İSLAM TARİHİ

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM

Hamd insanları bir dişi ve erkekten yaratan, onları birbiriyle kaynaşıp tanışsınlar diye halklara ve kabilelere ayıran, insanlığın başlangıcından günümüze kadar Resuller ve Nebiler göndererek, insanlığı ortak mesaj olan kelime-i tevhide davet ettiren Alemlerin Rabbine aittir.

Salat ve Selam insanlığın hidayeti için tebliğ etme yolunda elinden gelen tüm mücadeleyi veren ve sırf Rabbinin rızası için, onun davetini insanlara ulaştırmak için sıkıntılara maruz kalan önderimiz, rehberimiz Rasulullah (sav)’e onun ehli betine ve dinin nasıl yaşanacağını mallarını ve canlarını vererek bizlere gösteren ashabına ve tüm Müslümanlara olsun.

     ‘Senden öce gönderdiğimiz peygamberler de başka değil, ancak şehirlerin halkından kendilerine vahyettiğimiz birtakım erkeklerdi. Ya şimdi o yerlerde gezmediler mi? Baksalar ya, kendilerinden önce geçenlerin sonları nasıl olmuş. Kuşkusuz ahiret yurdu korunanlar için daha hayırlıdır. Hala akletmeyecek misiniz?’(Yusuf/109)

Tarih geçmişe ait bilgilerin farklı metotlarla kayıt altına alınarak günümüze ulaştırılmasıdır. İslam tarihi dendiğinde aklımıza ilk gelen şey Rasulullah devri ve sonrası ise, aslında bu sadece İslam tarihinin bir parçasıdır çünkü İslam, insanlığın başlamasıyla yani Hz. Âdem ile süregelmiş ilahi bir dindir. Alimler İslam tarihini insanlık tarihiyle bir bütün olarak ele almış ve öyle takdim etmiştir. Nitekim yazılan eserlere verilen isimler bunun en iyi örneğidir; Taberi (Tarihu’l-umem ve’l-müluk), İbn Kesir (el-Bidaye ve’n-Nihaye), İbnu’l-Esir (el-Kâmil fi’t-Tarih). Bununla birlikte İslam tarihi adına yazılan ilk eserler Rasulullah (sav)’in hayatıyla sınırlı kalmıştır. Daha sonra ise bu kitaplara peygamberler tarihi kısmı eklenmiş ve son olarak az öncede yazdığımız gibi genel çerçevede kitaplar meydana getirilmiştir. Yazılan bu eserlerin ilk örneklerini meğazi (Rasulullah’ın askeri faaliyetleri) ve siyer kitapları olmuştur. İlk siyer ve meğazi çalışmaları esas olarak Sahabe asrında başlamıştır. Her ne kadar kayıt altına almamış olsalar bile şifahi (dilden dile) olarak nakletmişlerdir. İlk eserleri yazmak ise Tabiun nesline nasip olmuştur. Alimler Rasulullah’ın Kur’an’da belirtilen konumunu bildikleri ve güzel örnek olarak(ahzap/21) gösterilmesinden dolayı hayatını en ince detaylarına kadar araştırarak bugün bizlere ulaşmasına vesile olmuşlardır. Yazının devamında ise Rasulullah (sav)’in vefatından ve 4 halifeden sonrasını detaylandırmadan tarihte yakın bir zamana gelebildiğimiz kadar gelmeye çalışacağız(inşallah).

4 halife devri İslam topraklarının genişlemesi ve tebliğin farklı kavimlere ulaştırılmasında büyük etken olmuştur. Ancak bununla birlikte son dönemlere doğru farklı sorunlar ortaya çıkmış ve onlardan sonra halifeliğe geçen Hz. Hasan’dan Muaviye b. Ebu Süfyan’ın halifeliği devralmasıyla birlikte Mervan b. Muhammed’in öldürülmesine kadar olan süre Emevi asrı olarak adlandırılmıştır. Emeviler asrında birçok sorun meydana gelmiştir ancak bununla birlikte en parlak dönemlerden biridir. İslam devletinin bu parlak dönemi Şia temayüllü tarihçiler ve bilginler tarafından en karanlık devir haline getirilmeye çalışılmış ve emevi İslam devleti kötülük devleti olarak tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu karalamalar Şia’lar ile kalmamış oryantalist batı köpekleri de iftiralar atmışlardır. Ancak unutulmamalıdır ki Emevi asrında İslam dini yayılmaya devam etmekle birlikte topraklar genişlemiş ve insanlara asıl adaletin Allah’ın diniyle gerçekleşeceği gösterilmiştir. Emevi halifeleri eğer atılan iftiralarda ki kişiler olsaydılar ne çocukları ne de kendileri akıbeti belirsiz çetin savaşlara birebir katılmazlardı. Ancak Sünni alimerinde tenkit ettiği kısımlar ve halifeler olmuştur ancak bu sebeple tüm emevi devletini bir kalem ile çizmek akar bir nehire pislik bulaştı diye birdaha oradan su içmemeye benzer. Emevi devleti ilk olarak Süfyaniler’in elinde iken daha sonra Mervaniler’e geçmiştir. Yönetimin bu şekilde aileler arasında dolaşmasının sebebi halifeliğin saltanata dönüştürülmesidir ancak Muaviye b. Ebu Süfyan (ra)’in bunu salatanata dönüştürmesinin siyasi nedenleri vardı fakat kendisinden sonrakiler bunu bu şekilde devam ettirmiştir. Yezid b. Muaviye’ nın ölümü ile oğlu 2. Muaviye halifelik makamına getirilmiştir ancak halifelik görevini yerine getiremeyeceğini ve başka birini seçmeleri gerektiğini söyleyerek evine kapanmıştır. Bunun üzerine ailenin başka bir kolundan Mervan b. Hakem halifeliğe geçmiştir ve böylelikle halifelik makamı Sufyanilerden Mervanilere geçmiştir. Emevi İslam devleti iktidarında Doğu seferleri, Kuzey Afrika seferleri, Anadolu seferleri ve Bizans, Hazar seferleri düzenlenmiştir. Ancak bunlar arasında en çok karşı karşıya geldiği Bizans devletidir. Emevi asrında Süleyman B. Abdülmelik dönemi duraklama dönemi olarak bilinir bunun sebebi kabileler arası denge yerine kabilecilik yapılmasıdır. Ondan sonra gelen Ömer B. Abdülaziz dönemi ise sükûnet ve denge zamanıdır. Ömer B. Abdülaziz 2. Ömer olarak isimlendirilmiş hatta 5. Raşit halife olarak gösterilmiştir. Vefatından sonra hilafete geçen Yediz B. Abdülmelik zamanında iç çekişmeler başlamış Hişam B. Abdülmelik dönemine kadar böyle devam etmiştir. Hişam B. Abdülmelik Devletin çöküşe gittiğini görmesi ve iç çekişmelerden kurtulabilmek için başkent Dımaşk’ı terk ederken yeni başkent olarak Rusafe’yi tanımıştır. Sorunları halletmekle beraber dış siyaseti etlen bırakmamıştır ancak ondan sonra gelen birkaç halifeden sonra Mervan B Muhammed zamanında Emevi devleti yıkılmış ve yönetim Abbasilere geçmiştir. Emevi Devleti’nin yönetimden düşmesi ve yerine Abbasilerin geçmesi ve halkın buna destek vermesinin sebeplerine bakıldığından 1. Olarak asabiyet yani ırkçılık yapılmasıdır çünkü bu evrensel bir din olan İslam’ın gereklerine ters olan bir durumdur. Bu daha sonra Müslüman olacak gayri Arap halk için önemli bir mesele haline gelmiştir. 2. olarak halifeliğin saltanata dönüşmesi, aile içi sıkıntılara sebep olmuştur ve bu zaman zaman dışarıya da yansımıştır. 3. Olarak ise halkı rahatsız edecek hadiselerin yaşanması olmuştur.

İlk Abbasi halifesi Ebu’l-Abbas olmuştur. Talas savaşı Abbasiler devrinde yaşanmış daha yeni kurulmuş ve sistemin oturtulmaya çalışıldığı Abbasi asrında bunların hepsine rağmen Türk-Arap beraber savaşa girmiş ve daha önce münasebetleri olmayan Türklerle Araplar ilişkiler kurmaya başlamışlardır. Ebu’l-Abbas’tan sonra Mansur dönemi başlamış ve daha yeni kurulmuş bu devlete karşı yapılan isyan girişimleri bastırılmıştır. Esasen gayeler Allah(cc)’ın dinini hakim kılmak ve onu yaymak olduğu için yaşanmış olaylar bizler için tecrübe ve deneyim olmalıdır. Abbasi devleti daha geniş bir zaman ayakta durmuş ve bununla birlikte gerek Türkler ve gerekse başka kavimler olsun tebliğ birçok tarafa ulaştırılmıştır. Abbasi hilafetinin son halifesi Müsta’sım Billah olmuştur. O zamanlarda ortaya çıkan Moğol istilası Müslümanlara büyük zulümler yapmakla birlikte, Abbasi devletine de saldırılar yapmış ve son halifeyi öldürmüştür. Aslında daha geniş olan bu konuya giremedik çünkü çok uzun bir asır olduğu için yazımızı daha da uzatmak zorunda kalacaktık ama esas olarak İslam’ın Hilafet sistemi bu şekilde bir serüven izlemiştir.

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN