KISASU’L KUR’AN

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd alemlerin Rabbi, Maliki, ölümü ve hayatı biz kullarının hangisinin daha iyi amel işleyeceğini belirlemek için yaratan, bizlere çeşitli ibretler ve öğütler ile yolunu gösteren Allah (cc)’a aittir.

Salat ve selam rehberimiz ve önderimiz, alemlere rahmet olarak gönderilen Hz. Muhammed (sav)’e onun ehli beytine, dinin yaşanması konusunda bizlere örneklik teşkil eden Ashabına(ra), bugüne kadar yaşamış ve yaşamakta olan tüm Müslümanların üzerine olsun.

Kısasu’l Kur’an, Kur’an’ın dörtte biri olan ve bizlerin her okuduğumuzda gerek hüzünlendiğimiz gerekse umutlandığımız bir konudur. Nitekim genel olarak geçmiş ümmetlerden ve peygamberlerden bahseden bu kıssalar, Kur’an’ın içindeki tarihi olayların anlatıldığı sıradan bir hikâye veyahut anı olarak değerlendirilmemeli aksine hayata yön verecek ibret manzaraları ve alınacak dersler gözüyle bakılmalıdır. Zaten kullanılan terimler ve manaları da bunun bir ifadesidir. Nitekim kıssa kelimesi sözlükte ‘Bir kimsenin izini sürüp adım adım takip etmek, birine bir sözü açıklamak, anlatmak’ gibi manalara gelmektedir. Kur’an kıssaları için Kur’an hikayeleri terimi kullanılmamıştır. Çünkü hikayelerin gerçekleşip gerçekleşmeme ihtimali bulunmaktadır ancak Kur’an için böyle bir ihtimal söz konusu bile olamaz.

Kıssalara bütüncül olarak baktığımızda bazı ortak özellikleri bulunduğunu görebiliriz. Sıralayacak olursak;

• Kur’an kıssalarında zaman söz konusu edilmediği gibi, mekân ve şahıs unsurlarına da her zaman rastlamak mümkün değildir.
• Yusuf’un kıssası haricinde diğerleri bir bütün olarak anlatılmamış aksine parça parça zikredilmiştir.
• Kur’an, kıssayı hangi maksatla zikretmek istiyorsa hadisenin sadece o miktarını vermektedir.
• Vasıtaların bilinenlerden seçilmesi gayesiyle genellikle Arapların hâkim olduğu kıssalar anlatılmıştır.
• Bazı kıssalar daha sonra da tekrar edilmiştir.

Bakıldığında görülecektir ki Kur’an kıssalarının ana amacı hedefi yani anlatılmak isteneni konu bütünlüğü içerisinde karşı tarafa anlatmak ve detay bilgiler yerine okuyanların ve anlamak isteyenlerin ders alacakları faydalı bilgileri vermektir.

Kur’an kıssaları kendine has üsluba sahiptir. Bu kıssaların çeşitliği bizlerin konulara farklı bakış açıları ile bakmamızı sağlarken aynı zamanda asıl gayeyi canlı tutmaktadır. Örneğin Allah (cc)’ın;

‘Senden önce hiçbir peygamber göndermiş olmayalım ki, ona “Kesinlikle benden başka ilah yoktur o halde bana kulluk edin” diye vahyetmiş olmayalım” (Enbiya/25)

Ayeti kerimesini neredeyse tüm kıssaların içerisinde görmekteyiz. Nitekim İbrahim(as) ile Nemrut arasında ki konuşma (bkz: Bakara/258) bizlerin ayrı bir bakış açısından bakmamızı sağlarken Yasin suresinde geçen kıssa (bkz: Yasin/14-27) yine farklı bir bakış açısından bakmamızı sağlamaktadır. Ortak noktanın tevhit olduğu bu kıssalar daha birçok dersi içerisinde barındırmaktadır.

Kısaca Kıssaların gayelerine bakacak olursak;

• Muhammed (sav)’in nübüvvetini ispat etmek. Nitekim Allah(cc) Rasulullah (sav)’den önceki kıssaları ki neredeyse çok az kimselerin bildiği veyahut unutulacak derecede eski olan kıssaları Peygamberimize bildirerek, onun Risâlet’ini tasdiklemiştir. Zaten Allah (cc) bu konuda şöyle buyurmuştur; ‘İşte bu (Yusuf kıssası) gaybi haberlerdendir. Onu sana vahyediyoruz. Onlar hile yaparak işlerine karar verdikleri zaman sen onların yanında değildin.’ (Yusuf/102)
• Peygamber ve Müminleri teselli etmekte yine kıssaların gayelerinden biridir. Nitekim Allah(cc) geçmiş ümmetlerdeki gerek Peygamberlerin gerekse Müminlerin çektiği sıkıntıları aktarmış, bunun bir Sünnetullah olduğunu göstermiş ve bu yolun sonunun ise mükafat olacağını yine Kur’an’da belirtmiştir. Bu konuya bir ayet gösterecek olursak; “Yoksa siz, sizden öncekilerin başına gelenler, sizin de başınıza gelmeden cennete gireceğinizi mi sandınız? Peygamber ve onunla beraber mü’minler, “Allah’ın yardımı ne zaman?” diyecek kadar darlığa ve zorluğa uğramışlar ve sarsılmışlardı. İyi bilin ki, Allah’ın yardımı pek yakındır.” (Bakara/214)
• Bir diğer gaye ise muhataplarını düşündürmek ve onlara ibret aldırmaktır. Nitekim Allah(cc) ayette “ Andolsun onların kıssalarında akıl sahipleri için ibretler vardır. Kur’an, uydurulabilecek bir söz değildir; fakat o, kendinden öncekiler için onay, her şey için detaylı açıklama, iman eden toplum için bir rahmet ve bir hidayettir.”
• Son olarak aktaracağımız gaye ise Kur’an’ın evrenselliği ve az öncede değindiğimiz üzere tüm semavi dinlerin ortak bir özelliğinin olmasıdır. Kuranın evrenselliğinden kasıt hak ve batıl mücadelesinin nasıl geçmiş ümmetlerde devam ettiyse yine etmeye devam ettiğidir.

Daha birçok hikmet barındıran Kuran kıssaları, hem tüm insanlığa bilhassa da müminlere ibret ve öğüttür. Ancak bu öğüt babanın oğluna yaptığı gibi bir öğüt değil aksine Alemlerin Rabbinin kullarına yaptığı yüce ve kutsal bir öğüttür. Rabbim ders alanlardan ve hayra ulaşanlardan eylesin.

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN