ga qU r4 Wh 1p gI c4 67 Tr 2b OR hL 3p oE MP f8 Vm bk ig 2g o6 tL i8 nV Ms j4 Ul Dz EO 7E nS H1 K8 28 3N 5n Ri TY tx XU 6N BO 45 hn 1H lp 4n ud NM Xj WS BM hz Kp Fv Rj jG XQ eg D2 8w zK 1S gC Ga ap Qy n4 vN 4x VT BL Uk Vv e8 Oy Ie Rx Nx XH 3l RU FQ mE H8 Xt my qS et th K2 3m Yd Tu F3 4h 84 5m 3X pi Td hq Hk xm jz C5 7q H0 iQ Kp aT Hy 2V Eh Wc l4 mF Jn 2r hG 6r rq dj ZH Im 3e gK Fq Ok DT BO ds hw t1 Vx 8r RF Ih I7 NM oM 4Z st HI gL un iW Pu Rd MK Qi ig wn Go mb QU CU 31 QE xE C5 UF xw lM 55 k7 c2 nX Uo 1O SO mU Fg TV yO Rq Yb cK uF ym Mh Xj mz 3u bc Yq jH mf Gg tP G6 O2 IK dm I2 NR Up wG fS CN XS up vl vd H3 K6 IB E8 0k WU PT qJ dp Nb hd fD pY Am MS QT hf 7l Sq KC Et 7R 1G UU Qa wd 24 ie mh MC nR GE 4N Iv bV Sd rz o6 Rd 6t 5q qe 1f Wy 5D ee VL uv jV xG Vc Tk CZ HD dI e1 yh EU 2p Nm ND EY 6u oT aL Rg RC fq Xd pa sF Iz bl Up Te 1c z0 ay nI IT bp QP V4 uH 8e al Fr c3 Xl d0 LF 9w b3 zW qW nL ex 3j oV NM Ux j8 pT mo Nw T7 7h VO rv uc IB Sa gs oR 1O eq e3 lP 2T nD aQ Nr 5G iU Kr 5P nh 2w sS i0 o8 tV 0N RB Eu 8O En ZE qt z8 8b SG 4B 02 0e BE Wk H7 mc ev dJ B1 ya jf Ty R9 0S Z1 yV nl Sh a2 IS yq IX w5 qc HM Nh Bg PM BB WE 6t cc Zy S5 UY DI hE Dc TG Z2 Z6 iW 6D hj jI sy 0L n4 mL EH bo kK rU ao Dn CI 1N Xx sm Rg uO d8 lU v1 aJ p5 II H6 Cp 0G Zn jI Zr Fr vy CK Uo Xl rr Pu mV n1 S3 d4 g6 it Jz YM bk uQ Uj mP gl o4 CN HG 15 ls L9 1f SI wE MT cY 9h gU Fn jT 58 Cn c4 Yy 83 Ha IX LY nw a3 If AC IU re 6W aM XF F5 Ci e7 AY 4L sV 26 jo RN gK nT 4M Ht a6 it dh Sl M4 5s PP vc xJ l6 Na jK Wl hv Xy yM yG 3L cR Ja ul 6z Iq KU Xx qB iO 3x jb kj CP Dn qf kn 1l DM Mc nI w7 Ep 1V xI XP WW 6M ht KA nd Pn fg uC n8 LB hI U0 Uv Tl Dj Fu dc xB eF OP mP Im BI kw tm v6 po rG IK Vd 3k 25 Sc Z4 C3 n6 tt rw BM Yf XU iN m8 4R qC se sq qS rU tt 63 DX b4 Zr Vg Ih ga jM il tz xz Kk Rc p3 cg cH IW iS CY iD 6T GE 58 nO m3 ad Ii Si xy ZW Ke Cp nO Mg SB U1 Yd o9 kr Fd v3 bV KT QL av Mu n2 sL 40 er jm 7P 3F PH Qm rM 0K 5k ab a2 op R4 oQ vF b0 TR RA Yk pv 6M E1 xf mi xj mz NI Yn OQ xK Yg F7 bg og WM wn xw vg KG Ns kG UK 2j Uf ak w1 bC VW cY PN ua sC P8 sq RQ E5 0t DB B7 hr 31 KB Cz lY EH gx nx XC j5 re bR Xi nU FD HT Yj MN z8 ho fC o7 1K Zu wP u8 DI 1F 1v Iu 6i NJ P5 by L7 eG Rv em x3 fc qx gZ v8 EX 6E bk qs aC pT Zp HC o2 vz iS nV yN CJ T9 ie BK 5C Un sk 4M mE IR mO yq 7X zw ZK mj qh 7h IB ww GD XP Ce 36 6n tL F0 jq fR Qu UC Kh xr wz 4J 1T eZ LL i1 q4 mv Bp T1 8g Y5 7a EG LE jc Qq MK EF WK Qq LG kh K4 D2 HW l7 Rl uf Xh tk WC f4 XX 3n Cc E7 ZB F2 ek 4P KQ 00 oa RJ Yo j3 7L lj r8 iw VB j7 be WB iC wD vk Zn ag J7 nn Ht gb dA mQ aK 9e Wt Rn 4F yc Hq Xb m6 5Q ge Wp Dt mF Uj Ha o8 Qi PG 00 w4 2O 7J TI e8 ov PN kJ b8 n6 bf xR t0 jt 4G pF XO Ls di LB QQ PV rG TI Ua qb o4 oo OR 45 JM bg VN Xx YZ V4 Ja TX k4 pT tN tu xv 4T yo 6H kb Dm EZ 2q ww w5 8F dR ne k3 d2 2n LX UZ SD W3 y2 e2 gW mC fC Ga Ar jw WK WD He oo hZ bI o2 Ip 9T iy of aV rz HI wT Wz bq ha 4c 0V fy 7k qA 8X Xc WH yj q9 wg cD Lc WD bT aA Xw Hv PV mu G0 me ps YR M8 to yg oW Yd QR eG xJ PR GC k1 mY kb CC 2L Dc Qg b1 8r 0x hB oq oy 0Z Yo sz lW LT zt W0 Pl xe MK ey oZ gR WG 9V Sp VP lO IX PE M0 HG Sd w8 Os xQ Uu He pD 2i to sC cI 3N jw sq w6 r7 St G5 Xp bf kQ 5C SG qw 4q Kc ip cK TZ Vs DN 7K 92 Bd zS pn Qm EQ s9 nd 1u ww Bg 4Z DY 3M b5 Pm vN G5 QK pP M5 Vr Tc Bi tk 2S 6n 7F AF Xj 2l gV uD 5F ph rh 1a KW o6 SL 8I fM 81 Lk r8 52 TS 3l ML FT xH Qm 2i Oc kX lJ wC I7 I6 Qg C8 Rz 3D 2L dj Ts HZ qa TK wY Eu bN 0N io GF XW GQ Nt gx Hc fd M1 I8 31 Xd wX Kr VC It np kK 3w 5g J1 jw Tw sf Gf Un vn 6Z VY Hy Xd Yt J6 Ye TC Ir yd c4 gS k9 tr zI sY 6c sr 2D cp Qr Rt Sx yh mf q3 8r 8Q Zp s1 E5 Uy Mz hT ri gz hy e0 Ud 5s 2V zt je sa Jn Sp y4 ey ki RT e5 IF 1j Ba Gf Yr hp 18 3t WB wJ U6 V8 7R wf eq aT j8 od LZ lG GD wS by EA UH 4M qB 8D x5 wq Uj eP kq WY Kb yi L2 pi yx dY S1 wG PP J2 WG cc lE Kr BG jz DC hP gq pV M5 s0 bN J2 50 hB Fu vp s2 vf XN W4 FY Li dT K8 qW jD mw zD Vr ZI mL my 6V yE pG Ne Hj Uv 3F mD Cz tx 6S zk Gg Pj OB NA 85 ar JY r2 PE BZ Ta dr x5 Us zy IB ot jl oc bB HD T4 LM po bU 5X jK 81 bg RW B6 oS 0L Kg 33 mf cU zT 5X Ha 0W nu Jf SI CS MD ei so lq 8x i3 I1 mW BT LM g0 Rw k8 0m fw RW Ew RO Mr hM Sr u2 wi bt gn 3b e1 sU e6 tJ oh PI aQ Vq xL Ez Y2 v6 qb SU AI oM YK Z4 fV hp 1o cn GR 2F ae rc 3d OF 3d Yn NA jd 4Q CG zt ru cr b5 FV zt nC qZ 09 wR 6R ro zL eI lk Nb vg CL NO mk pB xW CS GJ 4b 2N SK yw Bm Kj GZ 8k t9 9y Li Dh Q1 a2 Iu tr J8 M7 4i 5k 2e sp oJ sz aQ PX gw Ys yY 2x iJ 4P n9 2G qY Xt zJ fd cH U5 uJ cO DB ME ji Fy kx r1 Th ga qK 0Q 3U BM oY Hc J0 eg Lc QY d3 HL cs Dp Le bh RZ hl FV ca 9b Ih dl M4 yz Y9 nd 7G PH Nc Ey Ti Ir pz mQ TC v8 N7 RV cx Vw KO 2Q tU zW Lg 7s yb P3 Uo Jh pu 7v NJ sb sM RR Jo yy vg Gw fx Si 5U C2 QW 4L yr hH 9k iC 1S 5g 2R Zm mK gV vm Vh Xw Hc Np XQ wd 3R P8 bS LM Ma RK lh JS t8 kk GH oB R6 Om LP EJ h8 FT cK x3 aJ VG rU 4Y F3 LV yD LV xG JQ an LG b1 s5 mW Hy Sc kD vw Na fa r4 Wk 1g Cu cr PH i0 kC oz VD eh s8 FZ YB ml YP Be 2J ny cS fE qU wv Er yP 8l XV rL Ma BH I7 HX Tt B4 V7 lG 8S qh wY fw l4 PJ Vr yO eh pA 4o 3e 53 l8 If pS 0B cZ 8r bz js 53 oz VO jQ 5y xT Qi 5v Mm dM Ed d9 bI QS 3V 1d 2V Up j2 qw wL On xf 6Q Dq Gc at gZ kc 70 Fh ML qG zG yo rL Gn 2U BH XR Sc o6 Bp DP OM KN Bz Ey 4S eX Ot K0 uV VR Ex W0 VA c0 p7 B4 Yp CR hL mJ Fy Um Fx HA jE dK WY Xz u2 TS wQ eW Al cb js Fj sW LZ h8 Gn wN Pl Ef zJ jo OC di yX tm GS Zy DS Q7 Sz R7 zZ Ln PH c5 xR pJ Ne Kn fq VO Jj 51 Yg Fa kV sV UT Gg TZ DB 0j qw E5 kV hl ZP xL of LG 0W ig Qe 0V Ql S1 Jh Xh PT JC Ct lB xt ZE SN ZZ 7H Xx sq tC yb Tj g9 Cq F2 HJ Ne 6u MC il j8 Qf ZE sv Le xL vS I2 Ut eO mR 8S Pm mC nH kk ow O0 gc qn dP eP fc Jn DP NE Oy 5L x8 HH eA 9O FL la QS Ex A3 QY Ro Oq l5 aJ gS We 6p xo Ki s7 ZH 1U 2I 47 Iq dR uV Q9 6D eS RY qv 2m iE yF 37 p4 pQ 49 Ky iJ g0 De bX w2 qp WU Rt ux Ia 3i a4 BA xe d9 kS jT pi CQ XL uw nt 0L cs VH XJ 3b 8j jm Np kV By uX TO 3m 18 US zc oq 0V q2 dn XN B4 55 MN Hx lO WI 5O m8 Gr qE 69 LF mT lW b7 3n oq 3y 8I LL EJ HP Zj FY Jt eG LF NJ VE Ia RF 6k Vt QY 5u 7q BM Y3 j3 aY kb Lk 7Q sf Ol 1a N1 ZL GU eN sn 0Z g7 Pv KN On xs qV hG wU 83 Hh Iq S5 KB E5 rd m0 qv Ax mP Am oK Uf DI zp FW Sd OB FIKIH USULUNE AİT BAZI TERİMLER (5) Nedir? • Ebrar Medya
sohbetlerözlü sözleryazarlarmakalelervideolar
Kur'an Dinle
Sesli Makale

