00f6re \u0130mam \u015eafi\u00ee, i\u00e7ki i\u00e7menin cezas\u0131n\u0131n k\u0131rk k\u0131rba\u00e7 oldu\u011fu fikrindedir. Hz. Ali (r.a.) de k\u0131rk k\u0131rbac\u0131 kabul etmi\u015ftir.\u0130slam f\u0131kh\u0131na g\u00f6re, yasa\u011f\u0131n \u00fczerinde durmak \u0130sl\u00e2m Devleti'nin g\u00f6revidir. Nitekim, Hz. \u00d6mer (r.a.) zaman\u0131nda Beni Sakif kabilesinden Ruvey\u015fid adl\u0131 bir adam\u0131n d\u00fckkan\u0131, i\u00e7inde gizlice \u015farap \u00fcretilip sat\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in yak\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ba\u015fka bir seferinde ise, \u015farap satt\u0131klar\u0131 i\u00e7in bir k\u00f6y\u00fc yakt\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri).Hadis-i \u015eeriflerde \u0130\u00e7ki\u00a0\u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey \u2018hamr\u2019d\u0131r. Ve her hamr (sarho\u015f edici) haramd\u0131r. Kim d\u00fcnyada hamr i\u00e7er ve tevbe etmeden, onun tiryakisi oldu\u011fu halde tevbe etmeden \u00f6l\u00fcrse, \u00c2hirette (\u00c2hiret) \u015farab\u0131 (i\u00e7ece\u011fi) i\u00e7emez.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75, hadis no: 2003; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5, hadis no: 3679; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 9, 13, 14; Muvatt\u00e2, E\u015fribe 11, hadis no: 846; Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 1, hadis no: 1861; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 21-22, 40, 49, 53)\u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)\u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44)\u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\"... Sarho\u015fluk vereni i\u00e7meyin; her sarho\u015fluk vereni haram k\u0131ld\u0131m.\" (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe: Tefs\u00eeru'l-Bit'i ve'l-Mizr\"... \u0130nsan\u0131 sarho\u015f edip namazdan al\u0131koyacak her i\u00e7ki haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 70)\u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)\u201cHer kim zehir i\u00e7erek kendini \u00f6ld\u00fcr\u00fcrse, cehennem ate\u015finde ebed\u00ee kalarak dtaima o zehri i\u00e7mekle me\u015fgul olacakt\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, T\u0131b 56; M\u00fcslim, \u0130man 175; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11; Tirmiz\u00ee, T\u0131b 7; Mes\u00e2\u00ee, Cen\u00e2iz 68; \u0130bn M\u00e2ce, T\u0131b 11)\"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131bb 11, hadis no: 3874)\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0\u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212)\u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72)\u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145)\u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u00a0\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ki ve uyu\u015fturucu) i\u00e7enin kalbinden iman nuru \u00e7\u0131kar.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169)\u00a0\u201c\u00dc\u00e7 ki\u015fi cennete giremez: Deyy\u00fbs (kar\u0131s\u0131n\u0131 k\u0131skanmayan), erkekle\u015fen kad\u0131n ve i\u00e7ki d\u00fc\u015fk\u00fcn\u00fc.\u201d (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169)\u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 2)\"Zin\u00e2 eden, zin\u00e2 etti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir. H\u0131rs\u0131zl\u0131k eden, \u00e7ald\u0131\u011f\u0131 anda m\u00fc'min de\u011fildir. \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104; Eb\u00fb D\u00e2vud, S\u00fcnnet 15; Nes\u00e2\u00ee, Kat'u's-S\u00e2rik 1, Kas\u00e2me 49; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3; D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 11; Ahmed bin Hanbel, II\/317)\u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah Z\u00fclcel\u00e2l, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)\"Allah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca, onun bedelini de haram k\u0131lar.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb' 38, 63, 64)\"\u015e\u00fcphesiz Allah i\u00e7kiyi haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Bu \u00e2yeti (5\/M\u00e2ide, 90) haber al\u0131p da yan\u0131nda i\u00e7ki bulunan kimse, ondan i\u00e7mesin ve satmas\u0131n...\" (M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2k\u00e2t, 67; Buh\u00e2r\u0131, Meg\u00e2z\u00ee, 51; B\u00fcy\u00fb, 105, 112; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019, 93; Fer', 8; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2r\u00e2t, 11; Ahmed bin Hanbel, II\/213, 362, 512, III\/217, 324, 326, 340)\u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)\"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720)\u201cBilmi\u015f ol ki, haramdan g\u0131das\u0131n\u0131 al\u0131p b\u00fcy\u00fcyen bir ete ancak ate\u015f evl\u00e2d\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429, hadis no: 609; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60, hadis no: 2779)\"\u00d6yle bir devir gelecek ki, insano\u011flu, ald\u0131\u011f\u0131 \u015feyin hel\u00e2lden mi, haramdan m\u0131 oldu\u011funa hi\u00e7 ald\u0131rmayacak.\" (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 7, 23; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb' 2). Rez\u00een riv\u00e2yetinde \u015fu ziy\u00e2de vard\u0131r: \"... B\u00f6yle kimselerin hi\u00e7bir du\u00e2s\u0131 kabul edilmez.\" \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyeni yap! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535)\u201cEy insanlar, \u015f\u00fcphesiz ki Allah, Tayyib\u2019dir. Tayyibden (temiz, ho\u015f ve hel\u00e2l olandan)\u00a0 ba\u015fka bir \u015fey kabul etmez. Allah, m\u00fc\u2019minlere de, Rasullere emretti\u011fi \u015feyi emreder: \u2018Ey Rasuller, hel\u00e2l olan \u015feylerden yiyin ve s\u00e2lih amellerde bulunun. \u00c7\u00fcnk\u00fc Ben, sizin yapt\u0131klar\u0131n\u0131z\u0131 bilirim. (23\/M\u00fc\u2019min\u00fbn, 51) ve \u201cEy iman edenler, size verdi\u011fimiz r\u0131z\u0131klar\u0131n tayyiblerinden (hel\u00e2l ve ho\u015f\/temiz olanlar\u0131ndan) yiyin.\u2019 (2\/Bakara, 172) buyurmu\u015ftur.\u201d dedi. Sonra devam etti: \u201cBir kimse (Hak yolunda) uzun sefere \u00e7\u0131kar, sa\u00e7lar\u0131 da\u011f\u0131lm\u0131\u015f, toza-topra\u011fa bulanm\u0131\u015f bir halde ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: \u2018Y\u00e2 Rabbi, Y\u00e2 Rabbi\u2019 diye du\u00e2 eder. Halbuki yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, b\u00f6yle birinin du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\u201d (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3, hadis no: 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9, hadis no: 2720)\u201cMuhakkak insanlara \u00f6yle bir zaman gelecek ki, o vakit ki\u015fi eline ge\u00e7irdi\u011fi mal\u0131 hel\u00e2ldan m\u0131, yoksa haramdan m\u0131 kazand\u0131\u011f\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnmeyecektir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 35; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4432; Dar\u00eem\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 5, hadis no: 2539) \u00a0\u00a0\u00a0\u00a0\u201cKimin \u00fczerinde din karde\u015finin \u0131rz\u0131, namusu veya mal\u0131yla ilgili bir zul\u00fcm varsa alt\u0131n ve g\u00fcm\u00fc\u015f\u00fcn bulunmayaca\u011f\u0131 k\u0131y\u00e2met g\u00fcn\u00fc gelmeden \u00f6nce o kimseyle hel\u00e2lle\u015fsin. Yoksa kendisinin s\u00e2lih amelleri vars\u0131, yapt\u0131\u011f\u0131 zul\u00fcm miktar\u0131nca sevaplar\u0131ndan al\u0131n\u0131r, (hak sahibine verilir.) \u015eayet iyilikleri yoksa, kendisine zul\u00fcm yapt\u0131\u011f\u0131 karde\u015finin g\u00fcnahlar\u0131ndan al\u0131narak onun \u00fczerine y\u00fckletilir.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 10, Rikak 48)\u201cHer m\u00fcsl\u00fcman\u0131n \u00f6teki m\u00fcsl\u00fcmana kan\u0131, \u0131rz\u0131 (n\u00e2musu) ve mal\u0131 haramd\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, Birr 32; Tirmiz\u00ee, Birr 18)\"Ku\u015flar\u0131 \u00fcrk\u00fct\u00fcp isimlerinden, seslerinden ve hareketlerinden m\u00e2n\u00e2lar \u00e7\u0131karmak, u\u011fursuzlu\u011fa inanmak, kum \u00fczerine \u00e7izgiler \u00e7izerek gelece\u011fe y\u00f6nelik h\u00fck\u00fcmler \u00e7\u0131karmak bir \u00e7e\u015fit sihir ve keh\u00e2nettir.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 23; Ahmed bin Hanbel, III\/477, V\/60)\u201cGer\u00e7ekten Allah, \u00e7al\u0131\u015f\u0131p kazanan m\u00fc\u2019min kulunu sever.\u201d (\u0130bn Kesir, c. 4, s. 397)\u201c\u0130nsanlar\u0131n yedi\u011fi \u015feylerin en temizi (hel\u00e2li), kendi kazanc\u0131ndan olan\u0131d\u0131r ve ki\u015finin \u00e7ocu\u011fu onun kazanc\u0131ndand\u0131r.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 77, hadis no: 3528; \u0130bn M\u00e2ce, Tic\u00e2re 1, hadis no: 2137-2138; Nes\u00e2\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 4427-4430; Tirmiz\u00ee Ahk\u00e2m 22, hadis no: 1372; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 6, hadis no: 2540)Enes bin M\u00e2lik (r.a.) \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr haram edildi\u011fi zaman ben, Eb\u00fb Talha'n\u0131n evindeki bir toplulu\u011fa \u015farap sunuyordum. \u00c7\u00fcnk\u00fc ben onlar\u0131n en k\u00fc\u00e7\u00fc\u011f\u00fc idim. O g\u00fcn onlar\u0131n i\u00e7tikleri hamr, b\u00fcsr ve temr (kar\u0131\u015f\u0131m\u0131) idi. Birinin, '\u015earap haram k\u0131l\u0131nd\u0131' diye ba\u011f\u0131rd\u0131\u011f\u0131n\u0131 duyduk. Medine sokaklar\u0131nda (\u015farap) akt\u0131. Eb\u00fb Talha bana 'D\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131k da bu d\u00f6k!' dedi. \u00c7\u0131k\u0131p d\u00f6kt\u00fcm...\" (M\u00fcslim, E\u015fribe 41)Tarih Boyunca \u0130\u00e7kiDo\u011fal bir olay olan mayalanma dolay\u0131s\u0131yla alkol, ilk devirlerden itibaren biliniyor olmal\u0131d\u0131r. Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de, Hz. Yusuf\u2019un M\u0131s\u0131r\u2019da hapiste iken r\u00fcyas\u0131n\u0131 yorumlad\u0131\u011f\u0131 iki ki\u015fiden birinin h\u00fck\u00fcmdar\u0131n saray\u0131nda \u015farap s\u00e2k\u00eesi oldu\u011fu belirtilmektedir (12\/Y\u00fbsuf, 41). Tevrat ve \u0130ncil\u2019in bug\u00fcnk\u00fc \u015feklinin yer ald\u0131\u011f\u0131 Kitab-\u0131 Mukaddes\u2019in de\u011fi\u015fik b\u00f6l\u00fcmlerinde i\u00e7kinin zararlar\u0131na i\u015faret edilir (H\u00e2kimler, 13\/4-6, 14; Levililer, 10\/8-10; Luka, 1\/15). Ancak Kitap ehli, bira, \u015farap ve lik\u00f6r t\u00fcr\u00fc i\u00e7kilere yemeklerinde ve baz\u0131 din\u00ee mer\u00e2simlerinde yer verirler, i\u00e7kinin kesin haram oldu\u011funu kabul etmezler. Eski T\u00fcrk k\u00fclt\u00fcr\u00fcnde de i\u00e7kinin \u00f6nemli bir yeri olmu\u015ftur. T\u00fcrkler \u015faraba s\u00fcci, bor, \u00e7a\u011f\u0131r gibi adlar vermi\u015flerdir. Baz\u0131 T\u00fcrk topluluklar\u0131nda, gelene\u011fi h\u00e2len devam eden, k\u0131srak s\u00fct\u00fcnden \u201csaba\u201d denilen tulumlarda \u00f6zel bir mayalama us\u00fbl\u00fcyle yap\u0131lan \u201ck\u0131m\u0131z\u201d mill\u00ee bir i\u00e7ki olarak tel\u00e2kk\u00ee edilmektedir. T\u00fcrkler ayr\u0131ca ayran\u0131 uzun m\u00fcddet tulumlarda bekleterek bir t\u00fcr rak\u0131 \u00fcretmi\u015flerdir. C\u00e2hiliye devri Araplar\u0131nda daha \u00e7ok \u00fcz\u00fcm ve hurmadan de\u011fi\u015fik i\u00e7kiler yap\u0131lmakta, ayr\u0131ca Suriye, Irak ve Yemen\u2019den Arabistan topraklar\u0131na i\u00e7ki getirilmekteydi.\u0130sl\u00e2miyet\u2019ten \u00f6ce i\u00e7ki i\u00e7meyen ve onu haram kabul eden han\u00eefler de vard\u0131. Bununla birlikte bi\u2019setten sonra dahi i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131na kadar Arap, yah\u00fbdi ve h\u0131ristiyan t\u00fcccarlar Medine\u2019de i\u00e7ki satmaya devam etmi\u015flerdir. \u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan sonra da al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 b\u0131rakamay\u0131p gizlice i\u00e7ki kullanan (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb 45) veya a\u00e7\u0131ktan i\u00e7in kendilerine had uygulanan kimseler olmu\u015ftur.Emev\u00eeler d\u00f6neminde refah seviyesinin y\u00fckselmesi ve farkl\u0131 k\u00fclt\u00fcrlerin etkisiyle i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131. Yezid bin Mu\u00e2viye, Abd\u00fclmelik bin Mervan, Yezid bin Abd\u00fclmelik ve Velid bin Yezid gibi Emev\u00ee h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131n\u0131n i\u00e7ki kullanmalar\u0131 da bunda etkili oldu. \u00d6mer bin Abd\u00fclaziz i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015ftir. Abb\u00e2si h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131ndan H\u00e2d\u00ee \u0130lelhak, Emin, Me\u2019m\u00fbn, Mu\u2019tas\u0131m Bill\u00e2h, V\u00e2s\u0131k Bill\u00e2h ve M\u00fctevekkil Alellah i\u00e7kiye d\u00fc\u015fk\u00fcnd\u00fc. Fakat \u0130bn Haldun\u2019un da i\u015faret etti\u011fi \u00fczere H\u00e2run Re\u015fid gibi baz\u0131lar\u0131 hakk\u0131nda s\u00f6ylenenler do\u011fru de\u011fildir (Mukaddime, s. 18). Mans\u00fbr ve M\u00fchted\u00ee Bill\u00e2h ise i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele etmi\u015flerdir. Abb\u00e2s\u00ee d\u00f6nemi \u0130sl\u00e2m devletlerinin h\u00fck\u00fcmdarlar\u0131 aras\u0131nda sarho\u015f olup akla gelmedik \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klar yapanlar bulundu\u011fu gibi, ila\u00e7 i\u00e7in bile i\u00e7ki kullanmayan da vard\u0131.\u00c7o\u011fu pagan k\u00f6kenli antik dinlerde bir vecd arac\u0131 olarak din\u00ee bir i\u00e7eri\u011fe sahip bulunan i\u00e7ki, \u00f6zellikle \u015f\u00e2manik karakterli dinlerde sarho\u015f edici \u00f6zelli\u011finin getirdi\u011fi kendinden ge\u00e7me hali dolay\u0131s\u0131yla, \u015f\u00e2man\u0131n \u00f6teki \u00e2lemle ili\u015fki(!) kurmas\u0131n\u0131 sa\u011flayan kutsal bir ara\u00e7 olarak d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclm\u00fc\u015ft\u00fcr. Yah\u00fbdilik ve H\u0131ristiyanl\u0131k gibi dinlerde ya haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f veya s\u0131n\u0131rland\u0131r\u0131lm\u0131\u015f; \u0130sl\u00e2m\u2019da ise t\u00fcm\u00fcyle ve kesin bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.\u0130\u00e7kinin Zararlar\u0131\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n t\u00fcm emir ve yasaklar\u0131, \u00f6ncelikle Allah\u2019a itaat edip O\u2019nun r\u0131z\u00e2s\u0131n\u0131 kazanmak i\u00e7in yerine getirilir. M\u00fcsl\u00fcman bilir ki, Allah\u2019\u0131n bizim baz\u0131 \u015feyleri yap\u0131p baz\u0131 \u015feyleri terk etmemize hi\u00e7bir ihtiyac\u0131 yoktur. O\u2019nun emirlerine itaat, bizim i\u00e7in hem d\u00fcnya ve hem de \u00e2hiret a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fcy\u00fck faydalar sa\u011flar. Yasaklad\u0131klar\u0131 \u015feyler de bizim i\u00e7in zararl\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130\u00e7ki yasa\u011f\u0131na uymamak, \u00f6ncelikle ve en \u00f6nemli zarar olarak \u00e2hirette b\u00fcy\u00fck cez\u00e2s\u0131 olan bir su\u00e7tur. Kur\u2019an\u2019da i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131n putlara tap\u0131nma (ens\u00e2b -dikili ta\u015flar-) yasa\u011f\u0131yla birlikte zikredilmesi (5\/M\u00e2ide, 90), i\u00e7ki haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131n derecesinin putlara tap\u0131nmaya denk olarak kabul edilebilece\u011fine del\u00e2let eder. Kur\u2019an, bunun \u00e7irkinli\u011fini; \u201c\u015feytan i\u015fi pislik\u201d olarak belirtir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130\u00e7kinin ayr\u0131ca toplumsal zararlar\u0131n\u0131 da \u00f6zl\u00fc bir \u015fekilde belirten Kur\u2019an, i\u00e7ki ve kumar yoluyla \u015feytan\u0131n insanlar aras\u0131na d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak istedi\u011fini (5\/M\u00e2ide, 91) a\u00e7\u0131klar. Peygamberimiz (s.a.s.) de, i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin, tevbe etmeden \u00f6ld\u00fc\u011f\u00fc takdirde \u00e2hiret \u015far\u00e2b\u0131ndan i\u00e7emeyece\u011fini belirtir (Buh\u00e2r\u00ee, E\u015fribe 1, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21, 22, Me\u011f\u00e2z\u00ee 60; M\u00fcslim, E\u015fribe 72-75).M\u00fc\u2019mini sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri i\u00e7mekten al\u0131koyan en g\u00fc\u00e7l\u00fc ve mutlak otorite, sahip bulundu\u011fu iman\u0131d\u0131r. Allah\u2019tan ba\u015fka sahte tanr\u0131lara ve putlara tapmak onun i\u00e7in ne ise, i\u00e7ki i\u00e7mek de ayn\u0131 \u015feyi if\u00e2de eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc Y\u00fcce Allah \u201ci\u00e7ki\u201d i\u00e7meyi \u201cputlara tapma\u201dya iz\u00e2fe etmek s\u00fbretiyle zikretmi\u015ftir (5\/M\u00e2ide, 90). \u0130man\u0131n\u0131n i\u00e7 dinamikleri m\u00fc\u2019min kimseye putlara itaat etmemeyi, onlardan korkmamay\u0131, onlar\u0131 sevmemeyi emretti\u011fi gibi, ayn\u0131 dinamikler Allah\u2019\u0131n koydu\u011fu i\u00e7ki yasa\u011f\u0131na tam bir itaat g\u00f6stermeyi de emreder. \u015eu hadis-i \u015ferif, i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 ile iman aras\u0131ndaki ba\u011f\u0131 \u00e7ok net bir \u015fekilde kurmaktad\u0131r: \u201c... \u015earap i\u00e7en, i\u00e7ti\u011fi anda m\u00fc'min de\u011fildir.\" (Buh\u00e2r\u00ee, Mez\u00e2lim 30, E\u015fribe 1; M\u00fcslim, \u0130man 100-104)Bilindi\u011fi gibi, sarho\u015fluk veren her \u015fey \u201chamr\u201d, yani T\u00fcrk\u00e7e s\u00f6yleyi\u015fiyle \u201ci\u00e7ki\u201d kabul edilir. Ve her hamr\/i\u00e7ki, az da i\u00e7ilse, bir damla da al\u0131nsa, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az olan \u201cbira\u201d ve benzeri i\u00e7ecek de olsa; bir \u201crics -pislik-\u201dtir (5\/M\u00e2ide, 90). Kur\u2019an, Allah\u2019\u2019\u0131n verdi\u011fi temiz r\u0131z\u0131klardan yememizi emretmi\u015f, hab\u00ees\/pis olan yiyecek ve i\u00e7ecekleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (2\/Bakara, 172;\u00a07\/A\u2019r\u00e2f, 157). Ancak pislikler, pis \u015feyler, pis insanlar i\u00e7indir; onlar kendilerine hel\u00e2l k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f say\u0131s\u0131z temiz g\u0131dalar\u0131 b\u0131rak\u0131p pis \u015feyleri tercih ederler (24\/N\u00fbr, 26). Yedi\u011fi ve i\u00e7ti\u011fi haram olan, haramla beslenmi\u015f ki\u015filerin du\u00e2s\u0131 da kabul edilmeyecektir (M\u00fcslim, Zek\u00e2t 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eerul\u2019l-Kur\u2019an 3; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 9). Haramla beslenip g\u0131dalanan v\u00fccudun hakk\u0131 ise Cehennem ate\u015fidir (Tirmiz\u00ee, Sal\u00e2t 429; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 60). \u201cAllah, alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7en ki\u015fiye Cehennem\u2019de azab g\u00f6receklerin irinlerini i\u00e7irmeye and i\u00e7mi\u015ftir.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 145). Hadis-i \u015feriflerde Cennete giremeyece\u011fi belirtilen \u00fc\u00e7 ki\u015fiden biri,\u00a0 i\u00e7ki tiryakisidir (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, 8\/169). Allah\u2019\u0131n l\u00e2netinin de i\u00e7ki i\u00e7ene, imal edenlere, ta\u015f\u0131yan, satana, garsonuna Allah\u2019\u0131n l\u00e2net etti\u011fini bildiren hadis-i \u015ferif (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6), i\u00e7ki konusunda yard\u0131mc\u0131 olan veya ge\u00e7imini \u015fu veya bu \u015fekilde i\u00e7kiyle ba\u011flant\u0131l\u0131 yapanlara da Allah\u2019\u0131n rahmet nazar\u0131yla bakmayaca\u011f\u0131n\u0131 haber verir.\u0130\u00e7ki, uyu\u015fturucu vb. sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanan kimselerin kalbinden iman nurunun \u00e7\u0131kaca\u011f\u0131n\u0131 (K\u00fct\u00fcb-\u00fc Sitte, cilt 8, s. 169) bildiren Peygamberimiz, i\u00e7ki, bira vb. i\u00e7ilen ad\u0131na kahve de denilse, baz\u0131lar\u0131n\u0131n evdeki i\u00e7kili sofras\u0131 da olsa, meyh\u00e2ne cinsinden bu sofra veya masalara oturulmas\u0131n\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18). Baz\u0131 insanlar, i\u00e7inde alkol miktar\u0131 az oldu\u011fu veya az miktarda i\u00e7ilince sarho\u015f yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi gerek\u00e7elerle \u201cbira\u201dy\u0131 veya bir-iki kadeh i\u00e7meyi haram kabul etmeyebiliyor. Bu haram\u0131 daha b\u00fcy\u00fck hale getirir; Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir h\u00fckm\u00fc kabul etmedi\u011fi i\u00e7in insan\u0131 k\u00fcfre sokabilir. Peygamberimiz, sanki ta 14 as\u0131rdan bu mant\u0131\u011f\u0131 \u015fu \u015fekilde de\u015fifre eder: \u201c\u00dcmmetimden bir grup, \u2018hamr\u2019\u0131 (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekleri) kendi takt\u0131klar\u0131 bir adla hel\u00e2l k\u0131lmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rlar.\u201d (D\u00e2rim\u00ee, E\u015fribe 8, hadis no: 2106)Sarho\u015f eden \u015feyleri kullanman\u0131n ve kumar oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemek, b\u00fct\u00fcn \u00e2limlerin g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi ile k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. E\u011fer Peygamber (s.a.s.) kumar oynayana de\u011fil de \u015farap i\u00e7ene had vurmay\u0131 uygun g\u00f6rm\u00fc\u015f ise, bu, akl\u0131 gideren \u015farab\u0131n, ki\u015fiyi, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n hakk\u0131na tec\u00e2v\u00fcz etme\u011fe de s\u00fcr\u00fckleme ihtimaline ba\u011fl\u0131 olabilir. Allah'\u0131n el\u00e7isi, \u015farap i\u00e7ene, te'd\u00eeb ve ta'z\u00eer t\u00fcr\u00fcnden had vurmu\u015ftur. Buh\u00e2r\u00ee, M\u00fcslim, Eb\u00fb D\u00e2vud ve Tirmiz\u00ee Hz. Peygamber (s.a.s.)'in \u015farap i\u00e7eni sopa ve ayakkab\u0131 ile d\u00f6vd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc (veya d\u00f6vd\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc) riv\u00e2yet ederler. Eb\u00fb H\u00fcreyre \u015f\u00f6yle diyor: \"\u015earap i\u00e7en birisi, Allah'\u0131n el\u00e7isine getirildi. Ras\u00fblullah: \"Onu d\u00f6v\u00fcn\u00fcz!\" dedi. Kimi eliyle, kimi ayakkab\u0131s\u0131 ile, kimi elbisesiyle vurdu. Adam d\u00f6n\u00fcp giderken baz\u0131lar\u0131 ona: 'Allah seni peri\u015fan etsin!' deyince Allah'\u0131n Ras\u00fbl\u00fc (s.a.s.) buyurdu ki: \"Hay\u0131r, \u00f6yle demeyin. Ona kar\u015f\u0131 siz de \u015feytana yard\u0131m etmeyin!\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd11\/184-185)Alkoll\u00fc \u015furuplardan ve ted\u00e2vi ama\u00e7l\u0131 da olsa Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 pisliklerden ka\u00e7\u0131nmak gerekir. Bu konudaki hadislerin z\u00e2hirine bakt\u0131\u011f\u0131m\u0131zda bu t\u00fcr ila\u00e7lardan da sak\u0131n\u0131lmal\u0131, ayn\u0131 cins ilac\u0131n alkols\u00fcz\u00fc tercih edilmeli veya en az\u0131ndan hayat\u00ee \u00f6nem ta\u015f\u0131mayan bu t\u00fcr ila\u00e7lar kullan\u0131lmamal\u0131d\u0131r. \"Allah Te\u00e2l\u00e2 hastal\u0131\u011f\u0131 da ilac\u0131 da indirmi\u015ftir. Ve her hastal\u0131\u011fa bir ila\u00e7 var etmi\u015ftir. \u00d6yleyse ted\u00e2vi olun. Ancak haram olan \u015feyle ted\u00e2vi olmay\u0131n.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11),\u00a0 \u201cAllah sizin i\u00e7in haram k\u0131ld\u0131klar\u0131nda \u015fif\u00e2 yaratmam\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (T\u00e2c, c. 3, s. 212), \u201cAlkoll\u00fc i\u00e7kiler dev\u00e2 de\u011fil; derttir.\u201d (C\u00e2miu\u2019s Sa\u011f\u00eer, 1\/72). \"Peygamber hab\u00ees (pis, zehir) ile ted\u00e2viden men etti.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11)Bu hadislere ra\u011fmen, alkol\u00fcn ila\u00e7 olarak kullan\u0131l\u0131p kullan\u0131lamayaca\u011f\u0131 konusunda mezheb \u00e2limlerinin g\u00f6r\u00fc\u015f ayr\u0131l\u0131\u011f\u0131na d\u00fc\u015fm\u00fc\u015flerdir. Kur'an'da; le\u015f, domuz eti gibi haram k\u0131l\u0131nan yiyecekler belirtildikten sonra, \"Kim \u00e7\u00e2resiz kal\u0131r da bunlardan yemek zorunda kal\u0131rsa, a\u015f\u0131r\u0131 gitmeden, ba\u015fkas\u0131n\u0131n hakk\u0131na sald\u0131rmadan yedi\u011fi takdirde kendisine g\u00fcnah yoktur\" (5\/M\u00e2ide, 3) if\u00e2desiyle, zorunlu durumlarda bu haram \u015feylerden yenilebilece\u011fi belirtilmi\u015ftir. Bu if\u00e2de, alkol i\u00e7eren maddelerin ila\u00e7 olarak kullan\u0131labilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcr.Re\u015fid R\u0131z\u00e2'ya g\u00f6re il\u00e2\u00e7lara, belli olmayacak ve normalde sarho\u015f etmeyecek \u00f6l\u00e7\u00fcde alkoll\u00fc i\u00e7ki katmak, haram de\u011fildir. Elbiseye az\u0131c\u0131k ipe\u011fin kar\u0131\u015fmas\u0131 zarar vermedi\u011fi gibi, il\u00e2ca -zar\u00fbret gere\u011fi- alkol kar\u0131\u015ft\u0131rmakta da bir sak\u0131nca yoktur. Re\u015fid R\u0131z\u00e2 \u015f\u00f6yle diyor: \"Hamr\u0131n sarho\u015f eden miktar\u0131, i\u00e7erdi\u011fi zarar ve bozukluktan dolay\u0131 bizzat haramd\u0131r. Bundan az\u0131 da, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011fe meydan vermemek i\u00e7in haramd\u0131r. Fakat zar\u00fbret halinde, haram olan \u015feyler mubah olur. G\u00fcvenilir doktorun tan\u0131kl\u0131\u011f\u0131yla \u015farapla tedavi zorunlu\u011fu do\u011farsa \"zar\u00fbretler, miktar\u0131na g\u00f6re takdir edilir\" kural\u0131na uyulur. Ne kadar alkol almak gerekli ise o miktar al\u0131nabilir. Ondan fazlas\u0131 haram olur.\" (Tefsiru'l-Kur'\u00e2ni'l-Hak\u00eem, 7\/89-90).\u0130\u00e7ki do\u011furgan bir k\u00f6t\u00fcl\u00fckt\u00fcr; her g\u00fcnah, ba\u015fka bir g\u00fcnaha kap\u0131 a\u00e7ar, ama i\u00e7kinin a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fck\/g\u00fcnah kap\u0131lar\u0131 hem daha \u00e2cil a\u00e7\u0131l\u0131r hem de kap\u0131lar\u0131n say\u0131s\u0131 \u00e7ok fazlad\u0131r. \u201c\u0130\u00e7ki b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r\u201d (Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 44), \u201c...\u0130\u00e7ki i\u00e7me. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn \u015ferlerin\/k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anahtar\u0131d\u0131r.\u201d (\u0130bn M\u00e2ce, hadis no: 4034)\u0130\u00e7ki, sadece i\u00e7ene zarar vermekle de kalmaz; \u0130\u00e7ki i\u00e7menin toplumsal ve psikolojik y\u00f6nleri bulunmaktad\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki, bireyin \u00e2ilev\u00ee, sosyal ve meslek\u00ee fa\u00e2liyetlerini \u00f6nemli \u00f6l\u00e7\u00fcde aksatmaktad\u0131r. Alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131 olan ki\u015filerde sinir sistemi i\u015flevinde bir\u00e7ok bozukluklar ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na ba\u011fl\u0131 olarak \u015fizofreni ve duygusal bozukluklar meydana gelmektedir. Ayn\u0131 zamanda da, alkolik olan ki\u015finin; i\u015fini, \u00e2ilesini, ya\u015fam\u0131n\u0131 kaybedebildi\u011fi, alkolik kad\u0131nlarda ise, \u00e7ocu\u011fun \u00f6z\u00fcrl\u00fc veya sakat do\u011furma ihtimalinin \u00e7ok y\u00fcksek bir d\u00fczeyde oldu\u011fu ve b\u00fcy\u00fck oranda streslere yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 da tesbit edilmi\u015ftir (Do\u011fan C\u00fccelo\u011flu, \u0130nsan ve Davran\u0131\u015f\u0131, Remzi Kitabevi, s. 471, 473). Kur\u2019an da, (her iki d\u00fcnyada da) kurtulu\u015fa ermek i\u00e7in i\u00e7ki ve kumardan uzak durmay\u0131 tavsiye etmektedir (5\/M\u00e2ide, 90).G\u00fcn\u00fcm\u00fczde i\u00e7ki, hiddet ve \u00f6fkenin ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131na etki eden en b\u00fcy\u00fck fakt\u00f6r olarak kabul edilmektedir. Sarho\u015f bir insan, sanki hi\u00e7 uygarla\u015fmam\u0131\u015f bir kimse gibi hareket eder. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki i\u00e7en bir kimsenin ak\u0131l i\u015flevi aksad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in a\u011fz\u0131ndan \u00e7\u0131kan s\u00f6zlere dikkat edememekte ve hareketlerini kontrol alt\u0131na alamamaktad\u0131r. Buna ba\u011fl\u0131 olarak kendi kendini denetleyemez hale gelmekte ve ba\u015fkalar\u0131na kar\u015f\u0131 olan sayg\u0131s\u0131n\u0131 yitirerek baz\u0131 a\u015f\u0131r\u0131 davran\u0131\u015flar\u0131 sergileyebilmektedir. Bu durum da, \u00e7evresindekileri rahats\u0131z etmekte ve toplumda bir kinin olu\u015fmas\u0131na zemin haz\u0131rlamaktad\u0131r. Kur\u2019an da, bu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n toplumda d\u00fc\u015fmanl\u0131klara sebebiyet verdi\u011fine dikkat \u00e7ekmektedir: \u201c... \u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ister...\u201d (5\/M\u00e2ide, 91)Toplumun temeli, fertler aras\u0131 nez\u00e2ket ba\u011flar\u0131na dayanmakta, hislerin ta\u015fk\u0131nl\u0131\u011f\u0131 ise, b\u00fcy\u00fck oranda bu ba\u011flar\u0131 koparmaktad\u0131r. \u0130\u00e7ki i\u00e7en bir kimse, i\u00e7ki i\u00e7medi\u011fi zamanlar, insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 duydu\u011fu kini gizleyebilmekte ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k e\u011filimlerini frenleyebilmektedir. Ancak i\u00e7kinin bu gibi insanda zihinsel ve devinsel i\u015flevleri kal\u0131c\u0131 bir \u015fekilde bozdu\u011fu i\u00e7in, ki\u015fili\u011fi menf\u00ee y\u00f6nde de\u011fi\u015ftirdi\u011fi, ferdi ku\u015fkucu ve a\u015f\u0131r\u0131 sald\u0131rgan yaparak topluma kar\u015f\u0131 d\u00fc\u015fmanl\u0131k duygular\u0131n\u0131 geli\u015ftirdi\u011fi tesbit edilmi\u015ftir (C\u00fccelo\u011flu, a.g.e. s. 235-238).Fahreddi R\u00e2z\u00ee, i\u00e7kinin akl\u0131 giderdi\u011fi ve onun yerine \u015fehvet ve gazab\u0131 h\u00e2kim k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131, bunun da ki\u015fi ile toplum aras\u0131nda \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n meydana gelmesine sebebiyet verdi\u011fini, bu \u00e7at\u0131\u015fman\u0131n ise, zamanla d\u00f6v\u00fc\u015f ve cin\u00e2yete d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc if\u00e2de etmektedir. Yap\u0131lan bir istatistikte, adam \u00f6ld\u00fcrme olaylar\u0131n\u0131 ger\u00e7ekle\u015ftiren f\u00e2illerin \u00fc\u00e7te birinin kanlar\u0131nda y\u00fcksek oranda alkol bulunmu\u015fturd. Bu durum, Kur\u2019an\u2019da i\u00e7kinin zararlar\u0131n\u0131 dile getiren if\u00e2delerin hakl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131 ortaya \u00e7\u0131karmaktad\u0131r (Hayati Ayd\u0131n, Kur\u2019an\u2019da \u0130nsan Psikolojisi, s. 304-305).Bug\u00fcn hemen hemen hi\u00e7bir ted\u00e2vi edici \u00f6zelli\u011finin bulunmad\u0131\u011f\u0131 bilinen ve b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve k\u00f6t\u00fcye kullan\u0131m\u0131 en yayg\u0131n madde olan alkol, insanl\u0131k tarihi boyunca farkl\u0131 \u015fekillerde alg\u0131lanm\u0131\u015f, \u00fcretim ve t\u00fcketimi devlet taraf\u0131ndan bazen Amerika Birle\u015fik Devletleri\u2019nde oldu\u011fu gibi yasaklanm\u0131\u015f, bazen de glasnost \u00f6ncesi Sovyetler Birli\u011fi\u2019nde g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi te\u015fvik edilmi\u015ftir. Alkol kullan\u0131m\u0131 ve do\u011furdu\u011fu sonu\u00e7lar \u00e7a\u011f\u0131m\u0131z da \u00f6zellikle Bat\u0131 ve bat\u0131l\u0131\u015fma yolundaki toplumlar\u0131n en \u00f6nemli problemlerinden biridir. Alkol kullan\u0131m\u0131n\u0131n, yol a\u00e7t\u0131\u011f\u0131 sa\u011fl\u0131k sorunlar\u0131 yan\u0131nda, trafik kazalar\u0131, intiharlar, su\u00e7a y\u00f6nelme, aile b\u00f6l\u00fcnmesi, i\u015f hayat\u0131n\u0131n bozulmas\u0131, meslek kay\u0131plar\u0131 ve \u00e7e\u015fitli ekonomik y\u0131k\u0131mlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan toplumlara verdi\u011fi zararlar \u00e7ok boyutlu bir biyo-psikososyal sorun olu\u015fturmaktad\u0131r.Al\u0131nan alkol\u00fcn yakla\u015f\u0131k % 10\u2019u midede, kalan\u0131 ise ince ba\u011f\u0131rsaklarda emilerek k\u0131sa s\u00fcrede kana kar\u0131\u015f\u0131r. A\u00e7 karn\u0131na al\u0131nan alkol\u00fcn emilmesi daha h\u0131zl\u0131, tok karn\u0131na al\u0131nan\u0131nki daha yava\u015ft\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla kandaki alkol yo\u011funlu\u011funun en y\u00fcksek noktaya ula\u015fma s\u00fcresi 30-90 dakika aras\u0131nda de\u011fi\u015fir. Alkol emildikten sonra v\u00fccut \u00f6z\u00fcmleme fa\u00e2liyetine ge\u00e7erek kandaki alkol yo\u011funlu\u011funu d\u00fc\u015f\u00fcrmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131r ve b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131n\u0131 karaci\u011ferde yakarak su ve karbondiokside d\u00f6n\u00fc\u015ft\u00fcr\u00fcrken kalan\u0131 da solunum ve idrar yoluyla d\u0131\u015far\u0131 atar. Ancak bu s\u00fcre\u00e7te v\u00fccut, asetaldehid birikmesi sonucu zehirlenme belirtileri g\u00f6stermeye ba\u015flar. \u0130nsan v\u00fccudu a\u015f\u0131r\u0131 alkol y\u00fcklenmesine kar\u015f\u0131 bir noktaya kadar kendini savunmakta ve mide yapt\u0131\u011f\u0131 salg\u0131larla cidar\u0131n\u0131 korumaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131rken arkas\u0131ndan \u00e7\u0131k\u0131\u015f kapa\u011f\u0131n\u0131 kapatarak alkol\u00fcn ince ba\u011f\u0131rsa\u011fa ge\u00e7ip kana kar\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 engellemekte, daha sonra da kusma refleksiyle onu d\u0131\u015far\u0131 atmaktad\u0131r. Ancak yine de a\u015f\u0131r\u0131 y\u00fcklenme devam etti\u011finde alkol komas\u0131 ve arkas\u0131ndan \u00f6l\u00fcm\u00fcn ger\u00e7ekle\u015fmesi ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz olmaktad\u0131r.Alkol, merkez\u00ee sinir sistemi ve beyin \u00fczerine fizyolojik bask\u0131 yapar. \u0130\u00e7kinin beyni uyar\u0131c\u0131 etkisi oldu\u011fu \u015feklinde bir g\u00f6r\u00fc\u015f varsa da, bu do\u011fru de\u011fildir. Alkol al\u0131nd\u0131\u011f\u0131 zaman ba\u015flang\u0131\u00e7ta ki\u015finin canlanmas\u0131, ne\u015felenmesi, beyindeki savunma ve kar\u015f\u0131 kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131n ilk anda bask\u0131 alt\u0131nda kalmas\u0131n\u0131n sonucudur. Bu durum, bir\u00e7ok kimseyi ve baz\u0131 hekimleri yan\u0131ltmakta ve az dozda al\u0131nan alkol\u00fcn uyar\u0131c\u0131 etki yapt\u0131\u011f\u0131 gibi yanl\u0131\u015f bir kanaate yol a\u00e7maktad\u0131r. Alkol zehirlenmesinin bir miktar ilerlemesiyle ki\u015finin bunal\u0131m\u0131 yat\u0131\u015fmakla birlikte kendini kontrol edemedi\u011fi g\u00f6r\u00fcl\u00fcr; h\u00e2f\u0131za zay\u0131flar, dikkat toparlanamaz ve bas\u00eeret tamamen kaybolur. Kendine a\u015f\u0131r\u0131 g\u00fcven kazanan ki\u015fi canl\u0131, ta\u015fk\u0131n ve giri\u015fkendir. Kontrols\u00fcz miza\u00e7 dalgalanmalar\u0131 ve duygusal patlamalar ortaya \u00e7\u0131kar; bu psikolojik de\u011fi\u015fikliklere davran\u0131\u015f ve idr\u00e2k bozukluklar\u0131 da e\u015flik eder.Ak\u015famlar\u0131 i\u00e7ki al\u0131nmas\u0131 genellikle uykuya dalmay\u0131 kolayla\u015ft\u0131r\u0131rsa da, alkol\u00fcn as\u0131l uyku \u00fczerinde ters etkisi vard\u0131r. Alkol, uykunun h\u0131zl\u0131 g\u00f6z hareketlerinin oldu\u011fu ve r\u00fcyalar\u0131n g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc d\u00f6nemini etkileyerek derin uykuyu azalt\u0131r ve daha s\u0131k, daha uzun uyanma d\u00f6nemleriyle uyku par\u00e7alanmas\u0131n\u0131 urtt\u0131r\u0131r; dolay\u0131s\u0131yla uykuya yard\u0131m etti\u011fi kanaati yanl\u0131\u015ft\u0131r. Alkol zehirlenmesinin ba\u015flang\u0131c\u0131nda \u015fah\u0131slar \u00e7ok konu\u015fkan ve ho\u015f sohbet veyat tam tersine i\u00e7e kapan\u0131k ve somurtkan, yahut h\u0131r\u00e7\u0131n ve kavgac\u0131 ya da g\u00fclme ve a\u011flama n\u00f6betlerinin birbirini takip etti\u011fi bir g\u00f6r\u00fcnt\u00fc sergiler. Baz\u0131 ki\u015filerde alkol\u00fcn tesiri k\u0131sa s\u00fcrede g\u00f6r\u00fclmez, yani alkol al\u0131m\u0131 onlar i\u00e7in zehirlenmenin ba\u015flang\u0131c\u0131nda genellikle rahatlat\u0131c\u0131 ve ne\u015felendirici rol oynar. Fakat s\u0131k\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131, problemlerini ve \u00f6fkelerini kontrol alt\u0131nda tuta\u0131bilen bu \u015fah\u0131slar, ilerleyen saatlerde alkol\u00fcn alkol\u00fcn kontrol mekanizmalar\u0131n\u0131 depresyona u\u011fratmas\u0131 ve bu arada savunma mekanizmalar\u0131n\u0131 da y\u0131kmas\u0131 sonucunda daha s\u0131k\u0131nt\u0131l\u0131, \u00fcz\u00fcnt\u00fcl\u00fc, \u00f6fkeli ve sald\u0131rgan olurlar; bu y\u00fczden beraber i\u00e7meye gitti\u011fi arkada\u015f\u0131n\u0131 i\u00e7ki masas\u0131nda \u00f6ld\u00fcrenlerin say\u0131s\u0131 az de\u011fildir. Baz\u0131lar\u0131 da \u00e7ok hafif etkisi olabilecek kadar az miktarda alkol ald\u0131\u011f\u0131 halde, hemen \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131k derecesinde a\u011f\u0131r davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131 g\u00f6sterir.A\u015f\u0131r\u0131 i\u00e7ki i\u00e7menin ilk ve en\u00f6nemli yan etkisi karaci\u011fer hasar\u0131 \u015feklindedir. Yine, a\u015f\u0131r\u0131 ve uzun s\u00fcreli kullanma mide, ba\u011f\u0131rsaklar ve pankreasta a\u011f\u0131r bozukluklara, tansiyon y\u00fckselmesine ve kalp at\u0131\u015flar\u0131n\u0131n d\u00fczensiz hale gelmesine sebep olur. Ayr\u0131ca kan yap\u0131m\u0131yla ilgili sistemi olumsuz y\u00f6nde etkileyerek karaci\u011fer, kal\u0131n ba\u011f\u0131rs ak ve akci\u011fer gibi \u00e7e\u015fitli organlarda kanser riskini artt\u0131r\u0131r. Alkoliklerin % 10\u2019unda k\u0131s\u0131rl\u0131k ve alkole ba\u011fl\u0131 sirozu olan erkeklerin % 30-50\u2019sinde testis k\u00fc\u00e7\u00fclmesi g\u00f6r\u00fclmektedir. Genellikle otuz be\u015f ya\u015f\u0131ndan sonra, \u00e7ok uzun s\u00fcreyle fazla miktarda alkol kullan\u0131m\u0131ndan dolay\u0131 h\u00e2f\u0131za bozukluklar\u0131 meydana gelir. A\u015f\u0131r\u0131 alkol kullan\u0131m\u0131, ki\u015finin e\u015fine olan sevgi ve sayg\u0131s\u0131n\u0131n, bu arada cinsel ilgisinin de giderek azal\u0131p kaybolmas\u0131na, \u00f6zellikle onu umursamaz ve a\u015fa\u011f\u0131lay\u0131c\u0131 tav\u0131rlar tak\u0131nmas\u0131na, i\u00e7inde beliren k\u0131skan\u00e7l\u0131k ve aldat\u0131lma duygular\u0131n\u0131 \u015fiddetle sergilemesine yol a\u00e7ar. \u00c7ok sinirli, huzursuz, al\u0131ngan, her \u015feyden \u015f\u00fcphe eden ve s\u0131k s\u0131k \u00f6fke patlamalar\u0131 g\u00f6steren bu ki\u015filerde \u00f6nceleri sadece sarho\u015fluk \u00e2n\u0131nda d\u0131\u015fa vurulan \u015f\u00fcphe, korku ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar zamanla s\u00fcreklilik kazan\u0131p ger\u00e7ek bir hezeyan halini al\u0131r ve ki\u015finin b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u015f\u00fcncelerine ve hayat\u0131na h\u00e2kim olur. Hastalardaki aldat\u0131lma ve k\u0131skan\u00e7l\u0131k hezeyanlar\u0131, \u015fahs\u0131n aile hayat\u0131n\u0131 sarsan ve bazen intihara veya adam \u00f6ld\u00fcrmeye yol a\u00e7abilecek kadar tehlike arzeden, \u201calkol paranoyas\u0131\u201d ad\u0131 verilen bir hastal\u0131kt\u0131r. Son y\u0131llardaki \u00e7al\u0131\u015fmalar, alkol kullan\u0131m\u0131yla ili\u015fkili zararlar\u0131n ve bozukluklar\u0131n sadece alkol\u00fc kullananlarla ve yeti\u015fkinlerle s\u0131n\u0131rl\u0131 kalmad\u0131\u011f\u0131n\u0131, gelecek nesilleri de etkiledi\u011fini g\u00f6stermi\u015ftir. Bir alkolik kad\u0131n\u0131n \u00f6z\u00fcrl\u00fc bir \u00e7ocu\u011fa sahip olma riski % 35 gibi y\u00fcksek bir orandad\u0131r. Bu risk, anneleri i\u00e7ki i\u00e7en \u00e7ocuklar\u0131n ana rahminde iken alkole m\u00e2ruz kalmalar\u0131n\u0131n sonucudur. Alkol ana rahmindeki b\u00fcy\u00fcmeyi ve do\u011fum sonras\u0131 geli\u015fmeyi engeller; \u00e7ocukta zek\u00e2 gerili\u011fine, boy k\u0131sal\u0131\u011f\u0131na ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131na sebep olur.Evliliklerde ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz\u00a0 bir gerilme ve tahribata yol a\u00e7an alkol, ailede sosyoekonomik problemlere yol a\u00e7abilir. S\u00fcrekli \u00e7eki\u015fme ve \u015fiddetle dolu bir aile atmosferi \u00e7ocuklar \u00fczerinde y\u0131k\u0131c\u0131 bir rol oynar ve sarho\u015f anne babalar \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n onlarla \u00f6zde\u015fle\u015fmesi a\u00e7\u0131s\u0131ndan k\u00f6t\u00fc \u00f6rnek olu\u015ftururlar. A\u015f\u0131r\u0131 alkol alan ki\u015filerin \u00e7o\u00fccuklar\u0131nda duygusal \u00e7\u00f6k\u00fcnt\u00fc ve davran\u0131\u015f bozukluklar\u0131n\u0131n geli\u015fme riski \u00e7ok y\u00fcksektir, bu \u00e7ocuklar\u0131n \u00e7o\u011fu okulda da ba\u015far\u0131l\u0131 olamaz. Alkol kullan\u0131m\u0131 ile antisosyal ki\u015filik geli\u015fmesi aras\u0131nda \u00e2\u015fik\u00e2r bir ili\u015fki vard\u0131r ve bu durum, \u00f6zellikle \u00e7ocuk ya\u015fta alkole ba\u015flayan gen\u00e7lerde g\u00f6r\u00fcl\u00fcr. Alkol, su\u00e7a y\u00f6nelimi ve sald\u0131rgan davran\u0131\u015flar\u0131 kam\u00e7\u0131lar; ayr\u0131ca, ba\u015fka madde ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131n\u0131 da k\u00f6r\u00fckler. Her y\u0131l, sadece alkol kullan\u0131m\u0131 ile do\u011frudan ili\u015fkili binlerce \u00f6l\u00fcm meydana gelmektedir. D\u00fcnya Sa\u011fl\u0131k Te\u015fkilat\u0131\u2019n\u0131n T\u00fcrkiye\u2019nin de i\u00e7inde bulundu\u011fu otuz \u00fclkeyi kapsayan son ara\u015ft\u0131rma raporlar\u0131na g\u00f6re cin\u00e2yetlerin % 85\u2019i (% 60-70\u2019i aile i\u00e7ine d\u00f6n\u00fckt\u00fcr), tec\u00e2v\u00fczlerin % 50\u2019si, \u015fiddet olaylar\u0131n\u0131n % 50\u2019si, e\u015flerini d\u00f6venlerin % 70\u2019i, i\u015fe gitmeyenlerin % 60\u2019\u0131 ve ak\u0131l hastal\u0131klar\u0131n\u0131n % 40-50\u2019si (bu oran bizzat alkol kullananlarla ilgilidir; onlardan do\u011fan \u00e7ocuklarda akl\u00ee \u00e2r\u0131zalar % 90\u2019lardad\u0131r) alkolden kaynaklanmaktad\u0131r.[1]Son y\u0131llarda d\u00fcnyay\u0131 fel\u00e2kete g\u00f6t\u00fcren alkoll\u00fc i\u00e7kilere \u00e2it verilen haberler korkun\u00e7tur. Rusya\u2019da y\u0131lda bir milyon ki\u015fi, alkole ba\u011fl\u0131 hastal\u0131klardan \u00f6lmektedir. \u0130ngiltere\u2019deki bir ara\u015ft\u0131rmaya g\u00f6re, gen\u00e7 ve orta ya\u015ftaki insanlar\u0131n \u00f6l\u00fcmlerinin % 25\u2019i alkolden olmaktad\u0131r. ABD Sa\u011fl\u0131k Bakan\u0131, Kongreye verdi\u011fi raporda a\u011f\u0131z, g\u0131rtlak, akci\u011fer, karaci\u011fer kanserlerinde alkoll\u00fc i\u00e7kilerin birinci s\u0131rada sorumlu oldu\u011funu a\u00e7\u0131klad\u0131. D\u00fcnya sa\u011fl\u0131k \u00f6rg\u00fct\u00fc, su\u00e7lar\u0131n % 60\u2019\u0131n\u0131n alkoll\u00fc kimseler taraf\u0131ndan i\u015flendi\u011fini, \u0131rza ge\u00e7me olaylar\u0131nda bu oran\u0131n % 85\u2019e \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131n\u0131 yay\u0131nlam\u0131\u015ft\u0131r. Yine, yap\u0131lan istatistikler bir alkoli\u011fin neslinden gelenlerin % 30 su\u00e7lu, % 45 ak\u0131l hastas\u0131 oldu\u011funu ve bu zarar\u0131n be\u015f ku\u015fak s\u00fcrd\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc ortaya koymu\u015ftur.Alkoll\u00fc i\u00e7kinin hafifi, kuvvetlisi olmaz. D\u00fcnya Alkolle M\u00fccadele Derne\u011fi Ba\u015fkan\u0131n\u0131n a\u00e7\u0131klad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re alkoliklerin t\u00fcm\u00fc i\u015fe bira ile ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r ve alkoll\u00fc i\u00e7kilerin yery\u00fcz\u00fcne b\u00f6yle s\u00fcratli yay\u0131lmas\u0131n\u0131n sebebi biran\u0131n kolayca meydana getirdi\u011fi al\u0131\u015fkanl\u0131kt\u0131r. \u0130\u00e7kinin insan sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na olumsuz etkilerini anlamak i\u00e7in \u00f6nce onun kimyasal birka\u00e7 \u00f6zelli\u011fini bilmek gerekiyor. Bilindi\u011fi gibi, alkol temel bir eriticidir. \u00d6zellikle ya\u011flar\u0131 eritir. Besin a\u00e7\u0131s\u0131ndan ise bir sentez \u00fcr\u00fcn\u00fc de\u011fil; bir ayr\u0131\u015f\u0131m \u00fcr\u00fcn\u00fcd\u00fcr. Temel besin maddesi \u015fekerin, bakteriler taraf\u0131ndan kullan\u0131lmas\u0131, yani yenmesi s\u0131ras\u0131nda ortaya \u00e7\u0131kan, art\u0131k bir kimyasal maddedir. Bu \u00f6zellikleri sebebiyle insan v\u00fccudunda alkol zararl\u0131 bir kimyasal madde kabul edilir ve karaci\u011fer tarafu\u0131ndan hemen yak\u0131l\u0131p bozulur (detoksike). \u015eu halde baz\u0131 alkol sempatizanlar\u0131n\u0131n iddia etti\u011fi giibi alkol kesinlikle besin de\u011fildir. V\u00fccuda girince t\u00fcm besinlerin aksine, kontrol edilmeden yanar. (Bakara s\u00fbresinin 219. \u00e2yetinde i\u015faret edilen z\u00e2hir\u00ee yarar bu olabilir.)[1] Musa Tosun, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 462-463.Alkol\u00fcn \u0130nsan V\u00fccuduna Etkisi:\u0130nsan v\u00fccuduna alkol\u00fcn etkisine gelince:1) Alkol\u00fcn Sindirim Sistemine Etkisi:Alkol\u00fcn zararl\u0131 etkisi a\u011f\u0131zdan ba\u015flar. Normalde a\u011fz\u0131m\u0131zda \u00f6zel canl\u0131 bir ortam vard\u0131r (flora). Bu ortam, mikroplar\u0131n ya\u015famas\u0131n\u0131 \u00e2zam\u00ee derecede zorla\u015ft\u0131r\u0131r. \u0130\u015fte alkol bu floray\u0131 bozdu\u011fundan di\u015f etlerinin kolayca mikroplan\u0131p kronik iltihaplanmas\u0131na sebep olur. Bu y\u00fczden alkol al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 olanlarda di\u015fler \u00e7abuk \u00e7\u00fcr\u00fcr.A\u011f\u0131zdan sonra, yutak ve yemek borusu gelmektedir. Bu iki organ birbirinin devam\u0131d\u0131r. \u00c7ok zor g\u00f6revler g\u00f6r\u00fcr; \u00e7ok duyarl\u0131 bir i\u00e7 zar\u0131 vard\u0131r (mukoza). \u0130\u015fte, alkol, bu iki organ\u0131n da i\u00e7 y\u00fczlerini tahri\u015f eder, dayan\u0131ks\u0131z hale getirir. Bu organlar\u0131n kanserlerinde alkol, kesinlikle sorumlu tutulmaktad\u0131r. Nitekim\u00a0 \u00f6zellikle 1980 y\u0131l\u0131ndan itibaren a\u011f\u0131r alkoll\u00fc i\u00e7kilerle m\u00fcc\u00e2delede kanser merkezleri \u00e7ok ciddi ad\u0131mlar atm\u0131\u015ft\u0131r.Alkol\u00fcn midede devaml\u0131 gastrit yapt\u0131\u011f\u0131 bilinmektedir. Yemek borusu ve yutak kanserlerinde oldu\u011fu gibi, kesinlik kazanmamakla birlikte, mide kanserine de alkol\u00fcn yard\u0131mc\u0131 olaca\u011f\u0131 kanaati h\u00e2kimdir. Alkol, \u00e7ok ince kimyasal i\u015flemlerin yap\u0131ld\u0131\u011f\u0131 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131na en a\u011f\u0131r etkileri yapar; onun salg\u0131 d\u00fczenini, kimyasal duyarl\u0131\u011f\u0131n\u0131 bozar. Alkol, sindirim olay\u0131n\u0131n merkezi say\u0131lan bu organ\u0131 bozarken safra salg\u0131s\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. B\u00fct\u00fcn alkoliklerin 12 parmak ba\u011f\u0131rsa\u011f\u0131 ve safra kesesi hastad\u0131r. En az\u0131ndan d\u00fczensiz \u00e7al\u0131\u015fmakta ve safrad\u0131r. Bu hal \u015fiddetli gaz \u015feklinde, her alkoli\u011fin kula\u011f\u0131n\u0131 \u00e7ekmektedir.Bu d\u00fczensizlik, t\u00fcm ba\u011f\u0131rsaklar\u0131 etkiledi\u011finden, devaml\u0131 alkol kullananlarda sindirim sisteminin d\u00fczen ve komp\u00fcter \u00e2hengi bozulmu\u015ftur. Normal v\u00fccut, sindirim sistemine verdi\u011fi \u00f6zel t\u00e2limatla kendine yararl\u0131 olan\u0131 sindirdi\u011fi halde; devaml\u0131 alkol alanlarda bu kontrol kalkm\u0131\u015f ve sindirim kontrols\u00fcz y\u00fcr\u00fcr hale gelmi\u015ftir. Alkol\u00fcn zahir\u00ee bir faydas\u0131 gibi g\u00f6r\u00fclen \u015fi\u015fmanlatmas\u0131, bu kontrols\u00fcz sindirimden do\u011far. Halk aras\u0131nda \u00e7ok is\u00e2betli bir tan\u0131mla bu \u015fi\u015fmanl\u0131\u011fa kof \u015fi\u015fmanl\u0131k denir. Ger\u00e7ekte \u00f6yledir. Zira, bu bilin\u00e7siz sindirim, h\u00fccre aras\u0131nda ya\u011f depo etmekten \u00f6te ge\u00e7emez; hatta bu ya\u011f birikimi bazen kalp kaslar\u0131na da yans\u0131r. Kalp ya\u011flanarak, tehlikeli problemlere yol a\u00e7ar. \u015e\u00fcphesiz alkol\u00fcn en vahim etkisi karaci\u011fer \u00fczerinedir. Karaci\u011fer her alkol molek\u00fcl\u00fcn\u00fc zehir kabul eden hassas bir laboratuvard\u0131r. Alkol\u00fcn karaci\u011fer \u00fczerine etkisi iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr: 1- Karci\u011fer h\u00fccreleri alkol\u00fc tahrip etmek i\u00e7in bu g\u00f6reve ba\u011f\u0131ml\u0131 kal\u0131p di\u011fer g\u00f6revlerini ihmal eder. 2- Karaci\u011ferin birbirinden hassas kimyasal i\u015flemleri, alkol\u00fcn kontrols\u00fcz m\u00fcd\u00e2halesiyle bozulur. Bu y\u00fczden karaci\u011fer bir i\u015flemi defalarca yapmak zorunda kalarak, ileri derecede yorulur.Bu etkiler, karaci\u011ferde \u00e7ok olumsuz sonu\u00e7lar meydana getirir. Bunlar\u0131n en me\u015fhuru alkol sirozudur. Siroz, karaci\u011fer tahribinin tam olu\u015f belgesidir. Ancak alkol alanlar, \u201cben siroz olmuyorum\u201d diye teselli bulmamal\u0131d\u0131r. Daha tehlikelisi, alkol\u00fcn karaci\u011ferin g\u00f6revlerini tek tek aksat\u0131p yok etmesidir. Bunlardan ilki, kan yap\u0131m\u0131 i\u00e7in gereken maddelerin karaci\u011fer taraf\u0131ndan yap\u0131lamamas\u0131 ve bu g\u00f6revin ileri derecede aksamas\u0131d\u0131r. Bu y\u00fczden b\u00fct\u00fcn alkol kullananlar kans\u0131zd\u0131r. Y\u00fcz damarlar\u0131n\u0131n geni\u015flemi\u015f olmas\u0131 sebebiyle y\u00fczleri kanl\u0131 g\u00f6r\u00fclse de kemil ili\u011fi harapt\u0131r. Yine karaci\u011ferde alkol alanlarda yeterince korunma maddesi yap\u0131lamaz. Bu y\u00fczden alkol kullananlarda, hastal\u0131klara kar\u015f\u0131 genel bir dayan\u0131ks\u0131zl\u0131k vard\u0131r. Alkol bazen h\u0131zl\u0131 karaci\u011fer ifl\u00e2slar\u0131 olu\u015fturur ki, bu durumda alkol alan kimse, karaci\u011fer komas\u0131nda \u00f6l\u00fcr. Karaci\u011ferle ilgili hi\u00e7bir olay yoktur ki, alkolden zararl\u0131 etki g\u00f6rmesin.2) Alkol\u00fcn Dola\u015f\u0131m Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol\u00fcn dola\u015f\u0131m sistemine etkisi karaci\u011fere etkisi ile hem dolayl\u0131 yoldan, hem kalp kas\u0131na etkisi de iki y\u00f6nl\u00fcd\u00fcr. Kandaki ya\u011fl\u0131 bes in maddelerinin yanmas\u0131na ba\u015f rol\u00fc oynayan karaci\u011ferin g\u00fc\u00e7s\u00fczl\u00fc\u011fe u\u011framas\u0131, damarlar\u0131n sertle\u015fmesine, tansiyonun y\u00fckselmesine sebep olur. Di\u011fer yandan, alkol h\u0131zl\u0131 yanarak dola\u015f\u0131m debisi denilen\u00a0 ak\u0131m\u0131n ak\u0131\u015f y\u00f6ntemini bozar ve kalbi yorar. Ayr\u0131ca alkol, kalpte ya\u011flanma yaparak ve sinir sistemine yapt\u0131\u011f\u0131 etki yolu ile de kalbi cidd\u00ee \u015fekilde bozar. Alkoliklerin sonunda ya sirozla ya kalp yetmezli\u011fiyle \u00f6ld\u00fckleri bilinmektedir. \u00c7e\u015fitli sebeplerle dola\u015f\u0131m problemleri olanlar\u0131n bir damla alkol almalar\u0131 bile hayat\u0131 hi\u00e7e saymak demektir.Dola\u015f\u0131m sisteminin nih\u00e2\u00ee bir b\u00f6l\u00fcm\u00fc say\u0131lan b\u00f6brekler de alkolden fevkal\u00e2de zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira b\u00f6brekler s\u00fczme i\u015flemini \u00e7ok hassas kimyasal de\u011ferlerde y\u00fcr\u00fct\u00fcr. Alkol b\u00f6breklerin bu hassas \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131 da alt\u00fcst eder. \u00d6zellikle az alkol, bu i\u015flemleri daha \u015fiddetle bozar. Devaml\u0131 bira i\u00e7enlerin b\u00f6brekleri mutlaka \u00e2r\u0131zalan\u0131r.V\u00fccudun en \u00f6nemli sistemlerinden biri olan lenf (beyaz kan damarlar\u0131) sistemi, alkolden \u00e7ok zarar g\u00f6r\u00fcr. Zira bu sistemin yap\u0131s\u0131nda ya\u011f bile\u015fikleri \u00e7ok \u00f6nemli bir yere sahiptir. Alkol\u00fcn ya\u011f bile\u015fiklerine olan olumsuz etkisi, bu h\u00e2rika korunma sistemini tahrip etmektedir.3) Alkol\u00fcn Sinir Sistemine Etkisi:\u00a0Alkol, kal\u0131n ya\u011f barajlar\u0131 ile korunan sinir sisteminin h\u00fccre zarlar\u0131n\u0131 a\u015farak sistemin elektriksel ileti\u015fimini bozar. Bu etki, iki tarzda kendini g\u00f6sterir. Birincisi, sarho\u015fluk dedi\u011fimiz \u00e2n\u00ee etkidir. Ancak bundan daha tehlikeli olan\u0131 kronik etkidir. Alkol, her ge\u00e7en g\u00fcn sinir sistemini tahrip ederek onda saymakla bitmeyen hastal\u0131klar do\u011furur. \u00dcstelik alkol\u00fcn ilk etkisi yava\u015f, hatta belirsiz de ge\u00e7se, bu kronik etkisini s\u00fcrd\u00fcr\u00fcr. Bu y\u00fczden baz\u0131lar\u0131n\u0131n \u201cben sarho\u015f olmuyorum, alkole dayan\u0131kl\u0131y\u0131m\u201d iddi\u00e2s\u0131 tamamen bir tesellidir. Bu etki, gen\u00e7 ya\u015flarda, hele \u00e7ocukluk \u00e7a\u011f\u0131nda fevkal\u00e2de vahimdir. Alkol, sinir sisteminde polinevrit, alkol cinneti, korsakof sendromu gibi bilinen hastal\u0131klar d\u0131\u015f\u0131nda, \u00e7e\u015fitli merkezlerde tel\u00e2fisi g\u00fc\u00e7 tahripler yapmaktad\u0131r. H\u00e2f\u0131za kayb\u0131 ve ellerdeki titremeler bu tahribat\u0131n habercileridir.4) Alkol\u00fcn Soya Yapt\u0131\u011f\u0131 Etkiler:\u00a0Alkol, ya\u011f eritici g\u00fcc\u00fc ile cinsiyet h\u00fccrelerine de ge\u00e7mekte ve onda onar\u0131lmas\u0131 g\u00fc\u00e7 sakatl\u0131klar do\u011furmaktad\u0131r. Gelecek nesillerde \u00e7e\u015fitli zek\u00e2 gerilikleri, kas yetersizlikleri en bilinen \u00f6rnekleridir. Yap\u0131lan bir\u00e7ok ara\u015ft\u0131rmalarda ruh hastal\u0131klar\u0131 ta\u015f\u0131yan \u015fah\u0131slar\u0131n anne ve babalar\u0131n\u0131n alkolik oldu\u011fu tesbit edilmektedir. Alkol\u00fcn, soya \u00e7ekimde, yumurta h\u00fccresini daha kolay tahrip etti\u011fi tesbit edilmi\u015ftir. Bu y\u00fczden alkolik annelerin \u00e7ocuklar\u0131na hemen hemen daima bir irsiyet (soya \u00e7ekim) sars\u0131nt\u0131s\u0131 g\u00f6r\u00fclmektedir. Baban\u0131n alkolik olmas\u0131 da yine y\u00fczde otuzdan fazla problem olu\u015fturmaktad\u0131r.5) Alkol\u00fcn Psikososyal Etkileri:\u00a0Toplum dengesi ve d\u00fczeni a\u00e7\u0131s\u0131ndan alkol\u00fcn ne denli zararl\u0131 oldu\u011fu bilinmektedir. Biz bu etkilerin en \u00f6nemlilerini s\u0131ralamak istiyoruz:Alg\u0131nl\u0131k nedeni ile toplumun fertlerini devaml\u0131 kavgaya s\u00fcr\u00fcklemektedir.Aile d\u00fczenini y\u0131kmakta, sonu gelmeyen bo\u015fanmalar, topluma ters \u00e7ocuklar, t\u00fcm toplumu sarsmaktad\u0131r.Alkol\u00fcn verdi\u011fi uyu\u015fukluk, tembellik, i\u015f g\u00fcc\u00fcn\u00fc azaltmakta, toplumun \u00fcretim g\u00fcc\u00fc d\u00fc\u015fmektedir.Fertlerde yayg\u0131n bir umursamazl\u0131k meydana getirmektedir. Bunun sonucu mill\u00ee kayg\u0131lar, birlik ve toplumdaki dertlere kar\u015f\u0131 direnme kaybolmaktad\u0131r.Bu d\u00f6rt husus, Bat\u0131l\u0131 sosyologlar\u0131 \u00f6ylesine kayg\u0131land\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r ki, alkol\u00fcn yayg\u0131nla\u015fmas\u0131 halinde mill\u00ee \u015fuurlar\u0131n\u0131n \u00e7\u00f6kece\u011finden duyduklar\u0131 korkular\u0131 t\u00fcm devlet kademelerine yans\u0131m\u0131\u015flard\u0131r.\u0130\u015fte Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim, hi\u00e7bir toplumun, hi\u00e7bir fikir ak\u0131m\u0131n\u0131n m\u00fcc\u00e2deleye ces\u00e2ret edemedi\u011fi toplumlar\u0131 kemiren bu derdi, kestirip atm\u0131\u015f, as\u0131rlar boyu m\u00fcsl\u00fcman toplumlar\u0131 bu illetten korumu\u015ftur. D\u00fcnyan\u0131n en \u00fcnl\u00fc Higiyon (H\u0131fz\u0131ss\u0131hha) bilim adam\u0131 Ord. Prof. Hirch, kitab\u0131nda \u015f\u00f6yle demektedir: \u201cMeden\u00ee Amerika\u2019n\u0131n 15 y\u0131l y\u00fcr\u00fctemedi\u011fi i\u00e7ki yasa\u011f\u0131n\u0131 \u0130sl\u00e2miyet 14 as\u0131r ba\u015far\u0131 ile y\u00fcr\u00fctm\u00fc\u015f, insanlar\u0131 ve medeniyeti \u00e7ok \u00f6nce yok olmaktan kurtarm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d[1][1] Hal\u00fbk Nurbaki, \u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, s. 76-85.Alkol\u00fc B\u0131rakmak:\u00a0Alkolizm ted\u00e2visinde ba\u015far\u0131l\u0131 olabilmek i\u00e7in, ki\u015finin durumunu kabullenmesi, alkol\u00fc b\u0131rakmaya kesin kararl\u0131 ve ted\u00e2vi i\u00e7in istekli olmas\u0131 gerekir. Hasta, alkol\u00fc b\u0131rakmay\u0131 istemedi\u011fi halde, e\u015finin veya yak\u0131nlar\u0131n\u0131n arzusu yahut bask\u0131s\u0131 ile ya da alkolle ili\u015fkili birbozuklu\u011fun ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131 sebebiyle doktora gitti\u011finde ba\u015far\u0131 \u015fans\u0131 \u00e7ok daha az olmakta, zoraki ted\u00e2vi o ki\u015fiyi ge\u00e7ici bir s\u00fcre alkolden uzak tutmaktan ba\u015fka bir anlam ta\u015f\u0131mamaktad\u0131r. \u00d6te yandan ted\u00e2vi, alkol\u00fcn kesinlikle ve tam anlam\u0131yla terkedilmesinin sa\u011flanmas\u0131na y\u00f6nelik olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc alkol ba\u011f\u0131ml\u0131s\u0131n\u0131n az veya kontroll\u00fc i\u00e7mesi diye bir \u00e7\u00f6z\u00fcm yolu yoktur; bunun aksini savunmak, hastan\u0131n da hekimin de kendini aldatmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. Bug\u00fcn alkolle m\u00fcc\u00e2delenin en etkili yolunun alkole hi\u00e7 ba\u015flamamak oldu\u011fu kabul edilmektedir. Bu sebeple, ki\u015finin kendine ve \u00e7evresine zarar vermeden m\u00e2kul \u00f6l\u00e7\u00fclerde(!) alkol kullanmas\u0131n\u0131n ho\u015f kar\u015f\u0131lan\u0131p onaylanmas\u0131 belki de insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren en etkili yol ve entehlikeli tuzakt\u0131r. Zira b\u00fct\u00fcn teorik yakla\u015f\u0131mlara ra\u011fmen alkole ba\u015flayan kimselerden kimin kontroll\u00fc i\u00e7me a\u015famas\u0131nda kalaca\u011f\u0131 ve kimin alkolik olaca\u011f\u0131 \u00f6nceden kestirilememektedir. Alkolikler sadece alkol kullananlar aras\u0131ndan \u00e7\u0131kt\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, alkolizmi \u00f6nlemenin en kesin yolu alkol\u00fcn ilk kadehini a\u011fza s\u00fcrmemektir.Ki\u015fi ve toplumu alkolden uzak tutacak tedbirleri almadan ve insanlar\u0131 alkolizme g\u00f6t\u00fcren sebepleri ortadan kald\u0131rmadan, yani batakl\u0131\u011f\u0131 kurutmadan ve insanlara Allah korkusunu vermeden sorun \u00e7\u00f6z\u00fclemez. Ki\u015finin m\u00e2nev\u00ee de\u011ferlerini geli\u015ftirip kendi yasa\u011f\u0131n\u0131 kendisinin koymas\u0131n\u0131 sa\u011flayan Dinin koruyucu rol\u00fc her\u015feyden daha etkilidir. Nitekim \u0130sl\u00e2m\u2019da i\u00e7kinin kesin olarak haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 sebebiyle, gerek devletin alkol\u00fc yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve gerekse yasaklamad\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerinde alkolizm oran\u0131 \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fckt\u00fcr. \u0130\u00e7ki i\u00e7menin g\u00fcnah oldu\u011funa inanan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n \u00e7ok b\u00fcy\u00fck bir k\u0131sm\u0131, a\u011f\u0131zlar\u0131na bir damla bile alkol koymazlar. G\u00fcnah oldu\u011funa inanmakla birlikte, kendini tutamad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6yleyerek alkol alan m\u00fcs l\u00fcmanlar\u0131n da \u00e7o\u011fu Ramazan ay\u0131 gelince i\u00e7kiyi b\u0131rak\u0131r; bunlar oru\u00e7 tutmasalar bile o ay hi\u00e7 i\u00e7mezler; bu da i\u00e7kiden kurtulmak i\u00e7in iyi bir f\u0131rsatt\u0131r. \u0130nsano\u011flunun kesin isteyip de kurtulamayaca\u011f\u0131 hi\u00e7bir ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k, tutsakl\u0131k yoktur. B\u0131rakmak isteyen, mutlaka bir \u00e7\u00f6z\u00fcm bulacakt\u0131r. Z\u00e2ten i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131 ve benzerleri terkedilemeyecek bir \u015fey olmu\u015f olsa, Allah\u2019\u0131n bunu b\u0131rakt\u0131rmaya \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131n\u0131n bir anlam\u0131 olmazd\u0131.\u201cHamr (sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar, putla\u015ft\u0131r\u0131lan heykeller), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtulu\u015fa eresiniz... Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7tiniz, de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91).Unutmayal\u0131m ki, Allah, kimseye zerre kadar zulmetmez ve kimsenin s\u0131rt\u0131na kald\u0131ramayaca\u011f\u0131 y\u00fck\u00fc y\u00fcklemez.\u201c... Bir \u015feyi yapmay azmetti\u011fin, karar verdi\u011fin zaman Allah\u2019a tevekk\u00fcl et\/g\u00fcven...\u201d \u20183\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 159)Uyu\u015fturucu MaddelerSinir sistemini uyu\u015fturan ve b\u00f6ylece ki\u015finin d\u00fc\u015f\u00fcnme ve muhakeme melekesini yok eden maddelere uyu\u015fturucu maddeler denir. S\u00fcrekli uyu\u015fturucu madde kullanan kimselerde bu maddelere kar\u015f\u0131 ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k meydana gelir. \u00c7ok \u00e7e\u015fitli uyu\u015fturucu madde vard\u0131r. Bunlar; alkol, morfin, eroin, kokain, afyon, eter, esrar gibi maddelerdir. Yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131lar ve uyku ila\u00e7lar\u0131 da uyu\u015fturucu maddelerindendir.Uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcn\u00fcm\u00fcz insan\u0131n\u0131n en b\u00fcy\u00fck sosyal problemlerinden birini olu\u015fturmaktad\u0131r. Materyalist ve kapitalist toplumlarda, sistemlerin \u00e7arp\u0131kl\u0131klar\u0131ndan ortaya \u00e7\u0131kan sosyal problemler, insanlar\u0131 uyu\u015fturucu maddelerin tutsa\u011f\u0131 haline getirmektedir.En yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu maddeler, alkol i\u00e7eren i\u00e7kilerdir. Gayri \u0130slam\u00ee toplumlarda bu t\u00fcr i\u00e7kiler ya\u015fam\u0131n bir par\u00e7as\u0131 olarak kabul edilmektedir. Di\u011fer uyu\u015fturucu maddelerin sat\u0131\u015f\u0131 ve kullan\u0131m\u0131 d\u00fcnyan\u0131n hemen her yerinde su\u00e7 kabul edilmi\u015f ve cezaland\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. Ancak bu cezalar, uyu\u015fturucu maddelerin kullan\u0131m\u0131n\u0131n yayg\u0131nla\u015fmas\u0131n\u0131 ve sosyal bir felaket haline gelmesini engelleyememi\u015ftir. Bunun sebebi, \u00e7a\u011fda\u015f toplumlar\u0131n ya\u015fam felsefelerinin insanlar\u0131 bu t\u00fcr al\u0131\u015fkanl\u0131klara itecek uygun ortamlar\u0131 haz\u0131rlamaya elveri\u015fli olmas\u0131d\u0131r. Manev\u00ee bo\u015fluk, ideal yoksunlu\u011fu ve bu yolda yap\u0131lan etkinler, sosyal felaketlere yol a\u00e7an, ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131 delilik, hatta intihara s\u00fcr\u00fckleyen uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 yayg\u0131nla\u015ft\u0131rmaktad\u0131r.Uyu\u015fturucuya m\u00fcptela olan kimseler, her t\u00fcrl\u00fc insan\u00ee de\u011ferlerini kaybederek uyu\u015fturucu madde ticareti yapanlar\u0131n k\u00f6lesi haline gelmektedirler. Kar\u015f\u0131 konulmaz bir ihtiya\u00e7 haline gelen uyu\u015fturucuyu temin edebilmek i\u00e7in \u00e7arp\u0131nan bu kimseler, \u00e7o\u011fu zaman h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapmakta, \u00e7e\u015fitli \u015fiddet eylemlerine giri\u015fmekte, cinayetler i\u015flemektedirler. Ki\u015fiyi r\u00fbhen ve bedenen \u00e7ok s\u00fcratli bir \u015fekilde \u00e7\u00f6kertip mahveden uyu\u015fturucu al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n tedavisi son derece g\u00fc\u00e7t\u00fcr. Tedavi g\u00f6r\u00fcp iyile\u015fti\u011fi kabul edilenlerin tekrar normal hayata d\u00f6n\u00fcp topluma uyum sa\u011flamalar\u0131 imkans\u0131z olmaktad\u0131r.\u0130sl\u00e2m, toplumu, ifsad edecek, huzurunu bozacak, onu sosyal bunal\u0131mlara itecek her \u015feyi ta ba\u015f\u0131ndan yasaklayarak gerekli d\u00fczenlemeleri yapmakta ve b\u00f6ylece insanlar\u0131 k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin pen\u00e7esine d\u00fc\u015fmekten kurtarmaktad\u0131r. Allah Te\u00e2l\u00e2, sarho\u015fluk veren alkoll\u00fc i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f ve bu harama riayet etmeyenler i\u00e7in cezalar koymu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m hukukunda alkoll\u00fc i\u00e7kiler yan\u0131nda insanlar\u0131 uyu\u015fturup ak\u0131l ve muhakeme kabiliyetlerini yok eden di\u011fer b\u00fct\u00fcn maddelerin kullan\u0131m\u0131 da haram kabul edilmi\u015f ve \u015fiddetle yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r.Kimyev\u00ee uyu\u015fturucular\u0131n ortaya \u00e7\u0131kmas\u0131ndan \u00f6nce yayg\u0131n olarak kullan\u0131lan uyu\u015fturucu, esrar (hind keneviri). Bunun i\u00e7indir ki, \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 genelde b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucular\u0131n haram oldu\u011funu kabul ederken, konu i\u00e7erisinde esrara daha fazla yer vermi\u015flerdir.Esr\u00e2r, \"cannabis sativa\" denilen boyu 1-3 m. uzunlu\u011funda \u0131l\u0131man iklimde yeti\u015fen ve halk aras\u0131nda \"Hint keneviri\" ad\u0131yla bilinen y\u0131ll\u0131k yabani bir bitkinin g\u00f6vde ve yapraklar\u0131yla \u00e7i\u00e7ek k\u0131sm\u0131ndan elde edilen bir uyu\u015fturucudur. Etken maddesi \"Tetrahydrocannabinol\" olan esrar, en eski \u00e7a\u011flardan beri b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bilinen ve kullan\u0131lan bir uyu\u015fturucudur. M.\u00d6. 2737 y\u0131l\u0131nda \u00c7in'de yaz\u0131lm\u0131\u015f bir eserde kenevirin fiziksel ve ruhsal etkilerinden bahsedilerek baz\u0131 hastal\u0131klar\u0131n tedavisinde kullan\u0131m\u0131 i\u00e7in sa\u011fl\u0131k verilmi\u015ftir. Esrar\u0131 do\u011fudan bat\u0131ya ta\u015f\u0131yan \u00fcnl\u00fc Venedikli gezgin Marco Polo (1254-1324)'dur. \u0130bn Sina (980-1037) kenevire \"k\u0131nnap\" ad\u0131n\u0131 vermi\u015f ve bu bitkiyi incelemi\u015ftir. Kenevir ve ha\u015fha\u015f yeti\u015ftiren ve tedavide bunlar\u0131 kullanan S\u00fcmerler, Asurlular, M\u0131s\u0131rl\u0131lar, Romal\u0131lar, Yunanl\u0131lar ve \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda bu bitki \u00e7e\u015fitli ama\u00e7larla yeti\u015ftirilmi\u015ftir. 12-13. y\u00fczy\u0131lda \u0130smailiye mezhebine mensup Hasan Sabbah d\u00fcnya cenneti kurmak amac\u0131yla m\u00fcritlerine esrar i\u00e7irtmi\u015f ve onlara korkun\u00e7 cinayetler i\u015fletmi\u015ftir.Evliya \u00c7elebi \u0130stanbul'da esnaf-\u0131 benk\u00e7iyan ad\u0131 verilen esrar d\u00fckk\u00e2nlar\u0131 bulundu\u011funu zikretmi\u015ftir. 19. y\u00fczy\u0131lda \u0130stanbul'da bir dirhem esrar bir kuru\u015fa sat\u0131l\u0131yordu ve gerek zenginler aras\u0131nda gerekse fakirler aras\u0131nda yayg\u0131n olarak kullan\u0131l\u0131yordu. \u00dcretim ve t\u00fcketimi yasaklanmas\u0131na ra\u011fmen, b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada gizlice al\u0131n\u0131p sat\u0131lan esrar en yayg\u0131n uyu\u015fturuculardan biri olmu\u015ftur.Esrar az miktarda kullan\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda i\u00e7inde tatl\u0131 hayallar, halk aras\u0131nda esrar dalgas\u0131 denilen h\u00fclyalar do\u011furur, fazlaca al\u0131nan esrar ise dalg\u0131n bir uyku hali, ge\u00e7ici \u00e7\u0131lg\u0131nl\u0131klara varan ta\u015fk\u0131nl\u0131klar meydana getirir. \u0130\u00e7ine beng otu veya tatula kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131l\u0131p macun haline getirilerek veya sigara i\u00e7ine kar\u0131\u015ft\u0131r\u0131larak t\u00fcketimi yayg\u0131n olan esrar Arap\u00e7a \"ha\u015fi\u015f\" denilen olgun Hint keneviri yapraklar\u0131n\u0131n kalburdan ge\u00e7irilmesiyle veya roe\u015fin ceket giyerek olgun kenevir tarlas\u0131 i\u00e7inde bu bitkiye s\u00fcrt\u00fcnerek dola\u015fanlar\u0131n ceketine yap\u0131\u015fan re\u00e7ineli k\u0131llar\u0131n kaz\u0131nmas\u0131yla da elde edilmektedir.19 \u015eubat 1920 ve m\u00fckeakip tarihlerde haz\u0131rlanm\u0131\u015f olan Cenevre Afyon Anla\u015fmas\u0131'n\u0131n I. maddesinin son f\u0131kras\u0131nda herhangi bir isim alt\u0131nda ticarete \u00e7\u0131kar\u0131lacak re\u00e7inesi al\u0131nmam\u0131\u015f kenevirin kurumu\u015f di\u015fi organlar\u0131yla \u00e7i\u00e7eklenmi\u015f veya meyvelenmi\u015f \u00e7i\u00e7ek yataklar\u0131na Hint keneviri denilir. Bu tarif kenevirin belli \u00e7e\u015fidinden \u00e7ok, onun baz\u0131 organlar\u0131n\u0131 ima etmekte ve b\u00f6ylece herhangi bir kenevir \u00e7e\u015fidinde esrar maddesinin bulunabilece\u011fi anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r (T\u00fcrk Ansiklopedisi, XV, 348-349: \u0130bn Abidin, Reddil'l Muhtar, Terceme, A. Davudo\u011flu, XVI, 72-79).\u0130sl\u00e2m'da sarho\u015fluk veren \"i\u00e7ki\"ler yan\u0131nda her t\u00fcrl\u00fc uyu\u015fturucu yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarda da sarho\u015f edici \u00f6zellik vard\u0131r. \u00c2yet-i kerimede: \"Ey inananlar! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz, \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, kurtulu\u015fa eresiniz\" (5\/M\u00e2ide 90) ve hadislerde genel olarak sarho\u015fluk veren s\u0131v\u0131 veya kat\u0131 b\u00fct\u00fcn maddelerin i\u00e7ilmesi, kullan\u0131lmas\u0131 yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \"Sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki haramd\u0131r\" (Buh\u00e2ri, V\u0131rd\u00fb, 81, E\u015fribe 4, 10; M\u00fcslim, E\u015fribe, 67-68); \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe, 5: Tirmiz\u00ee, E\u015fribe, 3); \"Her sarho\u015fluk veren fey i\u00e7ki (hamr) h\u00fckm\u00fcndedir ve her sarho\u015fluk veren fey haramd\u0131r.\" (M\u00fcslim, E\u015fribe, 7375; Buhar\u00ee, Edeb, 80).Esrar, \u0130sl\u00e2m d\u00fcnyas\u0131nda 12. y\u00fczy\u0131lda Tatar istilas\u0131na u\u011fran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 s\u0131rada ortaya \u00e7\u0131km\u0131\u015ft\u0131r. D\u00f6rt b\u00fcy\u00fck m\u00fcctehidin ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 d\u00f6nemlerde esrardan s\u00f6z edilmemesi, onun o zamanlar bilinmedi\u011fini g\u00f6sterir. Sonraki mezhep imamlar\u0131 esrar\u0131n haram oldu\u011funa dair fetvalar vermi\u015fler ve onu satan\u0131n te'dib olunaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmi\u015flerdir (\u0130bn Abidin, a.g.e., XVI, 77; Yusuf el-Kardav\u00ee, \u0130sl\u00e2m'da Helal ve Haram, Trc: Mustafa Varl\u0131, Ankara 1970, 85-87)..Esrar ve di\u011fer b\u00fct\u00fcn uyu\u015fturucu maddeler ayn\u0131 i\u00e7ki gibi ki\u015fiyi Allah'\u0131n zikrinden ve namazdan al\u0131koyar. Bu maddelerin haraml\u0131\u011f\u0131 i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131ndan daha hafiftir. Bu y\u00fczden esrar i\u00e7ene had cezas\u0131 uygulanmaz, tazir cezas\u0131 uygulan\u0131r. \u0130bn Vehba'n\u0131n, el-Vehbaniyye adl\u0131 manzum eserinin \u015ferhini yapan e\u015f-\u015eurunbulal\u00ee (\u00f6. 1069\/1658) ad\u0131 ge\u00e7en \u015ferhin \"haram ve m\u00fcbah; hazr ve ib\u00e2ha\" k\u0131sm\u0131nda esrar\u0131n \u0130sl\u00e2m hukukuna yans\u0131yan h\u00fckm\u00fcn\u00fc \u015fu \u015fiirinde toplam\u0131\u015ft\u0131r: \"Esrar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131na ve yak\u0131lmas\u0131na fetva verdiler.\/Ka\u00e7\u0131n\u0131ls\u0131n i\u00e7ilmesin diye, b\u00f6yle bir kimsenin bo\u015famas\u0131n\u0131 ge\u00e7erli sayd\u0131lar.\/Onun sat\u0131c\u0131s\u0131na tedib cezas\u0131 \u00f6ng\u00f6rd\u00fckleri gibi, fas\u0131kl\u0131\u011f\u0131n\u0131 da tesbit ettiler.\/Onu helal sayan\u0131n da z\u0131nd\u0131k oldu\u011funu yazd\u0131lar\" (\u0130bn \u00c2bidin, a.g.e., XVI, 72-73).Argoda di\u015f, dalga, ot, fin, sank\u0131z, ampes c\u0131\u011faral\u0131k, cuk, gonca, hurda, kaynar toprak, nefes, minare g\u00f6lgesi, davul tozu gibi adlar\u0131 olan esrar, psikoaktif maddelerden biridir. Keyif verici, uyar\u0131c\u0131 yat\u0131\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 etkileri sebebiyle kullan\u0131lmakta; ancak ruhsal, davran\u0131\u015fsal, geli\u015fimsel bozukluklara yol a\u00e7maktad\u0131r. Halbuki insanlar\u0131 iyiye, do\u011fruya, en g\u00fczele g\u00f6t\u00fcren \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn zararl\u0131 \u015feyleri yasaklam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130yili\u011fi emreden ve k\u00f6t\u00fcl\u00fckten al\u0131koyan \u0130sl\u00e2m, uyu\u015fuklu\u011fu, gev\u015feme ve bilin\u00e7 bozuklu\u011funu, tabii olmayan uyar\u0131lmay\u0131 caiz g\u00f6rmez. Bilinci karartan esrar kullan\u0131m\u0131nda zaman ve yer alg\u0131s\u0131 de\u011fi\u015fip, insan\u0131n tabi\u00ee ve fatn tek\u00e2m\u00fcl\u00fc bozuldu\u011fu i\u00e7in k\u0131yas yoluyla bu maddenin vb. nin haram oldu\u011funa h\u00fckmedilerek, kullan\u0131m\u0131 yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Zaten b\u00fct\u00fcn d\u00fcnyada bu maddeler yasa d\u0131\u015f\u0131 yollardan \u00fcretilip, el alt\u0131ndan sat\u0131lmakta ve gizlice kullan\u0131lmaktad\u0131r. Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda bir zamanlar hippi denilen gen\u00e7lik gruplar\u0131n\u0131n pop\u00fcler uyu\u015fturucusu olan esrar, insan\u0131 kendine ba\u011f\u0131ml\u0131la\u015ft\u0131rarak ger\u00e7ek d\u00fcnyadan koparan, psi\u015fik ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k yaratan bir maddedir. Ba\u011f\u0131ml\u0131 ki\u015filerde \u00e7e\u015fitli ruhi ve bedeni semptomlarla kendini belli eden bir hastal\u0131k hali meydana gelir ki, o art\u0131k normal bir insan say\u0131lamaz. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131klar\u0131, onlar\u0131 fuh\u015fa, g\u00fcnaha, ve dolay\u0131s\u0131yla murdar olmalar\u0131na yol a\u00e7maktad\u0131r. Akl\u0131 olmayan\u0131n dini de olmaz ilkesinin yer ald\u0131\u011f\u0131 \u0130sl\u00e2m'da, sarho\u015fluk haramd\u0131r. Sarho\u015f eden bir \u015fey, beyin i\u015flevlerini etkileyerek ak\u0131l dinamiklerini ortadan kald\u0131r\u0131r. Bu sebeple \u0130sl\u00e2m toplumlar\u0131nda akl\u0131 korumak esast\u0131r ve sarho\u015f edici her \u015fey yasakt\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m\u00ee ya\u015fay\u0131\u015f\u0131n belti baz\u0131 ilkeleri vard\u0131r ve bunlar materyalist, ruhsuz, sahte ve ge\u00e7ici d\u00fcnya cennetlerinin bunal\u0131mlar\u0131 ve delilik problemleri do\u011furmaktad\u0131r. Ayr\u0131ca bu gibi uyu\u015fturucu maddeler \u00e7ok kullan\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in bu hastal\u0131klar en \u00e7ok Bat\u0131 d\u00fcnyas\u0131nda g\u00f6r\u00fclmektedir. Her t\u00fcrl\u00fc sap\u0131kl\u0131k, hastal\u0131k ve yozla\u015fma da \u0130sl\u00e2m'\u0131n en g\u00fczel yoluna t\u00e2bi olmamaktan dolay\u0131 insanlar\u0131n cahiliyette \u0131srar etmeleri ve kendilerine zulmetmelerine yol a\u00e7maktad\u0131r.[1][1] Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 6, s. 258-259.Yiyecek ve \u0130\u00e7eceklerde \u0130sl\u00e2m\u00ee EsaslarHer k\u00fclt\u00fcr\u00fcn, her medeniyetin kendine has bir k\u0131yafeti, kendine has mutfa\u011f\u0131 vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n da \u00f6zel bir mutfa\u011f\u0131, yemek k\u00fclt\u00fcr ve \u00e2d\u00e2b\u0131 vard\u0131r. M\u00fcsl\u00fcman kalman\u0131n \u015fartlar\u0131 aras\u0131nda, \u0130sl\u00e2m k\u0131yafetinin muh\u00e2fazas\u0131 gibi, mutfa\u011f\u0131n\u0131n da korunmas\u0131 icap eder. K\u00e2mil manada m\u00fcsl\u00fcman olmak i\u00e7in \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131ndan yemek \u015fartt\u0131r. Ba\u015fka bir ifade ile, gayr-\u0131 m\u00fcslim mutfaktan beslenerek m\u00fcsl\u00fcman kalmak zordur, kendi kendisini aldatmakt\u0131r. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda haram yiyecekler ve haramla elde edilmi\u015f g\u0131dalara yer yoktur. \u0130sl\u00e2m mutfa\u011f\u0131nda s\u00f6zgelimi, \u015farap, domuz, le\u015f, y\u0131rt\u0131c\u0131 hayvan eti, besmelesiz kesilmi\u015f hayvan eti, b\u00f6cek, ha\u015ferat yoktur. \u0130sl\u00e2m, kendine has bir medeniyettir. Kur\u2019an ve hadis, bu k\u00fclt\u00fcrel m\u00fcesseseye geni\u015f yer verir. Sadece haram hel\u00e2l konulara de\u011fil, en k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e2d\u00e2b\u0131na kadar her \u015feyini ele al\u0131r. Kendi h\u00fckm\u00fcn\u00fc eksiksiz verir, bir ba\u015fka k\u00fclt\u00fcrden taklit ve iktibasa yer b\u0131rakmaz. M\u00fcsl\u00fcmana, yeme i\u00e7me ile h\u00fck\u00fcmleri, s\u00fcnnet ve edepleri \u00f6\u011frenip tatbik etmek d\u00fc\u015fer.Kur\u2019\u00e2n-\u0131 Kerim\u2019de Yeme \u0130\u00e7me ile \u0130lgili \u00c2yetler: Yeme anlam\u0131na gelen \"ekl\" t\u00fcrevleriyle birlikte Kur'an'da 109 yerde ge\u00e7er. \u0130\u00e7me anlam\u0131na gelen \"\u015f-r-b\" kelimesi ise t\u00fcrevleriyle birlikte 39 yerde kullan\u0131l\u0131r. Kur\u2019an\u2019\u0131n en uzun s\u00fbrelerinden birinin ad\u0131, \u201cM\u00e2ide\u201d, yani sofra\u2019d\u0131r. Bu surenin ba\u015f taraf\u0131, yiyecekle ilgili temel meseleri, haram ve hel\u00e2l yiyecekleri a\u00e7\u0131klar. Kur\u2019an\u2019da yenilip i\u00e7ilmesi haram olan g\u0131dalar say\u0131l\u0131r, say\u0131lan az miktardaki g\u0131dalar\u0131n d\u0131\u015f\u0131ndaki t\u00fcm yiyecek ve i\u00e7eceklerin, baz\u0131 \u015fartlara ri\u00e2yet edilerek hel\u00e2l oldu\u011fu belirtilir (6\/En'\u00e2m, 119; 7\/A'r\u00e2f, 32). Allah\u2019\u0131n haram k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131lmaya veya hel\u00e2l k\u0131ld\u0131klar\u0131n\u0131 haramla\u015ft\u0131rmaya kimsenin hakk\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 belirtilir (5\/M\u00e2ide, 87; 6\/En'\u00e2m, 140; 66\/Tahrim, 1; 9\/Tevbe, 37). Kur\u2019an\u2019\u0131n bu konuda vurgu yapt\u0131\u011f\u0131 \u015feylerden biri, yenilecek g\u0131dalar\u0131n \u201chel\u00e2l ve temiz\u201d olmas\u0131n\u0131n gere\u011fidir (2\/Bakara, 168; 5\/M\u00e2ide, 88; 8\/Enf\u00e2l, 69; 16\/Nahl, 114). Hel\u00e2l olan g\u0131dalar da olsa, yeme i\u00e7me konusunda a\u015f\u0131r\u0131l\u0131\u011fa ka\u00e7\u0131p israf etmeyi de Kur\u2019an yasaklar (6\/En'\u00e2m, 141; 7\/A'r\u00e2f, 31).Yiyeceklerin Temizinden ve Hel\u00e2l\u0131ndan Faydalanmak:Hel\u00e2l k\u0131lmak da, haram k\u0131lmak da Allah\u2019a\u00a0 ait bir hakt\u0131r. Hi\u00e7 kimsenin, z\u00fchd\u00fcnden, yani d\u00fcnyaya ra\u011fbet etmemesinden dolay\u0131, nefsini k\u0131rmak i\u00e7in ve Allah\u2019\u0131n mubah k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir \u015feyi, lezzet verdi\u011fi i\u00e7in haram k\u0131lmas\u0131 caiz de\u011fildir. Bir \u015fey, helal ise, nefsimizin ho\u015funa gidecek \u015fekilde temiz ve lezzetli de olsa, ondan yararlanmak caiz olur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130slam, mubah olduk\u00e7a lezzet veren \u015feylerden faydalanmay\u0131 ki\u015fiye yasaklamam\u0131\u015ft\u0131r. E\u011fer o \u015fey, haram\u00a0 ise,\u00a0 ondan\u00a0 uzak durmak ve o nitelik onda olduk\u00e7a onu kullanmamak gerekir.\u00a0 Allah,\u00a0 haram\u00a0 k\u0131lmad\u0131\u011f\u0131\u00a0 bir z\u00eeneti, s\u00fcs\u00fc veya temiz r\u0131z\u0131klar\u0131 haram sayanlar\u0131 reddeder.\u201cDe ki: \u2018Allah\u2019\u0131n, kullar\u0131 i\u00e7in \u00e7\u0131kard\u0131\u011f\u0131 s\u00fcs\u00fc ve g\u00fczel r\u0131z\u0131klar\u0131 kim haram etti?\u2019\u00a0 De ki: \u2018O, d\u00fcnya hayat\u0131nda m\u00fc\u2019minlerindir; k\u0131yamet g\u00fcn\u00fc de yaln\u0131z onlar\u0131nd\u0131r.\u2019 \u0130\u015fte Biz, bilen bir topluluk i\u00e7in ayetleri b\u00f6yle a\u00e7\u0131kl\u0131yoruz.\u201d (7\/A'r\u00e2f, 32)M\u00fcsl\u00fcmana d\u00fc\u015fen, helalinden ne bulduysa yemesi, leziz olana kendini zorlamamas\u0131 ve bunu \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirmemesidir. Tiryakilik, al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan, onsuz yapamad\u0131\u011f\u0131m\u0131z \u015feyler, giderek helal olmaktan \u00e7\u0131kan bir duruma gelebilir. Tiryakilik yapan g\u0131dalardan sak\u0131nmaya \u00e7al\u0131\u015fmal\u0131d\u0131r. Peygamberimiz, buldu\u011fu zaman karn\u0131n\u0131 helal yiyeceklerle doyurur, ama yemede a\u015f\u0131r\u0131ya, l\u00fcks ve israfa ka\u00e7maz ve \u015f\u00fckreder; bulamay\u0131nca da sabrederdi. Eline ge\u00e7tik\u00e7e tatl\u0131 yer, rastlad\u0131k\u00e7a bal \u015ferbeti i\u00e7er, bulduk\u00e7a et yerdi. Bunlar\u0131n hi\u00e7 birini \u00f6zellikle yapmad\u0131\u011f\u0131 gibi; \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k da edinmemi\u015fti. \u201cSize verdi\u011fimiz r\u0131zk\u0131n temizlerinden yiyin. Ama bu hususta ta\u015fk\u0131nl\u0131k etmeyin; sonra gazab\u0131m \u00fczerinize iner. Kimin \u00fcst\u00fcne gazab\u0131m inerse art\u0131k o, (ate\u015fe) d\u00fc\u015fm\u00fc\u015ft\u00fcr.\u201d (20\/T\u00e2h\u00e2, 81)Allah, insanlar\u0131n ve canl\u0131lar\u0131n ihtiya\u00e7 duydu\u011fu her \u015feyi yaratarak, yery\u00fcz\u00fcne depo etmi\u015ftir. \u0130nsana d\u00fc\u015fen; hem bu d\u00fcnyadaki, hem ahiretteki r\u0131zk\u0131 i\u00e7in gayret sarfetmektir. Ama gayretin y\u00f6n\u00fc ve i\u00e7eri\u011fi ile r\u0131zk\u0131n helal\u0131n\u0131 veya haram\u0131n\u0131 tercih etmi\u015f olacakt\u0131r. B\u00f6ylece de ahiret r\u0131zk\u0131n\u0131 bu d\u00fcnyadan kendisi g\u00f6ndermi\u015f veya sadece burada t\u00fcketmi\u015f olacakt\u0131r.\"C\u00e2hiller,\u00a0 '\u00dcz\u00fcm\u00fcn\u00fc ye, ba\u011f\u0131n\u0131 sorma'\u00a0 dese de,\u00a0 m\u00fcsl\u00fcman, ba\u011f\u0131n\u0131 sormad\u0131\u011f\u0131 -\u015f\u00fcpheli- \u00fcz\u00fcm\u00fc yemez, hele suyunu hi\u00e7 i\u00e7mez.Yiyeceklerin Hel\u00e2l ve Haraml\u0131\u011f\u0131:\u00a0\u0130sl\u00e2m, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na b\u00fcy\u00fck \u00e7apta \u00f6nem vermi\u015f, s\u0131hhati korumay\u0131 ibadet kabul etmi\u015f, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 zedeleyici \u00f6zelli\u011fi bulunan maddelerin e\u011flence, g\u0131da ve tedavi i\u00e7in al\u0131nmas\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yiyecek ve i\u00e7ecekler konusunda tarih boyunca toplumlar\u0131n ve baz\u0131 filozoflar\u0131n d\u00fc\u015f\u00fcnce ve davran\u0131\u015flar\u0131 farkl\u0131 olmu\u015ftur; bunlar\u0131 ifrat, tefrit ve itid\u00e2l \u00f6l\u00e7\u00fcleri i\u00e7inde toparlamak m\u00fcmk\u00fcnd\u00fcr. Hayvan\u0131n da insan gibi can ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131n\u0131, k\u0131ymaya hakk\u0131m\u0131z bulunmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrerek et yemeyi haram sayan Brehmenler ile baz\u0131 filozoflar ifr\u00e2ta gitmi\u015flerdir. \"Vejetaryen\" denilen et yemeyen, eti kendine haram sayan anlay\u0131\u015f da baz\u0131 \u00e7evrelerce bir ayr\u0131cal\u0131k ve inan\u00e7 gibi de\u011ferlendirilir.\u00a0\u00a0 Umumiyetle bitkiler, hayvan ve insanlar i\u00e7in; hayvanlar, baz\u0131 hayvanlar ile insanlar i\u00e7in; insanlar ise Allah'a kulluk i\u00e7in yarat\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r; tabi\u00ee nizam budur.Brehmenler, tefrit y\u00f6n\u00fcn\u00fc al\u0131rken ifr\u00e2ta ka\u00e7anlar da olmu\u015ftur: \u201cA\u011f\u0131zdan giren de\u011fil; \u00e7\u0131kan onu pisler\u201d diyen Pavlos\u2019a dayanarak yeme i\u00e7me s\u0131n\u0131r\u0131n\u0131 \u00e7ok geni\u015f tutan h\u0131ristiyanlar da a\u015f\u0131r\u0131ya sapm\u0131\u015flard\u0131r. Me\u015fr\u00fb yoldan elde edilen temiz ve faydal\u0131 \u015feyleri hel\u00e2l k\u0131lan \u0130sl\u00e2m ise itid\u00e2li temsil etmektedir (2\/Bakara, 168).Allah ve Rasul\u00fc, baz\u0131 yiyecek ve i\u00e7ecekleri, baz\u0131 giyecekleri, bir k\u0131s\u0131m i\u015f ve davran\u0131\u015flar\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015f, yasaklam\u0131\u015flard\u0131r. Bunlar\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131n hikmetini, haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerini a\u00e7\u0131klam\u0131\u015flar, baz\u0131lar\u0131n\u0131 ise a\u00e7\u0131klamam\u0131\u015flard\u0131r. A\u00e7\u0131klanan ve deneyerek zararlar\u0131n\u0131 anlad\u0131\u011f\u0131m\u0131z nice haram ve yasaklardan uzakla\u015fman\u0131n, birey ve toplum halinde insanlar\u0131n faydas\u0131na, iyili\u011fine oldu\u011funu, ebed\u00ee sa\u00e2detlerini hedef ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6r\u00fcnce, insafl\u0131 bir d\u00fc\u015f\u00fcncenin \u015fu neticeye varmas\u0131 zar\u00fbr\u00ee oluyor: \u201cAkl\u0131m\u0131z ve bilgimizin kavrayabildi\u011fi bunca haramda, bu \u00f6l\u00e7\u00fcde b\u00fcy\u00fck hikmet ve faydalar oldu\u011funa g\u00f6re, ayn\u0131 kaynaktan gelen di\u011fer yasaklar\u0131n da -\u015fimdilik bilgimiz d\u0131\u015f\u0131nda kalan- hikmetleri olacakt\u0131r.\"\u0130nsanlar\u0131n yasaklama ve engellemeleri -en az\u0131ndan ba\u015flang\u0131\u00e7ta- zarar\u0131 \u00e7ekmeden \u00f6nce de\u011fil; zarar\u0131 denedikten ve ac\u0131y\u0131 \u00e7ektikten sonra olabilmektedir. \u0130nsan\u0131n ruh ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 \u00fczerindeki \u00e7al\u0131\u015fmalar, insanl\u0131k tarihi kadar eskidir.\u00a0 Mesel\u00e2 bin\u00a0 y\u0131ll\u0131k\u00a0 \u00e2miy\u00e2ne\u00a0 tecr\u00fcbe\u00a0 ve\u00a0 otuzy\u0131ll\u0131k da ilm\u00ee\u00a0 ara\u015ft\u0131rma\u00a0 sonunda\u00a0 bir\u00a0 yiyecek\u00a0 veya\u00a0 i\u00e7ece\u011fin\u00a0 insan\u00a0 sa\u011fl\u0131\u011f\u0131\u00a0 i\u00e7in\u00a0 zararl\u0131\u00a0 oldu\u011fuanla\u015f\u0131l\u0131rsa, bu zarar bu kadar uzun bir zaman sineye \u00e7ekilmi\u015f olmaktad\u0131r. Daha \u00f6nce ayn\u0131 \u015fekilde bilmek imk\u00e2n\u0131 olsayd\u0131 elbette tedbirler de o zaman ba\u015flayacak, zarar asgariye inecekti. Durum b\u00f6yle olunca ihtimaliyet hesab\u0131 -bilimsel \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re zarar\u0131n\u0131 bilemedi\u011fimiz, fakat- cidd\u00ee (m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan en temel) bir kayna\u011f\u0131n zararl\u0131 veya haram oldu\u011funu bildirdi\u011fi \u015feyden \u00e7ekinmemizi gerektirir.B\u00f6yle bir ihtimali hi\u00e7e saymak ve zarar\u0131n\u0131 bilimsel olarak bilemedi\u011fimiz bir \u015feyi sak\u0131nmadan yemek i\u00e7in insanl\u0131\u011f\u0131n, bilinebilecek her \u015feyi bilmi\u015f, me\u00e7h\u00fbl\u00fc kalmam\u0131\u015f olmas\u0131 gerekir. Halbuki do\u011fu ve bat\u0131n\u0131n ilim adamlar\u0131, insanl\u0131\u011f\u0131n bildi\u011finin, bilmedi\u011fi yan\u0131nda denizden bir damla, g\u00fcne\u015ften bir \u0131\u015f\u0131nc\u0131k kadar oldu\u011funu itiraf etmektedirler.Haram \u0130\u00e7ecekler ve Keyif Vericiler (\u0130\u00e7kiler Uyu\u015fturucular ve Sigara)\u00a01) \u0130\u00e7ki:Dilimizde i\u00e7ki, Arap\u00e7ada \u201chamr\u201d\u00a0 ve \u201cm\u00fcskir\u201d\u00a0 kelimeleri, i\u00e7ildi\u011fi zaman az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren i\u00e7ecekler i\u00e7in kullan\u0131lmaktad\u0131r. \u0130sl\u00e2m dini, b\u00fct\u00fcn sarho\u015fluk veren i\u00e7kileri haram k\u0131lm\u0131\u015f, i\u00e7meyi yasaklam\u0131\u015ft\u0131r:\u201cEy iman edenler! \u015earap (alkoll\u00fc i\u00e7kiler), kumar, dikili ta\u015flar (putlar), fal ve \u015fans oklar\u0131 birer \u015feytan i\u015fi pisliktir. Bunlardan uzak durun\u00a0 ki\u00a0 kurtulu\u015fa\u00a0 eresiniz. \u015eeytan i\u00e7kide ve kumarda, ancak aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak; sizi, Allah\u2019\u0131 zikretmekten\/hat\u0131rlay\u0131p anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k (bunlardan) vazge\u00e7ersiniz de\u011fil mi?\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Peygamberimiz (s.a.s.) sadece i\u00e7kiyi yasaklamakla kalmam\u0131\u015f; i\u00e7ki i\u00e7enleri bizzat cezaland\u0131rm\u0131\u015ft\u0131r. Sahih-i M\u00fcslim\u2019de bu husus \u015f\u00f6yle rivayet edilir: \u201cHz. Peygamber\u2019e i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f bir sarho\u015f getirildi. Peygamber ona yapraklar\u0131 soyulmu\u015f iki hurma de\u011fne\u011fi ile 40 kadar sopa vurdu.\u201d (M\u00fcslim; S. M\u00fcslim Ter. M. Sofuo\u011flu, c. 5, s. 306)Her sarho\u015f eden i\u00e7ki hamrd\u0131r ve haramd\u0131r. \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131na g\u00f6re, az\u0131 veya \u00e7o\u011fu sarho\u015fluk veren her i\u00e7ki, \u00e2yette ge\u00e7en \u201chamr\u201d mefh\u00fbmuna dahildir ve haramd\u0131r. Bir soru \u00fczerine Ras\u00fblullah (s.a.s.)\u2019\u0131n : \u201cHer sarho\u015fluk veren \u015fey hamrd\u0131r ve her hamr haramd\u0131r\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 73-75; Buh\u00e2r\u00ee, Edeb 80, Ahk\u00e2m 21) buyurmas\u0131 bu h\u00fckm\u00fcn sa\u011flam delilidir.\u00c7o\u011fu Sarho\u015f Edenin Az\u0131 da Haramd\u0131r:Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler, zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131k sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in az i\u00e7enin giderek \u00e7o\u011fa ka\u00e7t\u0131\u011f\u0131, \u00f6nceleri az tesir ederken al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar\u0131n tesir etmedi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. Bu sebeple i\u00e7kiyi \u00f6nlemenin en kesin yolu, az\u0131n\u0131 ve \u00e7o\u011funu yasaklamakt\u0131r. \u0130\u015fte dinimiz de ayn\u0131 yoldan y\u00fcr\u00fcyerek \u00e7o\u011fu sarho\u015f eden i\u00e7kinin az\u0131n\u0131 i\u00e7meyi de menetmi\u015f, haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m m\u00fcctehidlerinin b\u00fcy\u00fck ekseriyeti, bu h\u00fck\u00fcmde birle\u015fmi\u015flerdir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.) \u015f\u00f6yle buyuruyor: \u201c\u00c7o\u011fu sarho\u015f eden \u015feyin bir avucu da haramd\u0131r.\u201d (Tirmiz\u00ee, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, E\u015fribe 5; Nes\u00e2i, E\u015fribe 25)Kendisi i\u00e7ki i\u00e7mese bile, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir masaya, i\u00e7ki i\u00e7ilen bir yere girip oturmak da haramd\u0131r. \u201cAllah'a ve \u00e2hiret g\u00fcn\u00fcne iman eden kimse, \u00fczerinde i\u00e7ki i\u00e7ilen sofraya\/masaya asla oturmas\u0131n!\u201d (Tirmiz\u00ee, Edeb 43; Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18)\u0130\u00e7ki Ticareti:\u00a0\u00a0\u00a0 Alkoll\u00fc i\u00e7kileri i\u00e7mek yasak oldu\u011fu gibi, \u00fcz\u00fcm veya arpas\u0131n\u0131 \u015farap veya bira fabrikalar\u0131na satan, onun nakliyesini yapan, d\u00fckk\u00e2n\u0131nda i\u00e7ki satan, arac\u0131 olan, i\u00e7kiye direkt ve dolayl\u0131 vesile olan kimse de l\u00e2netlik bir haram i\u015flemi\u015ftir. \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6)Alkoll\u00fc \u0130la\u00e7 ile Ted\u00e2vi:Birisi Rasul-i Ekrem\u2019e \u015farab\u0131 sordu. O da onu menetti. Soran adam: \u2018Ben onu yaln\u0131zca il\u00e2\u00e7 ve ted\u00e2vi i\u00e7in yap\u0131yorum\u2019 deyince de: \u201cO il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 12; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) buyurdu. Bu mealde olan hadislere dayanan \u00e2limler, sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vide kullan\u0131lmas\u0131n\u0131 da c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara aittir. E\u011fer ba\u015fkas\u0131 bulunmad\u0131\u011f\u0131 i\u00e7in i\u00e7ki veya alkoll\u00fc il\u00e2c\u0131 uzman ve m\u00fcsl\u00fcman bir doktor bir hastaya yazarsa, burada zar\u00fbret prensibi i\u015fler ve tedavi c\u00e2iz olur.2) Uyu\u015fturucu Maddeler:\u00a0Esrar, afyon, eroin, kokain, morfin gibi uyu\u015fturucu maddeler, alkoll\u00fc i\u00e7kilerin tesirini de fazlas\u0131yla ta\u015f\u0131maktad\u0131rlar. Zararlar\u0131 da bu etki \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde fazlad\u0131r. \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n ana kaynaklar\u0131 hel\u00e2l ve haram olan \u015feylerin bir k\u0131sm\u0131n\u0131 zikretmi\u015f, geri kalanlar\u0131n haram ve hel\u00e2l k\u0131l\u0131nma illetini ta\u015f\u0131malar\u0131na g\u00f6re h\u00fckme ba\u011flanmas\u0131n\u0131 istemi\u015ftir. \u015eu halde haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn illetini (sarho\u015f etme, uyu\u015fturma) ta\u015f\u0131yan b\u00fct\u00fcn maddeleri v\u00fccuda almak haramd\u0131r.3) Sigara ve Benzeri:\u00a0T\u00fct\u00fcn, 15. As\u0131rdan sonra yeni d\u00fcnyadan \u0130sl\u00e2m \u00fclkelerine girmi\u015f, o zamandan beri de \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 t\u00fct\u00fcn\u00fcn h\u00fckm\u00fc \u00fczerinde durmu\u015flard\u0131r.1- T\u00fct\u00fcn\u00fcn mubah oldu\u011funu s\u00f6yleyenler, zarar\u0131 olmad\u0131\u011f\u0131 ve \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 taraf\u0131ndan men edilmedi\u011fi deliline dayanm\u0131\u015flard\u0131r. Halbuki:a-\u00a0 Sigaran\u0131n zarar\u0131, bug\u00fcn ilmen kesin olarak bilindi\u011fi i\u00e7in zarars\u0131z denemez.b- \u015e\u00e2r\u00ee\u2019in men etmedi\u011fini s\u00f6ylemek de isabetli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015e\u00e2r\u00ee\u2019 her haram\u0131 ismen zikretmemi\u015ftir. H\u00fck\u00fcm kaynaklar\u0131 yaln\u0131z sar\u00eeh ve husus\u00ee nasslar de\u011fildir. Nasslarda ge\u00e7enlerin haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f sebeplerine (illetlerine) bak\u0131larak yap\u0131lan k\u0131yaslar ve di\u011fer istidl\u00e2l yollar\u0131 vard\u0131r.2-\u00a0 Sigara i\u00e7mek mekruhtur diyenlerin dayana\u011f\u0131, k\u0131yasla sabit bir h\u00fckme \u201charam\u201d demekten \u00e7ekinmeleri ve sigaran\u0131n zararlar\u0131 hakk\u0131nda kesin bilgi sahibi olmamalar\u0131d\u0131r.3-\u00a0 Sigara i\u00e7mek (\u00f6zellikle tiryakilik) haramd\u0131r diyenlerin mesnedi zarar, israf ve nafaka m\u00fckellefiyetidir. Zarar: Sigara hem i\u00e7enin s\u0131hhatine, hem de yan\u0131nda bulunanlar\u0131n s\u0131hhat ve rahat\u0131na zarar vermektedir. Rasul-i Ekrem (s.a.s.): \u201cNe do\u011frudan ne de kar\u015f\u0131l\u0131k olarak zarar vard\u0131r\u201d (Ahmed bin Hanbel, M\u00fcsned, 5\/327; Muvatt\u00e2, Akdiye, 31; \u0130bn M\u00e2ce, Ahk\u00e2m 17) buyurarak zarar vermeyi men etmi\u015ftir. Allah Te\u00e2l\u00e2 da \u201cKendinizi elinizle tehlikeye atmay\u0131n...\u201d (2\/Bakara, 195), \u201ckendinizi \u00f6ld\u00fcrmeyin...\u201d (4\/Nis\u00e2, 29) buyurmu\u015ftur. Mal\u0131 faydas\u0131z yere harcamak da israft\u0131r. \u201cYiyin, i\u00e7in; isr\u00e2f etmeyin\u201d (7\/A'r\u00e2f, 31) \u00e2yeti ile \u201cPeygamber (s.a.s) mal\u0131n bo\u015fa harcanmas\u0131n\u0131 yasaklad\u0131\u201d (Buh\u00e2ri, Zek\u00e2t 18; Hus\u00fbm\u00e2t 3, \u0130\u2019tis\u00e2m 3; M\u00fcslim, Akdiye 14) hadisi, isr\u00e2f\u0131 haram k\u0131lmaktad\u0131r. Nafaka m\u00fckellefiyeti: Kocalar, babalar ve muhta\u00e7 yak\u0131nlar\u0131na bakan erkekler, nafaka (onlar\u0131n yiyecek, giyecek, mesken, ted\u00e2vi... ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 temin) ile m\u00fckelleftir. \u00c7oluk \u00e7ocu\u011funun nafakas\u0131ndan keserek sigaraya para vermek haramd\u0131r.Netice olarak denebilir ki: Bu \u00fc\u00e7 sebepten birisinin ger\u00e7ekle\u015fti\u011fi yer, zaman ve durumda sigara i\u00e7mek haramd\u0131r. Bunlar ger\u00e7ekle\u015fmez ise mekruhtur. Her iki durumda da sigaran\u0131n i\u00e7ilmemesi, terkedilmesi dince gereklidir. Nargile ve enfiye gibi al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n h\u00fckm\u00fc de sigara al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131 gibidir. \u00a0Rabbimiz\u2019in \u00e2yetleri ve Peygamberimiz\u2019in a\u00e7\u0131klamalar\u0131 ile belirlenen b\u00fct\u00fcn bu haramlar, \u015f\u00fcphesiz, m\u00fc\u2019minlerin sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruma hikmetine dayanmaktad\u0131r. Bu yasaklara uyman\u0131n, -h\u00e2\u015f\u00e2- Allah'a bir katk\u0131s\u0131 olmaz, O \u00e2lemlerden m\u00fcsta\u011fn\u00eedir, hi\u00e7bir \u015feye ihtiyac\u0131 yoktur. Allah\u2019\u0131n hududuna ri\u00e2yet edip haram ve hel\u00e2llere itaat, insana d\u00fcnya ve \u00e2hirette \u00e7ok \u015fey kazand\u0131racakt\u0131r.Yukar\u0131da a\u00e7\u0131klanan maddeler dinimizde yasakland\u0131\u011f\u0131 gibi, \u0130sl\u00e2m\u2019da ki\u015finin hastalanmas\u0131 ve \u00f6l\u00fcm\u00fcne sebep olabilecek zehirli, uyu\u015fturucu ve zarar verici her \u00e7e\u015fit maddeleri kullanmak, bunlar\u0131 yemek ve i\u00e7mek de haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Sigara gibi zararlar\u0131 t\u0131bben s\u00e2bit olmu\u015f maddeleri kullanmak din a\u00e7\u0131s\u0131ndan mahzurludur. M\u00fc\u2019minler, dinlerini koruyabilmek i\u00e7in hel\u00e2ll\u0131\u011f\u0131 ve haraml\u0131\u011f\u0131 \u015f\u00fcpheli olan maddelerden de ka\u00e7\u0131nmakla y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcrler. \u201cSana \u015f\u00fcphe veren \u015feyi b\u0131rak, \u015f\u00fcphe vermeyene sar\u0131l! Do\u011fruluk g\u00f6n\u00fcl rahatl\u0131\u011f\u0131, yalan ise ku\u015fkudur.\u201d (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu\u2019l-K\u0131y\u00e2me 22, hadis no: 2637; Nes\u00e2\u00ee, E\u015fribe 50, hadis no: 5677; D\u00e2rim\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 2535). \u201cMuhakkak hel\u00e2l belli, haram da bellidir. L\u00e2kin aralar\u0131nda hel\u00e2le de harama da benzer \u015f\u00fcpheli \u015feyler vard\u0131r ki, onlar\u0131 insanlar\u0131n \u00e7o\u011fu bilmez. \u015e\u00fcpheli \u015feylerden ka\u00e7\u0131nan bir kimse; dinini, \u0131rz\u0131n\u0131 (insan\u00ee k\u0131ymetini) korumu\u015f olur. \u015e\u00fcpheli \u015feylere dalan bir kimse, harama d\u00fc\u015fme tehlikesindedir. O, t\u0131pk\u0131 s\u0131n\u0131r kenar\u0131nda hayvan otlatan ve nerede ise yasak yerde otlatacak bir \u00e7oban gibidir. Bilin ki, her h\u00fck\u00fcmdar\u0131n hud\u00fbdu vard\u0131r; Allah\u2019\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131 ise haramlard\u0131r...\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, \u0130man 45, B\u00fcy\u00fb\u2019 5; M\u00fcslim, M\u00fcs\u00e2kat 107-108; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 14, hadis no: 3984; Nes\u00e2i, B\u00fcy\u00fb\u2019 2, hadis no: 4431; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 1219; Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 1, hadis no: 3329-3330; \u0130bn M\u00e2ce, Fiten 3984)Doktorlar\u0131n, \u00f6zellikle m\u00fc\u2019min ve uzman doktorlar\u0131n, hastalar\u0131 i\u00e7in sak\u0131ncal\u0131 g\u00f6r\u00fcp yasaklad\u0131klar\u0131 maddelerin hastalar taraf\u0131ndan yenilip i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r (2\/Bakara, 195; 4\/Nis\u00e2, 29).\u00a0 \u00a0\u0130\u00e7ki ve Uyu\u015fturucu Madde Yap\u0131m\u0131 ve Sat\u0131m\u0131 ve Yard\u0131m\u0131 da Yasakt\u0131r:\u00a0\u00a0\u00a0\u00a0 \u00a0Peygamberimiz (s.a.s.) i\u00e7kiyi yasaklarken i\u00e7kiyi \u00eemal edip \u00fcreten, ta\u015f\u0131yan, hizmet eden, yazan, \u015f\u00e2hidlik eden... kimselerin de l\u00e2netlendi\u011fini haber vermi\u015ftir: \u201cAllah \u015faraba (alkoll\u00fc i\u00e7kilere), yapan\u0131na, yapt\u0131ran\u0131na, ta\u015f\u0131yan\u0131na, ta\u015f\u0131tan\u0131na, al\u0131m sat\u0131m\u0131nda bulunan\u0131na, paras\u0131n\u0131 yiyenine, kendisi i\u00e7in sat\u0131n al\u0131nan\u0131na, garsonuna ve i\u00e7enine l\u00e2net etti.\u201d (Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb 58; \u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6). \u0130sl\u00e2m, kazan\u00e7 elde etmek i\u00e7in i\u015f ve ticaret gibi yollar\u0131 me\u015fr\u00fb k\u0131lmakla beraber, kapitalist, pragmatist, maddeci g\u00f6r\u00fc\u015flerden farkl\u0131 olarak \u00fc\u00e7 ana tedbir ve prensip \u00fczerinde duruyor: 1- Kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2, 2- \u0130yi niyet ve d\u00fcr\u00fcstl\u00fck, 3- Menfaat temin ederken ba\u015fkalar\u0131n\u0131 zarara sokmamak. \u201cEy insanlar! Mallar\u0131n\u0131z\u0131 aran\u0131zda haks\u0131zl\u0131kla de\u011fil; kar\u015f\u0131l\u0131kl\u0131 r\u0131z\u00e2 ile yap\u0131lan ticaretle yiyin, haram ile nefsinizi mahvetmeyin; Allah \u015f\u00fcphesiz ki size merhamet eder. Bunu, kim a\u015f\u0131r\u0131 giderek haks\u0131zl\u0131kla yaparsa onu ate\u015fe sokaca\u011f\u0131z. Bu, Allah\u2019a kolayd\u0131r.\u201d (4\/Nis\u00e2, 29-30). Ayette ge\u00e7en \u201ckendinizi mahvetmeyin (\u00f6ld\u00fcrmeyin)\u201d ifadesi \u00e7ok d\u00fc\u015f\u00fcnd\u00fcr\u00fcc\u00fcd\u00fcr. B\u00e2t\u0131l yollarla, ba\u015fkalar\u0131n\u0131n r\u0131z\u00e2 ve menfaatlerini g\u00f6zetmeden elde edilen kazan\u00e7lar g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015fte menfaat ise de asl\u0131nda zarar ve intihard\u0131r. D\u00fcnyada intihard\u0131r; \u00e7\u00fcnk\u00fc bir\u00e7ok su\u00e7lar\u0131n, cin\u00e2yetlerin, anar\u015finin temelinde bu \u00e2milin \u00f6nemli bir yeri vard\u0131. \u00c2hirette fel\u00e2kettir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sa\u011flad\u0131\u011f\u0131 haram kazan\u00e7 ki\u015fiyi ate\u015ften kurtaramayacakt\u0131r.Haram Olan \u015eeyleri Satmak:\u00a0\u201cAllah ve Ras\u00fbl\u00fc \u015farap, bo\u011fazlanmam\u0131\u015f hayvan (meyte), domuz ve put sat\u0131\u015f\u0131n\u0131 haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (Buh\u00e2r\u00ee, Me\u011f\u00e2z\u00ee 51, B\u00fcy\u00fb\u2019 105; M\u00fcslim, B\u00fcy\u00fb\u2019 93) \u201cAllah bir \u015feyi haram k\u0131l\u0131nca onun bedelini de haram k\u0131lar.\u201d (Eb\u00fb D\u00e2vud, B\u00fcy\u00fb\u2019 38, 63, 64)\u00a0\u00a0 \u0130\u00e7ki, zina ve kumar gibi haram yollardan kazan\u00e7 da haramd\u0131r: \u201c\u0130\u00e7ki i\u00e7ilmesini yasaklayan Allah, i\u00e7kinin al\u0131m ve sat\u0131m\u0131n\u0131 da haram k\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.\u201d (M\u00fcslim, hadis no: 930)Haram Kazan\u00e7 Yollar\u0131:Asl\u0131nda hel\u00e2l olan, fakat i\u00e7ki, kumar, fuhu\u015f ve f\u00e2iz paras\u0131 gibi haram yollarla kazan\u0131lm\u0131\u015f olan paralarla al\u0131nan g\u0131da maddelerini yemek de haramd\u0131r. B\u00f6yle haram parayla elde edilen yiyecekler, fark\u0131nda olmasak bile beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131m\u0131z a\u00e7\u0131s\u0131ndan sak\u0131ncal\u0131, \u00e2hiret g\u0131dalar\u0131na ula\u015fma a\u00e7\u0131s\u0131ndan engelleyici \u00f6zelliktedir. Kur\u2019an, hel\u00e2l ve temiz g\u0131dalardan yememizi emretmi\u015f, madd\u00ee bak\u0131mdan temiz olsa da, haram olan g\u0131dalar, manev\u00ee y\u00f6nden temiz de\u011fildir.M\u00fc\u2019min, kendisinin ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerin ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 kar\u015f\u0131lamak ve g\u00fcc\u00fc yetiyorsa toplumdaki ihtiya\u00e7lar\u0131 gidermek i\u00e7in Allah\u2019\u0131n me\u015fr\u00fb k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, hel\u00e2l yollardan ge\u00e7imini temin etmeye \u00e7al\u0131\u015facakt\u0131r. Ge\u00e7im zorlu\u011funu bahane ederek haram yollardan para kazanmaya \u00e7al\u0131\u015fmak, d\u00fcnyada zulme ve s\u00f6m\u00fcr\u00fcye sebep olmak, \u00e2hirette il\u00e2h\u00ee azaba u\u011framak demektir. Peygamberimiz bu ger\u00e7e\u011fi \u015f\u00f6yle a\u00e7\u0131klar: \u201cHaramla beslenen v\u00fccut (cennete girmez;) ona ancak ate\u015f yara\u015f\u0131r.\u201d (Mi\u015fk\u00e2tu\u2019l Mes\u00e2bih, hadis no: 2787; Ke\u015ffu\u2019l Haf\u00e2, hadis no: 2632)Haramla beslenen kimse, Allah'tan uzakla\u015faca\u011f\u0131 i\u00e7in, du\u00e2s\u0131 da Allah taraf\u0131ndan kabul edilmeyecektir. \"...Bir kimse ellerini sem\u00e2ya kald\u0131rarak: 'Ya Rabbi, ya Rabbi, diye du\u00e2 eder. Halbuki, yedi\u011fi haram, i\u00e7ti\u011fi haram, giydi\u011fi haram, kendisi haramla beslenmi\u015f olursa, du\u00e2s\u0131 nas\u0131l kabul edilir?\" (M\u00fcslim, Zek\u00e2t, 65; Tirmiz\u00ee, Tefs\u00eeru'l-Kur'an, 3173; D\u00e2rim\u00ee, Rikak 2720) M\u00fcsl\u00fcman\u0131n yiyece\u011fine, i\u00e7ece\u011fine, giyece\u011fine ve di\u011fer ihtiya\u00e7lar\u0131na dikkat edip, bu konuda haramlardan t\u00fcm g\u00fcc\u00fcyle uzak durmas\u0131 gerekmektedir. Hel\u00e2l lokman\u0131n getirece\u011fi nimet de b\u00fcy\u00fck olacakt\u0131r: \"Kim hel\u00e2l lokma yer, S\u00fcnnet (\u015eeriat) gere\u011fince amel eder ve insanlar da, onun k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerinden emin olurlarsa, o ki\u015fi muhakkak cennete girer.\" (Tirmiz\u00ee, S\u0131fatu'l K\u0131y\u00e2met, 2640)Allah'a hakk\u0131yla kulluk yapan, temiz ve hel\u00e2l r\u0131z\u0131klardan ba\u015fkas\u0131n\u0131 istemeyip nimetlere \u015f\u00fckreden s\u00e2lih kullara, Allah d\u00fcnyada da g\u00fczellikler ve zenginlikler verir. Nank\u00f6rl\u00fck edenlerin kendilerine gelmesi i\u00e7in, onlar\u0131 cezaland\u0131r\u0131r:\"Allah, g\u00fcven (ve) huzur i\u00e7inde olan bir\u00a0 \u015fehri\u00a0 misal\u00a0 verir\u00a0 ki,\u00a0 o\u00a0 \u015fehrin\u00a0 (halk\u0131n\u0131n)\u00a0 r\u0131zk\u0131\u00a0 her\u00a0 taraftan\u00a0 bol\u00a0 bol\u00a0 gelirdi.\u00a0\u00a0 Fakat,\u00a0 Allah'\u0131n nimetlerine nank\u00f6rl\u00fck ettiler de yapmakta olduklar\u0131 \u015feylerden dolay\u0131 Allah, onlara a\u00e7l\u0131k ve korku elbisesini tatt\u0131rd\u0131. Andolsun ki, onlara kendilerinden peygamber geldi de onu yalanlad\u0131lar. Onlar (kendilerine) zulmederlerken azap onlar\u0131 hemen yakalay\u0131verdi.\" (16\/Nahl, 112-113)Ak\u0131l EmniyetiArap\u00e7a'da l\u00fcgat olarak \"hayvan\u0131 ba\u011flamak ve tutmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lara gelen ak\u0131l, insan\u0131 zararl\u0131 fiillerden al\u0131koymak ve ims\u00e2k m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. Ist\u0131l\u00e2h\u00ee olarak \"bilmek, anlamak, \u015fuurlu olmak\" gibi m\u00e2n\u00e2lar ifade eder. \u0130nsan\u0131n zar\u00fbr\u00ee ve nazar\u00ee b\u00fct\u00fcn ilimleri, ak\u0131l vas\u0131tas\u0131yla kavrad\u0131\u011f\u0131 ink\u00e2r edilemez. Dikkat edilirse g\u00fcn\u00fcm\u00fczde ak\u0131l, \"beyin\" denilen organ\u0131n bir fonksiyonu gibi m\u00fct\u00e2laa edilmektedir. Halbuki \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 akl\u0131: \"Kalpte bulunan, hak ve b\u00e2t\u0131l\u0131 ay\u0131rt etmede v\u00e2s\u0131ta olan nurdur\" \u015feklinde tarif etmi\u015flerdir. Bu tarif temelde, \u015fu \u00e2yet-i kerimeye dayan\u0131r:\"Andolsun ki, biz cin ve ins'ten bir \u00e7o\u011funu cehennem i\u00e7in yaratm\u0131\u015f\u0131zd\u0131r. Onlar\u0131n kalpleri vard\u0131r, bununla idrak edemezler. G\u00f6zleri vard\u0131r, bunlarla g\u00f6remezler. Kulaklar\u0131 vard\u0131r, bunlarla i\u015fitemezler. Onlar d\u00f6rt ayakl\u0131 hayvan gibidir, hatta daha sap\u0131kt\u0131rlar. Onlar gaflete d\u00fc\u015fenlerin ta kendileridir.\" (7\/A'r\u00e2f, 179).Bu \u00e2yet-i kerimede ge\u00e7en yefkah\u00fbne bih\u00e2 ibaresi, kalple al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Yefkah\u00fbne, ince idr\u00e2k ve keskin kavray\u0131\u015f m\u00e2n\u00e2s\u0131na gelir. \"F\u0131k\u0131h\" kelimesi de ayn\u0131 m\u00e2n\u00e2dad\u0131r.\u00a0 K\u00e2firlerin ve m\u00fc\u015friklerin kalplerinin bulundu\u011fu, fakat bununla idrak edemediklerini esas alan \u0130sl\u00e2m ulem\u00e2s\u0131 \"ak\u0131l, kalpte bulunan bir nurdur\" tarifini esas alm\u0131\u015ft\u0131r. \u0130nsan\u0131n m\u00fckellef olmas\u0131, akl\u00ee melekelerinin s\u0131hhatli olmas\u0131yla yak\u0131ndan al\u00e2kal\u0131d\u0131r. Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'de: \"Ey iman edenler... \u0130\u00e7ki, kumar, (tapmaya muhsus) dikili ta\u015flar, fal oklar\u0131 ancak \u015feytan\u0131n amelinden birer murdard\u0131r. Onun i\u00e7in bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki, murad\u0131n\u0131za eresiniz\" (5\/M\u00e2ide, 90) buyurulmu\u015ftur. \u0130mam Gazz\u00e2l\u00ee: \"Hadd-i \u015e\u00fcrb (i\u00e7ki cez\u00e2s\u0131) insanlar\u0131n akl\u00ee melekelerini muh\u00e2faza i\u00e7indir. \u0130l\u00e2h\u00ee teklife muh\u00e2tap olan ak\u0131l, ancak bununla muh\u00e2faza edilebilir\" (Gazz\u00e2l\u00ee, el-Mustasfa min \u0130lmu'I-Us\u00fbl, Beyrut,1937, c. I, s. 287 vd.) h\u00fckm\u00fcn\u00fc zikreder. Kumar'\u0131n, tapmaya mahsus dikili ta\u015flar\u0131n (Brahman'\u0131n heykeli vs. gibi) ve fal oklar\u0131n\u0131n da, insan\u0131n akl\u00ee melekelerini tahrip etti\u011fi bilinmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bunlarla \u015feytan\u0131n kalbe vesvese verdi\u011fi, haber-i s\u00e2d\u0131k'la sabittir. \u00c2yet-i kerimede bunlar\u0131n tamam\u0131, \u015feytana has ameller olarak nitelendirilmektedir. Ak\u0131l, kalpte bulunan bir nur oldu\u011funa g\u00f6re, \u015feytan bu v\u00e2s\u0131talarla akl\u0131 perdelemeyi esas al\u0131yor, demektir.Sihir, keh\u00e2net, ilm-i remil ve bunun gibi fiillerin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131 da, ak\u0131l emniyetiyle yak\u0131ndan al\u00e2lakal\u0131d\u0131r. Bu noktada biraz keh\u00e2net \u00fczerinde durmakta fayda vard\u0131r. Keh\u00e2net, k\u00e2inat\u0131n gelece\u011fine \u00e2it haber vermek ve esr\u00e2r\u0131 (gizli s\u0131rlar\u0131) baz\u0131 v\u00e2s\u0131talarla bildi\u011fini iddia etmektir. \u0130deolojik sistemlerin tamam\u0131, g\u00e2ibten haber verme, gelece\u011fe h\u00fckmetme ve istatistiklere dayanarak gizli s\u0131rlan \u00e7\u00f6zmeye \u00e7ok \u00f6nem verirler. Son y\u0131llarda \"M\u00e2sum imam ve her s\u0131rra v\u00e2k\u0131f mahfuz \u015feyh\" teorileri de, \u00fcmmet aras\u0131nda yay\u0131lma tem\u00e2y\u00fcl\u00fc g\u00f6stermektedir. B\u00fct\u00fcn bunlar \"ak\u0131l emniyetine\" vurulan darbelerdir. Ayr\u0131ca filozoflar\u0131n ve ideologlar\u0131n \"akl\u0131 putla\u015ft\u0131rd\u0131\u011f\u0131\" ger\u00e7e\u011fini dikkate alarak, s\u0131rf onlara muh\u00e2lefet niyetiyle, akl\u0131n fonksiyonlar\u0131n\u0131 iptal eden m\u00fc'minlere de rastlanmaktad\u0131r. Unutmayal\u0131m ki \"ifrat\" ve \"tefrit\"; ak\u0131l emniyetine vurulmu\u015f en b\u00fcy\u00fck kelep\u00e7edir. Unutmayal\u0131m ki, ak\u0131l zar\u00fbr\u00ee bir v\u00e2s\u0131tad\u0131r. Ancak yeterli de\u011fildir; vahye daima muhta\u00e7t\u0131r.[1][1] Yusuf Kerimo\u011flu, Kelimeler Kavramlar, s. 42-44.Sarho\u015flukS\u0131v\u0131 veya kat\u0131 bir tak\u0131m maddelerin kullan\u0131lmas\u0131 sonucu akl\u0131n \u00f6rt\u00fclmesi ve ki\u015finin iradesini kontrol edemez duruma gelmesine sarho\u015fluk denir. Yerle g\u00f6\u011f\u00fc, erkekle kad\u0131n\u0131 ay\u0131ramayacak derecede alkol veya bir uyu\u015fturucu alana \"sarho\u015f\" denir.Eb\u00fb Han\u00eefe'ye g\u00f6re, ya\u015f \u00fcz\u00fcmden yap\u0131lan i\u00e7kiye \"\u015farap (hamr)\", bu\u011fday, arpa, dar\u0131 vb. maddelerden yap\u0131lana ise \"neb\u00eez\" * denir. Kendi ihtiyar\u0131 ile az veya \u00e7ok \u015farap i\u00e7ene sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n i\u00e7ki cezas\u0131 uygulan\u0131r. Nebiz i\u00e7ene ise sarho\u015f olmad\u0131k\u00e7a had cezas\u0131 uygulanmaz.\u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m fakihlerine g\u00f6re, her sarho\u015fluk veren madde \u015farap h\u00fckm\u00fcndedir. Delil \u015fu hadistir: \"Her sarho\u015fluk veren \u015fey hamr (\u015farap)'d\u0131r. Her hamr da haramd\u0131r\" (Buh\u00e2r\u00ee, Edeb, 80, Ahk\u00e2m, 22; M\u00fcslim, E\u015fribe, 73-75, 64, 69). \u00c7o\u011funluk \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131na g\u00f6re, s\u00f6z\u00fcne hezeyan (sa\u00e7ma sapan s\u00f6zler) hakim olan ve ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyen kimse sarho\u015f say\u0131l\u0131r. Bu y\u00fczden i\u00e7kinin az\u0131 da \u00e7o\u011fu da haddi gerektirir.Sarho\u015fluk mubah veya haram bir yolla meydana gelme durumuna g\u00f6re sonu\u00e7 do\u011furur:Mubah yolla sarho\u015f olmak: \u0130la\u00e7 i\u00e7mek, bal yemek veya haram bir i\u00e7kiyi zorlama sonucu i\u00e7mekten dolay\u0131 sarho\u015f olmak \"bayg\u0131nl\u0131k\" h\u00fckm\u00fcnde olup, haddi gerektirmez. Bu y\u00fczden de b\u00f6yle bir sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenen fiillerden dolay\u0131 m\u00e2li y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler hari\u00e7 sorumluluk s\u00f6z konusu de\u011fildir. S\u00f6z ve akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. Bu \u015fekildeki sarho\u015f, uyuyan veya bayg\u0131n olan kimseye benzer (el-K\u00e2s\u00e2n\u00ee, Bed\u00e2yiu's-San\u00e2yi', M\u0131s\u0131r 1327\/1909, V,112; Abd\u00fclkadir \u00dbdeh, et-Te\u015fr\u00eeul-Cin\u00e2\u00eel-\u0130sl\u00e2m\u00ee, Kahire 1959, I, 561-564; Hamdi D\u00f6nd\u00fcren, Delilleriyle \u0130sl\u00e2m Hukuku, \u0130stanbul 1983, s. 138, 139).Haram yolla sarho\u015f olmak: \u0130sl\u00e2m'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 bir i\u00e7kiyi kendi ihtiyar\u0131 ile kullanma sonucu sarho\u015f olmakt\u0131r. Bu \u015fekildeki sarho\u015fun, s\u00f6z ve fiillerinden sorumlu olup olmamas\u0131 konusunda iki g\u00f6r\u00fc\u015f vard\u0131r:Hanef\u00eelere, bir k\u0131s\u0131m \u015e\u00e2fi\u00eelere ve M\u00e2lik\u00eelerin \u00e7o\u011funa g\u00f6re; sarho\u015f, s\u00f6z ve fiillerinden tam olarak sorumludur; akitleri, al\u0131\u015f-veri\u015f ve talak gibi tasarruflar\u0131 ge\u00e7erlidir; namaz, oru\u00e7 gibi ibadetlerden sorumludur. Haddi gerektiren bir su\u00e7 i\u015flerse ay\u0131l\u0131nca cezas\u0131 uygulan\u0131r. Bu g\u00f6r\u00fc\u015f, \"su\u00e7 su\u00e7u me\u015fr\u00fb k\u0131lmaz\" prensibine dayan\u0131r. Hatta b\u00f6yle bir kimse su\u00e7lar\u0131 \u00e7ift i\u015flemi\u015f say\u0131l\u0131r. Mesel\u00e2 sarho\u015fken birisini \u00f6ld\u00fcrse iki su\u00e7 i\u015flemi\u015f olur. \u0130\u00e7ki kullanma su\u00e7u ve adam \u00f6ld\u00fcrme su\u00e7u (Eb\u00fb Zehr\u00e2 Usul\u00fcl-F\u0131kh, Kahire (t.y), s. 345 \u00d6mer Nasuhi Bilmen, \u0130stil\u00e2h\u00e2t-\u0131 F\u0131kh\u0131yye K\u00e2musu, I, 234-235).Muhammed el-Pezdev\u00ee (\u00f6. 493\/ t\u0131 1099) \u015f\u00f6yle der: \"...Sarho\u015ftan \u015fer'\u00ee y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler kalkmad\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re, ona \u015fer'\u00ee h\u00fck\u00fcmlerin de uygulanmas\u0131 gerekir; \u00e7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fluk akl\u0131 yok eden bir \u015fey olmay\u0131p, akl\u0131 bast\u0131ran bir zevktir. Ma'siyete sebep oldu\u011fu i\u00e7in o, bir \u00f6z\u00fcr say\u0131lamaz\" (Pezdev\u00ee, el-Us\u00fbl, Ke\u015ff\u00fcl-Esr\u00e2r kenar\u0131nda, IV, 1475).Di\u011fer yandan Hanefiler, istihsan yoluyla sarho\u015fun irtidad\u0131n\u0131 ge\u00e7erli saymam\u0131\u015ft\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc sarho\u015fken itikad\u0131n de\u011fi\u015fmesi s\u00f6z konusu olmaz ve evli ise, nik\u00e2h\u0131na da zarar gelmez.Ahmed bin Hanbel'e ve \u015e\u00e2fi\u00ee'ye nisbet edilen iki g\u00f6r\u00fc\u015ften birisine g\u00f6re, ne s\u00f6yledi\u011fini bilmeyecek derecede sarho\u015f olan\u0131n akitleri ge\u00e7erli de\u011fildir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015fuuruna sahip olmayan kimse, irade beyan\u0131nda bulunmu\u015f say\u0131lamaz. \u00d6zellikle \u015f\u00fcphe sonucu d\u00fc\u015fen k\u0131sas ve had cezalar\u0131 sarho\u015fa uygulanamaz. Burada \u015fuura sahip olmamak \u015f\u00fcphe derecesindedir. Hadis-i \u015ferifte \u015f\u00f6yle buyurulur: \"G\u00fcc\u00fcn\u00fcz\u00fcn yetti\u011fi kadar \u015f\u00fcphelerle had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcr\u00fcn\u00fcz.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t, 14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2).\u0130bn Teymiyye (\u00f6. 728\/1327) bu konuda de\u011fi\u015fik bir g\u00f6r\u00fc\u015fe sahiptir. O, sarho\u015f olmadan \u00f6nceki iradeyi ara\u015ft\u0131r\u0131r. E\u011fer ki\u015fi, s\u0131rf su\u00e7 i\u015flemek amac\u0131yla i\u00e7ki i\u00e7mi\u015f ve sarho\u015f olunca da \u00f6nceden planlanan su\u00e7u i\u015flemi\u015f olursa, tam sorumluluk s\u00f6z konusu olur. Su\u00e7, \u00f6nceden d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fclmeksizin, sarho\u015fluk s\u0131ras\u0131nda i\u015flenmi\u015fse, ceza \u00f6ncekine nisbetle hafifletilir (\u0130bn Teymiyye, Muhtasaru'l-Fet\u00e2v\u00e2, s. 650).[1]Sarho\u015fluk veren i\u00e7kiler zamanla al\u0131\u015fkanl\u0131k meydana getirip ba\u011f\u0131\u015f\u0131kl\u0131\u011fa yol a\u00e7makta, al\u0131\u015fkanl\u0131k artt\u0131k\u00e7a ayn\u0131 miktar etkili olmay\u0131p ki\u015fi giderek i\u00e7ki miktar\u0131n\u0131 artt\u0131rmaktad\u0131r. Bu sebeple az miktarda i\u00e7mek, sonu\u00e7ta ki\u015fiyi alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na kadar g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolun ba\u015flang\u0131c\u0131 niteli\u011finde g\u00f6r\u00fclm\u00fc\u015f ve az-\u00e7ok, sarho\u015f olma-olmama ayr\u0131m\u0131 yap\u0131lmaks\u0131z\u0131n b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici i\u00e7kiler yasaklanarak etkili bir y\u00f6ntem se\u00e7ilmi\u015ftir. \u00d6te yandan yasa\u011f\u0131n t\u00e2lili yap\u0131l\u0131rken ki\u015finin sarho\u015f olmas\u0131 gibi de\u011fi\u015fken ve s\u00fcbjektif bir \u00f6l\u00e7\u00fc de\u011fil; i\u00e7kinin sarho\u015f edicilik vasf\u0131 ta\u015f\u0131mas\u0131 gibi a\u00e7\u0131k bir \u00f6l\u00e7\u00fc benimsenmesi de alkol ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren tehlikeli yolu ba\u015flang\u0131\u00e7ta kapatmas\u0131 y\u00f6n\u00fcyle bir di\u011fer etkili \u00f6nlem olmu\u015ftur. Fak\u00eehlerin literat\u00fcrde yer alan ayr\u0131nt\u0131l\u0131 tart\u0131\u015fmalar\u0131n\u0131n kendi d\u00f6nemlerinde sarho\u015f edici i\u00e7kileri tan\u0131mlama amac\u0131na y\u00f6nelik oldu\u011fu d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcl\u00fcrse; onlar\u0131n bu genel yakla\u015f\u0131m\u0131ndan g\u00fcn\u00fcm\u00fczde rak\u0131, lik\u00f6r, bira gibi isimler alan ve az veya \u00e7ok i\u00e7ildi\u011finde sarho\u015f edici olan alkoll\u00fc i\u00e7kilerin do\u011frudan yahut dolayl\u0131 olarak \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda bulundu\u011fu, i\u00e7enin sarho\u015f olup olmad\u0131\u011f\u0131na bak\u0131lmaks\u0131z\u0131n az\u0131n\u0131n i\u00e7ilmesinin de haram say\u0131ld\u0131\u011f\u0131 sonucu \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Fert ve toplumlar\u0131n i\u00e7ki iptil\u00e2s\u0131na d\u00fc\u015fmemeleri veya b\u00f6yle bir al\u0131\u015fkanl\u0131ktan kurtulabilmeleri i\u00e7in i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 tek ba\u015f\u0131na yeterli olmayabilir. Bu sebeple gerek Hz. Peygamber\u2019in hadislerinde gerekse bundan hareketle geli\u015ftirilen f\u0131k\u0131h ahk\u00e2m\u0131nda, i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na dolayl\u0131 olarak yol a\u00e7abilen yard\u0131mc\u0131 fiillerin de yasakland\u0131\u011f\u0131 veya k\u0131nand\u0131\u011f\u0131 g\u00f6r\u00fcl\u00fcr (\u0130bn M\u00e2ce, E\u015fribe 6; Tirmiz\u00ee, B\u00fcy\u00fb\u2019 58). \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri, bu anlamdaki hadislerden ve g\u00fcnah say\u0131lan fiillerin i\u015flenmesine yard\u0131mc\u0131 olunmamas\u0131 ilkesinden (5\/M\u00e2ide, 2) hareketle \u015farap \u00fcreten kimseye \u00fcz\u00fcm satma, hatta gayri m\u00fcslimin ba\u011f\u0131nda bek\u00e7ilik etme de d\u00e2hil i\u00e7ki \u00fcretim ve t\u00fcketimine do\u011frudan veya dolayl\u0131 olarak yard\u0131mc\u0131 olmay\u0131 i\u00e7ren fiillerin cevaz\u0131n\u0131 tart\u0131\u015fma gere\u011fi duymu\u015flard\u0131r. \u00c7o\u011funluk, b\u00f6yle bir anlam ta\u015f\u0131yan yard\u0131mc\u0131 fiilleri kural olarak do\u011fru bulmam\u0131\u015f, Hanef\u00ee fak\u00eehleri ise m\u00e2siyet ve g\u00fcnah olan \u015feyin i\u00e7ki i\u00e7me fiili oldu\u011funu, buna do\u011frudan yol a\u00e7mayan fiillerin, arada kuvvetli bir sebep-sonu\u00e7 ba\u011f\u0131 kurulamad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece ayr\u0131 bir zeminde de\u011ferlendirilmesi gerekti\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Ancak Henef\u00ee fak\u00eehlerinin, tamam\u0131yla hukuk mant\u0131\u011f\u0131 ve tekni\u011fiyle al\u00e2kal\u0131, hukuk\u00ee fiillerin tan\u0131m\u0131 ve kategorik if\u00e2desi m\u00e2hiyetindeki bu yakla\u015f\u0131m\u0131, onlar\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele konusunda benzeri bir hass\u00e2siyete sahip olmad\u0131klar\u0131 anlam\u0131na gelmez. Nitekim b\u00fct\u00fcn fak\u00eehler, Hz. Peygamber\u2019in, \u00fczerinde i\u00e7ki bulunan sofraya oturulmas\u0131n\u0131 yasaklayan hadisinden hareketle (Eb\u00fb D\u00e2vud, Et\u2019\u0131me 18) m\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7ki meclisine kat\u0131lmamas\u0131, her durum ve \u015fart alt\u0131nda i\u00e7kiye kar\u015f\u0131 tav\u0131r almas\u0131, bulundu\u011fu mecliste i\u00e7ki i\u00e7ilmesini \u00f6nlemeye \u00e7al\u0131\u015fmas\u0131, buna g\u00fcc\u00fc yetmiyorsa, o t\u00fcr toplant\u0131lar\u0131 terketmesi gerekti\u011finden s\u00f6z eder. \u0130lgili hadisler ve \u0130sl\u00e2m \u00e2limlerinin bu hass\u00e2siyeti, toplumda i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131n\u0131 \u00f6zendirecek ve i\u00e7ki t\u00fcketiminin s\u0131radan bir \u00e2det ve al\u0131\u015fkanl\u0131k olarak alg\u0131lanmas\u0131na zemin haz\u0131rlayacak her t\u00fcrl\u00fc propaganda, reklam ve tan\u0131t\u0131m\u0131n \u00f6nlenmesi, yeni yeti\u015fen nesillerin i\u00e7kiyle kar\u015f\u0131la\u015fmas\u0131n\u0131 en aza indirecek \u00f6nlemlerin al\u0131nmas\u0131 gere\u011fini de if\u00e2de etmektedir.F\u0131k\u0131h kaynaklar\u0131nda, i\u00e7kiyle m\u00fccadelede etkili olunup sonu\u00e7 al\u0131nabilmesi i\u00e7in i\u00e7ki kullan\u0131m ve al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131na yol a\u00e7abilen veya destek veren dolayl\u0131 fiillerin de \u00e7ok defa i\u00e7ki yasa\u011f\u0131 kapsam\u0131nda m\u00fct\u00e2laa edildi\u011fi ve aradaki ba\u011f\u0131n kuvvetine g\u00f6re mekruh\u2013haram \u00e7izgisinde bir noktaya yerle\u015ftirildi\u011fi bilinmekle birlikte bu kural\u0131n uygulanmas\u0131nda \u00e7ok kat\u0131 davran\u0131ld\u0131\u011f\u0131 ve ka\u00e7\u0131n\u0131lmaz hallerin g\u00f6z ard\u0131 edildi\u011fi de s\u00f6ylenemez. Nitekim susuzluk, yutkunma g\u00fc\u00e7l\u00fc\u011f\u00fc gibi zor durumlarda kalan kimselerin zar\u00fbret \u00f6l\u00e7\u00fcs\u00fcnde i\u00e7ki i\u00e7ebilece\u011fi, hat\u00e2en veya ikrah alt\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7en kimsenin g\u00fcnahk\u00e2r olmayaca\u011f\u0131 konusunda g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi vard\u0131r. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi amac\u0131yla kullan\u0131lmas\u0131nda da benzeri bir yakla\u015f\u0131m sergilenir. Hz. Peygamber, kendisine \u015farab\u0131n il\u00e2\u00e7 olarak kullan\u0131m\u0131 soruldu\u011funda, \u201cO, il\u00e2\u00e7 de\u011fil; derttir\u201d (M\u00fcslim, E\u015fribe 3; Eb\u00fb D\u00e2vud, T\u0131b 11) demi\u015f, \u0130sl\u00e2m \u00e2limleri de sarho\u015fluk veren i\u00e7kilerin ted\u00e2vi ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 koruma amac\u0131yla i\u00e7ilmesini c\u00e2iz g\u00f6rmemi\u015flerdir. Ancak, bu h\u00fck\u00fcm normal durumlara g\u00f6redir. \u0130\u00e7kinin ted\u00e2vi edicili\u011fi t\u0131bben kesinlik kazand\u0131\u011f\u0131 ve alternatif bir il\u00e2c\u0131n da bulunmad\u0131\u011f\u0131 hallerde i\u00e7ilmesi zar\u00fbret h\u00fckm\u00fcn\u00fc al\u0131r; s\u0131n\u0131rl\u0131 olmak \u00fczere ve ge\u00e7ici bir s\u00fcre i\u00e7in c\u00e2iz g\u00f6r\u00fclebilir. Mesel\u00e2, kronik i\u00e7ki ba\u011f\u0131ml\u0131lar\u0131n\u0131n ted\u00e2visinde b\u00f6yle bir durum ortaya \u00e7\u0131kabilir. \u0130nsan\u0131n i\u00e7ki konusunda zaaflar\u0131, kendine bahane \u00fcretmeye e\u011filimi, ger\u00e7ek\u00e7i ve samimi davranmas\u0131n\u0131n da \u00e7ok zor olmas\u0131 sebebiyle bu konuda, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 korumaya ve ted\u00e2viye ihtiyac\u0131 olan fertlerin ki\u015fisel tesbit ve takdirleri de\u011fil; uzmanl\u0131\u011f\u0131na ve din\u00ee inan\u00e7lara sayg\u0131l\u0131 oldu\u011funa g\u00fcvenilen doktorlar\u0131n bilimsel kanaatinin esas al\u0131nmas\u0131 gerekir. \u00d6te yandan i\u00e7ki yasa\u011f\u0131, i\u00e7kinin sarho\u015fluk amac\u0131yla i\u00e7immesini konu edindi\u011finden alkoll\u00fc maddelerin il\u00e2\u00e7 yap\u0131m\u0131nda kullan\u0131lmas\u0131 ayr\u0131 bir husus te\u015fkil eder ve kural olarak c\u00e2izdir.\u0130\u00e7kinin dinen necis olup olmad\u0131\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131, \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u015farab\u0131 ve sarho\u015f edici di\u011fer i\u00e7kileri yasaklamas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131ndan biridir. \u0130bn Hazm ve d\u00f6rt b\u00fcy\u00fck s\u00fcnn\u00ee f\u0131k\u0131h mezhebinin m\u00fcctehidleri de d\u00e2hil fak\u00eehlerin b\u00fcy\u00fck \u00e7o\u011funlu\u011fu, ilgili \u00e2yetin (5\/M\u00e2ide, 90) \u201crics (pislik)\u201d olarak nitelendirmesinden hareketle \u015farab\u0131 kan ve idrar gibi nec\u00e2set-i gal\u00eeza grubunda m\u00fct\u00e2laa etmi\u015f, yani \u00e7ok az miktar\u0131n\u0131n dahi v\u00fccutta, elbisede veya namaz k\u0131l\u0131nan yerde bulunmas\u0131n\u0131 namaz\u0131n s\u0131hhatine engel kabul etmi\u015ftir. Onlar\u0131n bu yorumlar\u0131nda, insanlara \u015farab\u0131n haram olu\u015funu ve ondan uzak durman\u0131n gere\u011fini daha iyi anlatabilme gayretinin de etkili oldu\u011fu s\u00f6ylenebilir.\u015earab\u0131n ve di\u011fer i\u00e7kilerin \u0130sl\u00e2m hukukunda hukuken korunmaya de\u011fer (m\u00fctekavvim) birk mal olup olamayaca\u011f\u0131 tart\u0131\u015fmas\u0131 da \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2dele kararl\u0131l\u0131\u011f\u0131n\u0131n bir ba\u015fka boyutunu te\u015fkil eder. \u015earab\u0131n m\u00fctekavvim bir mal say\u0131lmad\u0131\u011f\u0131nda, dolay\u0131s\u0131yla al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n, m\u00fclkiyete veya herhangi bir hukuk\u00ee i\u015fleme konu olmas\u0131n\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131nda, telef edildi\u011fi takdirde tazmi edilmesi gerekmedi\u011finde fak\u00eehler g\u00f6r\u00fc\u015f birli\u011fi i\u00e7indedir. Kur\u2019an\u2019da \u015farab\u0131n haram k\u0131l\u0131n\u0131\u015f\u0131n\u0131 bildiren \u00e2yetin \u00fcsl\u00fbbu, Hz. Peygamber\u2019in \u015farab\u0131n i\u00e7ilmesinin yan\u0131 s\u0131ra; sat\u0131lmas\u0131, sat\u0131n al\u0131nmas\u0131, paras\u0131n\u0131n yenmesi, ta\u015f\u0131nmas\u0131 gibi yard\u0131mc\u0131 fiilleri de \u015fiddetli bir \u00fcsl\u00fbpla k\u0131namas\u0131, yenilip i\u00e7ilmesi haram olan \u015feyin sat\u0131\u015f\u0131n\u0131n da haram oldu\u011funu belirtmesi ve o d\u00f6neme kadar iyi bir gelir kayna\u011f\u0131 olan \u015farap ticaretini yasaklay\u0131pelde mevcut \u015faraplar\u0131 imh\u00e2 ettirmesi, sah\u00e2be uygulamas\u0131n\u0131n da bu y\u00f6nde geli\u015fmesi, m\u00fcsl\u00fcmanlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan \u015farab\u0131n hukuken tan\u0131nmayan ve korunmayan bir mal stat\u00fcs\u00fcnde tutulmas\u0131n\u0131n dayana\u011f\u0131n\u0131 te\u015fkil eder. Bu yakla\u015f\u0131m, insanlar\u0131 i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131na ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yolun ba\u015flang\u0131c\u0131nda al\u0131nm\u0131\u015f cidd\u00ee bir \u00f6nlem m\u00e2hiyetindedir. Bununla birlikte, di\u011fer din mensuplar\u0131na, kamu d\u00fczenini ihl\u00e2l etmedik\u00e7e ahv\u00e2l-i \u015fahsiyye ve \u00f6zel hukuk alan\u0131nda dinlerine g\u00f6re davranma hakk\u0131 verildi\u011finden, \u015farap gayri m\u00fcslimler hakk\u0131nda m\u00fctekavvim mal say\u0131lm\u0131\u015f, gayri m\u00fcslimlere i\u00e7ki i\u00e7me ve i\u00e7ki ticareti hakk\u0131 tan\u0131nm\u0131\u015f, onlar\u0131n i\u00e7kisini telef eden m\u00fcsl\u00fcman\u0131n bunu tazmin etmesi gerekti\u011fi belirtilmi\u015ftir.\u0130\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131, yasa\u011f\u0131n kapsam\u0131 ve i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131k ve ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131na g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n kapanmas\u0131, fert ve toplumlar\u0131n bu y\u00f6nde haz\u0131rlanmas\u0131 ve e\u011fitimi konusunda \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc program\u0131n ve bir dizi tedbirin belki de son halkas\u0131n\u0131, sarho\u015fluk su\u00e7una kamu d\u00fczeninin bir gere\u011fi olarak had cezalar\u0131 grubunda yer alan madd\u00ee-cez\u00e2\u00ee bir m\u00fceyyide uygulamas\u0131 te\u015fkil eder. Sarho\u015f olsun veya olmas\u0131n, hamr kullanan kimseye uygulanan \u201chadd-i hamr\u201d ile hamr d\u0131\u015f\u0131ndaki di\u011fer i\u00e7kileri kullan\u0131p sarho\u015f olan kimseye uygulanacak \u201chadd-i sekr\u201d konular\u0131nda mesel\u00e2 sarho\u015flu\u011fun hangi derecesinde haddin uygulanaca\u011f\u0131, su\u00e7un olu\u015fmas\u0131, isbat\u0131 ve cez\u00e2n\u0131n inf\u00e2z\u0131 gibi hususlarda \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 aras\u0131nda esasa veya ayr\u0131nt\u0131ya ili\u015fkin bir\u00e7ok f\u0131kh\u00ee tart\u0131\u015fma cereyan etmi\u015ftir. F\u0131k\u0131h literat\u00fcr\u00fcn\u00fcn cez\u00e2 hukuku b\u00f6l\u00fcm\u00fcnde ortaya \u00e7\u0131kan bu zengin doktrin, sonu\u00e7ta \u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n i\u00e7kiyle m\u00fcc\u00e2delesinin bir ba\u015fka boyutu olup getirilen yapt\u0131r\u0131mlar\u0131n, ferd\u00ee ve sosyal realiteleri de g\u00f6z ard\u0131 etmeyerek insanl\u0131\u011f\u0131 bu i\u00e7ki hastal\u0131\u011f\u0131ndan kurtarmaya y\u00f6nelik etkili bir \u00e7aba olarak g\u00f6r\u00fclmesi gerekir.[2][1] H. D\u00f6nd\u00fcren, a.g.e. c. 5, s. 347.[2] Mustafa Bakt\u0131r, TDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 461.Hadd-i \u015e\u00fcrb; \u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cez\u00e2s\u0131\u201cHadd\u201d: S\u0131n\u0131r \u00e7ekmek, bilemek dikkatle bakmak, ay\u0131rmak ve ceza tatbik etmek demektir. Bir isim olarak; s\u0131n\u0131r, son, b\u0131\u00e7ak vb. a\u011fz\u0131, tarif ve \u015fer'\u00ee ceza. \u00c7o\u011fulu hud\u00fbd gelir. Bir hukuk terimi olarak hadler; \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00f6l\u00e7\u00fcler, \u0130sl\u00e2m Dininin ortaya koydu\u011fu hel\u00e2l-haram s\u0131n\u0131rlar\u0131, miktar\u0131 ve niteli\u011fi nasslarda belirlenmi\u015f olan \u015fer'\u00ee cezalar demektir.M\u00fckellef, yani ak\u0131ll\u0131 ve ergin ki\u015filerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin Allah ve Res\u00fbl\u00fcn\u00fcn r\u0131zas\u0131na uygun olup olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler vard\u0131r. Bu \u00f6l\u00e7\u00fcler Kur'\u00e2n ve S\u00fcnnetle bildirilmi\u015ftir. \u0130sl\u00e2m'da m\u00fckelleflerin yapt\u0131\u011f\u0131 i\u015flerin (ef'al-i m\u00fckellefi) de\u011fer h\u00fckm\u00fcn\u00fc g\u00f6steren \u00f6l\u00e7\u00fcler \u015funlard\u0131r: Farz, vacip, S\u00fcnnet, M\u00fcstehap, Hel\u00e2l, M\u00fcbah, Mekruh, Haram, Sahih, F\u00e2sit, Bat\u0131l. M\u00fckellefin yapt\u0131\u011f\u0131 her i\u015f, \u015fer'\u00ee s\u0131n\u0131rlar\u0131 g\u00f6steren bu \u00f6l\u00e7\u00fclere g\u00f6re de\u011ferlendirilir. Sonu\u00e7ta ona g\u00f6re ceza veya m\u00fck\u00e2faat al\u0131r; yap\u0131lan i\u015f ya ge\u00e7erli (sahih) veya ge\u00e7ersiz (f\u00e2sid, b\u00e2t\u0131l) olur.\u015eer'\u00ee hadlerin genel anlam\u0131 Allah'\u0131n koydu\u011fu hel\u00e2l-haram \u00f6l\u00e7\u00fcleridir. Bu mana a\u015fa\u011f\u0131daki \u00e2yet ve hadislerden anla\u015f\u0131lmaktad\u0131r: Nis\u00e2 suresi 12. \u00e2yette mirasla ilgili h\u00fck\u00fcmler a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra \u015f\u00f6yle buyurulmaktad\u0131r:\"Bunlar Allah'\u0131n s\u0131n\u0131rlar\u0131d\u0131r, Kim Allah'a ve el\u00e7isine itaat ederse Allah onu, alt\u0131ndan \u0131rmaklar akan cennetlere sokar, orada ebed\u00ee kal\u0131rlar. \u0130\u015fte b\u00fcy\u00fck kurtulu\u015f budur. Kim de Allah'\u00e2 ve O'nun El\u00e7isine kar\u015f\u0131 gelir, O'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 a\u015farsa, Allah onu ebedi kalaca\u011f\u0131 ate\u015fe sokar. Onun i\u00e7in al\u00e7alt\u0131c\u0131 bir azab vard\u0131r\" (4\/Nis\u00e2, 13-14). Burada Allah'\u0131n emirleri \u201cO'nun s\u0131n\u0131rlar\u0131\u201d olarak ifade edilmi\u015f, bu s\u0131n\u0131rlar\u0131 a\u015fanlar\u0131n ceza ile kar\u015f\u0131la\u015facaklar\u0131 haber verilmi\u015ftir.\"Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131r\u0131na uyup o s\u0131n\u0131r\u0131 a\u015fmayanlar kendilerine Cennet va'dedilen mutlu ki\u015filerdir. Allah onlarla al\u0131\u015f-veri\u015f yapm\u0131\u015f, Cennet kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131nda mallar\u0131n\u0131 ve canlar\u0131n\u0131 sat\u0131n alm\u0131\u015ft\u0131r (9\/Tevbe, 111).\"(Bu al\u0131\u015fveri\u015fi yapanlar), Tevbe eden, ibadet eden, hamdeden, r\u00fck\u00fc' eden, secde eden, iyili\u011fi emredip k\u00f6t\u00fcl\u00fckten meneden ve Allah'\u0131n (yasak) s\u0131n\u0131rlar\u0131n\u0131 koruyan (onlar\u0131 \u00e7i\u011fnemeyen) insanlard\u0131r. O m\u00fc'minleri m\u00fcjdele\" (9\/Tevbe, 112).Allah'\u0131n yasak s\u0131n\u0131rlar\u0131, \u015f\u00fcphesiz O'nun haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 i\u015flerdir. Allah'\u0131n haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 fiiller yani g\u00fcnahlar, b\u00fcy\u00fck ve k\u00fc\u00e7\u00fck olmak \u00fczere ikiye ayr\u0131l\u0131r (bkz. 53\/Necm, 32; 18\/Kehf, 49). B\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar\u0131n say\u0131s\u0131 hakk\u0131nda kesin bir rakam yoktur.\u0130sl\u00e2m ceza hukuku (Uk\u00fbbat) terimi olarak hadler; \"belirli baz\u0131 su\u00e7lara \u0130sl\u00e2m'\u0131n tayin etti\u011fi cezalar\" d\u0131r. Bu cezay\u0131 gerektiren su\u00e7lar be\u015f tanedir: zin\u00e2, h\u0131rs\u0131zl\u0131k, i\u00e7ki i\u00e7mek, kazf (namuslu kad\u0131na zina iftiras\u0131) ve yol kesme (h\u0131r\u00e2be). \u0130sl\u00e2m ceza hukukunda \"had\"ler \"Allah hakk\u0131\" olarak kabul edilmi\u015ftir. Yani haddi (\u0130sl\u00e2m'\u0131n tesbit etti\u011fi cezay\u0131) gerektiren su\u00e7lar amme hukukuna tecav\u00fcz anlam\u0131 ta\u015f\u0131maktad\u0131r. K\u0131sas kul hakk\u0131 oldu\u011fu i\u00e7in buna had denilmemi\u015ftir. Haddin d\u0131\u015f\u0131nda kalan yani Kur'an ve S\u00fcnnetle tayin edilmeyip h\u00e2kimin takdirine b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f cezalara ta'zir cezalar\u0131 denir. Hapis, te\u015fhir, s\u00fcrg\u00fcn vb. (ez-Z\u00fchayl\u00ee, el-F\u0131khu'l-\u0130sl\u00e2m\u00ee ve Edillet\u00fch, 2. bask\u0131, Dima\u015fk 1405\/1985, IV, 284 vd.).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 d\u0131\u015f\u0131ndaki hadler Kur'an'la, i\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 ise S\u00fcnnetle s\u00e2bittir.\u0130\u00e7ki \u0130\u00e7me Cezas\u0131 (hadd-i \u015f\u00fcrb): \u0130\u00e7ki i\u00e7mek M\u00e2ide suresi 90. \u00e2yetle kesin olarak yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Fakat cezas\u0131 Hz. Peygamberin s\u00fcnneti ve uygulamas\u0131yla sabittir. Hz. Peygamber ve Hz. Eb\u00fb Bekir, i\u00e7ki i\u00e7ene 40 sopa (celde) vurdular. Hz. \u00d6mer zaman\u0131nda i\u00e7ki i\u00e7enler \u00e7o\u011fal\u0131nca o, arkada\u015flar\u0131yla isti\u015fare etti. Haddin en az miktar\u0131 olan 80 de\u011fnek vurulmas\u0131n\u0131 kararla\u015ft\u0131rd\u0131lar (bk. D\u00e2rim\u00ee, Hud\u00fbd,10; A. b. Hanbel, IV, 389).\u0130\u00e7ki i\u00e7me cezas\u0131 uygulanabilmesi i\u00e7in i\u00e7en kimsenin ak\u0131ll\u0131, ergin m\u00fcsl\u00fcman ve konu\u015fabilen bir kimse olmas\u0131 l\u00e2z\u0131md\u0131r. Sarho\u015f olarak yakalanan ve i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi \u015fahidler vas\u0131tas\u0131yla tesbit edilen kimseye bu ceza uygulan\u0131r. \"Ras\u00fblullah (s.a.s)'a \u015farab i\u00e7mi\u015f bir adam getirdiler. Ras\u00fbl-i Ekrem: \"Ona hadd vurunuz\" buyurdu. Ebu H\u00fcreyre demi\u015ftir ki: Bizden bir k\u0131sm\u0131 eliyle, (baz\u0131lar\u0131 da) ayakkab\u0131s\u0131 ve elbisesiyle d\u00f6vd\u00fcler. (Dayaktan sonra) \u00e7ekilip gidince: Allah seni r\u00fcsvay etsin!' dediler. Peygamber (s.a.s): \"B\u00f6yle s\u00f6ylemeyiniz, ona kar\u015f\u0131 \u015feytana yard\u0131m etmeyiniz' buyurdu\" (Buh\u00e2r\u00ee, Hud\u00fbd, 4; M\u00fcslim, Hud\u00fbd, 35; Eb\u00fb D\u00e2vud, 35, 36; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd,14,. 15).\u0130sl\u00e2m'\u0131n koydu\u011fu bu had cez\u00e2lar\u0131n\u0131 uygulamakta titiz davran\u0131lmas\u0131 ve kesinlikle taviz verilmemesi gerekti\u011fi bir\u00e7ok hadis-i \u015ferifle bildirilmi\u015ftir. Bu konuda ac\u0131ma duygusuna kap\u0131l\u0131nmamas\u0131 uyar\u0131s\u0131 da yukar\u0131da ilgili \u00e2yet me\u00e2linde ge\u00e7mi\u015ftir. Hadlerin uygulanmas\u0131 konusunda baz\u0131 hadisler:\"Allah'\u0131n hadlerini yak\u0131nda ve uzakta yerine getiriniz. Hi\u00e7bir k\u0131nayan\u0131n k\u0131namas\u0131 sizi Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 yerine getirmekten al\u0131koymas\u0131n.\", \"Allah'\u0131n yasaklar\u0131na uyan kimseyle o yasaklar\u0131 (hududu) ihl\u00e2l eden kimse, bir gemiye binip, kur'a \u00e7ekerek bir k\u0131sm\u0131 alt kata bir k\u0131sm\u0131 \u00fcst kata yerle\u015fen topluluk gibidir. A\u015fa\u011f\u0131 katta olanlar su almak istedikleri zaman yukar\u0131 katta olanlara gidip: \u2018Sizi zarara sokmadan biz kendi kat\u0131m\u0131zda bir delik a\u00e7sak!\u2019 derler. E\u011fer yukar\u0131dakiler onlar\u0131 serbest b\u0131rak\u0131rsa hepsi hel\u00e2k olur, mani olursa hepsi kurtulur.\" (et-Ter\u011fib ve't-Terhib, 4\/25, 27).\u015eer'\u00ee hadlerin tatbiki konusunda g\u00f6zden uzak tutulmamas\u0131 gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r: Her \u015feyden \u00f6nce had cezalar\u0131 b\u00fct\u00fcn m\u00fcessese ve kurumlar\u0131yla i\u015fleyen \u0130sl\u00e2m Devletinde ve Devletin h\u00e2kiminin kararlar\u0131yla uygulan\u0131r. Toplumda su\u00e7a sebep olabilecek b\u00fct\u00fcn unsurlar\u0131n ortadan kald\u0131r\u0131lm\u0131\u015f olmas\u0131, insanlar\u0131n isl\u00e2m\u00ee e\u011fitimle yeti\u015ftirilmi\u015f olmas\u0131, fertlerin madd\u00ee manev\u00ee ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 devlet taraf\u0131ndan eksiksiz giderilmi\u015f olmas\u0131 gerekir.Su\u00e7a g\u00f6t\u00fcren yollar\u0131n tamamen kapat\u0131lamamas\u0131, \u015f\u00fcphelerden san\u0131\u011f\u0131n faydalanmas\u0131, su\u00e7un s\u00fcbut bulmas\u0131 i\u00e7in gerekli \u015fartlar\u0131n tam te\u015fekk\u00fcl etmemesi gibi sebeplerle ge\u00e7mi\u015fte had cezalar\u0131 nadir olarak uygulanm\u0131\u015ft\u0131r. Buna, y\u00f6neticilerin bu cezalar\u0131 uygulamakta g\u00f6sterdikleri ihmal, acz ve gev\u015fekli\u011fi, kay\u0131ts\u0131zl\u0131\u011f\u0131 da eklemek gerekir.Hadis-i \u015eerifte: \"\u015e\u00fcphelerden dolay\u0131 hadleri kald\u0131r\u0131n\u0131z (uygulamayan\u0131z)\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Sal\u00e2t,14; Tirmiz\u00ee, Hud\u00fbd, 2) buyurulmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m cez\u00e2 hukukunda bu \u00f6nemli bir prensiptir. Bu prensibe g\u00f6re, Hz. \u00d6mer'in tatbikat\u0131yla, k\u0131tl\u0131k y\u0131l\u0131nda h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapan\u0131n eli kesilmemi\u015f; efendisinin veya akrabas\u0131n\u0131n mal\u0131ndan \u00e7alan kimseye de, o malda hakk\u0131 olabilece\u011fi \u015f\u00fcphesiyle, bu had uygulanmam\u0131\u015ft\u0131r. A\u015fa\u011f\u0131daki \u00f6rnekler de bu prensiple ilgilidir:- D\u00f6rt ki\u015fi bir \u015fahs\u0131n zina etti\u011fine \u015feh\u00e2dette bulunur; ancak bunlardan ikisi g\u00f6n\u00fcll\u00fc di\u011fer ikisi ise g\u00f6n\u00fcls\u00fcz olarak \u015f\u00e2hitlik yaparlarsa Eb\u00fb Hanife'ye g\u00f6re, bunlar\u0131n hi\u00e7birine yani erke\u011fe, kad\u0131na ve \u015f\u00e2hitlere had tatbik edilmez.- Su\u00e7luya celde (dayak cezas\u0131) uygulan\u0131rken \u015fahitlerden birisi \u015fehadetinden d\u00f6nse, kalan k\u0131rba\u00e7lar vurulmaz.- \u0130ki ki\u015fiden birisi bir \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fine\", di\u011feri ise, o \u015fahs\u0131n \"i\u00e7ki i\u00e7ti\u011fini ikrar etti\u011fine\" \u015feh\u00e2dette bulunurlarsa yine sarho\u015fluk haddi uygulanmaz.- Bir kimse \u00f6nce h\u0131rs\u0131zl\u0131k yapt\u0131\u011f\u0131n\u0131 ikrar eder; sonra bu ikrar\u0131ndan d\u00f6ner ve daha sonra da bu mal\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131\u011f\u0131n\u0131 tekrar ederse eli kesilmez (Geni\u015f bilgi i\u00e7 in bkz. Cevat Ak\u015fit, \u0130sl\u00e2m Ceza Hukuku ve \u0130nsan\u00ee Esaslar\u0131, \u0130st. 1987, 2. bask\u0131).[1][1] Halit \u00dcnal, \u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi,\u00a0 c. 2, s. 283.Meysir\/Kumar; Anlam ve M\u00e2hiyeti\u00a0\u201cMeysir\u201d, T\u00fcrk\u00e7ede \u201ckumar\u201d kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131d\u0131r; nas\u0131l sonu\u00e7lanaca\u011f\u0131 \u00f6nceden belli olmayan ihtimalli bir \u015feye ba\u011fl\u0131 kalarak mal vermek veya almaya denir. Ad\u0131 ne olursa olsun bu \u00f6zelli\u011fi ta\u015f\u0131yan para veya mal kar\u015f\u0131l\u0131\u011f\u0131 oynanan her oyun ve ortak bahis, kumard\u0131r. Kolayl\u0131kla mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak oldu\u011fu i\u00e7in Kur'an'da \"meysir\" denilen kumar, kolayl\u0131k anlam\u0131ndaki \"y\u00fbsr\" k\u00f6k\u00fcnden gelmektedir.Kumar, insana yarat\u0131c\u0131s\u0131n\u0131 unutturan, namaz k\u0131lmaktan al\u0131koyan, tembelli\u011fe s\u00fcr\u00fckleyen, \u00e7al\u0131\u015fma g\u00fcc\u00fcn\u00fc yokedip insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k sa\u00e7an haks\u0131z bir kazan\u00e7 yoludur. Fert ve toplum hayat\u0131nda unutulmaz yaralar a\u00e7an kumar\u0131n her t\u00fcrl\u00fcs\u00fc \u0130sl\u00e2m dininde haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r. Bu konuda Kur'an-\u0131 Kerimde \u015f\u00f6yle buyurulur. \u201cAran\u0131zda mallar\u0131n\u0131z\u0131 haks\u0131z sebeplerle ve b\u00e2t\u0131l yollarla yemeyin.\u201d (2\/Bakara, 188; 4\/Nis\u00e2, 29).\u201cEy iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 \u015f\u00fcphesiz \u015feytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u015e\u00fcphesiz \u015feytan i\u00e7ki ve kumar y\u00fcz\u00fcnden aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin sokmak ve sizi Allah'\u0131 anmaktan, namazdan al\u0131koymak ister.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90-91)Tavla, satran\u00e7, dama, iskambil, tenis ve bil\u00e2rdo gibi oyunlar\u0131n hepsi kumar amac\u0131yla oynand\u0131\u011f\u0131 ve bunlarla kazan\u00e7 elde etmek istendi\u011fi takdirde, kumar h\u00fckm\u00fcnde olduklar\u0131nda \u015f\u00fcphe yoktur. Hz. Peygamber'in tavlay\u0131 yasaklayan \u00e7e\u015fitli hadisleri vard\u0131r. \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131n\u0131n \u00e7o\u011funlu\u011fu bu hadislerdeki genel yasaklamaya bakarak, kumar amac\u0131 olsun veya olmas\u0131n tavlan\u0131n c\u00e2iz olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6ylemi\u015flerdir. \u0130bn el-M\u00fcseyyeb ve baz\u0131 bilginler ise, kumar amac\u0131 d\u0131\u015f\u0131nda tavla oynaman\u0131n haram olmad\u0131\u011f\u0131 kanaatindedir. \u0130skambil ve domino oyunlar\u0131 da tavla ile ayn\u0131 niteliktedir.Hadis-i \u015eeriflerde Kumar\u201cKim, arkada\u015f\u0131na:\u00a0 \u2018Gel seninle kumar oynayal\u0131m\u2019 derse, hemen (bir \u015feyler) tasadduk etsin!\" [Buh\u00e2ri, Eym\u00e2n 5, Tefsir, Necm, Edeb 74, \u0130sti'z\u00e2n 52; M\u00fcslim, Eym\u00e2n 5, hadis no: 1647; Eb\u00fb D\u00e2vud, Eym\u00e2n 4, h. no: 3247; Tirmiz\u00ee, N\u00fcz\u00fbr 17, h. no: 1545; Nes\u00e2\u00ee, Eym\u00e2n 11,\u00a0 -7, 7-)\u00a0\"Tavla oynayan, Allah'a ve Ras\u00fbl\u00fcne \u00e2s\u00ee olmu\u015ftur.\" (Eb\u00fb D\u00e2vud, Edeb, 56; \u0130bn M\u00e2ce, Edeb, 43; Muvatt\u00e2 6; Ahmed bin Hanbel, IV\/394, 397, 400).\"Tavla oynay\u0131p, sonra kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumu, irin ve domuz kan\u0131 ile abdest al\u0131p, kalkarak namaz k\u0131lan\u0131n durumuna benzer.\" (Ahmed bin Hanbel, V\/370)Tefsirlerden \u0130ktibaslarM\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette ge\u00e7en \u201cens\u00e2b\u201d ve \u201cezl\u00e2m\u201d kelimelerini a\u00e7\u0131klayal\u0131m: \u201cEns\u00e2b\u201d, \u201cnusub\u201d kelimesinin \u00e7o\u011fuludur. Arap\u00e7a'da nusub, \u00f6zelikle herhangi bir aziz veya tanr\u0131 i\u00e7in kendilerine kurban gayri me\u015fru bir tap\u0131nmadan dolay\u0131 kurban\u0131n kesildi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc yer i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.\u201cEzl\u00e2m\u201d Fal oklar\u0131 demektir. Meysir, ens\u00e2b ve ezl\u00e2m kelimeleriyle, \u00fc\u00e7 t\u00fcr yasaktan bahsedilmektedir: Tanr\u0131 yerine konulan, \u015firk ara\u00e7lar\u0131ndan, mesel\u00e2 bir tanr\u0131, tanr\u0131\u00e7a veya benzerlerinden, \u015firk olan yollarla talihini \u00f6\u011frenmek i\u00e7in fal oklar\u0131 \u00e7ekmeyi veya gelecekleri ya da anla\u015fmazl\u0131klar\u0131 \u00e7\u00f6z\u00fcmlemekle ilgili i\u015faretler almay\u0131 yasaklamaktad\u0131r. S\u00f6z gelimi, Mekke'nin putperest Kurey\u015f kabilesi bu ama\u00e7la K\u00e2be'de H\u00fbbel putunu se\u00e7mi\u015flerdi, onun yan\u0131nda yedi fal oku bulundururlard\u0131. Putun bak\u0131c\u0131s\u0131na (din adam\u0131na) kurban sunduktan ve bir tak\u0131m merasimlerden sonra bir ok \u00e7ekerler ve onun \u00fczerine kaz\u0131nm\u0131\u015f bulunan yaz\u0131lar\u0131 H\u00fbbel'in h\u00fckm\u00fc olarak kabul ederlerdi.\u0130kinci t\u00fcr yasak, akla ve bilgiye ba\u015fvurmadan herhangi bir \u015feyi iyi veya k\u00f6t\u00fc i\u015fareti saymak, hayat\u0131n g\u00fcnl\u00fck sorunlar\u0131 hakk\u0131nda mant\u0131ks\u0131z ve b\u00e2t\u0131l karar alma y\u00f6ntemleri ve yollar\u0131ndan, veya belli \u015feyleri, olaylar\u0131, durumlar\u0131 ve benzerlerini u\u011fursuzluk sayarak gelecek olaylar hakk\u0131nda k\u00f6rce sonu\u00e7lara varmaktan olu\u015fmaktad\u0131r. K\u0131saca, fal y\u00f6ntemlerini ve kehanetleri i\u00e7ine almaktad\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc yasak t\u00fcr\u00fc, kazanman\u0131n meziyet ve liy\u00e2kate, hak, hizmet ve di\u011fer akl\u00ee yarg\u0131lara de\u011fil de, salt \u015fansa dayand\u0131\u011f\u0131 t\u00fcm kumar \u00e7e\u015fitlerini kapsamaktad\u0131r. \u00d6rne\u011fin, belli bir bilet sahibini \u00e7ok say\u0131da ayn\u0131 t\u00fcrden bilet sahiplerinin zarar\u0131na \u00f6d\u00fcllendiren t\u00fcm lotarya ve piyango \u00e7e\u015fitleri, \u00e7ok say\u0131da do\u011fru cevab\u0131n i\u00e7inde yaln\u0131zca \u015fansa dayanarak i\u015faretlenen bir cevaba \u00f6d\u00fcl veren bulmacalar, t\u00fcm bunlar haramd\u0131r.Ne var ki, e\u015fit derecede me\u015fru iki \u015fey veya hak bulunup da, aralar\u0131nda hi\u00e7bir akl\u00ee se\u00e7im yapma y\u00f6ntemi olmad\u0131\u011f\u0131 zamanlarda kura \u00e7ekmek \u0130sl\u00e2m'da me\u015frudur. S\u00f6z gelimi ortada her bak\u0131mdan ayn\u0131 hakka sahip iki ki\u015fi bulunsun, h\u00e2kim birine \u00f6ncelik tan\u0131yacak hi\u00e7bir akl\u00ee yarg\u0131 yolu bulamas\u0131n ve taraflardan hi\u00e7biri hakk\u0131ndan vazge\u00e7mesin. B\u00f6yle bir durumda, iki taraf da raz\u0131 olursa sorun kura ile \u00e7\u00f6z\u00fcl\u00fcr. Veya, iki me\u015fru \u015feyden birini se\u00e7mek zorunda kal\u0131p da, se\u00e7imde g\u00fc\u00e7l\u00fck \u00e7eken ki\u015fi kura atabilir. Hz. Peygamber (a.s) e\u015fit hakka sahip iki ki\u015fi aras\u0131nda se\u00e7im yapmas\u0131 gerekip de, kendisi birinin lehine karar verdi\u011finde di\u011ferinin al\u0131naca\u011f\u0131n\u0131 hissetti\u011fi zaman bu y\u00f6ntemi uygularlard\u0131.Fal oklar\u0131yla kehanet anlam\u0131ndaki ezl\u00e2m tabiat\u0131 gere\u011fi bir t\u00fcr kumarsa da, meysir'le aras\u0131nda k\u00fc\u00e7\u00fck bir fark vard\u0131r. Ezl\u00e2m, \u015firk ve b\u00e2t\u0131l inanca bulanm\u0131\u015f kehanet ve kura bi\u00e7imleri i\u00e7in kullan\u0131l\u0131rken, meysir servetin \u015fans aletleriyle kazan\u0131l\u0131p b\u00f6l\u00fc\u015f\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc bi\u00e7imler i\u00e7in kullan\u0131l\u0131r.M\u00e2ide s\u00fbresi 90. \u00e2yette d\u00f6rt \u015fey, mutlak olarak haram k\u0131l\u0131nmaktad\u0131r: \u0130\u00e7ki, kumar, ensab (Allah'tan ba\u015fkalar\u0131na tap\u0131nmak i\u00e7in adanm\u0131\u015f ve i\u00e7lerinde Allah'tan ba\u015fka \u015feylerin adlar\u0131na kurbanlar ve hediyeler sunular yerler) ve keh\u00e2net ara\u00e7lar\u0131. (Tefh\u00eemu\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90. \u00e2yetin tefsiri)Bu \u00e2yetin (2\/Bakara, 219) indi\u011fi zamana kadar, i\u00e7ki ve kumar\u0131 yasaklayan bir ayet inmemi\u015fti. Fakat Kur'an-\u0131 Kerim'in hi\u00e7bir yerinde bu iki k\u00f6t\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n hel\u00e2l oldu\u011funu s\u00f6yleyen bir h\u00fck\u00fcm de yoktu.Y\u00fcce Allah yeni olu\u015fmakta olan bu m\u00fcsl\u00fcman cemaati elinden tutarak onu ad\u0131m ad\u0131m istedi\u011fi yolda ilerletiyor, onu kendisi i\u00e7in tasarlad\u0131\u011f\u0131 misyona uygun olarak yap\u0131land\u0131r\u0131yordu. Bu \u00f6nemli misyon, bu b\u00fcy\u00fck g\u00f6rev, insan\u0131n kendini i\u00e7ki ve kumar yolunda harcamas\u0131 ile ba\u011fda\u015fmazd\u0131; \u00f6mr\u00fc, bilinci ve enerjiyi ama\u00e7s\u0131z insanlar\u0131n e\u011flencelerinde bo\u015fu bo\u015funa t\u00fcketmekle ba\u011fda\u015fmazd\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc s\u00f6zkonusu ama\u00e7s\u0131z kimseler nefislerine haz veren \u015feyler ile oyalan\u0131r, pe\u015flerinden bir an bile ayr\u0131lmayan serserilik ve sorumsuzluk, kendilerini i\u00e7ki ile sarho\u015f olmaya ve kumarla oyalanmaya dald\u0131r\u0131r. Kimi zaman da bu zavall\u0131lar\u0131 kovalayan k\u00f6r nefisleri olur. Onlar da kendilerinden ka\u00e7arak i\u00e7kinin ve kumar\u0131n kuca\u011f\u0131na at\u0131l\u0131rlar. T\u0131pk\u0131 cahiliye toplumunda ya\u015fayan s\u0131radan insanlar\u0131n yapt\u0131klar\u0131 gibi. Bu d\u00fcn b\u00f6yle idi, bug\u00fcn de b\u00f6yledir, yar\u0131n da b\u00f6yle olacakt\u0131r. Yaln\u0131z \u0130sl\u00e2m, insan nefsine y\u00f6nelik e\u011fitim metodu uyar\u0131nca bu konuda yava\u015f, so\u011fukkanl\u0131 ve zorlamac\u0131l\u0131ktan uzak ad\u0131mlar ile ilerliyordu.Bu \u00e2yet-i kerime i\u00e7ki ve kumar yasa\u011f\u0131 konusunda at\u0131lm\u0131\u015f ilk ad\u0131md\u0131r. Burada \u00f6nemli bir noktaya k\u0131saca de\u011finmek istiyoruz. Madd\u00ee nesneler ve davran\u0131\u015flar her zaman mutlak anlamda, kat\u0131ks\u0131z bi\u00e7imde k\u00f6t\u00fc olmayabilirler. \u015eu d\u00fcnya \u00fczerinde iyilik, k\u00f6t\u00fcl\u00fckle ve k\u00f6t\u00fcl\u00fck de iyilikle kar\u0131\u015f\u0131k olarak bulunur. Fakat herhangi bir nesnenin ya da davran\u0131\u015f\u0131n hel\u00e2l ya da haram olmas\u0131n\u0131n ekseni, kriteri, iyili\u011fin ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn bask\u0131n olup olmamas\u0131d\u0131r. Buna g\u00f6re i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131, zarar\u0131, yarar\u0131ndan daha a\u011f\u0131r bast\u0131\u011f\u0131na g\u00f6re bu durum bir yasaklama, bir haram sayma gerek\u00e7esi olu\u015fturur. B\u00f6yle olmakla birlikte bu ayette a\u00e7\u0131k bir yasaklama ve haram sayma h\u00fckm\u00fcne yer verilmemi\u015ftir.\u0130sl\u00e2m\u2019\u0131n E\u011fitim Metodu:Burada Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ve hikmet sahibi y\u00fcce Allah'\u0131n e\u011fitim metodunun bir \u00f6zelli\u011fi dikkatimizi \u00e7ekiyor. Bu e\u011fitim metodu \u0130sl\u00e2m'\u0131n bir\u00e7ok yasal d\u00fczenlemesini, bir\u00e7ok farz\u0131n\u0131 ve bir\u00e7ok direktifini incelerken somut bi\u00e7imde meydana \u00e7\u0131k\u0131yor. Biz burada i\u00e7ki ve kumardan s\u00f6zederken bu e\u011fitim metodunun kurallar\u0131ndan birine i\u015faret etmek istiyoruz.E\u011fer emir ya da yasak imana dayal\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnce ile, yani inan\u00e7 sistemi ile ilgili is\u00e9 \u0130sl\u00e2m o konuda kesin h\u00fckm\u00fcn\u00fc, o konuda s\u00f6yleyece\u011fini daha ba\u015ftan ortaya koyuyor. Fakat e\u011fer emir ya da yasak bir al\u0131\u015fkanl\u0131kla, bir gelenekle veya karma\u015f\u0131k bir sosyal uygulama ile ilgili ise o zaman \u0130sl\u00e2m i\u015fi a\u011f\u0131rdan al\u0131yor; konuya yumu\u015fak, tedrici ve kolayl\u0131k g\u00f6sterici bir tarzda yakla\u015f\u0131yor, uygulamay\u0131 ve itaati kolayla\u015ft\u0131racak pratik \u015fartlar haz\u0131rl\u0131yor. Mesel\u00e2 \u0130sl\u00e2m, \"Tevhid mi, yoksa \u015firk mi?\" sorunuyla kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131\u011f\u0131 zaman kararl\u0131 ve kesin bir darbe ile daha ba\u015ftan emrini y\u00fcr\u00fcrl\u00fc\u011fe koydu; Bu konuda hi\u00e7bir teredd\u00fcde, hi\u00e7bir duraksamaya, hi\u00e7bir ho\u015fg\u00f6r\u00fcye, hi\u00e7bir tavize; hi\u00e7bir orta yolda bulu\u015fma beklentisine yer vermedi. \u00c7\u00fcnk\u00fc burada mesele d\u00fc\u015f\u00fcncenin temel ilkesidir, onsuz ne iman olur ve ne de \u0130sl\u00e2m ayakta durabilir.Ama \u0130sl\u00e2m i\u00e7ki ve kumar meselesine gelince, bu bir al\u0131\u015fkanl\u0131k ve adet meselesidir. Al\u0131\u015fkanl\u0131klar ise ancak tedavi yolu ile b\u0131rakt\u0131r\u0131labilir. Bu y\u00fczden \u0130sl\u00e2m, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n vicdanlar\u0131n\u0131 ve \u015feriat mant\u0131klar\u0131n\u0131 uyarmakla i\u015fe ba\u015flad\u0131; Bu ama\u00e7la i\u00e7kinin ve kumar\u0131n g\u00fcnah\u0131n\u0131, yarar\u0131ndan daha b\u00fcy\u00fck oldu\u011funu belirtti. Bu demektir ki, bu al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131 b\u0131rakmak onlar\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmekten daha iyidir. Arkas\u0131ndan Nisa suresinin \u015fu ayeti ile ikinci ad\u0131m at\u0131ld\u0131: \"Ey m\u00fc\u2019minler, sarho\u015fken ne dedi\u011finizi bilecek duruma gelinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43)Bilindi\u011fi gibi g\u00fcnde be\u015f vakit namaz vard\u0131r ve bu namaz vakitlerinin \u00e7o\u011funlu\u011fu k\u0131sa aral\u0131kl\u0131d\u0131r, bu aral\u0131klar sarho\u015f olup arkas\u0131ndan ay\u0131lmak i\u00e7in yeterli de\u011fildir. Burada i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n prati\u011fe aktarma imkan\u0131n\u0131 daraltma ve i\u00e7ki alma periyodlar\u0131 ile ilgili olan al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n s\u00fcreklili\u011fini k\u0131rma giri\u015fimi ile kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131yay\u0131z. \u00c7\u00fcnk\u00fc i\u00e7ki ya da uyu\u015fturucu madde tutkunlar\u0131n\u0131n al\u0131\u015fkanl\u0131k haline getirdikleri vakit gelince bu maddeleri kullanma ihtiyac\u0131 duyduklar\u0131 bilinen bir \u015feydir. E\u011fer bu vakit, bu maddeler kullan\u0131lmadan ge\u00e7i\u015ftirilir ve bu ge\u00e7i\u015ftirme birka\u00e7 kez tekrarlanabilirse al\u0131\u015fkanl\u0131k zay\u0131flamaya ba\u015flar ve alt edilmesi m\u00fcmk\u00fcn hale gelir.Bu iki ad\u0131m at\u0131ld\u0131ktan sonra i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram olduklar\u0131n\u0131 belirten son ve kesin yasaklama h\u00fckm\u00fc geldi:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, dikili ta\u015flar ve fal oklar\u0131 ku\u015fkusuz \u015eeytan i\u015fi pisliklerdir. Bunlardan uzak durun ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\"\u00a0 (5\/M\u00e2ide, 90) (F\u00ee Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 2\/Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)Ger\u00e7ekten de i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 cahiliye hayat\u0131n\u0131n en \u00f6nemli \u00f6zellikleriydi ve cahili toplumun en k\u00f6kl\u00fc gelenekleri aras\u0131nda yer al\u0131yorlard\u0131. Pratik uygulamalar\u0131 ve bu toplumun en \u00f6nemli geleneklerini, al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n\u0131 olu\u015fturmalar\u0131 a\u00e7\u0131s\u0131ndan; birbiri ile k\u00f6kl\u00fc ba\u011flar\u0131 bulunan bir demeti olu\u015fturuyorlard\u0131. Cahiliye Araplar\u0131 alabildi\u011fine a\u015f\u0131r\u0131 \u015fekilde i\u00e7ki t\u00fcketiyorlard\u0131. Toplant\u0131lar\u0131nda fazla i\u00e7ki t\u00fcketmeleri ile \u00f6v\u00fcn\u00fcyor ve bunu bir \u00f6v\u00fcn\u00e7 kayna\u011f\u0131 olarak g\u00f6r\u00fcyorlard\u0131. \u015eiirlerinde ve \u00f6vg\u00fclerinde; i\u00e7kiyle iftihar etmek, \u00f6nemli bir oda\u011f\u0131 olu\u015fturuyordu! \u0130\u00e7ki meclislerinde hayvanlar kesiliyor, i\u00e7ki i\u00e7enlere, i\u00e7ki da\u011f\u0131tanlara, bu mecliste kahramanl\u0131k g\u00f6sterileri yapanlara, bu toplant\u0131ya kat\u0131lanlara ve etraf\u0131nda toplananlara sunulmak \u00fczere etler k\u0131zart\u0131l\u0131rd\u0131! Bu hayvanlar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 \u00fczerinde kesilirdi. An\u0131t ta\u015flar\u0131 Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131n\u0131 \u00fczerinde kestikleri ve kanlar\u0131n\u0131 kendilerine s\u00fcrd\u00fckleri putlard\u0131. (Tanr\u0131lara yani tanr\u0131lar\u0131n papazlar\u0131na kurban olarak sunulacak olan hayvanlar da bu ta\u015flar \u00fczerinde kesilirdi). \u0130\u00e7ki meclisleri ve benzeri sosyal nitelikli kesimlerde fal oklar\u0131 yolu ile kumar da oynan\u0131yordu. Fal oklar\u0131, Araplar\u0131n, hayvanlar\u0131 aralar\u0131nda payla\u015f\u0131rken ba\u015fvurduklar\u0131 bir oran \u00f6l\u00e7e\u011fiydi. Herkes kendi okuna d\u00fc\u015fen orana ba\u011fl\u0131 olarak, hayvandan bir pay al\u0131yordu. Okunda \"\u00fcst\u00fcn\" yaz\u0131l\u0131 olan, hayvan\u0131n en b\u00fcy\u00fck pay\u0131n\u0131 al\u0131rd\u0131. Bu s\u0131ralama okuna hi\u00e7bir pay d\u00fc\u015fmeyene kadar, a\u015fa\u011f\u0131ya inerdi. Pay\u0131na hi\u00e7bir \u015fey d\u00fc\u015fmeyen adam, hayvan\u0131n sahibi de olabiliyordu. Bu durumda hayvan\u0131 t\u00fcmden kaybetmi\u015f olurdu!B\u00f6yle sosyal i\u00e7erikli gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n birbiri ile kenetlendi\u011fi ortaya \u00e7\u0131kmakta; bunlar\u0131n, cahiliyenin prati\u011fi ve itikadi d\u00fc\u015f\u00fcncelerine paralel bir bi\u00e7imde seyretti\u011fi g\u00f6zlemlenebilmektedir. \u0130slam nizam\u0131 ilk etapta, bu gelenekleri ortadan kald\u0131rmaya kalkmad\u0131. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u0130sl\u00e2m, bu geleneklerin bir tak\u0131m yanl\u0131\u015f inan\u00e7lardan kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 biliyordu. Bu problemin temeline inmeden meseleyi y\u00fczeysel olarak halletmeye kalkmak, bo\u015funa bir \u00e7abadan ba\u015fka bir anlam ifade edemezdi. \u0130lah\u00ee nizam, b\u00f6yle bir metoda ba\u015fvurmaktan uzakt\u0131! \u0130sl\u00e2m ise, her \u015feyden \u00f6nce, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcndeki d\u00fc\u011f\u00fcmden, inan\u00e7 sistemi d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fcnden ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Cahili inan\u00e7lar\u0131n ve d\u00fc\u015f\u00fcncelerin hepsini k\u00f6k\u00fcnden s\u00f6k\u00fcp atmak, bunun yerine sa\u011flam \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015f\u00fcncesini yerle\u015ftirmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \u0130sl\u00e2m'\u0131n sars\u0131lmaz d\u00fc\u015f\u00fcncesi, f\u0131trata dayal\u0131 olan kaidenin derinliklere yerle\u015ftirmekle yola koyulmu\u015ftur. \u0130nsanlara, ilahlara ili\u015fkin d\u00fc\u015f\u00fcncelerinin bozuklu\u011funu a\u00e7\u0131klam\u0131\u015f ve onlar\u0131 ger\u00e7ek ilaha iletmi\u015ftir. Bu ger\u00e7ek ilah\u0131 tan\u0131d\u0131ktan sonra, bu ger\u00e7ek ilah\u0131n sevdi\u011fi ve ho\u015flanmad\u0131\u011f\u0131 \u015feylere kulak vermeye ba\u015flam\u0131\u015flard\u0131r. Ondan \u00f6nce bu direktiflere kulak veremezlerdi! Bir emre, bir yasa\u011fa ba\u011fl\u0131l\u0131k g\u00f6steremezlerdi. Bu yasak ne kadar kendilerine hat\u0131rlat\u0131l\u0131rsa, ne kadar nasihat edilse de, onlar kendilerini cahiliye al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131ndan koparamazd\u0131. \u0130nsan f\u0131trat\u0131n\u0131n ilk ba\u011f\u0131, akide ba\u011f\u0131d\u0131r. Her\u015feyden \u00f6nce, bu akide ba\u011f\u0131 olu\u015fturulmad\u0131ktan sonra, insan\u0131n f\u0131trat\u0131nda bir ahl\u00e2ka, bir e\u011fitime, sosyal bir ink\u0131l\u00e2ba yol a\u00e7mak m\u00fcmk\u00fcn olamaz. \u0130\u015fte insan f\u0131trat\u0131n\u0131n anahtar\u0131 buradad\u0131r. Bu f\u0131trat, kendi \u00f6zel anahtar\u0131 ile a\u00e7\u0131lmad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, hazineleri kapal\u0131 kalacak, yollar\u0131 do\u011frulmayacakt\u0131r. Ne zaman bir pencere a\u00e7\u0131lsa, bir ba\u015fka pencereler kapanacak, bir taraf ayd\u0131nlansa, \u00f6b\u00fcr taraflar karanl\u0131kta kalacak, bir d\u00fc\u011f\u00fcm \u00e7\u00f6z\u00fclse, pek \u00e7ok d\u00fc\u011f\u00fcmler kapal\u0131 kalacakt\u0131r. Ne zaman bir ge\u00e7it a\u00e7\u0131lsa, bir \u00e7ok ge\u00e7itler ve yollar kapanacakt\u0131r... Ve bu hal sonsuza kadar devam edip gidecektir...Bu nedenle \u0130sl\u00e2m nizam\u0131, cahiliyenin bir s\u00fcr\u00fc rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan sadece bir b\u00f6l\u00fcm\u00fcn\u00fc olu\u015fturan bu rezilliklerinden ve sap\u0131kl\u0131klar\u0131ndan tedaviye ba\u015flamam\u0131\u015ft\u0131r. Bunun yerine akideden i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. Allah'tan ba\u015fka ilah olmad\u0131\u011f\u0131na \u015fehadet etmekle i\u015fe ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131r. \"Allah'tan ba\u015fka ilah yoktur\" ilkesinin yerle\u015ftirilmesi zaman olarak \u00f6yle uzun bir d\u00f6nem kapsad\u0131 ki, bu zaman dilimi on\u00fc\u00e7 seneyi buldu. Bu esnada, bu gayeden ba\u015fka hi\u00e7 bir gaye yoktu! \u0130nsanlara ge\u00e7ek ilahlar\u0131n\u0131 tan\u0131tma, onlar\u0131 bu ilaha kul yapma, insanlar\u0131 onun otoritesine ba\u011flama gayesi... Neticede insanlar kendilerini Allah'a adad\u0131lar. Art\u0131k insanlar, Allah'\u0131n kendileri i\u00e7in se\u00e7ti\u011finden ba\u015fka hi\u00e7bir se\u00e7enek olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 idrak etmi\u015flerdi. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada, ibadet nitelikli semboller de dahil olmak \u00fczere y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler gelmeye ba\u015flad\u0131. Bu esnada, cahiliyenin sosyal, ekonomik, psikolojik, ahl\u00e2k\u00ee ve g\u00fcnl\u00fck hayata ili\u015fkin kal\u0131nt\u0131lar\u0131n\u0131n temizlik i\u015flemi ba\u015flad\u0131... Bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckler, Allah'\u0131n emretti\u011finde, kullar\u0131n tart\u0131\u015fmas\u0131z itaat edece\u011fi bir zaman dilimine denk getirilmi\u015fti. \u00c7\u00fcnk\u00fc onlar, art\u0131k her ne olursa olsun Allah'\u0131n bir emri veya yasa\u011f\u0131 kar\u015f\u0131s\u0131nda hi\u00e7bir se\u00e7enekleri olmad\u0131\u011f\u0131n\u0131 kavram\u0131\u015flard\u0131!Ba\u015fka bir ifade ile: Emirler ve yasaklar \"\u0130sl\u00e2m\"dan sonra, teslim olu\u015ftan sonra... M\u00fcsl\u00fcman\u0131n i\u00e7inde teredd\u00fct kalmad\u0131ktan sonra... Allah'\u0131n emrine ra\u011fmen kendisinin herhangi bir g\u00f6r\u00fc\u015f\u00fc ve se\u00e7ene\u011finin olabilece\u011fini d\u00fc\u015f\u00fcnmez duruma geldikten sonra ba\u015flam\u0131\u015ft\u0131. Veya \u00fcstad Ebu'l Hasan en-Nedvi'nin \"M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n Gerilemesiyle D\u00fcnya Neler Kaybetti\" adl\u0131 eserinde, \"B\u00fcy\u00fck D\u00fc\u011f\u00fcm \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc\" ba\u015fl\u0131\u011f\u0131 alt\u0131nda de\u011findi\u011fi gibi:\"... En b\u00fcy\u00fck d\u00fc\u011f\u00fcm. \u015eirk ve k\u00fcf\u00fcr d\u00fc\u011f\u00fcm\u00fc... \u00c7\u00f6z\u00fcld\u00fc... Ard\u0131ndan b\u00fct\u00fcn d\u00fc\u011f\u00fcm(er \u00e7\u00f6z\u00fcld\u00fc. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) onlara kar\u015f\u0131 ilk cihad\u0131n\u0131 yapt\u0131. Fakat her emir ve yasa\u011f\u0131n beraberinde yinelenen bir cihada ihtiya\u00e7 duymad\u0131. \u0130sl\u00e2m, ilk sava\u015fta cahiliyeye kar\u015f\u0131 bir zafer elde etti. Art\u0131k her sava\u015fta zafer onlar\u0131n oluyordu. Onlar kalpleriyle, g\u00f6n\u00fclleriyle, ruhlar\u0131yla ve b\u00fct\u00fcn varl\u0131klar\u0131yla toptan \u0130sl\u00e2m'a girmi\u015flerdi. Do\u011fru olan kendilerine a\u00e7\u0131klad\u0131ktan sonra, peygambere zorluk \u00e7\u0131karm\u0131yorlard\u0131. O'nun verdi\u011fi h\u00fckme kar\u015f\u0131 g\u00f6n\u00fcllerinde herhangi bir burukluk duymuyorlard\u0131. Emrettikten veya yasaklad\u0131ktan sonra kendilerine se\u00e7enek yoktu. Nefislerinin kendilerini aldatt\u0131\u011f\u0131 \u015feyleri Peygambere anlat\u0131yorlar ve cezay\u0131 gerektiren bir su\u00e7 i\u015flediklerinde v\u00fccutlar\u0131n\u0131 korkun\u00e7 azaba teslim ediyorlard\u0131. \u0130\u00e7kinin yasaklama emri geldi\u011finde, i\u00e7kiyle dolup ta\u015fan kadehler onlar\u0131n elindeydi. Allah'\u0131n emri, onlar\u0131n \u0131slak dudaklar\u0131 ile yan\u0131k y\u00fcrekleri aras\u0131na girdi. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131 ve Medine sokaklar\u0131na d\u00f6k\u00fcld\u00fc\"Bununla beraber i\u00e7kinin ve buna ba\u011fl\u0131 olarak kumar\u0131n yasaklan\u0131\u015f\u0131, aniden meydana gelen bir olay de\u011fildi. Psikolojik, gelenek ve al\u0131\u015fkanl\u0131klar birtak\u0131m ekonomik y\u00f6nleri de bulunan bu k\u00f6kl\u00fc sosyal hastal\u0131\u011f\u0131n tedavisinde, bu kesin yasaktan \u00f6nce birka\u00e7 ad\u0131m at\u0131lm\u0131\u015f, bir ka\u00e7 a\u015fama kat edilmi\u015fti. \u0130sl\u00e2m nizam\u0131nda i\u00e7ki probleminin tedavisinde bu ayetler, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ya da d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhaleydi.Birinci merhale, hedefe at\u0131lan ilk oku olu\u015fturuyordu. Allah, Mekke'de indirilen Nahl s\u00fbresinde buyuruyor bize, \"Hurmalar\u0131n ve \u00fcz\u00fcmlerin meyvelerinden sarho\u015fluk veren bir nesneyi ve g\u00fczel bir r\u0131zk\u0131 elde ediyorsunuz\" (Nahl Suresi, 67) Bu m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n duygular\u0131n\u0131 harekete ge\u00e7iren ilk uyar\u0131yd\u0131 ve burada \u015feker (sarho\u015f veren madde), g\u00fczel r\u0131zk\u0131n kar\u015f\u0131t\u0131 olarak zikrediliyordu. Sanki bu bir \u015fey, g\u00fczel r\u0131z\u0131k ba\u015fka bir \u015feydi.\u0130kinci merhale, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde, yasama uzand\u0131\u011f\u0131 yolu ile dini duyarl\u0131l\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmeye y\u00f6neliktir. Bakara s\u00fbresinde yeralan bir ayetti bu: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki; onlar\u0131n ikisinde de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnahlar vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" (Bakara Suresi, 219) Burada onlar! terk etmenin daha iyi olaca\u011f\u0131na i\u015faret ediliyor. Zira g\u00fcnah\u0131n\u0131n yarar\u0131ndan b\u00fcy\u00fck oldu\u011fu belirtiliyor. Yoksa hi\u00e7bir yarar\u0131 olmayan \u015feyler \u00e7ok azd\u0131r. Bir \u015feyin helal olu\u015fu veya haram olu\u015fu zarar\u0131n\u0131n veya yarar\u0131n\u0131n a\u011f\u0131r basmas\u0131na ba\u011fl\u0131d\u0131r.\u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc merhale, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 k\u0131r\u0131yor ve bununla namaz farizas\u0131 aras\u0131nda bir ba\u011fda\u015fmazl\u0131\u011f\u0131 g\u00fcndeme getiriyordu. Nisa s\u00fbresindeki bu ayette \u015f\u00f6yle deniyordu. \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f iken ne dedi\u011finizi bilinceye kadar namaza yakla\u015fmay\u0131n\". Be\u015f vakit namaz \u00e7o\u011funlukla bir birbirine yak\u0131nd\u0131r. Bu vakitler aras\u0131nda sarho\u015f olup ay\u0131lmaya yeterli bir zaman yoktur. Bu uygulama pratik olarak i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 s\u00fcrd\u00fcrmenin alan\u0131n\u0131 daraltmaktayd\u0131. \u00d6zellikle \"Subuh\" ad\u0131 verilen sabal\u0131 i\u00e7kisi ile, \"Gabuk\" ad\u0131 verilen ikindi veya ak\u015fam i\u00e7kisi gibi cahiliye gelenekleri kald\u0131r\u0131l\u0131yordu. Ayr\u0131ca bu, belli seanslarla i\u00e7ki almay\u0131 gerektiren tiryakilik ve al\u0131\u015fkanl\u0131k halini s\u00fcrd\u00fcrmeyi engelliyordu. \u00d6te yandan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n g\u00f6n\u00fcllerinde \u00f6zel bir a\u011f\u0131rl\u0131\u011f\u0131 bulunan bu emir, namaz farizas\u0131n\u0131 zaman\u0131nda yerine getirme ile, i\u00e7ki al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131 zaman\u0131nda kar\u015f\u0131lamak aras\u0131nda, bir \u00e7eli\u015fki ortaya \u00e7\u0131kar\u0131yordu!Sonra d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc merhale olan, son ve kesin noktaya gelindi. Art\u0131k g\u00f6n\u00fcller buna tam anlam\u0131 ile haz\u0131rlanm\u0131\u015f bulunuyordu. Bundan sonra yasa\u011f\u0131n geli\u015finden, insanlar\u0131n an\u0131nda itaati ve boyun e\u011fi\u015finden ba\u015fka bir \u015fey kalmam\u0131\u015ft\u0131.\u00d6mer b. Hattab (Allah ondan r\u00e2z\u0131 olsun) dedi ki; \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" (Herhalde Hz. \u00d6mer'in (r.a), insan\u0131n i\u00e7ini rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama arzusunu kam\u00e7\u0131layan Nahl suresinin ayetidir. Kendisinin de belirtti\u011fi gibi \u00d6mer, cahiliye d\u00f6neminde i\u00e7ki i\u00e7en bir adamd\u0131. Bu da i\u00e7ki kullanma al\u0131\u015fkanl\u0131\u011f\u0131n\u0131n cahili toplumda, k\u00f6kl\u00fc bir al\u0131\u015fkanl\u0131k, oldu\u011funu g\u00f6stermektedir.) Bunun \u00fczerine Bakara s\u00fbresinin \u015fu ayeti g\u00f6nderildi: \"Sana i\u00e7ki ve kumar hakk\u0131nda soru soruyorlar. De ki, onlar\u0131n ikisinin de b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\u0131 vard\u0131r. \u0130nsanlara baz\u0131 yararlar\u0131 varsa da g\u00fcnahlar\u0131 yararlar\u0131ndan b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\" \u00d6mer \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet okundu. \u00d6mer yine: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\". dedi. Ard\u0131ndan Nisa s\u00fbresindeki \u015fu ayet g\u00f6nderildi: \"Ey m\u00fcminler, sarho\u015f oldu\u011funuz halde namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" \u00d6mer yine \u00e7a\u011f\u0131r\u0131ld\u0131 ve kendisine bu ayet de okundu. Bu sefer de \u00d6mer: \"Allah'\u0131m i\u00e7ki konusunda i\u00e7imizi rahatlatacak bir a\u00e7\u0131klama yap\" dedi. Arkas\u0131ndan Maide s\u00fbresindeki \u015fu ayet indi. \"\u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" Bunun \u00fczerine \u00d6mer: \"Son verdik, son verdik\" diye, bu ilahi \u00e7a\u011fr\u0131ya i\u00e7tenlikle kat\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 dile getirdi. (Ash\u00e2bus S\u00fcnen)Hicretin \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc senesinde, Uhud sava\u015f\u0131ndan sonra indirilen i\u00e7kiyi yasaklay\u0131c\u0131 ayetlerden sonra, Medine sokaklar\u0131nda dola\u015f\u0131p: \"Ey ahali,art\u0131k i\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r\" diye, ba\u011f\u0131r\u0131lmas\u0131ndan ba\u015fka bir \u015feye ihtiya\u00e7 kalmam\u0131\u015ft\u0131... Bunun \u00fczerine, elinde barda\u011f\u0131 olan onu k\u0131rd\u0131, a\u011fz\u0131nda bir yudum i\u00e7ki olan onu geri t\u00fck\u00fcrd\u00fc. \u015earap f\u0131\u00e7\u0131lar\u0131 k\u0131r\u0131ld\u0131, i\u00e7ki \u015fi\u015feleri k\u0131r\u0131ld\u0131. B\u00f6ylece sarho\u015fluk ve i\u00e7ki kullan\u0131m\u0131 yokmu\u015f gibi halledildi!\u015eimdi de Kur'an'\u0131n sunu\u015f tarz\u0131na; e\u011fitim ve y\u00f6nlendirme y\u00f6ntemini kapsayan metoduna bir g\u00f6z atal\u0131m:\"Ey m\u00fcminler, i\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir, bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz. \u015eeytan, i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek, sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister. Art\u0131k bunlara son veriyorsunuz de\u011fil mi? Allah'a ve peygambere itaat edin, Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, bilin ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" (5\/M\u00e2ide, 90-92)Bu \u00e2yetler, bu b\u00f6l\u00fcm\u00fcn al\u0131\u015f\u0131lagelen hitap \u015fekliyle ba\u015fl\u0131yor: \"Ey m\u00fcminler...\" Bir taraftan m\u00fcminlerin kalplerini harekete ge\u00e7irmek, \u00f6b\u00fcr taraftan bu iman\u0131n zorunlu sonucu olan, ba\u011fl\u0131l\u0131k ve itaat eylemini hat\u0131rlatmak i\u00e7in...Bu etkili hitaptan sonra, net ve a\u00e7\u0131k bir bi\u00e7imde ifade edilen kesin bir h\u00fck\u00fcm yer al\u0131yor: \"\u0130\u00e7ki, kumar, an\u0131t ta\u015flar\u0131 ve fal oklar\u0131 \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdendir.\" Bunlar\u0131n hepsi, Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 \"tertemiz nimetler\" s\u0131fat\u0131yla uyu\u015fmayan kirli i\u015flerdir. Ve bunlar \u015feytan i\u015fidir... \u015eeytan ise insan\u0131n tarihi d\u00fc\u015fman\u0131d\u0131r. M\u00fcminin, bir i\u015ften duygusal olarak nefret etmesi, psikolojik olarak tiksinmesi, f\u0131trat olarak ondan \u00fcrk\u00fcp ka\u00e7mas\u0131, korkarak ondan uzakla\u015fmas\u0131 ve ondan sak\u0131nmas\u0131 i\u00e7in, bu i\u015fin \u015feytan i\u015fi oldu\u011funu \u00f6\u011frenmesi yeterlidir!\u0130\u015fte bu esn\u00e2da, kurtulu\u015f umudu ile birlikte yasak konuyor. Bu ayn\u0131 zamanda, derin psikolojik duygular\u0131 harekete ge\u00e7iren bir dokunu\u015ftur: \"Bunlardan uzak durunuz ki, kurtulu\u015fa eresiniz.\" Bundan sonra \u00e2yet-i kerime, bu pisli\u011fin gerisinde bulunan \u015feytan\u0131n plan\u0131n\u0131 a\u00e7\u0131klamaya ge\u00e7iyor: \"\u015eeytan i\u00e7ki ve kumar yolu ile aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131 ekmek sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymak ister.\" B\u00f6ylece m\u00fcsl\u00fcman\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde; \u015feytan\u0131n hedefi, tuza\u011f\u0131n\u0131n amac\u0131, i\u011fren\u00e7li\u011finin yolu ayd\u0131nlanm\u0131\u015f oluyor... Bu hedef, i\u00e7ki ve kumar yolu ile m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n aras\u0131nda, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumlar\u0131n\u0131 ekmektir. Ayn\u0131 \u015fekilde, \"iman edenleri\" Allah'\u0131 anmaktan ve namazdan al\u0131koymakt\u0131r bu. \u00d6yleyse bu, ne korkun\u00e7 bir hile...\u015eeytan\u0131n g\u00fctt\u00fc\u011f\u00fc bu hedefler, birer realitedir. M\u00fcsl\u00fcmanlar bu ger\u00e7ekleri, ger\u00e7e\u011fin kendisi olan ilahi ifadeler arac\u0131l\u0131\u011f\u0131yla tasdik ettikten sonra, realiteler d\u00fcnyas\u0131nda da onlar\u0131 g\u00f6rebilirler. \u015eeytan\u0131n, i\u00e7ki ve kumar yolu ile insanlar aras\u0131na kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k tohumunu nas\u0131l ekti\u011fini g\u00f6rmek i\u00e7in, uzun bir ara\u015ft\u0131rmaya gerek yoktur. \u0130\u00e7ki, insan\u0131n akl\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131ndan al\u0131r, etini ve kan\u0131n\u0131 bir sel gibi harekete ge\u00e7irir, \u015fehevi arzu ve isteklerini alevlendirir. \u00c7o\u011funlukla i\u00e7kiye arkada\u015f olan kumar ise, insan\u0131n g\u00f6nl\u00fcnde binbir \u00e7e\u015fit kin ve h\u00fcsran duygusu b\u0131rak\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc, kumarda kaybeden ki\u015fi, g\u00f6zlerinin \u00f6n\u00fcnde mal\u0131n\u0131 elinden alana ister-istemez kin besleyecektir. Mal\u0131n\u0131 bir ganimet olarak al\u0131p g\u00f6t\u00fcren kumarc\u0131ya, kaybeden adam, elbette ki kahrolacakt\u0131r. Bu i\u015flerin yap\u0131lar\u0131 gere\u011fi olarak, kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131 harekete ge\u00e7irmesi normaldir. Meseleye olduk\u00e7a y\u00fczeysel olarak bakan birtak\u0131m kimselerin, bu t\u00fcr biraraya geli\u015fleri; dostluk ve mutlulu\u011fun bir par\u00e7as\u0131 olarak alg\u0131lamaya \u00e7al\u0131\u015fmalar\u0131 bo\u015funad\u0131r. Zira bu i\u015fler, birbirine dost olan imanlar\u0131 \u00e7at\u0131\u015fma ve patlama alanlar\u0131nda kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya getirmektedir.Allah'\u0131 zikredip anmaktan ve namazdan al\u0131koymaya gelince; bunlar\u0131n ikisi \u00fczerinde d\u00fc\u015f\u00fcnmeye bile gerek yoktur. \u0130\u00e7ki her\u015feyi unutturur. Kumar da al\u0131koyar. Kumarc\u0131lara g\u00f6re, kumarc\u0131n\u0131n akl\u0131 ile sarho\u015fun akl\u0131 aras\u0131nda fark yoktur. Kumarc\u0131n\u0131n alemi de sarho\u015fun alemi gibi, i\u00e7ki masalar\u0131n\u0131, kadehleri ve kumar oyununu a\u015fmaz!\u015eeytan\u0131n i\u011fren\u00e7 hedefini belirten bu i\u015faret, amac\u0131na ula\u015f\u0131p, \"iman edenlerin\" kalplerini uyarmak ve onlar\u0131 harekete ge\u00e7irmek istedi\u011finde bir soruya yer veriliyor. Bu \u00f6yle bir sorudur ki, onu, Hz. \u00d6mer'in bu ayeti dinledi\u011fi s\u0131rada verdi\u011fi cevaptan ba\u015fka bi\u00e7imde cevaplamak m\u00fcmk\u00fcn de\u011fil: \"Art\u0131k bu i\u015flere son veriyorsunuz de\u011fil mi?\" \u00d6mer hi\u00e7 beklemeden cevap verir: \"Son verdik, son verdik\"\u0130\u00e7ki-Kumar Yasa\u011f\u0131; Allah\u2019a \u0130man ve Takv\u00e2:Fakat \u00e2yet-i kerime, o b\u00fcy\u00fck etkisiyle beraber s\u00fcr\u00fcyor: \"Allah'a ve peygambere itaat edin. Onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131n\u0131n. E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, Peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmaktad\u0131r.\"Her\u015feyin kendisine ba\u011fl\u0131 oldu\u011fu kaide: Allah'a itaat, peygambere itaat... Yani \u0130sl\u00e2m... Allah'a ve peygambere mutlak itaat. Sonra onlara kar\u015f\u0131 gelmekten sak\u0131nd\u0131rmak ve \u00fcst\u00fc kapal\u0131 bir tehdit: \"E\u011fer bu direktife s\u0131rt \u00e7evirirseniz, biliniz ki, peygamberimizin g\u00f6revi sadece, a\u00e7\u0131k\u00e7a duyurmakt\u0131r.\" Ger\u00e7ekten de peygamber tebli\u011f etmi\u015f ve a\u00e7\u0131klam\u0131\u015ft\u0131. A\u00e7\u0131k\u00e7a duyurma eyleminden sonra, muhalefette diretenlere sorumluluk y\u00fck\u00fc biniyordu. Bu \u00fcst\u00fc kapal\u0131 \u00fcslup ile ifade edilen ve insan\u0131n belini b\u00fcken bu tehdit m\u00fcminlerin y\u00fcreklerini hoplatmaktad\u0131r! Onlar, kar\u015f\u0131 gelip itaat etmedikleri zaman, kendilerinden ba\u015fka hi\u00e7 kimseye zarar veremezler. Peygamber (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) tebli\u011fini ve g\u00f6revini yapm\u0131\u015ft\u0131r. Onlar\u0131n i\u015flerinden elini \u00e7ekmi\u015ftir. Art\u0131k onlardan sorumlu de\u011fildi O. Kendisine itaat etmeyip kar\u015f\u0131 geldikleri takdirde, onlardan hi\u00e7bir azab\u0131 savamaz. Onlar\u0131n i\u015fi y\u00fcce Allah'a kalm\u0131\u015ft\u0131r. S\u0131rt\u0131n\u0131 d\u00f6nen isyank\u00e2rlar\u0131 cezaland\u0131rmaya, Allah'\u0131n g\u00fcc\u00fc elbette yetecektir!\u0130\u015fte ilah\u00ee yol, kalplerin kap\u0131s\u0131n\u0131 b\u00f6yle \u00e7al\u0131yor, g\u00f6n\u00fcllerin kilitlerini b\u00f6yle a\u00e7\u0131yor... Kendisi i\u00e7in, bu g\u00f6n\u00fcllere varan yollar, ge\u00e7itler buluyor. Bu yasa\u011f\u0131n kendisiyle ilgili olarak geldi\u011fi i\u00e7kinin ne oldu\u011funu a\u00e7\u0131klamam\u0131z yerinde olur. Eb\u00fb D\u00e2vud'un \u0130bni Abbas'tan ald\u0131\u011f\u0131 habere g\u00f6re \"Akla sarho\u015fluk veren her\u015fey i\u00e7kidir ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r.\" Hz. \u00d6mer (r.a) Peygamberimizin (sal\u00e2t ve sel\u00e2m \u00fczerine olsun) minberinde ve sahabeden bir topluluk huzurunda yapt\u0131\u011f\u0131 konu\u015fmada, \u015f\u00f6yle demi\u015fti: \"Ey insanlar, i\u00e7kinin indi\u011fi s\u0131rada i\u00e7ki be\u015f \u015feyden yap\u0131l\u0131yordu: \u00dcz\u00fcmden, hurmadan, baldan, bu\u011fdaylardan ve arpadan. Asl\u0131nda i\u00e7ki, akla sarho\u015fluk veren her\u015feydir.\" (Kurtubi Tefsiri)Her iki rivayete g\u00f6re de i\u00e7ki, sarho\u015fluk meydana getiren, akla zarar veren her\u015feydir. Herhangi bir t\u00fcr\u00fcne mahsus de\u011fildir. Ve sarho\u015fluk veren her\u015fey haramd\u0131r. Sarho\u015fluk veren herhangi bir madde ile meydana gelen sarho\u015fluk hal\u0131, \u0130sl\u00e2m'\u0131n m\u00fcsl\u00fcman kalplerin her zaman Allah'a ba\u011fl\u0131 olmas\u0131, her an Allah'\u0131n kontrol\u00fc alt\u0131nda oldu\u011funu duyabilmesi i\u00e7in farz k\u0131ld\u0131\u011f\u0131, s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k h\u00e2li ile ba\u011fda\u015fmaz. M\u00fcsl\u00fcman\u0131n kalbi, bu uyan\u0131kl\u0131kla, hayat\u0131n geli\u015fmesi ve yenilenmesinde, hayat\u0131n zaaflar\u0131nda ve bozukluklardan korunmas\u0131nda, kendisini, mal\u0131n\u0131 ve namusunu korumas\u0131nda, m\u00fcsl\u00fcman cemaat\u0131n g\u00fcvenli\u011fini, yasas\u0131n\u0131 ve d\u00fczenini her t\u00fcrl\u00fc sald\u0131r\u0131dan korumas\u0131nda \u00f6nemli bir fonksiyon icra edecektir. M\u00fcsl\u00fcman fert, kendi ba\u015f\u0131na ve arzular\u0131 ile ba\u015f ba\u015fa b\u0131rak\u0131lm\u0131\u015f de\u011fildir. Her an s\u00fcrekli uyan\u0131kl\u0131k gerektiren y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri vard\u0131r. Rabb\u0131na kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, kendisine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri, ailesine kar\u015f\u0131 y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa kar\u015f\u0131 mesaj\u0131n\u0131 iletmesi ve onlara do\u011fru yolu g\u00f6stermesi i\u00e7in evrensel y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri bulunmaktad\u0131r. T\u00fcm bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fckleri yerine getirebilmesi i\u00e7in, s\u00fcrekli olarak uyan\u0131k olmas\u0131 istenmektedir. Hatta \u0130sl\u00e2m onun Allah'\u0131n hel\u00e2l k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 nimetlerden yararlan\u0131rken bile, bu nimetlere kar\u015f\u0131 uyan\u0131k durmas\u0131n\u0131, \u015fehev\u00ee arzular\u0131n ve lezzetlerin k\u00f6lesi olmamas\u0131n\u0131 istemektedir.M\u00fcsl\u00fcman gerekli olarak arzular\u0131na hakim olmak zorundad\u0131r. \u0130\u015fine hakim olan adam\u0131n durumu gibi bu isteklerin ancak bir k\u0131sm\u0131n\u0131 yerine getirir. Sarho\u015flu\u011fun verdi\u011fi \u015fuursuzluk hal\u0131 ise, hi\u00e7bir \u015fekilde bu y\u00fck\u00fcml\u00fcl\u00fck hal\u0131 ile ba\u011fda\u015fmaz.Sonra bu sarho\u015fluk hali, asl\u0131nda belli zaman dilimlerinde hayat\u0131n realitelerinden ka\u00e7maktan ve \u00e7ak\u0131r keyiflik halinin veya akl\u00ee dengesizli\u011fin k\u00f6r\u00fckledi\u011fi d\u00fc\u015f\u00fcncelere dalmaktan ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m ise, insanlar\u0131n bu yola ba\u015f vurmalar\u0131n\u0131 ho\u015f kar\u015f\u0131lamaz. Onlar\u0131n ger\u00e7ekleri g\u00f6rmelerini, ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmelerini, ger\u00e7eklerin i\u00e7inde ya\u015famalar\u0131n\u0131, hayatlar\u0131n\u0131 bu ger\u00e7eklere uygun bi\u00e7imde y\u00f6nlendirmelerini ister. Bu hayatlar\u0131n\u0131 bir tak\u0131m hayaller ve kuruntular\u0131n temeline dayand\u0131rmalar\u0131n\u0131 istemez. \u00c7\u00fcnk\u00fc ger\u00e7eklerle y\u00fczy\u00fcze gelmek, azim ve iradenin harekete ge\u00e7mesini sa\u011flar. Ger\u00e7ekleri b\u0131rak\u0131p bir tak\u0131m hayallere dalmak ve kuruntulara kap\u0131lmak ise; \u00e7\u00f6z\u00fclmeden, azmin k\u0131r\u0131lmas\u0131ndan, iradenin erimesinden ba\u015fka bir \u015fey de\u011fildir. \u0130sl\u00e2m s\u00fcrekli olarak irade e\u011fitimine \u00f6nem vermekle iradeyi, k\u00f6kl\u00fc al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n, tiryakiliklerin ba\u011flar\u0131ndan kurtarmaya \u00e7al\u0131\u015f\u0131r. Sadece bu de\u011ferlendirme bile \u0130sl\u00e2m'\u0131n, neden i\u00e7kiyi ve di\u011fer uyu\u015fturucu maddeleri haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 g\u00f6rmemize yeterli olacakt\u0131r. Zira bunlar, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerdir... insan hayat\u0131n\u0131n d\u00fczenini bozmakt\u0131r.Baz\u0131 f\u0131k\u0131h bilginleri, i\u00e7kinin, di\u011fer pislikler gibi hem i\u00e7ilmesinin haram hem de kendisinin pis oldu\u011funu s\u00f6ylerken di\u011fer baz\u0131 bilginler, sadece i\u00e7ilmesinin haram oldu\u011funu s\u00f6ylemi\u015flerdir. Cumhura g\u00f6re, i\u00e7kinin kendisi de i\u00e7ilmesi de haramd\u0131r. Rabia, Leys b. Said \u015eafi\u00ee'nin arkada\u015f\u0131 M\u00fczeni ve daha sonraki baz\u0131 Ba\u011fdatl\u0131 f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lara g\u00f6re ise, i\u00e7kinin sadece i\u00e7ilmesi haramd\u0131r. Bu tefsirde meseleye bu kadar de\u011finmemiz yeterlidir.Bu \u00e2yetlerin indirilmesi, burada i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131n bildirilmesi ve \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden olmakla nitelendirilmesi, \u0130sl\u00e2m Toplumu'nda s\u00f6zc\u00fckleri bir, nedenleri ve hedefleri ayr\u0131 olan iki sesin y\u00fckselmesine neden oldu.Bu a\u00e7\u0131klamay\u0131 oldu\u011fu gibi kabul eden fakat, i\u015fin i\u00e7inden \u00e7\u0131kamayan baz\u0131 sahabiler: \"\u0130\u00e7ki i\u00e7ti\u011fi halde vefat eden karde\u015flerimiz ne olacak? \u0130\u00e7ki haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce Uhut'ta kar\u0131nlar\u0131nda i\u00e7ki oldu\u011fu halde \u015fehit edilen arkada\u015flar\u0131m\u0131z\u0131n durumu nedir?\" dediler. \u015ea\u015fk\u0131nl\u0131k ve karga\u015fal\u0131k pe\u015finde birtak\u0131m f\u0131rsat\u00e7\u0131lar da bu veya buna benzer bir\u015feyler s\u00f6ylediler. Bununla, g\u00f6n\u00fcllerde yer alan yasama nedenlerine duyulan g\u00fcveni sarsmay\u0131 veya i\u00e7kinin haram k\u0131l\u0131nmad\u0131\u011f\u0131 s\u0131ralarda vefat edenlerin, \u015feytan i\u015fi i\u011fren\u00e7liklerden biri olan i\u00e7ki ile kar\u0131nlar\u0131 dolu oldu\u011fu halde vefat ettiklerinden dolay\u0131, imanlar\u0131n\u0131n bo\u015fa gitti\u011fi imaj\u0131n\u0131 yaymay\u0131 hedef al\u0131yorlard\u0131. \u0130\u015fte tam bu s\u0131rada a\u015fa\u011f\u0131daki ayet indi: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, -Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah iyilik yapanlar\u0131 sever.\"Bu \u00e2yet-i kerime, her\u015feyden \u00f6nce, haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce hi\u00e7bir \u015feyin haram olmayaca\u011f\u0131n\u0131, haram k\u0131l\u0131nman\u0131n ayetten \u00f6nce de\u011fil, ayet ile birlikte ger\u00e7ekle\u015fti\u011fini, hem d\u00fcnya hem de ahiret ile ilgili meselelerde ayetin kendisinden \u00f6nceki halleri kapsamayaca\u011f\u0131n\u0131 bildirmektedir. \u00c7\u00fcnk\u00fc h\u00fckm\u00fc ortaya koyan ayettir. \u00d6ld\u00fcklerinde, o s\u0131rada haram k\u0131l\u0131nmam\u0131\u015f olan i\u00e7kinin kar\u0131nlar\u0131nda bulunmas\u0131, onlar a\u00e7\u0131s\u0131ndan herhangi bir sorumluluk do\u011furmaz. Zira onlar bu durumda, haram k\u0131l\u0131nm\u0131\u015f bir i\u015f yapm\u0131\u015f ve bir g\u00fcnah i\u015flemi\u015f olmaz. Onlar Allah'tan korkuyor, iyilik yap\u0131yor, her \u015feyde Allah'\u0131n kendilerini g\u00f6zetti\u011fi bilinciyle hareket ediyorlard\u0131. Niyetlerinin ve eylemlerinin Allah taraf\u0131ndan g\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc biliyorlard\u0131. Bu hal \u00fczere bulunan birisi harama el uzatmaz ve bir tek g\u00fcnah i\u015flemez.Biz burada Mu\u2019tezile'nin, i\u00e7kinin pisli\u011fi hakk\u0131ndaki h\u00fckm\u00fcne ba\u011fl\u0131 olarak k\u00f6r\u00fckledi\u011fi tart\u0131\u015fmaya girmek istemiyoruz. Mutezile, i\u00e7kinin bu pisli\u011finin, y\u00fcce Allah'\u0131n i\u00e7kinin haraml\u0131\u011f\u0131na ait h\u00fckm\u00fcnden mi, yoksa i\u00e7kinin kendisinden ayr\u0131lmayan bir niteli\u011finden mi oldu\u011funu ara\u015ft\u0131r\u0131r. Haram k\u0131l\u0131nan \u015feylerin, bu haraml\u0131klar\u0131n\u0131n kendilerinden ayr\u0131lmayan bir nitelikten mi, yoksa bu niteli\u011fin haram k\u0131l\u0131nmas\u0131ndan m\u0131 kaynakland\u0131\u011f\u0131n\u0131 tart\u0131\u015f\u0131r. Bizim anlay\u0131\u015f\u0131m\u0131za g\u00f6re, bu t\u00fcr konulardaki tart\u0131\u015fmalar bo\u015f tart\u0131\u015fmalard\u0131r ve \u0130sl\u00e2m\u00ee duyarl\u0131l\u0131\u011fa tamamen yabanc\u0131d\u0131r!.. Y\u00fcce Allah bir \u015feyi haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131nda, onu neden haram k\u0131ld\u0131\u011f\u0131n\u0131 bilir. \u0130ster haram k\u0131l\u0131\u015f nedenini bildirsin ister bildirmesin fark etmez. ister haram k\u0131lmak; haram k\u0131l\u0131nan \u015feydeki de\u011fi\u015fmez bir nitelikten olsun isterse, onu kullanan\u0131n bizzat kendisine veya i\u00e7inde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 cemaata zarar veren bir sebepten olsun, de\u011fi\u015fen bir\u015fey olmaz. Her\u015feyi b\u00fct\u00fcn\u00fc ile bilen y\u00fcce Allah't\u0131r. Ve O'nun emrine itaat etmek farzd\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlardan sonra tart\u0131\u015fmaya girmek, ger\u00e7ek bir ihtiya\u00e7tan kaynaklanamaz. Halbuki ger\u00e7ek\u00e7ilik, bu ilah\u00ee yolun vazge\u00e7ilmez \u00f6zelli\u011fidir. Buna ba\u011fl\u0131 olarak hi\u00e7 kimse, \"Madem ki haram k\u0131l\u0131nma, haram k\u0131l\u0131nan nesnedeki bir niteli\u011fe ba\u011fl\u0131d\u0131r, \u00f6yleyse haram k\u0131l\u0131nmadan \u00f6nce nas\u0131l m\u00fcbah k\u0131l\u0131nm\u0131\u015ft\u0131r?\" dememelidir! Y\u00fcce Allah'\u0131n belirli bir s\u00fcre haram k\u0131lmadan b\u0131rakm\u0131\u015f olmas\u0131n\u0131n, bir hikmeti olmal\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc her \u015feyin dizgini, Allah'\u0131n elindedir. Zaten ilah olu\u015funun gere\u011fi de budur.\u0130nsanlar\u0131n herhangi bir nesneyi g\u00fczel g\u00f6rmesi, ya da \u00e7irkin bulmas\u0131 bu konuda h\u00fck\u00fcm olamaz. \u0130nsan\u0131n helallik ve haraml\u0131k hususunda neden olarak g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc sebep, o h\u00fckm\u00fcn ger\u00e7ek sebebi olmayabilir. Allah'a kar\u015f\u0131 edebli olmak, O'nun h\u00fck\u00fcmlerini kabul etmeyi ve uygulamay\u0131 gerektirir. \u0130ster hikmeti veya illeti bilinsin, ister bilinmesin fark etmez. \u00c7\u00fcnk\u00fc, \"Allah bilir, siz bilmezsiniz.\"Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 uygulaman\u0131n her\u015feyden \u00f6nce, kulluk temeline dayanmas\u0131 gerekir. Y\u00fcce Allah'a kar\u015f\u0131, kullu\u011funu ortaya koymak ve O'na itaat etmek temeline dayanmal\u0131d\u0131r. Zaten teslimiyetin anlam\u0131, \u0130sl\u00e2m'da budur. Bu kesin itaattan sonra, insan akl\u0131n\u0131n g\u00fcc\u00fc yetti\u011fi \u00f6l\u00e7\u00fcde Allah'\u0131n emretti\u011fi ve yasaklad\u0131\u011f\u0131 \u015feylerin hikmetini ara\u015ft\u0131rmas\u0131 do\u011fru olabilir. Hikmeti ara\u015ft\u0131r\u0131lan bu emir ve yasaklar\u0131n hikmetini, Allah'\u0131n a\u00e7\u0131klay\u0131p a\u00e7\u0131klamamas\u0131 fark etmez. Be\u015fer akl\u0131n\u0131n bu hikmeti kavray\u0131p kavramamas\u0131 da bir\u015feyi de\u011fi\u015ftirmez. Herhangi bir \u015feyde, Allah'\u0131n yasas\u0131n\u0131 g\u00fczel g\u00f6recek olan yetki sahibi yaln\u0131z Allah't\u0131r. Allah herhangi bir i\u015fte emrini veya yasa\u011f\u0131n\u0131 bildirdikten sonra tart\u0131\u015fma biter, emir veya yasak kesinle\u015fmi\u015f olur. \u0130yi veya k\u00f6t\u00fc g\u00f6rme olgusunun, insan\u0131n akl\u0131na b\u0131rak\u0131lmas\u0131, Allah'\u0131n yasas\u0131nda son merciin insan oldu\u011fu anlam\u0131na gelir. \u00d6yleyse, ilahl\u0131\u011f\u0131n konumunu ve insan akl\u0131n\u0131n konumunu ger\u00e7ekten iyi tesbit etmek gerekmektedir!Buradan \u00e2yet-i kerimenin if\u00e2de tarz\u0131na ve ifade tarz\u0131n\u0131n ta\u015f\u0131d\u0131\u011f\u0131 anlama ge\u00e7ece\u011fiz: \"\u0130man edip iyi ameller i\u015fleyenler, Allah'tan korkup iman ettikleri, arkas\u0131ndan yine Allah'tan korkup m\u00fcminliklerini devam ettirdikleri ve sonra yine Allah'tan korkup iyilik yapt\u0131klar\u0131 takdirde vaktiyle tatt\u0131klar\u0131 haram yiyecek ve i\u00e7eceklerden dolay\u0131 sorumlu tutulmazlar. Hi\u00e7 ku\u015fkusuz Allah, iyilik yapanlar\u0131 sever. \"Kur'an-\u0131 Kerim'in bu ifade tarz\u0131, takvan\u0131n bir kere iman ve ameli salih ile, bir kere yaln\u0131z imanla, bir kere de yaln\u0131z ihsanla birlikte tekrar edilmesi hakk\u0131nda, Tefsircilerin g\u00f6r\u00fc\u015fleri i\u00e7inde i\u00e7imizi rahatlatan bir g\u00f6r\u00fc\u015fe rastlayamad\u0131k. Fi Z\u0131l\u00e2l'in birinci bask\u0131s\u0131nda da, bu tekrarlar hakk\u0131nda doyurucu bir a\u00e7\u0131klama yapmam\u0131\u015ft\u0131k. Duygular\u0131m\u0131 tam ifade edemese de, \u015fu ana kadar rastlad\u0131\u011f\u0131m en g\u00fczel yakla\u015f\u0131m \u0130bni Cerir Taberi'nin yakla\u015f\u0131m\u0131 oldu. \"Birinci takva: Allah'\u0131n emirlerini kabul etmek, onlar\u0131 tasdik etmek, onlara boyun e\u011fmek ve uygulamakt\u0131r. \u0130kinci takva: Bu tasdik \u00fczerine sebat etmektir. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc takva: \u0130hsan'd\u0131r. Nafilerle Allah'a yakla\u015fmakt\u0131r.Birinci bask\u0131da bu konuda yapt\u0131\u011f\u0131m yorum \u015f\u00f6yleydi: \"Bu ifade tarz\u0131, \u00f6nce ana hatlar\u0131 verip, sonra detaylara inmekle peki\u015ftirmeyi artt\u0131rmak i\u00e7indir. Birincisinde takvay\u0131, iman\u0131 ve amel-i salihi \u00f6zet olarak vermi\u015ftir. \u0130kincisinde takvay\u0131 iman ile birlikte, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde amel-i salihin kendisi olan ihsan ile birlikte, vermi\u015ftir. Bu peki\u015ftirmenin amac\u0131 \u00fczerinde durulan olguyu iyice yerle\u015ftirmek, amellerin de\u011ferlendirilmesinde de\u011fi\u015fmez yasay\u0131 olu\u015fturan i\u00e7 bilinci Allah'\u0131n her\u015feyi kontrol etti\u011fine dair ince ve hassas bilinci ortaya \u00e7\u0131karmak... Her an O'nunla ili\u015fki i\u00e7inde oldu\u011funu idrak etmek bilincini... Allah'a iman etmeyi, O'nun emir ve yasaklar\u0131n\u0131 do\u011frulamay\u0131, kesin bi\u00e7imde yeralan akidenin apa\u00e7\u0131k terc\u00fcman\u0131 olan amel-i salihi, gizli olan akide ile, bunun ifadesi olan amel aras\u0131ndaki ili\u015fkiyi ortaya \u00e7\u0131karmay\u0131 hedef almaktad\u0131r. \u0130\u015fte h\u00fckm\u00fcn illeti, nedeni budur, yoksa d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve d\u0131\u015f \u015fekiller de\u011fildir... Bu ana kaide ise, tabii olarak peki\u015ftirmeyi tekrar\u0131 ve a\u00e7\u0131klamay\u0131 gerektirir.\"Art\u0131k bu yakla\u015f\u0131m\u0131, bi\u00e7imi rahatlat\u0131c\u0131 olarak g\u00f6remiyorum. Fakat \u015fu \u00e2na kadar i\u00e7ime bir ba\u015fka yakla\u015f\u0131m do\u011fmu\u015f de\u011fil... fakat yard\u0131m Allah'tand\u0131r. (Fi Z\u0131l\u00e2li\u2019l Kur\u2019an, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerin tefsiri)\u201cEy Muhammed! Sana \u015farap i\u00e7meyi ve kumar oynamay\u0131, \u015farab\u0131 ve kumar\u0131 soruyorlar...\u201d (2\/Bakara, 219). Bunu soranlar Hz. \u00d6mer ve Muaz ile birlikte sah\u00e2beden birtak\u0131m ki\u015filerdi. \"Ya Ras\u00fblallah, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetv\u00e2 ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc akl\u0131 gideriyor\" dediler ve bu \u00e2yet indi.Hamr:\u00c2yet metninde yer alan \"hamr\" kelimesi, \u00f6rtmek anlam\u0131na masdar oldu\u011fu halde, \u00e7i\u011f \u00fcz\u00fcm \u015f\u0131ras\u0131ndan keskinle\u015fmi\u015f ve k\u00f6p\u00fc\u011f\u00fcn\u00fc atm\u0131\u015f olan \u015faraba isim olmu\u015ftur. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u015farab akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rter ve bir deyim ile, kafay\u0131 dumanlar ki buna \"humar\" denilir. \"Hamr\" kelimesinin bu \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131na isim olarak verilmesi \u00f6zel bir isimlendirmedir. Bu nedenle \"hamr\" kelimesi bir de genel olarak akla humar veren, yani \"kafay\u0131 dumanland\u0131ran \u015fey\" anlam\u0131na kullan\u0131l\u0131r ki bu m\u00e2n\u00e2ya g\u00f6re sarho\u015fluk veren \u015feylerin hepsi \"hamr\"d\u0131r. \u0130bn\u00fc \u00d6mer hazretlerinden rivayet edilmi\u015ftir ki \u015farab\u0131 haram k\u0131lan \u00e2yet indi\u011fi g\u00fcn, \u015farap be\u015f \u015feyden: \u00fcz\u00fcmden, hurmadan bu\u011fdaydan, arpadan, dar\u0131dan idi. Ve hamr, akl\u0131 b\u00fcr\u00fcy\u00fcp \u00f6rten demektir. Ebu Davud'da Numan b. Be\u015fir'den rivayet olundu\u011fu \u00fczere, Resulullah (s.a.v.) buyurmu\u015ftur ki: \"\u00dcz\u00fcmden bir \u015farap, hurmadan bir \u015farap, baldan bir \u015farap, bu\u011fdaydan bir \u015farap, arpadan bir \u015farap vard\u0131r.\" demektir. Buna dayanarak \u0130mam M\u00e2lik ve \u015e\u00e2fi\u00ee ve bunlardan \u00f6nce veya sonra gelmi\u015f bir \u00e7ok \u00e2limler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar, Kur'\u00e2n'daki hamr (\u015farab)\u0131n genel anlam\u0131 ile mutlak olarak sarho\u015fluk verici demek oldu\u011funa ve dolay\u0131s\u0131yla her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk verici nesnelerin Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile aynen haram bulundu\u011funa ve her birinin yaln\u0131z sarho\u015fluk verme derecesi de\u011fil, damlalar\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilmesinin ve kullan\u0131lmas\u0131n\u0131n, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n asla c\u00e2iz olam\u0131yaca\u011f\u0131na h\u00fckmetmi\u015flerdir. \u00c7\u00fcnk\u00fc bundan sonra Maide S\u00fbresinde: \"\u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (5\/Maide, 90) buyurularak aynen \"rics\", yani pis oldu\u011fu beyan\u0131 ile ka\u00e7\u0131nma emri buna dayand\u0131r\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Fakat \u0130mam-\u0131 A'zam Ebu Hanife hazretleri ile beraber sahabe ve tabiinden bir\u00e7ok alimler ve f\u0131k\u0131h\u00e7\u0131lar \"hamr\" kelimesinin a\u00e7\u0131k ve kesin olan anlam\u0131, \u00f6zellikle \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 oldu\u011fundan; inkar\u0131, insan\u0131 k\u00fcfre sokacak bi\u00e7imde Kur'\u00e2n \u00e2yeti ile \"li aynihi\" (bizzat) haram olan \u015farab\u0131n bu oldu\u011funa ve di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin aynen ve bizzat de\u011fil, sarho\u015fluk verici olmalar\u0131ndan dolay\u0131 Kur'an'\u0131n bu \u00e2yetine k\u0131yas\u0131 uygun d\u00fc\u015ferek, \"Her sarho\u015fluk verici \u015fey haramd\u0131r.\" gibi hadis-i \u015feriflerle haram olduklar\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla hamr\u0131n aynen necis olmas\u0131 y\u00fcz\u00fcnden bir damlas\u0131n\u0131n bile i\u00e7ilip kullan\u0131lmas\u0131 kesinlikle haram ve m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131 caiz olmad\u0131\u011f\u0131na; ancak \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 bulunmayan ve ondan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan di\u011fer sarho\u015fluk verici nesnelerin haraml\u0131\u011f\u0131, ancak sarho\u015fluk verme niteli\u011fi ile sabit oldu\u011fundan, i\u00e7ilmekten ba\u015fka bir \u015fekilde kullan\u0131lmalar\u0131 i\u00e7in, al\u0131n\u0131p sat\u0131lmas\u0131n\u0131n da caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015flerdir. Demek olur ki Kur'\u00e2n \u00e2yeti, \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n aynen, haraml\u0131\u011f\u0131nda kesin h\u00fck\u00fcm ifade eder. Bu \u00e2yetin di\u011fer sarho\u015fluk verici nesneleri kapsam\u0131na almas\u0131 s\u00f6zc\u00fck olarak de\u011fil haraml\u0131\u011f\u0131n hikmeti olan \"sarho\u015fluk verme\" sebebi dolay\u0131s\u0131yla ve hadisi \u015feriflerin a\u00e7\u0131klamalar\u0131 iledir. Kur'\u00e2n'daki s\u00f6zc\u00fcklerin genel anlam ifade etmesi muhtemel ise de, \u00f6zel anlamda oldu\u011fu gibi kesinlik ifade etmez. Buna g\u00f6re, \u0130sl\u00e2m dininde genel olarak sarho\u015fluk veren \u015feylerin, sarho\u015fluk verici olarak kullan\u0131lmalar\u0131 haram; fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131 aynen ve mutlak olarak haramd\u0131r. Ve bunu inkar eden k\u00e2firdir. \u00dcz\u00fcm \u015farab\u0131n\u0131n ve bundan yap\u0131lm\u0131\u015f olan sarho\u015fluk verici \u015feylerin, bizzat kendisi necistir. \u00d6b\u00fcrlerinin ise necis olmas\u0131 \u015f\u00fcphelidir. Mesela \u00fczerine \u015farab, \u015fampanya, rak\u0131, konyak d\u00f6k\u00fclm\u00fc\u015f olanlar, her halde y\u0131kamad\u0131k\u00e7a namaz k\u0131lamazlar. Fakat \u00fcz\u00fcm \u015farab\u0131ndan yap\u0131lm\u0131\u015f olmayan ispirto, bira ve di\u011fer sar -ho\u015fluk verici \u015feyler i\u00e7ilemezse de elbiseye veya bedene s\u00fcr\u00fclmesi de namaza engel olur diye iddia edilemez. Ebu Hanife hazretleri bu \u015fekilde \u015faraptan ba\u015fka sarho\u015fluk veren \u015feylerin bizzat kendisinin ve damlas\u0131n\u0131n necis ve haram olmad\u0131\u011f\u0131na ve dolay\u0131s\u0131yla sarho\u015f etme derecesine varmaks\u0131z\u0131n, fas\u0131klara ve k\u00e2firlere benzeme kast\u0131 da bulunmaks\u0131z\u0131n, kuvvet i\u00e7in az bir miktarda i\u00e7ilmesinin caiz olabilece\u011fini s\u00f6ylemi\u015f ise de, \"Fethu'l-Kad\u00eer\" de \"Kitabu'l-E\u015fribe\"de a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere, \u00fc\u00e7 mezheb ile Hanefi mezhebinde dahi tercih edilen, \"\u00c7o\u011fu sarho\u015fluk veren \u015feyin az\u0131 da haramd\u0131r.\" hadis-i \u015ferifi gere\u011fince, \u00e7o\u011fu sarho\u015f edenin az\u0131n\u0131n da haram olmas\u0131d\u0131r. \u015eer'an i\u00e7me a\u00e7\u0131s\u0131ndan b\u00fct\u00fcn sarho\u015f edici \u015feyler, \u00e2yetin genel anlam\u0131 ile hamr (i\u00e7ki)d\u0131r. G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u00fcn fen bilimcilerinin, Kimya ilmine g\u00f6re d\u00fc\u015f\u00fcnceleri de \"ihtimar\" (kendili\u011finden k\u00f6p\u00fcr\u00fcp kabarma, ek\u015fiyip mayalanma) denilen kimyasal bir olay olma itibar\u0131yla, her \u00e7e\u015fit sarho\u015fluk vericinin hamr \u00f6zelli\u011finde ortak olmas\u0131d\u0131r ki buna Arap\u00e7a \"el-kuhl\" kelimesinin frenkle\u015ftirilmi\u015fi olan \"alkol\", \"el-k\u00fbl\" veya sadece \"k\u00fbl\" derler. Bu, hamr\u0131n genel anlam\u0131na uygun ise de, ayn\u0131 zamanda \u00f6zel anlam\u0131n\u0131n esas oldu\u011funa da i\u015faret etmektedir. Doktorluk ve tedavi a\u00e7\u0131s\u0131ndan konuya bak\u0131nca, bu a\u00e7\u0131dan konu, \"Kim mecbur kal\u0131rsa, di\u011ferinin hakk\u0131na tecav\u00fcz etmemek ve zaruret miktar\u0131n\u0131 ge\u00e7memek \u015fart\u0131 ile...\" (2\/Bakara, 173) ruhsat\u0131na uyarak, zaruret ve zaruret h\u00fckm\u00fcnde bulunan ihtiya\u00e7 meselelerinden birisi olur.\u0130sl\u00e2m dininde \u015farab\u0131n ve sarho\u015fluk verici nesnelerin yasak edilmesi tedricen (a\u015fama ile) olmu\u015ftur. \u0130sl\u00e2m'\u0131n geldi\u011fi ilk zamanlar, hen\u00fcz \u015farap m\u00fcbaht\u0131. Bu konuda derece derece d\u00f6rt \u00e2yet inmi\u015ftir. \u00d6nce Mekke'de, \"Hurma bah\u00e7elerinin ve \u00fcz\u00fcm ba\u011flar\u0131n\u0131n meyvelerinden de, hem bir sarho\u015fluk verici \u015fey \u00e7\u0131kar\u0131rs\u0131n\u0131z, hem de bir g\u00fczel r\u0131z\u0131k.\" (16\/Nahl, 67) \u00e2yeti inmi\u015fti. O zaman m\u00fcsl\u00fcmanlar da i\u00e7erler, Hz. Peygamber ses \u00e7\u0131karmazd\u0131. \u0130kinci olarak yukar\u0131da ge\u00e7ti\u011fi \u00fczere Hz. \u00d6mer, Muaz ve di\u011fer baz\u0131 sahabelerin, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, \u015farap hakk\u0131nda bize bir fetva ver, \u00e7\u00fcnk\u00fc o akl\u0131 gideriyor.\" diye h\u00fckm\u00fcn\u00fc sormalar\u0131 \u00fczerine bu \u00e2yet indi ve ilk haram k\u0131lma bununla ba\u015flad\u0131. Bu \u00e2yette yasakl\u0131k a\u00e7\u0131k olmakla birlikte caiz olma ihtimali de yok de\u011fildi. Bunun \u00fczerine hemen terk edenler bulundu\u011fu gibi, hen\u00fcz terk etmeyenler de vard\u0131. Sonra bir namaz olay\u0131 \u00fczerine, \"Ey iman edenler! Sarho\u015f iken namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) \u00e2yeti indi. Bunun \u00fczerine i\u00e7enler pek azald\u0131 ise de yine vard\u0131. Bir g\u00fcn \u0130tban b. M\u00e2lik, Sa'd b. Ebi Vakkas ile beraber birka\u00e7 ki\u015fiyi davet etmi\u015f, i\u00e7ki i\u00e7mi\u015fler, sarho\u015f olduklar\u0131 zaman, \u00f6v\u00fcnmeye ve \u015fiir s\u00f6ylemeye ba\u015flam\u0131\u015flar. Bu s\u0131rada Sa'd, Ensardan birinin hicvini (\u015fiir yolu ile yerme) konu alan bir \u015fiir okumu\u015f, o da bir \u00e7ene kemi\u011fi ile ona vurup ba\u015f\u0131n\u0131 yarm\u0131\u015ft\u0131. Bundan dolay\u0131 Sa'd, Hz. Peygambere giderek \u015fik\u00e2yet etmi\u015f, bunun \u00fczerine Resulullah'\u0131n: \"Allah\u0131m! \u015earap hakk\u0131nda bize yeterli beyanda bulun!\" diye, du\u00e2 etmesi \u00fczerine M\u00e2ide S\u00fbresindeki: \"Ey iman edenler! \u0130\u00e7ki, kumar, putlar ve fal oklar\u0131 hep \u015feytan\u0131n i\u015finden olan murdar bir \u015feydir. O halde ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n ki kurtulu\u015fa eresiniz. \u0130\u00e7ki ile kumarda \u015feytan s\u0131rf aran\u0131za d\u00fc\u015fmanl\u0131k ve kin d\u00fc\u015f\u00fcrmeyi ve sizi Allah'\u0131 anmaktan ve namaz k\u0131lmaktan al\u0131koymay\u0131 ister. Art\u0131k vaz ge\u00e7iyorsunuz de\u011fil mi?\" (5\/M\u00e2ide, 90-91) \u00e2yetleri inmi\u015f ve bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 son derece \u015fiddetli bir \u015fekilde yasaklanm\u0131\u015ft\u0131r. Hz. \u00d6mer bunu dinleyince, \"\u0130nteheyn\u00e2 ya Rabb\u00ee\" yani tamamen vazge\u00e7tik ya Rabb\u00ee demi\u015ftir. Hz. Ali'nin: \"Bir kuyuya bir damla \u015farap d\u00fc\u015fse, sonra oraya bir minare yap\u0131lsa, o minarede ezan okumazd\u0131m ve bir damla \u015farap bir denize d\u00fc\u015fse sonra o deniz kuruyup da yerinde otlar bitse orada hayvan g\u00fctmezdim.\" dedi\u011fi, Abdullah b. \u00d6mer hazretlerinin de: \"Bir parma\u011f\u0131m\u0131 \u015faraba sokmu\u015f olsam, o parmak bende kalmazd\u0131, yani keser atard\u0131m.\" dedi\u011fi nakledilmi\u015ftir ki il\u00e2h\u00ee emir \u00fczerine Resulullah'\u0131n ashab\u0131n\u0131n, ne b\u00fcy\u00fck iman ve takvalar\u0131 bulundu\u011funu anlamal\u0131d\u0131r. Allah c\u00fcmlesinden raz\u0131 olsun.Meysir:Meysire gelince y\u00fcs\u00fcr veya yesardan mimli masdar olarak kumar oynamak anlam\u0131nad\u0131r. Kumarda ya kolayl\u0131kla zahmetsiz mal \u00e7arpmak veya \u00e7arpt\u0131rmak vard\u0131r. Kumar demek de zar gibi ne olaca\u011f\u0131 belli olmayan tehlikeli bir \u015feye ba\u011flanarak mal vermek veya almak demektir. Cahiliye devrinde Araplar gerek kendilerine ve gerekse Acemlerden ve di\u011ferlerinden belledikleri \"nerd\" yani tavla, \"satran\u00e7\" ve di\u011ferleri gibi oyunlarla kumar oynarlard\u0131. K\u0131sacas\u0131 frenklerin piyango dedikleri tarzda b\u00f6l\u00fc\u015fme yolu ile bir kumarlar\u0131 vard\u0131 ki bunu \"hay\u0131r\" bile sayarlar ve \u00f6v\u00fcnerek yaparlard\u0131. \u015e\u00f6yle ki: Zar yerinde \"ezl\u00e2m ve akl\u00e2\" denilen on adet oklar\u0131 vard\u0131. Bunlara: Fezz, tev'em, rakib, hils, nafis, m\u00fcsbil, muall\u00e2, menih, sefih, va\u011fd derlerdi. Menih, sefih, va\u011fddan ba\u015fka di\u011ferlerinin bir hissesi bir pay\u0131 olurdu. Mesel\u00e2, piyango \u00e7ekilmek \u00fczere, bir deve kesilir, yirmi sekiz hisseye ayr\u0131l\u0131r; fezze bir, tev'eme iki, rakibe \u00fc\u00e7, hilse d\u00f6rt, nefise be\u015f, m\u00fcsbile alt\u0131, muallaya yedi, hisse ayr\u0131l\u0131r. Menih, sefih va\u011fd oklar\u0131 bo\u015f ve mahrumdur. Bu on kalemin hepsi \"reb\u00e2be\" denilen bir torbaya at\u0131l\u0131p adaletli ki\u015finin \u00f6n\u00fcne konulur, o da torbay\u0131 \u00e7alkalay\u0131p elini sokar, kat\u0131lan herkes ad\u0131na bir ok \u00e7eker, hissesi bulunan ok \u00e7\u0131kanlar belirlenmi\u015f olan hisseyi al\u0131rlar, bo\u015f ok \u00e7\u0131kanlar da mahrum kal\u0131rlar ve fakat devenin bedelini \u00f6derler. Hisse \u00e7\u0131kanlar da da paylar\u0131na \u00e7\u0131kan hisseyi fakirlere verirlerdi. B\u00f6ylece meysir \u00f6ncelikle di\u011fer kumarlara g\u00f6re ehven-i \u015fer (\u015ferrin en hafifi) g\u00f6r\u00fcnen ve hay\u0131r zannedilen b\u00f6yle da\u011f\u0131t\u0131m ve b\u00f6l\u00fc\u015fme; yani piyango tarz\u0131na denilmi\u015f ve bundan, b\u00fct\u00fcn kumarlara da \"meysir\" denilmi\u015ftir. Hatta bir hadis-i \u015ferifte, \u00e7ocuklar\u0131n a\u015f\u0131k ve ceviz oynamalar\u0131n\u0131n bile meysirden oldu\u011fu beyan edilmi\u015ftir. \u0130ki ki\u015fiden biri di\u011ferine \u015fu kadar yumurtay\u0131 yiyebilsen \u015fu senin olsun demi\u015fti. Bunlar Hz. Ali'ye h\u00fck\u00fcm vermesi i\u00e7in ba\u015fvurdular. Hz. Ali bu kumard\u0131r diye izin vermedi. Zaten hay\u0131r nam\u0131na piyango haram olunca di\u011fer kumarlar\u0131n haydi haydi haram olaca\u011f\u0131 anla\u015f\u0131l\u0131r. \u015earap ile kumar\u0131n bir soruda bir araya getirilmesi de sarho\u015fluk veren \u015feylerle kumar\u0131n beraber bulunduklar\u0131na i\u015farettir.Cevaben de ki: bunlarda b\u00fcy\u00fck bir zarar ve g\u00fcnah vard\u0131r. Genel olarak ikisi de mallar\u0131 telef ve insanlar\u0131 peri\u015fan eder. \u00c7o\u011fu zaman bunlar birbirini s\u00fcr\u00fckler. \u00d6nce \u015farap akl\u0131 giderir ; ak\u0131l ise hem dinin, hem d\u00fcnyan\u0131n dayana\u011f\u0131d\u0131r. Art\u0131k sarho\u015flukla \u00f6yle cinayetler yap\u0131l\u0131r ve kumarbazl\u0131kla \u00f6yle fenal\u0131klara d\u00fc\u015f\u00fcl\u00fcr ki bunlar saymakla bitmez, ancak \"b\u00fcy\u00fck g\u00fcnah\" ad\u0131 ile anla\u015f\u0131l\u0131r. Bununla birlikte, bunlarda insanlara baz\u0131 yararlar da vard\u0131r. Bu c\u00fcmleden olarak biraz ne\u015fe ve lezzet duyulur, bir\u00e7ok ticareti yap\u0131l\u0131r. Korkaklara cesaret ve mizaca kuvvet gelir. Kumarda , baz\u0131lar\u0131 bedavadan mal ele ge\u00e7irir. G\u00fcnahlar\u0131 da faydalar\u0131ndan, zararlar\u0131 yararlar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr.\u015eu halde yararlar\u0131 ger\u00e7ek ve sa\u011flam bir yarar de\u011fildir. Verdikleri ne\u015fe humar (akl\u0131 \u00f6rtmek)a d\u00f6n\u00fc\u015f\u00fcr. O gelip ge\u00e7ici cesaret, felaket nedeni olur. O gelip ge\u00e7ici miza\u00e7 kuvveti, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131 bozar; kazan\u0131lan mal\u0131n hayr\u0131 olmaz, bir k\u00e2r y\u00fcz zarar getirir. Buna tutulanlar yakalar\u0131n\u0131 zor kurtar\u0131r. K\u0131sacas\u0131 ne\u015fe ve lezzetleri ki\u015fisel ve gelip ge\u00e7ici oldu\u011fu halde; zararlar\u0131, ortaya \u00e7\u0131kard\u0131klar\u0131 k\u00f6t\u00fc sonu\u00e7lar, hem ki\u015fisel ve sosyaldir, hem bedensel ve hem de ahl\u00e2kidir. Bula\u015f\u0131c\u0131 hastal\u0131klar gibi herkese ge\u00e7icidir. Cezas\u0131n\u0131 ba\u015f\u0131nda \u00e7ekmeyenler sonunda \u00e7ekerler. Hayali olan bir par\u00e7a k\u00e2r i\u00e7in, kesin ve genel bir zarara d\u00fc\u015fmek de ak\u0131l i\u015fi de\u011fildir. Zarar\u0131 gidermek, yarar sa\u011flamaktan \u00f6nce gelir. \u015eu halde bunlar\u0131n aklen haram olmas\u0131 gerekir. Bu \u00e2yet de b\u00f6yle del\u00e2let-i iltizamiye (dolayl\u0131 bir delaletle) \u015fer'an bunlar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 ifade etmi\u015f olur. Kur'\u00e2n'da \u015farap hakk\u0131nda ba\u015fka bir \u00e2yet olmasayd\u0131, sadece bununla \u015farab\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131 sabit olurdu. Ancak bu haram k\u0131lma, bizzat ifadenin kendi kelimesinden a\u00e7\u0131k\u00e7a anla\u015f\u0131lan bir haram k\u0131lma olmazd\u0131; akl\u0131na g\u00fcvenerek zararlar\u0131n\u0131 s\u0131n\u0131rlay\u0131p ve yararlar\u0131ndan istifade edece\u011fini zannedenler bulunabilirdi. Bunun i\u00e7in, ashab\u0131 kiram aras\u0131nda bu akla dayanan haraml\u0131ktan, \u015fer'i haraml\u0131k anlamayan ki\u015filer olmu\u015f, daha sonra, \"Murdard\u0131r, ... ondan ka\u00e7\u0131n\u0131n\" (Maide, 5\/90) emri ile a\u00e7\u0131k ve mutlak bir \u015fekilde \u015fer'i haraml\u0131k meydana gelmi\u015ftir.K\u0131sacas\u0131, \u015farap i\u00e7meyiniz veya sarho\u015fluk veren \u015feyleri kullanmay\u0131n\u0131z, kumar oynamay\u0131n\u0131z, piyango ile hay\u0131r yap\u0131l\u0131r zannetmeyiniz; bunlar\u0131n, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fc hayr\u0131ndan, g\u00fcnah\u0131 yarar\u0131ndan \u00e7ok b\u00fcy\u00fckt\u00fcr. Buna kar\u015f\u0131, hay\u0131r olmak \u00fczere sana ne harcayacaklar\u0131n\u0131 yine soruyorlar, iki anlama gelir. Birisi nereye harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormak, di\u011feri de ne verilerek harcama yap\u0131laca\u011f\u0131n\u0131 sormakt\u0131r ki birincisinde, yani nafaka verilecek, mal harcanacak kimseler ve yerler, ikincisinde de verilecek mal, yani bizzat nafakan\u0131n kendisi sorulmu\u015f olur. Yukarda birincisinin cevab\u0131 verilmi\u015fti. \u015eimdi kumar\u0131n yasak edilmesinden sonra, ikincisine cevap olarak, de ki fazlas\u0131n\u0131 harcay\u0131n\u0131z. Yani mal\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131zdan fazlas\u0131n\u0131 infak ediniz. Piyango, kumar gibi gayri me\u015fr\u00fb ara\u00e7larla de\u011fil, me\u015fru nedenlere sar\u0131larak mal kazan\u0131n\u0131z. Ve bu maldan kendinizin aile ve \u00e7ocuklar\u0131n\u0131z\u0131n gerekli ihtiya\u00e7lar\u0131na yeterli olan\u0131ndan fazlas\u0131n\u0131 yukarda a\u00e7\u0131klanan yerlere ve hay\u0131r yerlerine harcay\u0131n\u0131z. Di\u011fer ayetlerde de g\u00f6r\u00fclece\u011fi \u00fczere k\u00fc\u00e7\u00fck \u00e7ocuklar, e\u015f, muhta\u00e7 olan ana-baba ve bunlarla ayn\u0131 h\u00fck\u00fcmde olan usul (dedeler, nineler), ki\u015finin ailesinden ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011fu kimselerdendir ve bunlar\u0131n nafakas\u0131, ki\u015finin kendi nafakas\u0131ndan say\u0131l\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla hay\u0131r yapaca\u011f\u0131z diye kendinizi ve bakmakla y\u00fck\u00fcml\u00fc oldu\u011funuz ailenizi (ehl \u00fc \u0131yal) nafakas\u0131z b\u0131rakmak caiz olmaz. Hay\u0131r yerlerine harcama bunlar\u0131n fazlas\u0131ndan yap\u0131l\u0131r. \u0130\u015fte b\u00f6yle Allah sizin i\u00e7in \u015fer'i h\u00fck\u00fcmlerine delalet eden, onlar\u0131 g\u00f6steren \u00e2yetler, nasslar, deliller a\u00e7\u0131klayacakt\u0131r ki, siz bunlar\u0131 d\u00fc\u015f\u00fcnesiniz, d\u00fc\u015f\u00fcn\u00fcp te bunlar\u0131n ama\u00e7lar\u0131n\u0131 \u00f6\u011frenesiniz ve gere\u011fince amel edesiniz. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 2Bakara, 219. \u00e2yetin tefsiri)\u201cEy iman edenler! Hel\u00e2l olan g\u00fczel \u015feyleri haram etmedi\u011finiz gibi, haram olan pisliklerden de iyi sak\u0131n\u0131n\u0131z. Bu c\u00fcmleden olarak muhakkak ki hamr, yani sarho\u015f edici \u015feyler ve meysir, yani piyango ve kumar, ens\u00e2b yani tap\u0131lmak i\u00e7in dikilmi\u015f ta\u015f ves\u00e2ir putlar, kumar ve piyango kalemleri, oklar\u0131, zarlar\u0131, b\u00fct\u00fcn bunlar ba\u015fka bir \u015fey de\u011fil, ancak birer ricstir, akl\u0131n\u0131z\u0131n tiksinece\u011fi, i\u011frenece\u011fi pis, murdar bir \u015feydir, \u015feytan\u0131n i\u015flerindendir. \u015eeytan\u0131n i\u015fi, \u015feytan\u0131n te\u015fvikidir. O halde bu pislikten \u00e7ekininiz, uzak durunuz ki kurtulu\u015fa eresiniz.\u201d (5\/M\u00e2ide, 90)Bu \u00e2yet, m\u00fcskir\u00e2t (\u015farhos edici \u015feyler)\u0131n yasaklanmas\u0131 ve haram edilmesi hakk\u0131nda \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc ve son olarak nazil olan \u00e2yettir ki birincisi Nis\u00e2 S\u00fbresindeki \"Sarho\u015f oldu\u011funuz zaman namaza yakla\u015fmay\u0131n.\" (4\/Nis\u00e2, 43) ikincisi de Bakara s\u00fbresindeki \"Senden i\u00e7ki ve kumar\u0131 sorarlar. De ki: Onun ikisinde b\u00fcy\u00fck bir g\u00fcnah vard\u0131r.\" (2\/Bakara, 219) \u00e2yeti idi. Allah Te\u00e2l\u00e2 bu \u00e2yette i\u00e7ki ve kumar\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 \u00e7e\u015fitli y\u00f6nleriyle tekit etmi\u015ftir. Birinci olarak c\u00fcmlenin ba\u015f\u0131 ile ba\u015flanm\u0131\u015f; ikinci olarak putlar ve fal oklar\u0131 ile beraber zikredilerek, \"\u015earap i\u00e7en puta tapan gibidir\" hadis-i \u015ferifi delaletince puta tap\u0131c\u0131l\u0131k kabilinden g\u00f6sterilmi\u015f; \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak \"pislik\" ad\u0131 verilmi\u015f; d\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak ba\u015fl\u0131 ba\u015f\u0131na \u015fer veya galip oldu\u011funa tenbih edilerek \"\u015feytan\u0131n i\u015flerinden\" buyurulmu\u015f; be\u015finci olarak bizzat kendilerinden \u00e7ekinilmesi emredilmi\u015f; alt\u0131nc\u0131 olarak, bu \u00e7ekinme, kurtulu\u015f \u00fcmidine bir sebep yap\u0131lm\u0131\u015ft\u0131r.Yedinci olarak da bu beyandan as\u0131l maksat, i\u00e7ki ve kumar\u0131n haram k\u0131l\u0131nd\u0131\u011f\u0131n\u0131 hat\u0131rlatan ve bunlar\u0131n haram k\u0131l\u0131nmas\u0131n\u0131 gerektiren dine, d\u00fcnyaya ait k\u00f6t\u00fcl\u00fck ve veballerini anlatm\u0131\u015f ve \u015feytan\u0131n i\u015fini a\u00e7\u0131klayarak buyurulmu\u015ftur ki: \u0130\u00e7ki ve kumarda \u015feytan\u0131n gayesi, ba\u015fka de\u011fil, ancak aran\u0131za kin ve d\u00fc\u015fmanl\u0131k d\u00fc\u015f\u00fcrmek ve sizi Allah'\u0131 anmak ve yadetmekten, namazdan menetmektir. Ki bir defa bunlar olduktan sonra art\u0131k her g\u00fcnah, her cinayet i\u015flenir, ne din kal\u0131r, ne iman, ne d\u00fcnya kal\u0131r ne ahiret. Sekizinci olarak, b\u00fct\u00fcn haram olma sebepleri a\u00e7\u0131kland\u0131ktan sonra itaat s\u00f6z\u00fc al\u0131nmak \u00fczere soru takriri ile anla\u015fmay\u0131 belgelemek i\u00e7in buyuruluyor ki: Art\u0131k siz \u015fimdi bu yasaklamay\u0131 kabul ettiniz ve i\u00e7ki ve kumardan tamamen vazge\u00e7tiniz mi? Elbette ge\u00e7tiniz de\u011fil mi? Bunun \u00fczerine Hz. \u00d6mer'in ne s\u00f6yledi\u011fi Bakara s\u00fbresinde ge\u00e7mi\u015f idi.Dokuzuncu olarak genelde itaati belgelemek ve tekid edilerek muhalefetten sak\u0131nd\u0131rmak s\u00fbretiyle buyuruluyor ki: Vazge\u00e7iniz ve Allah'a itaat ediniz, Peygamber'e de itaat ediniz, ve kar\u015f\u0131 gelmekten \u00e7ekininiz. E\u011fer itaatten y\u00fcz \u00e7evirecek olursan\u0131z biliniz ki, bizim Resul\u00fcm\u00fcz\u00fcn \u00fczerine ait olan vazife a\u00e7\u0131k bir tebli\u011fden ibarettir ki, O da onu i\u015fte yapm\u0131\u015ft\u0131r. Ondan \u00f6tesinin sorumlulu\u011fu ve zarar\u0131 ona de\u011fil, s\u0131rf sizin kendinize aittir.Rivayet ediliyor ki, i\u00e7kiyi haram k\u0131lan \u00e2yet nazil olduktan sonra ashab, \"Ey Allah'\u0131n Resul\u00fc, ya bundan \u00f6nce vefat eden ve \u015farap i\u00e7mi\u015f bulunan karde\u015flerimizin ahirette hali ne olacak? \" demi\u015fler, \u015fu \u00e2yet nazil olmu\u015f: \u0130man edip salih, iyi i\u015fler yapanlar haramdan sak\u0131n\u0131p iman etmekte ve g\u00fczel ameller yapmakta ciddi olarak, d\u0131\u015f g\u00f6r\u00fcn\u00fc\u015f ve i\u00e7y\u00fcz\u00fc bak\u0131m\u0131ndan sebat ettikleri sonra yine haram k\u0131l\u0131nandan sak\u0131n\u0131p iman ettikleri sonra ittikada, k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerden sak\u0131nmakta devam edip ihsan (iyilik) yapt\u0131klar\u0131, g\u00fczel g\u00fczel ameller ara\u015ft\u0131rarak onlarla g\u00fczelce me\u015fgul olduklar\u0131 takdirde, ge\u00e7mi\u015fte tatt\u0131klar\u0131, yani yasaktan \u00f6nce i\u00e7tikleri i\u00e7kide g\u00fcnah yoktur. Bunlar \"ihsan mertebesi\"ndedirler. Ve Allah iyilik yapanlar\u0131 sever, onlar\u0131 cezaland\u0131rmaz. \u015eu halde, kurtulu\u015f ve saadetin gayesi ruhbanl\u0131kta de\u011fil, bu \u015fartlar alt\u0131nda iyilik yapmaktad\u0131r.G\u00f6r\u00fcl\u00fcyor ki, bu \u00e2yette iman ve g\u00fczel amel iki defa ve takva \u00fc\u00e7 mertebe olarak zikredilmi\u015f ve neticede ihsan mertebesine gelmi\u015ftir ki, takvan\u0131n bu \u00fc\u00e7 defa zikri, \u00e7e\u015fitli vecihlere ve takva mertebelerine i\u015farettir. Birinci olarak, ge\u00e7mi\u015f, \u015fimdi, gelecek, \u00fc\u00e7 zamana i\u015farettir. \u0130kinci olarak \u00fc\u00e7 h\u00e2le i\u015farettir ki, birincisi insan\u0131n kendisiyle yine kendi nefsi ve vicdan\u0131 aras\u0131nda takva ve iman, ikincisi kendisiyle insanlar aras\u0131nda takva ve iman, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc kendisiyle Allah aras\u0131nda takva ve imand\u0131r. Bunun i\u00e7in \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fcnde iman, ihsana tebdil edilmi\u015f, Peygamberimiz (s.a.s.)'in \"\u0130hsan, senin Allah'a, onu g\u00f6r\u00fcyormu\u015f gibi ibadet etmendir. Her ne kadar sen Onu g\u00f6rm\u00fcyorsan da, muhakkak ki o seni g\u00f6r\u00fcyor\" tarifine i\u015faret buyurulmu\u015ftur. \u00dc\u00e7\u00fcnc\u00fc olarak, Bakara s\u00fbresinin ba\u015f\u0131nda a\u00e7\u0131kland\u0131\u011f\u0131 \u00fczere ba\u015flang\u0131\u00e7, orta ve nihayet olmak \u00fczere takvan\u0131n \u00fc\u00e7 derecesi bulundu\u011funa i\u015farettir. D\u00f6rd\u00fcnc\u00fc olarak, sak\u0131n\u0131lacak \u015feylerin derecelerine i\u015farettir. \u00c7\u00fcnk\u00fc \u00f6nce azabdan sak\u0131nmak i\u00e7in haram\u0131 terk, ikincisi harama d\u00fc\u015fmemek i\u00e7in \u015f\u00fcpheleri terk, \u00fc\u00e7\u00fcnc\u00fcs\u00fc nefsi noksandan korumak, tabiat ve al\u0131\u015fkanl\u0131k kirlerinden temizlemek i\u00e7in baz\u0131 mubah \u015feyleri terketmek gerektir. Nitekim bu noktaya yukar\u0131daki \"Allah'\u0131n size helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyleri siz haram etmeyiniz.\" (5\/M\u00e2ide, 87) il\u00e2h\u00ee s\u00f6z\u00fcnde de bir i\u015faret vard\u0131r. Zira \"G\u00fczel \u015feyler size helal k\u0131l\u0131nd\u0131.\" (5\/M\u00e2ide, 4) \u00e2yeti delaletince helal k\u0131l\u0131nanlar zaten tayyib\u00e2t (g\u00fczel \u015feyler) oldu\u011fu halde, helallerin tayyib\u00e2t (g\u00fczeller)\u0131 \"Allah'\u0131n helal k\u0131ld\u0131\u011f\u0131 g\u00fczel \u015feyler.\" buyurulmas\u0131 \"tayyib\u00e2t\u0131n tayyib\u00e2t\u0131\" (g\u00fczellerin g\u00fczelleri) me\u00e2lini ifade eder ki, bu da k\u0131ymetsiz olan mubahlardan bir \u00e7ekinmeyi i\u00e7ine al\u0131r. (Elmal\u0131l\u0131 Muhammed H. Yaz\u0131r, Hak Dini Kur\u2019an Dili, 5\/M\u00e2ide, 90-93. \u00e2yetlerinin tefsiri)Haram\u0131n Devlet Eliyle \u0130\u015flenmesiM\u00fcsl\u00fcman insan\u0131n m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015famak zorunda kalmas\u0131, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na bir problemdir, ayn\u0131 zamanda m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in ard\u0131 arkas\u0131 gelmeyen problemlerin de kayna\u011f\u0131d\u0131r. \u0130\u015fte, uygun \u015fartlar\u0131n ger\u00e7ekle\u015fmesi halinde m\u00fcsl\u00fcmanlara hicret etme emrinin verili\u015f sebebi de budur. (S\u00f6zkonusu bu \u015fartlar:1- Hicret edece\u011fi yerin maksad\u0131na uygun olmas\u0131,2- M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n bu konuda -varsa- yetkili em\u00eerinin veya makam\u0131n\u0131n hicret etme emir ve iste\u011fi,3- Hicret edebilecek imk\u00e2na sahip olmakt\u0131r.) \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman insan, gayr-\u0131 \u0130sl\u00e2m\u00ee m\u00fc\u015frik d\u00fczenlerin egemenli\u011finde ya\u015fad\u0131\u011f\u0131 s\u00fcrece, her zaman i\u00e7in isl\u00e2m\u00ee bir hayat s\u00fcrd\u00fcrmek ve \u0130sl\u00e2m'a g\u00f6re ya\u015famak iste\u011fi kar\u015f\u0131s\u0131nda egemen d\u00fczenin s\u00fcrekli olarak engeller \u00fcretti\u011fini g\u00f6recektir.Problem kimi zaman baz\u0131 m\u00fcsl\u00fcmanlar i\u00e7in, \u00f6zellikle b\u00f6yle bir m\u00fc\u015frik d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6z\u00fcn\u00fc kavramak imk\u00e2n\u0131n\u0131 ve f\u0131rsat\u0131n\u0131 yakalayamam\u0131\u015f kimseler i\u00e7in, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir hayat\u0131 s\u00fcrd\u00fcrememek boyutlar\u0131n\u0131 daha da a\u015far, onun kar\u015f\u0131s\u0131nda inanc\u0131na mal olacak t\u00fcrden problemler \u00e7\u0131kart\u0131r. S\u00f6zkonusu bu problemler kimi zaman d\u00fczenin bu alanda \u00f6zel olarak g\u00f6revlendirdi\u011fi elemanlar arac\u0131l\u0131\u011f\u0131 ile dahi \u00fcretilebilir. \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi bilmeyen, daha do\u011frusu kulaktan dolma, yar\u0131m yamalak bir \u015fekilde \u00e7evrelerinden ya da atalar\u0131ndan \u00f6\u011frenegeldikleri yanl\u0131\u015f ve haktan uzak, bilgi san\u0131lan birikimlere dayanarak ahk\u00e2m kesenlerin tahribat\u0131n\u0131 buna eklersek, isl\u00e2m\u00ee olmayan bir d\u00fczenin \u00e7at\u0131s\u0131 alt\u0131nda ya\u015famak durumunda olan insanlar\u0131n -\u00f6zellikle de \u0130sl\u00e2m'\u0131 gere\u011fi gibi \u00f6\u011frenebilmek f\u0131rsat\u0131n\u0131 bulamam\u0131\u015f kimselerin- problemlerinin hangi boyutlara kadar ula\u015fabilece\u011fini kestirmek ger\u00e7ekten g\u00fc\u00e7t\u00fcr.\u0130\u015fte m\u00fc\u015frik ve c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin egemenli\u011fi alt\u0131nda ya\u015fayan birtak\u0131m m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n kar\u015f\u0131 kar\u015f\u0131ya kald\u0131klar\u0131 problemlerden birisi de, birtak\u0131m i\u015flerin devlet eliyle i\u015flenmesi halinde, bunlar\u0131n i\u015flenmesinden yaln\u0131zca devletin sorumlu olaca\u011f\u0131, ferdin bu alanda herhangi bir sorumlulu\u011funun olmayaca\u011f\u0131 ya da olsa bile \u00e7ok az olaca\u011f\u0131 kanaatidir. Bu yanl\u0131\u015f kanaatten hareketle bir\u00e7ok kimse, \"e\u011fer devlet eliyle f\u00e2izin al\u0131n\u0131p verildi\u011fi kurumlar kurulmu\u015f ise, vatanda\u015f\u0131n f\u00e2iz al\u0131p vermesinde bir sak\u0131nca yoktur; devlet e\u011fer tesett\u00fcr\u00fc emretmiyorsa, ana baba ya da koca da bu i\u015f \u00fczerinde o kadar durmuyorsa, \u015fer'an m\u00fckellef bir han\u0131m\u0131n \u00f6rt\u00fcn\u00fcp \u00f6rt\u00fcnmemesi, \u00fczerinde fazlaca durulacak t\u00fcrden bir problem de\u011fildir; i\u00e7kinin serbest\u00e7e i\u00e7ildi\u011fi, yahut fuh\u015fun a\u00e7\u0131k\u00e7a i\u015flendi\u011fi, her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131\u011f\u0131n e\u011flence ve sanat merkezleri ad\u0131n\u0131 ta\u015f\u0131yan \u00e7at\u0131lar alt\u0131nda i\u015flenebildi\u011fi ve devletin de bu alanda izin verdi\u011fi, hatta te\u015fviklerde bulundu\u011fu bir yerde art\u0131k bu gibi haramlar\u0131n i\u015flenmesinin cidd\u00ee bir vebali olmasa gerek; devlet, bizzat kendisi \u00e7e\u015ftli yollarla kumar oyunlar\u0131n\u0131 te\u015fvik ediyorsa, art\u0131k bunun vebali -e\u011fer varsa- herhalde devletin olmal\u0131d\u0131r...\" gibi kanaatler, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n haram\u0131 kolayl\u0131kla i\u015flemesini sa\u011flamakla kalm\u0131yor, bu gibi kanaatlere kendisini kapt\u0131rmas\u0131 halinde itikad\u00ee bak\u0131mdan b\u00fcy\u00fck bir sars\u0131nt\u0131 ge\u00e7irmesine sebep te\u015fkil ediyor. \u00c7\u00fcnk\u00fc m\u00fcsl\u00fcman, b\u00f6yle bir ortam\u0131n ve bu t\u00fcr propagandalar\u0131n etkisi alt\u0131nda kalarak, haram\u0131 hel\u00e2l g\u00f6rmek, vebalsiz g\u00f6rmek gibi bir bak\u0131\u015f a\u00e7\u0131s\u0131na, bir anlay\u0131\u015fa s\u00fcr\u00fckleniyor. Haram\u0131 hel\u00e2l kabul etmenin, itikad\u00ee bak\u0131mdan ne kadar b\u00fcy\u00fck bir tehlike te\u015fkil etti\u011fini s\u00f6ylemeye gerek yoktur.Burada m\u00fcsl\u00fcman\u0131n dikkat etmesi gereken baz\u0131 hususlar vard\u0131r, onlara k\u0131saca de\u011finmekte yarar vard\u0131r:\u0130sl\u00e2m'\u0131n devletten bekledi\u011fi ya da \u0130sl\u00e2m ad\u0131na h\u00fckmetmek \u00fczer var olan bir devletin varl\u0131\u011f\u0131n\u0131n as\u0131l sebebi, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerinin, \u0130sl\u00e2m \u015feriatinin istisn\u00e2s\u0131z b\u00fct\u00fcn h\u00fck\u00fcmlerinin ya\u015fanmas\u0131n\u0131 sa\u011flamak ve kolayla\u015ft\u0131rmakt\u0131r. Devleti, \u015feriatin emrettiklerinin kolayl\u0131kla i\u015flenebilmesini sa\u011flamak i\u00e7in gerekli her\u015feyi sa\u011flamakla g\u00f6revli oldu\u011fu gibi, \u015feriatin yasaklad\u0131\u011f\u0131 ve toplum hayat\u0131nda herhangi bir \u015fekilde varolmas\u0131n\u0131 istemedi\u011fi her t\u00fcrl\u00fc ahl\u00e2k\u00ee, fikr\u00ee, amel\u00ee ve sosyal rahats\u0131zl\u0131k, \u00e2fet ve k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn k\u00f6k\u00fcn\u00fc kesmekle y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr. Hatta bu t\u00fcr rahats\u0131zl\u0131klar\u0131n ba\u015fg\u00f6stermemesi i\u00e7in gereken \u00f6n tedbirleri almakla da y\u00fck\u00fcml\u00fcd\u00fcr.\u0130sl\u00e2m'\u0131n me\u015fr\u00fb g\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc yollarla ba\u015fa ge\u00e7memi\u015f, \u0130sl\u00e2m'\u0131n hedef ve maksatlar\u0131n\u0131 gaye edinmemi\u015f, \u0130sl\u00e2m\u00ee de\u011ferlere iman etmeyen kimselerin esasen m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131 y\u00f6netebilme hak ve sel\u00e2hiyetleri yoktur. Bu y\u00f6netimlerin mekanizmalar\u0131nda yer alanlar hangi yolla ba\u015fa ge\u00e7mi\u015f olurlarsa olsunlar ve yap\u0131s\u0131nda yer ald\u0131klar\u0131 siyasal ve sosyal d\u00fczenin ad\u0131 ne olursa olsun, durum de\u011fi\u015fmez. Dolay\u0131s\u0131yla bu t\u00fcr y\u00f6netimlerin y\u00f6netici kadrolar\u0131, -gayri me\u015fr\u00fb emir ve izinleri bir tarafa- \u015feriat\u0131n emretti\u011fi ve izin verdi\u011fi \u015feyleri m\u00fcsl\u00fcmanlara emretmek hak ve yetkisine dahi sahip de\u011fildirler. \u00c7\u00fcnk\u00fc emredebilmek yetkisine sahip olabilmek i\u00e7in \u015feriat\u0131n \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc ve m\u00fcs\u00e2ade etti\u011fi bir yolla ba\u015fa ge\u00e7mek ve gereken \u015fart ve nitelikleri ta\u015f\u0131mak vazge\u00e7ilemez bir \u015fartt\u0131r. Dolay\u0131s\u0131yla, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas alan d\u00fczenlerin, m\u00e2hiyetleri ne olursa olsun, verdikleri emir ve h\u00fck\u00fcmlerin m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in en ufak bir de\u011fer ta\u015f\u0131malar\u0131 ve asgar\u00ee bir itibara dahi sahip olmalar\u0131 m\u00fcmk\u00fcn de\u011fildir.Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 te\u015fr\u00ee' yapma (kanun koyma) yetkisi yoktur. De\u011fil \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmetmemeyi esas ama\u00e7 edinen be\u015fer\u00ee d\u00fczenler, de\u011fi\u015f \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u00f6ng\u00f6rmedi\u011fi bir yolla m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ba\u015f\u0131na gelmi\u015f y\u00f6netim ve y\u00f6neticiler, \u0130sl\u00e2m ile h\u00fckmeden y\u00f6netimlerin dahi, hatta b\u00fct\u00fcn m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n ve hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Bu husus, dinin kesin ger\u00e7eklerinden biridir. Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymalar\u0131n ve bunlar\u0131n kabul edilmesinin k\u00fcfr\u00fc gerektirdi\u011fi, dinin apa\u00e7\u0131k ger\u00e7eklerindendir, yani zar\u00fbr\u00e2t-\u0131 diniyyedendir.Buna g\u00f6re, dinen yasak oldu\u011funa dair kesin bilgiye sahip olunduktan sonra, \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda \u015fu veya bu \u015fekilde m\u00fcsl\u00fcmanlara musallat olmu\u015f be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Onlar\u0131n bu haramlar\u0131n i\u015flenmesini sa\u011flay\u0131c\u0131 ve kolayla\u015ft\u0131r\u0131c\u0131 b\u00fct\u00fcn kurum ve mekanizmalar\u0131 \u0130sl\u00e2m a\u00e7\u0131s\u0131ndan reddedildi\u011fi gibi, bu kurumlar\u0131n i\u015flemesinde ve i\u015fletilmesinde de herhangi bir g\u00f6rev ve fonksiyon y\u00fcklenmek de m\u00fcsl\u00fcman i\u00e7in c\u00e2iz de\u011fildir.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 316-320.Baz\u0131 Haramlara veya Din\u00ee Emirlere Kar\u015f\u0131 Tav\u0131r:\u00a0Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim'in a\u00e7\u0131k ve kesin h\u00fck\u00fcmleriyle ya da m\u00fctev\u00e2tir s\u00fcnnetle yasaklanan bir haram eylemin \u00e7a\u011f\u0131m\u0131zda ge\u00e7ersizli\u011fini ya da yersizli\u011fini s\u00f6ylemek ve bu haramlar\u0131 \u00e7i\u011fneyenleri savunmak da g\u00fcn\u00fcm\u00fczde \u00e7ok\u00e7a g\u00f6r\u00fclen itikad\u00ee sapmalardan bir tanesidir. Esas\u0131nda bu t\u00fcr iddia ve itirazlar, \u0130sl\u00e2m'\u0131n evrensel ve \u00e7a\u011flar\u00fcst\u00fc bir din ve bu dini g\u00f6nderenin insanlar\u0131n her zamandaki t\u00fcm ihtiya\u00e7lar\u0131n\u0131 bilen, \u00e7ok merhametli bir z\u00e2t oldu\u011funu ink\u00e2r anlam\u0131ndad\u0131r. \"on d\u00f6rt as\u0131r \u00f6nce gelmi\u015f bir dinin ve bedev\u00ee Araplara g\u00f6nderilmi\u015f bir peygamberin \u00f6\u011fretilerinin, modern \u00e7a\u011f\u0131n meselelerini ne oranda bir yeterlilikle ele alabilece\u011fi\" hususunda teredd\u00fct etmektedirler. \u0130sl\u00e2m'\u0131n g\u00fcn\u00fcm\u00fcz \u015fartlar\u0131na uygun \u00e7\u00f6z\u00fcmler getiremedi\u011fini iddia etme c\u00fcr'etinde bulunan hem itikad\u00ee ve hem k\u00fclt\u00fcrel anlamda c\u00e2hiller, \u0130sl\u00e2m'\u0131n ba\u015fka \u00e7a\u011flar\u0131n ve ortamlar\u0131n \u00fcr\u00fcn\u00fc oldu\u011funu s\u00f6yleyerek bu t\u00fcr \u015f\u00fcpheleri topluma yaymak ve Allah'\u0131n dinine iftira atmak istemektedirler.Y\u00fcce Rabbimiz, b\u00fct\u00fcn insanlar\u0131n k\u0131y\u00e2mete kadarki ihtiya\u00e7 ve problemlerinin neler olaca\u011f\u0131n\u0131 bilerek Hz. Muhammed Mustafa'y\u0131 son peygamber, dinini ve \u015feriat\u0131n\u0131 da son din ve \u015feriat yapm\u0131\u015ft\u0131r (33\/Ahz\u00e2b, 40). O, Y\u00fcce Allah'\u0131n b\u00fct\u00fcn insanl\u0131\u011fa g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu bir peygamberdir (7\/A'r\u00e2f, 158; 34\/Sebe', 28). Onun \u015feriat\u0131 ve peygamberli\u011fi insanl\u0131k i\u00e7in bir zorluk ve s\u0131k\u0131nt\u0131 sebebi de\u011fil; ba\u015fka sona bir rahmettir (21\/Enbiy\u00e2, 107). Allah'\u0131n ona g\u00f6ndermi\u015f oldu\u011fu din, son din oldu\u011fu gibi, eksiksizdir. Bu eksiksizli\u011fi ve m\u00fckemmelli\u011fi ile o, insanl\u0131k i\u00e7in k\u00e2mil bir nimetinin ifadesi ve tecell\u00eesidir (3\/M\u00e2ide, 3). Bu ve di\u011fer \u00f6zellikleri dolay\u0131s\u0131yla Allah kat\u0131nda ge\u00e7erli olan biricik din, \u0130sl\u00e2m'd\u0131r (3\/\u00c2l-i \u0130mr\u00e2n, 19).