İmam Ebu Yusuf (Rah)

بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ

Hamd âlemlerin Rabbi Rahman ve Rahim, ölüden diriyi- diriden ölüyü çıkartan, geleceğinde hiç şüphe bulunmayan günün sahibi, mümin kullarına merhametli, inkârcılara şiddetli, indirmiş olduğu Kur’an ile bizlere izzet bahşeden ALLAH(CC) aittir

Salât ve selam âlemlere rahmet olarak gönderilen kendi döneminde ve kendisinden sonra var kılınan mükelleflerin ona(sas) itaatten başka kurtuluşunun mümkün olmadığı, bizler için hayatının her alanında en güzel örnekler bulunan, önderimiz komutanımız Hz. Muhammed sas’e âline ashabına, bugünden önce yaşamış bugün yaşamakta olan ve kıyamete kadar yaşayacak, tevhidi benimsemiş ve her alanda uygulamakta tereddüt etmeyen mücahid müminlere selam olsun.

İsmi Yakub bin İbrahim el-Ensari. Künyesi: Ebu Yusuf’dur. Nesebinin Ensar’dan Sa’d bin Buceyr’e uzandığı aktarılır. Irak’ın Kufe şehrinde 113/731 yılında doğmuştur. Birçok âlimden dersler almıştır.

Ebû Yûsuf önceleri bir müddet Ebû İshâk Şeybânî, Süleymân Temimî, Yahyâ bin Sa’îd el-Ensârî, Süleymân bin Mihran el-A’meş, Hişam bin Urve gibi büyük fakîh ve muhaddislerin derslerine devam etti. Muhammed bin Abdurrahmân bin Ebî Leylâ’nın derslerine de devam ettiği sırada, bu zâtın ba’zı müşkil mes’elelerde İmâm-ı a’zama müracaat ettiğini ve onun talebelerinin ilimde daha üstün yetişmekte olduğunu görünce İmâm-ı a’zamın büyüklüğünü anlayıp, ona talebe oldu. Yetim olup fakîr bir ailenin çocuğu olmasına rağmen, İmâm-ı a’zamın derslerine büyük bir gayretle devam etti. İmâm-ı a’zam, onun keskin zekâsını görüp derslere sürekli devam etmesi için fakîr olan ailesinin geçimini de kendi üzerine aldı. Ailesini rahatlıkla geçindirip ilme yönelmesi için ona devamlı yardımda bulundu.

Şuca’ Muhammed, Ebû Yûsuf’un şöyle dediğini nakleder: “Babam öldüğü zaman cenâzesinde bulunamadım. Akraba ve komşularımın cenâze ve defn işleriyle uğraşmalarını temin ettim. Zîrâ İmâm-ı a’zamın bir dersinde bulunamayacaktım. Eğer o dersi kaçırsaydım. Ondaki fâideli bilgilere kavuşamamamın hasreti ölünceye kadar devam ederdi.”

İmam Ebu Yusuf(Rah)in yaşadığı bir olan şöyle nakledilir. Babası vefat ettikten sonra maddi durumu çok iyi değildi. Ders halkalarına devam ettiği bir sırada ayakkabısı yırtılır ve bunu tamir ettirmek amacı ile ayakkabıcıya başvurur. Ayakkabıcı ayakkabıyı belli bir ücret karşılığında yapacağını söyler. Ebu Yusuf der ki; Param yok ama istersen sana ilim öğretirim. Ayakkabıcı: Haşa, senin ilmin para etmez der ve kabul etmez oda ders halkasını bırakır ve para kazanmak için işe başlar. İmam’ı azam talebesini ders halkalarında göremeyince olayı araştırır ve yanına gider der ki: Senin ihtiyaçlarını ben karşılayacağın sen gel ilmi eğitimine devam et . O esnada şu veciz ifadeyi kullanır ilim Azizdir sahibini İzzetli kılar. Hülasa yıllar sonra Yusuf olur artık İmam Ebu Yusuf. Bir adam kızını evlendirmek ister fakat kızı kendisinden paha biçilemez bir hediye istemektedir. Araştırır fakat cevabını bulamaz. Kendisine denir ki: Falan bölgede İmam Ebu Yusuf adında bir zat var sen ona sor o bunun cevabını verir. Adam gelir İmam’ın yanına meseleyi anlatır. İmam der ki: Bunun cevabını veririm ama bir şartla etrafındaki talebeleri göstererek onların şu kadar zaman yeme içme ve giyinme ihtiyaçlarını karşılarsan olur. Adam kabul eder İmam’ın talebini yerine getirir. İmam adama cevaben derki: Sen kızına bir Mushaf hediye et çünkü ona paha biçilemez. Adam: Bu kadar kolaydı neden şimdiye kadar cevap vermedin deyince İmam: Sen beni tanımadın ama ben seni tanıdım. Sen yıllar önce bana demiştin ki –haşa- senin ilmin para etmez bak der şimdi ne oldu. Ve hocasının sözünü o zaman daha iyi anlar İlim Azizdir sahibini de İzzetli kılar.

Günün birinde bu adamın bir oğlu oldu. Ve adağını yerine getirmek için dört karış boynuzlu koç arattı, fakat bulamadı. Sağa sola, civar memleketlere adamlar gönderdiyse de istenen vasıfta koç bulmak mümkün değildi. Adam zamanın din âlimlerine müracaat etti. Durumu anlattı. Fakat çâre bulamadılar. Adamı bir telâş aldı. Dostlarından birisi ona, Ebû Yûsuf hazretlerine gidip derdini anlatırsa bir çâre bulabileceğini söyledi. Adam Ebû Yûsuf hazretlerine gidip durumu anlattı. Derdine çâre bulmasını rica etti. Bu adam zengin fakat cimri biri idi. Bunu bilen hazret-i İmâm:“Ben buna bir çâre bulurum.. Fakat bir şartla”, dedi. Adam Ebû Yûsuf hazretlerinin ellerine sarıldı: “Söyle şartın nedir?” dedi. Ebû Yûsuf:

“Sen zengin bir adamsın. Memleketin fakîr çocukları için dört mektep, bunların masrafını karşılamak için yanına dört de dükkân yaptırırsan müşkülün hallolur dedi.Adam kabûl, dedi. Fakat bu inşaat bir hayli uzun sürer. Ben inşaatın bitmesini bekliyemiyeceğim. Sabrım tükendi, adağımı hemen yerine getirmek istiyorum. Ebû Yûsuf hazretleri: “Pekiyi o halde keşfettirelim, inşaat için ne kadar para sarfolunacaksa o kadar parayı devlet hazinesine teslim edersin. Ben de fetvâyı veririm” dedi. İnşaata gidecek para bilirkişiye keşfettirildi. Bu kadar parayı devlet hazinesine yatırdı. Ebû Yûsuf hazretleri talebelerinden birini gönderdi:

“Bana uzun boynuzlu bir koç bulup getir!” Talebe uzun boynuzlu bir koç bulup, getirdi. Ebû Yûsuf beş yaşında bir çocuk çağırdı. Çocuğa koçun boynuzlarını karışlatırdı. Dört karış geldi. Ebû Yûsuf hazretleri buyurdu ki “İşte senin adadığın koç bu, bunu kurban eder, adağını yerine getirirsin. Zira sen sadece dört karış boynuzlu koç adadın. Ve karışın büyük veya küçük olduğu husûsunda bir şey belirtmedin. Ben de bu husûsa istinaden fetvâyı verdim.” Herkes, hazret-i İmamın zekâsına hayran kaldı.

İlme düşkünlüğünü Kadı İbrahim bin Cerrah’tan dinleyelim: “Ebu Yusuf hastalandığında ziyaretine gittim. Gittiğimde onu baygın halde buldum. Ayılıp kendisine gelince: -“Ey İbrahim! Şu mesele hakkında ne dersin?” dedi. Bense: -“Bu durumda bunu mu müzakere edeceğiz?” deyince, şöyle dedi: -“ Bir beis yok. Bu meseleyi tetkik edelim ki belki bilmeyen bir kimse öğrenip kurtulur.” Daha sonra da şunu söyledi: -“Ey İbrahim! (Hac menasikinde) hangi taş atma daha faziletlidir? Yürüyerek mi yoksa binekli olarak mı?” Ben: -“Binekli olanı,” dedim. -“Hata ettin,” dedi. -“Yürüyerek,” dedim. Yine: -“Hata ettin,” dedi. -“Allah sizden razı olsun, o halde siz söylesin,” dedim. O da şöyle açıkladı: -“Dua için durulan cemrelerde en faziletli olan yürüyerek taşları atmaktır. Dua için durulmayan cemrelerdeyse en faziletli olanı binekli olarak atmaktır.” Sonra yanından kalktım. Evinin kapısına varmıştım ki ağlayışları duydum. Vefat ettiğini anladım. Allah’ın rahmeti üzerine olsun.”

Âlimler ilmi amel etmek için talep etmişlerdi. Bu gayeyle taleb edilen ilim kişiye fayda verir. Ömrü hayatlarının her anını Allah (cc) rızasını kazanmak gayesiyle geçirmeye çalışan bu zatlar bunun öncelikle bilmek, anlamaktan yani ilimden geçtiğini iyi biliyorlardı. Ömrünün son demleri olmasına rağmen ilmi bir konuda münazara edebilmek için çabalıyor ve bundaki temel gayesinin ise belki bilmeyen biri öğrenirde kurtulur diyerek açıklıyor. Ya da öğreneceği bir İlim uğruna dünyevi meşguliyetleri terk edebilmek. Bunun için denir ki: Sen İlme her şeyini vermedikçe İlim sana hiç bir şey vermez. Allah (cc) Hakkı öğrenen ve gereğince amel eden kullarından eğlesin İNŞAALLAH.

Selam ve dua ile   اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