\u0130sl\u00e2m'\u0131n her \u00e7a\u011f\u0131n, her ku\u015fa\u011f\u0131n ve her t\u00fcrl\u00fc \u015fart ve ortam\u0131n meselelerine \u00e7\u00f6z\u00fcm getirecek kimlikte oldu\u011funu bilip kabul etmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n t\u00fcm haram ve hel\u00e2llerinin, yani yasak ve m\u00fcs\u00e2adelerinin en do\u011fru, en \u00e2dil, en m\u00fckemmel \u00e7\u00f6z\u00fcmler oldu\u011funu benimsemek bir iman meselesidir. Buna ra\u011fmen, \u0130sl\u00e2m'\u0131n yetersiz oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ya da \u00e7a\u011f\u0131n gereklerine cevap veremeyece\u011fi t\u00fcr\u00fcnden iddialarda bulunmak, a\u00e7\u0131k ve kesin delilleri yalanlamak, Allah'\u0131n \u00e2yetlerine ters d\u00fc\u015fen bir iddi\u00e2 olaca\u011f\u0131ndan kesin ve apa\u00e7\u0131k bir k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr. Bu konuda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct\u00fcn h\u00fckm\u00fc de ayn\u0131d\u0131r. \u00c7\u00fcnk\u00fc kat'i olaras s\u00e2bit olmu\u015f naslarda \u015f\u00fcphe ve teredd\u00fct de k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Sarho\u015f olmayacak kadar i\u00e7ilen i\u00e7kinin veya mesel\u00e2 bir \u015fi\u015fe biran\u0131n haraml\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul etmeyen, hem de kendisinin m\u00fcsl\u00fcman oldu\u011funu iddia eden nice insan vard\u0131r. Kumar\u0131n sadece b\u00fcy\u00fck otellerin gazinolar\u0131nda oynanan b\u00fcy\u00fck paralarla oynand\u0131\u011f\u0131n\u0131 kabul ederek devletin hem de \u201cmill\u00ee\u201d ad\u0131 ile sundu\u011fu piyangosunu veya benzeri say\u0131sal, toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan gibi her y\u0131l say\u0131lar\u0131n\u0131n artt\u0131\u011f\u0131 kumar \u00e7e\u015fitlerini hel\u00e2l kabul eden insanlar\u0131n say\u0131s\u0131 hi\u00e7 de az de\u011fildir. F\u00e2izin gere\u011fini savunmak, \u0130sl\u00e2m'\u0131n baz\u0131 su\u00e7lar i\u00e7in \u00f6ng\u00f6rd\u00fc\u011f\u00fc cez\u00e2lar\u0131 kabul etmemek ya da olumsuz herhangi bir \u015fekilde (a\u011f\u0131r olmakla, z\u00e2limlikle vs.) nitelemek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n kesin delille s\u00e2bit herhangi bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fcn g\u00fcn\u00fcm\u00fczde gereksizli\u011fini ya da uygulanmas\u0131n\u0131n imk\u00e2ns\u0131zl\u0131\u011f\u0131n\u0131 ileri s\u00fcrmek, \u0130sl\u00e2m'\u0131n \u015fu ya da bu \u015fekilde d\u00fczeltilmesi gerekti\u011fini, baz\u0131 h\u00fck\u00fcmlerinin ve t\u00fcm\u00fcn\u00fcn \u00e7a\u011fa uydurulmas\u0131 gerekti\u011fini savunmak gibi iddi\u00e2lar, d\u00fczen, \u00e7evre ve medyan\u0131n etkisiyle giderek artmaktad\u0131r. B\u00fct\u00fcn bunlar k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr.Bu t\u00fcr iddi\u00e2 ve tezlerin ortak \u00f6zellikleri \u015funlard\u0131r: Bu h\u00fck\u00fcmler \u015fu anda gereksizdir ya da bu haramlar bu \u00e7a\u011fa uygun de\u011fildir. Bu iddi\u00e2 ve ifadeler ise, do\u011frudan do\u011fruya Allah'\u0131n ilim ve hikmetine kar\u015f\u0131 giri\u015filen bir h\u00fccumdur. Yani do\u011frudan do\u011fruya Allah'a iman ile ba\u011fda\u015fmas\u0131na imk\u00e2n olmayan yakla\u015f\u0131mlard\u0131r. \u0130kinci olarak, kesin delillerle s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmlerin, haramlar\u0131n gereksizli\u011fini veya g\u00fcn\u00fcm\u00fczde uygulanamayacak \u015fekilde devrinin ge\u00e7ti\u011fini, yetersizli\u011fini s\u00f6yleyerek bu h\u00fck\u00fcmlerin de\u011fi\u015ftirilmesini istemek demektir. Bu da, kesin delille s\u00e2bit olmu\u015f h\u00fck\u00fcmleri reddetmek anlam\u0131ndad\u0131r. Allah'\u0131n dininden ba\u015fka bir din aramak, Allah'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerinden ba\u015fka h\u00fck\u00fcmlerle h\u00fckmetmeye kalk\u0131\u015fmak demektir. Bu ise k\u00fcf\u00fcrd\u00fcr, zul\u00fcmd\u00fcr, f\u00e2s\u0131kl\u0131kt\u0131r (5\/M\u00e2ide, 44, 45, 47). Ayn\u0131 zamanda Kur'an'\u0131n h\u00fck\u00fcmlerini be\u011fenmeyen m\u00fc\u015friklerin, ba\u015fka bir Kur'an getirmesi veya onda de\u011fi\u015fiklikler yapmas\u0131 i\u00e7in teklifte bulunan m\u00fc\u015friklerin tav\u0131rlar\u0131n\u0131n ayn\u0131s\u0131n\u0131 \u015fu kadar as\u0131r ge\u00e7tikten sonra tekrarlamakt\u0131r. Oysa Peygamber de d\u00e2hil olmak \u00fczere hi\u00e7bir kimseye b\u00f6yle bir yetki verilmi\u015f de\u011fildir:\"Onlara \u00e2yetlerimiz a\u00e7\u0131k a\u00e7\u0131k okununca bizimle kar\u015f\u0131laymay\u0131 ummayanlar dediler ki: 'Bundan ba\u015fka bir Kur'an getir veya onu de\u011fi\u015ftir!' De ki: 'Onu kendili\u011fimden de\u011fi\u015ftiremem. Ben, ancak bana vahyolunana uyar\u0131m...\" (10\/Y\u00fbnus, 15)Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan ba\u011f\u0131\u015flanmaz bir su\u00e7tur. Bundan ayr\u0131 olarak Allah'\u0131n h\u00fckm\u00fcnden ba\u015fka bir h\u00fck\u00fcm g\u00f6sterip bunun Allah'tan oldu\u011funu ileri s\u00fcrmek ise, Allah'a kar\u015f\u0131 bir iftir\u00e2d\u0131r ve \u00f6tekinden geri kalmayan ikinci bir su\u00e7tur:\"\u015e\u00fcphe yok ki onlar, sana vahyetti\u011fimizden ba\u015fkas\u0131n\u0131 Bize kar\u015f\u0131 uydurman i\u00e7in seni fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek istiyorlar (bunu yapt\u0131\u011f\u0131n takdirde) o vakit seni dost edinirlerdi. O takdirde de Biz sana hayat\u0131n da \u00f6l\u00fcm\u00fcn de kat kat azab\u0131n\u0131 tatt\u0131r\u0131rd\u0131k.\" (17\/\u0130sr\u00e2, 73-75)\"E\u011fer Bize kar\u015f\u0131 baz\u0131 s\u00f6zler uydurmu\u015f olsayd\u0131, Biz onu kuvvetle yakalar, sonra da onun \u015fah damar\u0131n\u0131 kopar\u0131rd\u0131k.\" (69\/Haakka, 44-46)G\u00f6r\u00fcld\u00fc\u011f\u00fc gibi, Kur'an'\u0131n, \u0130sl\u00e2m'\u0131n birtak\u0131m h\u00fck\u00fcmlerinin de\u011fi\u015ftirilmesini ya da kald\u0131r\u0131lmas\u0131n\u0131 istemenin as\u0131l amac\u0131, m\u00fc'minleri fitneye d\u00fc\u015f\u00fcrmek, ayaklar\u0131n\u0131n hak yoldan kaymas\u0131na zemin haz\u0131rlamakt\u0131r. \u00c7a\u011fda\u015f c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin, m\u00fcsl\u00fcmanlara ve \u0130sl\u00e2m\u00ee hareketlere kar\u015f\u0131 uygulama ve tav\u0131rlar\u0131nda bu ama\u00e7 ve do\u011frultudaki komplolar \u00f6nemli bir yer tutmaktad\u0131r. C\u00e2hil\u00ee d\u00fczen ve y\u00f6netimler bunu ba\u015farabildikleri takdirde ve bu ama\u00e7lar\u0131na ula\u015fabildikleri oranda kendilerini ba\u015far\u0131l\u0131 kabul eder ve \u0130sl\u00e2m ad\u0131na giri\u015filen hareketlerden, as\u0131l \u00e7izgiden uzakla\u015f\u0131p sapmalar\u0131 oran\u0131nda ho\u015fnut olurlar. Tabii ayn\u0131 oranda da o hareketin \u0130sl\u00e2m'la, Kur'an'la ili\u015fkisi kalmaz.[1][1] M. Be\u015fir Eryarsoy, \u0130man ve Tav\u0131r, s. 264-266Hel\u00e2l ve Haram K\u0131lma Sadece Allah'\u0131n Hakk\u0131d\u0131r:\u00a0\u0130sl\u00e2m, hel\u00e2l ve haram k\u0131lma yetkisini s\u0131n\u0131rland\u0131rm\u0131\u015f, halk\u0131n nazar\u0131nda veya Allah kat\u0131nda dereceleri ne olursa olsun bu yetkiyi insanlar\u0131n elinden alm\u0131\u015f ve onu yaln\u0131z Allah'\u0131n hakk\u0131 olarak kabul etmi\u015ftir. Bir haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc Allah'\u0131n kullar\u0131na y\u00fcklemeye ne hahamlar\u0131n, ne papazlar\u0131n, ne hocalar\u0131n, ne devlet yetkililerin, meclis veya kanunlar\u0131n yetkisi vard\u0131r. Bu hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc veren kimse, Allah'\u0131n hakk\u0131n\u0131 \u00e7i\u011fnemi\u015f ve yaln\u0131z Allah'a \u00e2it olan bu te\u015fr\u00ee\u00ee h\u00fck\u00fcmde haddini a\u015fm\u0131\u015f olur. Bu h\u00fck\u00fcmleri koyan insan ve kurumlar\u0131n h\u00fckm\u00fcn\u00fc kabul edip ona g\u00f6re hareket eden insan da; onlar\u0131 Allah'\u0131n orta\u011f\u0131 kabul etmi\u015f say\u0131l\u0131r ve onun bu hareketi de k\u00fcf\u00fcr kabul edilir:\"Yoksa, Allah'\u0131n dinde izin vermedi\u011fi bir \u015feyi onlara me\u015fr\u00fb k\u0131lacak ortaklar\u0131 m\u0131 vard\u0131r?\" (42\/\u015e\u00fbr\u00e2, 21)Kur'\u00e2n-\u0131 Kerim, hel\u00e2l ve haram h\u00fckm\u00fcn\u00fc hahamlar\u0131n ve papazlar\u0131n ellerine teslim eden ehl-i kitab\u0131 haber verir.\"Onlar Allah'\u0131 b\u0131rak\u0131p hahamlar\u0131n\u0131, papazlar\u0131n\u0131 ve Meryem o\u011flu Mesih'i rableri olarak kabul ettiler. Oysa tek\u00a0 Allah'tan\u00a0 ba\u015fkas\u0131na\u00a0 kulluk\u00a0 etmemekle\u00a0 emrolunmu\u015flard\u0131. O'ndan ba\u015fka il\u00e2h yoktur. Allah, ko\u015ftuklar\u0131 e\u015flerden m\u00fcnezzehtir.\" (9\/Tevbe, 31).Bir g\u00fcn Adiy bin H\u00e2tem, hen\u00fcz m\u00fcsl\u00fcman olmadan \u00f6nce, h\u0131ristiyanken Hz. Peygamber (s.a.s.)'e gelmi\u015fti. Peygamber'in bu \u00e2yeti okudu\u011funu duyunca; \"Onlar, haham ve papazlar\u0131na ib\u00e2det etmiyorlar ki?!\" demi\u015f ve bunun \u00fczerine Hz. Peygamber \u015f\u00f6yle buyurmu\u015ftu:\"Evet! Onlar hel\u00e2l\u0131 haram, haram\u0131 da hel\u00e2l yapt\u0131lar. H\u0131ristiyanlar da onlara t\u00e2bi oldular. \u0130\u015fte bu, onlar\u0131n birbirlerine ib\u00e2detidir.\" (Tirmiz\u00ee, Tefs\u00fbru S\u00fbre)Hi\u00e7 kimsenin Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 kanun ve h\u00fck\u00fcm koyma, haram (yasak) ve hel\u00e2l (serbest k\u0131lma) h\u00fckm\u00fc vermeye yetkisi yoktur. B\u0131rak\u0131n k\u00e2firleri, m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e2lim ve m\u00fcctehidlerin, \u0130sl\u00e2m\u00ee bir y\u00f6netimin, hatta b\u00fct\u00fcn be\u015feriyetin dahi Allah'\u0131n ve Ras\u00fbl\u00fcn\u00fcn koydu\u011fu bir tek h\u00fckm\u00fc olsun de\u011fi\u015ftirme yetkileri yoktur. Allah'\u0131n haramlar\u0131n hel\u00e2l (yap\u0131labilir, serbest), hel\u00e2llar\u0131n\u0131 da haram (yap\u0131lamaz, yasak) kabul etmek, Allah'\u0131n emir ve h\u00fck\u00fcmlerine ayk\u0131r\u0131 h\u00fck\u00fcm koymak ve bunlar\u0131 kabul etmek, bir m\u00fc'mini k\u00e2fir yapmaya yeterlidir.\"... Kim Allah'\u0131n indirdi\u011fi (h\u00fck\u00fcmler) ile h\u00fckmetmezse i\u015fte onlar k\u00e2firlerin ta kendisidir.\" (5\/M\u00e2ide, 44)\"Yoksa onlar (\u0130sl\u00e2m \u00f6ncesi) c\u00e2hiliyye id\u00e2resini mi istiyorlar? \u0130yi anlayan bir topluma g\u00f6re, h\u00fck\u00fcmranl\u0131\u011f\u0131 Allah'tan daha g\u00fczel kim vard\u0131r?\" (5\/M\u00e2ide, 50)Be\u015fer\u00ee d\u00fczenlerin hel\u00e2l ve harama dair koyduklar\u0131 yasalar\u0131, yapt\u0131klar\u0131 te\u015fr\u00eeleri\/h\u00fck\u00fcmleri kay\u0131ts\u0131z ve \u015farts\u0131z olarak reddetmek gerekir. Allah'\u0131n indirdi\u011fi h\u00fck\u00fcmlerin d\u0131\u015f\u0131nda h\u00fck\u00fcmler koymak, Allah'\u0131n haramlar\u0131n\u0131 hel\u00e2l, hel\u00e2llar\u0131n\u0131 haram etmek, ba\u015fl\u0131ba\u015f\u0131na ve tevbe edilmedi\u011fi takdirde asla ba\u011f\u0131\u015flanmayacak, cez\u00e2s\u0131 ebediyyen cehennemde kalmak olan affedilmez bir su\u00e7tur.T\u0131pk\u0131 bunlar gibi, Kur'an, Allah'\u0131n izni olmadan hel\u00e2l ve haram h\u00fck\u00fcmlerini kendi kafalar\u0131na g\u00f6re veren m\u00fc\u015frikleri de haber vermektedir:\"De ki: 'Bana s\u00f6yleyin: Allah'\u0131n size indirdi\u011fi r\u0131zk\u0131n bir k\u0131sm\u0131n\u0131 haram, bir k\u0131sm\u0131n\u0131 hel\u00e2l k\u0131ld\u0131n\u0131z. Bunu size Allah m\u0131 bildirdi, yoksa Allah'a kar\u015f\u0131 yalan m\u0131 uyduruyorsunuz?\" (10\/Y\u00fbnus, 59)\u201cDillerinizin yalan yere nitelemesinden \u00f6t\u00fcr\u00fc, \u2018\u015eu hel\u00e2ldir, bu haramd\u0131r\u2019 demeyin. Sonra Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uydurmu\u015f olursunuz. Allah\u2019a kar\u015f\u0131 yalan uyduranlar ise ifl\u00e2h olmazlar.\u201d (16\/Nahl, 116).Bu \u00e2yetlerden \u0130sl\u00e2m hukuk\u00e7ular\u0131 ittifakla kabul etmi\u015flerdir ki: Hel\u00e2l ve haram k\u0131lma hakk\u0131 yaln\u0131z Allah'\u0131nd\u0131r. Kendilerinin g\u00f6revi de hel\u00e2l ve haram\u0131 sadece tebli\u011f etmektir.Ve... G\u00fcn\u00fcm\u00fcz\u0130\u00e7inde bulundu\u011fumuz \u00fclkedeki i\u00e7ki t\u00fcketiminin, dinimizin kesin yasaklamas\u0131na ra\u011fmen ne b\u00fcy\u00fck rakamlara ula\u015ft\u0131\u011f\u0131 konusunda y\u00fcz karas\u0131 bir istatisti\u011fe g\u00f6z atal\u0131m: Avrupa \u00fclkelerinde\u00a0 20 y\u0131l i\u00e7inde alkoll\u00fc i\u00e7kideki art\u0131\u015flar: \u0130ngiltere: % 50, Danimarka: % 113, Almanya: % 182, \u0130rlanda: % 200, Hollanda: % 250, T\u00fcrkiye: % 350. \u0130\u00e7ki y\u00fcz\u00fcnden trafik kazalar\u0131n\u0131 hemen her g\u00fcn medyadan izliyor, \u00e2ile f\u00e2cialar\u0131n\u0131 ve de\u011fi\u015fik su\u00e7lar\u0131 t\u00e2kip ediyoruz. Bu konuda kazanan sadece \u015feytan ve onun emrindeki d\u00fczen ve d\u00fczenbazlar oluyor. \u0130sl\u00e2m d\u0131\u015f\u0131 d\u00fczenler, sigaran\u0131n \u00fczerine \u201csa\u011fl\u0131\u011fa zararl\u0131d\u0131\u201d diye yazma ihtiyac\u0131 duydu\u011fu halde, i\u00e7ki \u015fi\u015fesinin \u00fczerine bunu bile yazm\u0131yorlar, daha \u00e7ok i\u00e7ki \u00fcretimi ve sat\u0131\u015f\u0131 i\u00e7in\u00a0 Tekel Bakanl\u0131\u011f\u0131 kurup insanlar\u0131 sarho\u015f etmeye \u00e7al\u0131\u015f\u0131yorlar. Netice, onlar\u0131n iftihar edece\u011fi cinstendir: Hi\u00e7bir konuda Avrupa\u2019da birinci olamayan \u00fclke, i\u00e7ki t\u00fcketiminde ve sarho\u015fluktan kaynaklanan trafik kazalar\u0131nda devaml\u0131 birinci olmaktad\u0131r. \u015eeytan ve \u015feytan\u00ee g\u00fc\u00e7ler, \u00f6v\u00fcnebilirler.Her t\u00fcrl\u00fc k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn kayna\u011f\u0131n\u0131n ceh\u00e2let oldu\u011fu bir ger\u00e7ektir. Ceh\u00e2letle sava\u015fmak i\u00e7in ilim \u015fartt\u0131r ve toplumu e\u011fitip yeti\u015ftirmek i\u00e7in de okullar gereklidir. Esas g\u00f6revinin lugat ve din\u00ee terim anlam\u0131yla ceh\u00e2letle sava\u015f olmas\u0131 gereken okullar, toplumlar\u0131n her \u00e7e\u015fit hay\u0131rl\u0131\/faydal\u0131 olan hususlar\u0131 bilip bunlar\u0131 yapacak ve her \u00e7e\u015fit \u015fer\/zararl\u0131 olan \u015feyleri tan\u0131y\u0131p bundan ka\u00e7\u0131nacak insan yeti\u015ftirecek fabrikalard\u0131r. Ama gelin g\u00f6r\u00fcn ki, c\u00e2hil\u00ee d\u00fczenlerin e\u011fitim kurumlar\u0131 da ceh\u00e2letle sava\u015f\u0131p ki\u015fileri e\u011fitece\u011fi yerde, diplomal\u0131 c\u00e2hil yeti\u015ftiren, dinine ve de\u011ferlerine d\u00fc\u015fman hale getirilen yerler olabilmekte, bireysel ve toplumsal fesat ve ahl\u00e2ks\u0131zl\u0131k yuvas\u0131 olabilmektedir. Okul kap\u0131lar\u0131nda uyu\u015fturucular rahat bir \u015fekilde pazarlanabilmekte, okuldaki \u00e7ocuklar\u0131n altyap\u0131s\u0131 buna haz\u0131r hale getirilmektedir. Uyu\u015fturucu kullananlar\u0131n \u00f6nemli bir kesimini liseli gen\u00e7ler olu\u015fturdu\u011fu gibi, i\u00e7kiye (\u00f6zellikle bira\u2019ya) ba\u015flama ya\u015f\u0131 ilk\u00f6\u011fretim \u00f6\u011frencileri ya\u015f\u0131na inmektedir. Okullar\u0131n yak\u0131nlar\u0131nda sigara, bira gibi zararl\u0131 ve al\u0131\u015fkanl\u0131k yapan maddeler en fazla s\u00fcr\u00fcm\u00fc olan pazar\u0131 olu\u015fturmaktad\u0131r. Kahvehane, atari salonlar\u0131, internet salonlar\u0131 gibi yerlerin m\u00fcd\u00e2vimlerinin \u00f6nemli oran\u0131 \u00f6\u011frencilerden olu\u015fmaktad\u0131r.G\u00fcn\u00fcm\u00fczde nice sporun kumara \u00e2let edildi\u011fi g\u00f6r\u00fclmektedir. At yar\u0131\u015flar\u0131, asl\u00ee yap\u0131s\u0131yla belki m\u00e2sum, me\u015fr\u00fb ve g\u00fczel bir spordur, ama g\u00fcn\u00fcm\u00fczde hemen hi\u00e7 kimse bunun spor taraf\u0131yla me\u015fgul olmamaktad\u0131r. Bu spor dal\u0131, t\u00fcm\u00fcyle kumar arac\u0131 olarak g\u00f6rev yapmaktad\u0131r. Alt\u0131l\u0131 ganyan gibi adlarla insanlar spor ad\u0131yla kumarbaz yap\u0131lmaktad\u0131r. Yine Spor Toto, Loto gibi futbol ma\u00e7lar\u0131yla ilgili tahminler kumar olarak de\u011ferlendirilmektedir. Piyango, say\u0131sal, spor toto, loto, alt\u0131l\u0131 ganyan, m\u00fc\u015fterek bahis gibi \u015fans oyunlar\u0131 denen de\u011fi\u015fik adlarla icr\u00e2 edilen bu kumarlarda devletin te\u015fviki ve halk\u0131n\u0131 kumarbaz yapmak i\u00e7in gayretlerini unutmamak gerekir. Vatanda\u015f\u0131n\u0131n karn\u0131n\u0131 doyuramayan ve hatta onu soymak i\u00e7in binbir hile ve dayatma i\u00e7indeki d\u00fczenin, a\u00e7l\u0131k ve sef\u00e2let denizine att\u0131\u011f\u0131 vatanda\u015f\u0131na yard\u0131m m\u00e2hiyetinde, sar\u0131ls\u0131nlar diye uzatt\u0131\u011f\u0131 y\u0131land\u0131r \u015fans\/kumar oyunlar\u0131. D\u00fczenin ve gayri \u0130sl\u00e2m\u00ee \u00e7evrenin kurban\u0131 halk i\u00e7in de g\u00f6z k\u0131rpan, i\u015fveli ve nazl\u0131 dilberdir, o ka\u00e7t\u0131k\u00e7a halk devaml\u0131 ko\u015far, ha bire yakalamak i\u00e7in \u00f6m\u00fcr t\u00fcketir. Sadece \u00f6m\u00fcr de\u011fildir t\u00fckenen, umut, para, Allah\u2019\u0131n hud\u00fbdu, izzet, d\u00e2v\u00e2, ideal ve Cennet adayl\u0131\u011f\u0131... Vatanda\u015f\u0131n\u0131 her \u00e7e\u015fit zararl\u0131 unsurlardan koruma g\u00f6revi olan d\u00fczen, vatanda\u015f\u0131n\u0131 kumarbaz yaparak onlar\u0131n s\u0131rt\u0131ndan para kazanman\u0131n keyfini \u00e7\u0131kart\u0131r.Gazetelere yans\u0131d\u0131\u011f\u0131 \u015fekliyle CIA'in resm\u00ee istatistiklerine g\u00f6re, d\u00fcnyada sigara i\u00e7en insan say\u0131s\u0131 1milyar 150 milyon. Sigara i\u00e7en m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n say\u0131s\u0131 400 milyon. En b\u00fcy\u00fck sigara \u00fcreticisi Phillip Morris. Bu da kazanc\u0131n\u0131n % 12'sini \u0130srail'e g\u00f6nderiyor. M\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, \u00e7e\u015fitli markalarla piyasaya sunulan Morris'e g\u00fcnl\u00fck cirosu: 800 milyon dolar. M\u00fcsl\u00fcmanlarlar\u0131n ortalama g\u00fcnl\u00fck k\u00e2r katk\u0131s\u0131 80 milyon dolar. 9.600.000 dolar m\u00fcsl\u00fcman paras\u0131 her g\u00fcn \u0130srail'e gitmi\u015f oluyor, evet her g\u00fcn! Ve T\u00fcrkiye, y\u0131ll\u0131k 150 milyon kg. sigara t\u00fcketimiyle; Brezilya, G\u00fcney Kore ve Hindistan'dan sonra 4. s\u0131rada yer al\u0131yor. D\u00fcnya Bankas\u0131n\u0131n 1999-2000 y\u0131llar\u0131nda yapt\u0131\u011f\u0131 sigara ara\u015ft\u0131rmas\u0131n\u0131n sonu\u00e7lar\u0131na g\u00f6re, sigara kullan\u0131m\u0131 son on y\u0131lda d\u00fcnyada % 4,12 azal\u0131rken, T\u00fcrkiye'de ise % 52,18 oran\u0131nda artt\u0131.Sigara, i\u00e7ki ve kumar\u0131n bir de ekonomik y\u00f6n\u00fc var. Sigara ve i\u00e7ki t\u00fckettik\u00e7e t\u00fckenen insan\u0131m\u0131z, bir yandan bedenini, enerjisini, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 t\u00fcketirken, di\u011fer yandan da paras\u0131n\u0131 t\u00fckettirmekte, hem de en az\u0131l\u0131 d\u00fc\u015fmanlar\u0131na. Her sigara, \u0130sl\u00e2m d\u00fc\u015fmanlar\u0131na malzeme, her iskambil bileti, m\u00fcsl\u00fcman\u0131n kar\u015f\u0131s\u0131na bir sil\u00e2h olarak \u00e7\u0131kmaktad\u0131r.Her kaka kola \u0130srail i\u00e7in bir kur\u015fun, her MC Donald hamburgeri, bir tank mermisi, her Amerikan ve Yahudi firmalar\u0131n\u0131n satt\u0131\u011f\u0131 bir \u00fcr\u00fcn, bir Filistin \u00e7ocu\u011funun \u00f6l\u00fcm\u00fc demek. Paras\u0131n\u0131 israf eden, sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 harap eden, iman\u00ee hayat\u0131n\u0131 tehlikeye atan ve yava\u015f yava\u015f intihar eden i\u00e7ki ve kumar gibi haramlara paras\u0131n\u0131 veren her m\u00fcsl\u00fcman, fark\u0131nda olmasa da, \u0130sl\u00e2m\u2019a ve m\u00fcsl\u00fcmanlara sava\u015fa katk\u0131da bulunuyor, t\u00e2\u011fut yolunda infak\u00e7\u0131 ve sava\u015f\u00e7\u0131 oluyor.\"\u0130man edenler Allah yolunda sava\u015f\u0131rlar, k\u00e2firler ise t\u00e2\u011fut (b\u00e2t\u0131l d\u00e2valar ve \u015feytan) yolunda sava\u015f\u0131rlar. O halde \u015feytan\u0131n dostlar\u0131na kar\u015f\u0131 sava\u015f\u0131n; \u015f\u00fcphe yok ki \u015feytan\u0131n kurdu\u011fu d\u00fczen zay\u0131ft\u0131r.\" (4\/Nis\u00e2, 76).Ve iki hadis riv\u00e2yeti:\"Kim bir z\u00e2lime yard\u0131m ederse, Allah Te\u00e2l\u00e2, o z\u00e2limi ona musallat eder.\" \"Kim, bildi\u011fi halde z\u00e2lime yard\u0131m kast\u0131 ile onunla beraber y\u00fcr\u00fcrse, o kimse \u0130sl\u00e2m'dan d\u0131\u015far\u0131 \u00e7\u0131km\u0131\u015f olur.\"\u00a0 At yar\u0131\u015f\u0131, piyango, loto, \u015fans topu, on numara gibi resm\u00ee ve mill\u00ee kumarlardan halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu kara, kapkara paran\u0131n, 2001 y\u0131l\u0131nda tam 1 katrilyon 37 trilyon lira oldu\u011fu a\u00e7\u0131kland\u0131. 2002 y\u0131l\u0131n\u0131n ilk sekiz ay\u0131nda ise 1 katrilyon 198 trilyon liraya y\u00fckselmi\u015f bu rakam. Halk, evine ekmek g\u00f6t\u00fcrmekte zorlansa da sigaraya ve kumara yat\u0131racak paray\u0131 bulabiliyor demek ki. Bu hale gelen vatanda\u015f\u0131 kand\u0131r\u0131p umut satmak da, ona hizmet etmekle g\u00f6revli d\u00fczene d\u00fc\u015f\u00fcyor elbette. Halk\u0131n cebinden \u00e7\u0131kan bu paralar\u0131n yar\u0131s\u0131ndan \u00e7o\u011fu, devlete gidiyor. Di\u011fer kalanlar da Ahmed\u2019in paras\u0131 Mehmed\u2019e... Kumar vebalini de kazanan ve kaybeden herkes s\u0131rt\u0131na y\u00fcklenirken; psikolojik, sosyal ve daha \u00f6nemlisi din y\u00f6n\u00fcyle kaybeden hep halk oluyor. Dolayl\u0131 ve dolays\u0131z bunca vergi vermek yetmiyor mazlum halka, bir de bu t\u00fcr kumarlarla \u201cen\u00e2yi vergisi\u201d veriyor, \u201cceh\u00e2let vergisi\u201d \u00f6d\u00fcyor. D\u00fcnyada huzursuzlu\u011fu, \u00e2hirette cehennemi di\u015finden t\u0131rna\u011f\u0131ndan art\u0131rd\u0131\u011f\u0131, \u00e7ocuklar\u0131n\u0131n da hakk\u0131 olan para ile sat\u0131n al\u0131yor. Ne k\u00f6t\u00fc bir al\u0131\u015fveri\u015f bu! \u201c\u0130\u015fte onlar, hid\u00e2yete kar\u015f\u0131l\u0131k dal\u00e2leti sat\u0131n alanlard\u0131r. Ancak, onlar\u0131n bu ticareti kazanmam\u0131\u015f ve kendileri de do\u011fru yola girememi\u015flerdir.\u201d (2\/Bakara, 16). Bu katrilyon liralar\u0131n i\u00e7ine vergisi verilmedi\u011fi i\u00e7in ka\u00e7ak\/yasak kabul edilen kahvehane ve gayri resm\u00ee kumarhanelerde oynananlar tabii ki d\u00e2hil de\u011fil. Al\u0131p satacak bir \u015feyi kalmayan gariban insanlara umut t\u00e2cirli\u011fi yapan, onlara umut satarak sukut-\u0131 hayaller i\u00e7inde ba\u015fka cidd\u00ee meseleleri d\u00fc\u015f\u00fcnemeyecek m\u00fcstaz\u2019af y\u0131\u011f\u0131nlar d\u00fczenin eseridir; do\u011fru, ama bu oyuna gelen halk\u0131n hi\u00e7 mi kabahati yoktur? Hatta bunlara seyirci kalan m\u00fcsl\u00fcmanlar\u0131n, tebli\u011fcilerin?!Ak\u0131l ve beden sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 gideren her \u00e7e\u015fit i\u00e7kiyi ve insanlar aras\u0131nda d\u00fc\u015fmanl\u0131\u011f\u0131, kini sokan, Allah\u2019\u0131 zikirden ve namazdan al\u0131koyan her \u00e7e\u015fit kumar ve gayr-\u0131 me\u015fr\u00fb e\u011flenceyi yasaklayan Rabbimize hamd ve \u015f\u00fck\u00fcrler olsun! Pragmatist ve kapitalist tuzaklara d\u00fc\u015fmeyerek hel\u00e2l yol d\u0131\u015f\u0131na ta\u015fmadan ge\u00e7imini temin eden ve kazand\u0131\u011f\u0131 paralar\u0131 resm\u00ee ve gayr-\u0131 resm\u00ee kumar masalar\u0131nda ve i\u00e7ki kadehlerinde t\u00fcketmeyen, beden ve ruh sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131 koruyan, iman\u0131n\u0131 \u00e7ald\u0131rmayan m\u00fcsl\u00fcmanlara sel\u00e2m olsun!\"\u0130\u00e7ki, b\u00fct\u00fcn k\u00f6t\u00fcl\u00fcklerin anas\u0131d\u0131r.\" (Hadis-i \u015eerif)\"\u0130\u00e7kinin seslendi\u011fi yerden ahl\u00e2k ve hay\u00e2 ka\u00e7ar.\"\"\u0130\u00e7ki dolu her kadeh l\u00e2netliktir, i\u00e7indeki de \u015feytan.\"\"\u015earab\u0131n bo\u011fdu\u011fu insan, denizin bo\u011fdu\u011fundan fazlad\u0131r.\"\"Fitneye ekser sebep bezm-i cihanda b\u00e2dedir.\"\"Kumar, kendi paras\u0131n\u0131 hi\u00e7 u\u011fruna ba\u015fkas\u0131na vermek ya da ba\u015fkas\u0131n\u0131n paras\u0131n\u0131 bele\u015ften kapmakt\u0131r.\"\"Kumar oynayan servetinin, zaman\u0131n\u0131n, \u00f6zg\u00fcrl\u00fc\u011f\u00fcn\u00fcn ve sa\u011fl\u0131\u011f\u0131n\u0131n kayb\u0131ndan su\u00e7ludur.\"\"Kumardaki tehlikeye kar\u015f\u0131 bedava bir sigorta vard\u0131r; hi\u00e7 oynamamak.\"\"Kumar\u0131 olan\u0131n tomar\u0131 ya\u011fmaya gider.\"\"Kumar, yalan\u0131n aynas\u0131d\u0131r.\"\"Kumar, h\u0131rs ve tamah\u0131n \u00e7ocu\u011fu, k\u00f6t\u00fcl\u00fc\u011f\u00fcn karde\u015fi, israf\u0131n anas\u0131, zarar ziyan\u0131n babas\u0131d\u0131r.\"\"Kumarla i\u00e7kiye kim pey s\u00fcr\u00fcr \/ \u0130lk tad\u0131\u015fta birden ba\u015f\u0131n d\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ Az\u0131n az\u0131n oca\u011f\u0131n\u0131 s\u00f6nd\u00fcr\u00fcr \/ \u00c2hir h\u00e2n\u00fcm\u00e2n\u0131n y\u0131kar demi\u015fler.\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klara, z\u0131t al\u0131\u015fkanl\u0131klarla h\u00e2kim olunur.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131klar\u0131n zincirleri, \u00f6nce duyulmayacak kadar hafif, sonra k\u0131r\u0131lmayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc olurlar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, bir halata benzer, insan her g\u00fcn bir lifi \u00f6rer ve sonunda, onu koparamayacak kadar g\u00fc\u00e7l\u00fc yapar.\"\"Al\u0131\u015fkanl\u0131k, anahtar\u0131 kaybolmu\u015f bir kelep\u00e7edir.\"Konu ile \u0130lgili Geni\u015f Bilgi Al\u0131nabilecek KaynaklarTDV \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, c. 21, s. 455-464\u015eamil \u0130sl\u00e2m Ansiklopedisi, \u015eamil Y. c. 3, s. 88-90, 403-404Kur'an Ansiklopedisi, S\u00fcleyman Ate\u015f, KUBA Y. c. 7, s. 263-278, c. 13, s. 342-344, c. 2, s. 167-179\u0130sl\u00e2m'\u0131n Temel Kavramlar\u0131, H\u00fcseyin K. Ece, Beyan Y. s. 249-252Kelimeler Kavramlar, Yusuf Kerimo\u011flu, \u0130nk\u0131l\u00e2b Y. s. 42-44Ahk\u00e2m Tefsiri, Muhammed Ali S\u00e2bun\u00ee, \u015eamil Y. c. 1, s. 220-230, 409-420, c. 2, s. 5-14C\u00e2hiliye ve Ehl-i Kitab \u00d6rf ve \u00c2detleri, Ali Osman Ate\u015f, Beyan Y. s. 474-484Kur'an'da \u0130nsan Psikolojisi, Hayati Ayd\u0131n, Tima\u015f Y. s. 303-306Kur'an'da Ahl\u00e2k Psikolojisi, Abdurrahman Kasapo\u011flu, Yaln\u0131zkurt Y. s. 57-61, 130-132\u0130sl\u00e2m'da \u0130nan\u00e7, \u0130b\u00e2det ve G\u00fcnl\u00fck Ya\u015fay\u0131\u015f Ans., \u0130\u00e7ecekler md. Menderes G\u00fcrkan, c. 2, s. 346-350\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y. s. 75-83, 309-317\u0130limler ve Yorumlar, Hekimo\u011flu \u0130smail, H. H\u00fcseyin Korkmaz, T\u00fcrdav Y. s. 50-51, 260-261Al\u0131\u015fkanl\u0131k Yapan Zararl\u0131 Maddeler Nelerdir? M\u00fcnip Ye\u011fin,\u00a0 Merak Ettiklerimiz, Cihan Y. s. 135-144\u0130sl\u00e2m Dininin \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131na Verdi\u011fi \u00d6nem, Haluk Nurbaki, D\u0130B Y. s. 76-85Hadislerde Koruyucu Hekimlik, Ahmet Turhano\u011flu, Ra\u011fbet Y. s. 51-53Peygamberimiz ve T\u0131p (T\u0131bb-\u0131 Nebev\u00ee), Mahmud Denizku\u015flar\u0131, Marifet Y. s. 61-63\u0130sl\u00e2m Gelene\u011finde Sa\u011fl\u0131k ve T\u0131p, Fazlur Rahman, Ankara Okulu Y. s. 78-79T\u0131p ve \u0130sl\u00e2m G\u00f6z\u00fcyle Alkol, \u00d6mer K\u0131l\u0131\u00e7, \u0130zmir, 1965Bilim ve Din I\u015f\u0131\u011f\u0131nda \u0130\u00e7ki ve Sigara, \u0130smail \u00d6zcan, Hisar Y.\u0130\u00e7ki, Mehmed Z\u00e2hid Kotku, Seha Ne\u015friyat\u0130\u00e7kinin Kokusu, Sigaran\u0131n Duman\u0131 ve Kad\u0131n, H. Hicran G\u00f6ze, Bo\u011fazi\u00e7i Y.Alkol ve Arkada\u015flar\u0131, \u0130lkay Kasaturan, Sistem Y.Alkol ve Sigara, Kenan Durdu, \u015eelale Y.Bira ve Alkoliz m, Heyet, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Alkoll\u00fc \u0130\u00e7kiler, Sigara ve Di\u011ferleri, A. \u00d6zyaz\u0131c\u0131, M.E.B. Y.Alkol ve Uyu\u015fturucularla \u0130\u015fimiz Bitti, Civan Samerdem, Doruk Y.Alkol ve Madde K\u00f6t\u00fcye Kullan\u0131m, Marc A. Schuck\u0131t, Saray Medikal Y.Uyu\u015fturucu K\u00fclt\u00fcr\u00fc, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Necati \u00d6zfatura, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Uyu\u015fturucu ve Gen\u00e7lik, \u0130brahim Kapakl\u0131kaya, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131nUyu\u015fturucu Zehirler ve Cinsel \u00c7\u0131lg\u0131nl\u0131klar, Ahmet Arif K\u0131z\u0131lyal\u0131n, Tekin Y.Uyu\u015fturucu, Gerilla ve \u0130ktidar, Ricardo Knabe, G\u00f6kku\u015fa\u011f\u0131 Y.Beyaz Sava\u015f, \u00c7a\u011fr\u0131 Erhan, Bilgi Y.Ha\u015fha\u015fdan Eroine, Martin Booth, Sabah Kitaplar\u0131 Y.Alkol ve Di\u011fer Maddeler ile \u0130li\u015fkili Bozukluklar, Musa Tosun, \u0130stanbul 2000Uyu\u015fturucu Madde Ba\u011f\u0131ml\u0131l\u0131\u011f\u0131, Salih Ya\u015far \u00d6zden, \u0130stanbul 1992Sigara, Ebu Bekir C\u00e2bir Cezair\u00ee, Bahar Y.Sigara ve \u0130nsan, Osman Ar\u0131, Form Y.Sigara ve \u0130nsan Sa\u011fl\u0131\u011f\u0131, Heyet, \u0130lm\u00ee Ne\u015friyatSigaran\u0131n \u00d6teki Y\u00fcz\u00fc, Metin \u015eahin, \u0130pek Y.Sigaran\u0131n Saltanat\u0131, Richard Klein, \u0130leti\u015fim Y.Sigaray\u0131 B\u0131rakman\u0131n Kolay Yolu, Allen Carr, E Y.Sigara Raporu, Selahaddin Kaptana\u011fas\u0131, Ye\u015filay Cemiyeti Y.Son As\u0131rlar\u0131n Vebas\u0131: Sigara, Selman Ko\u00e7, Nil A.\u015e. Y.Hayat\u0131n \u0130\u00e7inden F\u0131k\u0131h, Vecdi Aky\u00fcz, Ra\u011fbet Y.Hel\u00e2l-Haram, Mehmet Paksu, Nesil Bas\u0131m Yay\u0131n\u0130sl\u00e2m'da Hel\u00e2l ve Haram, Yusuf el-Kardavi, Hil\u00e2l Y.G\u00fcnl\u00fck Hayat\u0131m\u0131zda Hel\u00e2ller ve Haramlar, Hayreddin Karaman, Nesil\/Yeni \u015eafak\/TDV. Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ler ve Haramlar, \u0130bn Hace Heytem\u00ee, Kay\u0131han Y.\u0130sl\u00e2m\u2019da Hel\u00e2ller ve Haramlar, \u0130smail Mutlu, Mutlu Y.Haram Olan Eylemler, S\u00fcleyman Ate\u015f, Yeni Ufuklar Ne\u015friyat\u0130sl\u00e2m\u2019da Emir ve Yasaklar\u0131n Hikmeti, S\u00fcleyman Uluda\u011f, T\u00fcrkiye Diyanet Vakf\u0131 Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Ankara Fazilet Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, H\u00e2f\u0131z Zeheb\u00ee, Hak Y.B\u00fcy\u00fck G\u00fcnahlar, Celal Y\u0131ld\u0131r\u0131m, Uysal Kitabevi Y.Kur'an'da G\u00fcnah Kavram\u0131, Sad\u0131k K\u0131l\u0131\u00e7, Hiba\u015f Y.Kur'an'da \u015eer Problemi, Lutfullah Cebeci, Ak\u00e7a\u011f Y.\u015earab\u0131n \u0130cad\u0131 ve D\u00f6rt Vasf\u0131, Hasan \u00d6zdemir, T\u00fcrkoloji Dergisi, say\u0131 11, 1993, s. 134-160","breadcrumb":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#breadcrumb"},"inLanguage":"tr","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/"]}]},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/kelimeler-ve-kavramlar-65-icki-ve-kumar\/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Ana sayfa","item":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"KEL\u0130MELER VE KAVRAMLAR 65) \u0130\u00c7K\u0130 VE KUMAR"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#website","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/","name":"Ebrar Medya","description":"Tarafs\u0131z De\u011fil, Hakk'tan Taraf\u0131z","publisher":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"tr"},{"@type":"Organization","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#organization","name":"Ebrar Medya","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"tr","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/","url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png","contentUrl":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-content\/uploads\/2023\/11\/logo-ebm-2.png","width":244,"height":90,"caption":"Ebrar Medya"},"image":{"@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/logo\/image\/"},"sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/ebrarmedyacom\/","https:\/\/twitter.com\/ebrarmedyacom","https:\/\/www.instagram.com\/ebrarmedyacom","https:\/\/www.linkedin.com\/in\/ebrar-medya-343157188\/","https:\/\/tr.pinterest.com\/ebrarmedya\/"]},{"@type":"Person","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/465b3fc234a943bf45881579159c57d6","name":"EBRAR MEDYA","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"tr","@id":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/#\/schema\/person\/image\/","url":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g","contentUrl":"https:\/\/secure.gravatar.com\/avatar\/a46494f0a2df029e2f170500c2a0bf0b?s=96&d=wavatar&r=g","caption":"EBRAR MEDYA"},"url":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/author\/ebrarmedya2\/"}]}},"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10398"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/users\/13"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=10398"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10398\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":10401,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/10398\/revisions\/10401"}],"wp:featuredmedia":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/media\/10400"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=10398"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=10398"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.ebrarmedya.com\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=10398"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}