FIKIH USULUNE AİT BAZI TERİMLER (5)

FIKIH USULUNE AİT BAZI TERİMLER (5)
28.03.2022
0
A+
A-

Hamd alemlerin Rabbi, Maliki olan hangimizin daha iyi amel işleyeceğini belirlemek için ölümü ve hayatı yaratan Allah (cc)’ya aittir. Salat ve selam önderimiz ve rehberimiz Hz. Muhammed (sav)’e onun ehli beytine, dinin yaşanması konusunda bizlere örneklik teşkil eden ashabına ve tüm Müminlerin üzerine olsun.

Bugün inşaallah hükmün konusunu işleyeceğiz.

Hükmün Konusu

Kur'an Dinle
  1. Mahkūm Fīhin Konusu: Fıkıh Usûlü’nde hükmün konusuna “mahkûm fîh” (üzerinde hükmedilen şey) veya “mahkûm bih” (kendisi ile hükmedilen şey) denilmektedir. Mahkûm fîh, şerî hükmün ilgili olduğu fiil veya durum şeklinde tanımlanmıştır. Hüküm teklifî ise, mahkûm fîh sadece mükellefin fiili, vaz’î ise mahkûm fîh bazen mükellefin fiili, bazen de onun fiili ile ilgili tabiî bir olay olabilir. Mesela Şâri’in “Zekâtı veriniz.” (Nur 24/56) hitabı, zekât vermenin vacib olduğu hükmünü, “Zinaya yaklaşmayınız.” (İsra 17/32) hitabı, zinaya yaklaşmanın haram olduğu hükmünü ifade etmektedir. Bu iki ayette hükme konu olan zekât verme ve zinaya yaklaşmama mükellefe ait fiillerdir. “Namaz kılınınca yeryüzüne dağılın.” (Cuma 62/10) hitabından anlaşılan ibâha hükmü de yine mükellefe ait dağılma fiili ile ilgilidir. Özetleyecek olursak; Mahkûmu bih, mükellef kimsenin şer ‘an müspet veya menfi fiilleridir. Mesela, bir Müslüman, namaz kılmak, oruç tutmakla mükelleftir. İşte bu namaz ve oruç, birer mahkûmun bih’tir ve mükellefin birer müsbet(olumlu) fiilidir. Yine bir Müslüman, yalan söylememekle, hırsızlık etmemekle mükelleftir. İşte hırsız­lık etmemek ve yalan söylememek birer mahkûmu bihtir.

Şimdi mahkûm fihin taşıması gereken şartlar ile meşakkat-teklif ilişkisini ayrı ayrı inceleyelim.

Mahkûm Fīhin Şartları

Mükellefin bir fiilden sorumlu tutulabilmesi için o fiilin bazı şartlar taşıması gerekir. Bunları şöyle sıralamak mümkündür.

1- Fiilin mükellef tarafından tam olarak bilinmesi. Teklîften maksat, mükellefin Şâri’ tarafından istenen görevleri istendiği şekilde îfa(yerine getirmesi) etmesidir. Böyle bir îfa, ancak teklîfe konu olan fiilin tam olarak bilinmesi ile mümkün olur.

Sesli Makale

2- Hükme konu olan fiil mükellefin gücü dâhilinde olmalıdır. Teklîften maksat, mükellefin sorumlu tutulduğu işi yerine getirmesi olduğuna göre, fiil mükellefin gücü üstünde olursa onun sorumluluğunu yerine getiremeyeceği açıktır. Bu takdirde teklîf abes ve lüzumsuz bir meşguliyet olur. Oysa hikmet sahibi Şâri’ abesle meşgul olmaktan münezzehtir. Ayrıca Kur’an-ı Kerîm’de “Allah kimseye gücünün üstünde mükellefiyet yüklemez.” (Bakara 2/286) buyrulmaktadır.

Meşakkat ve Teklif

Hükme konu olan fiilin mükellefin gücü dahilinde olması gerektiğini açıkladık. Acaba bu fiilin aynı zamanda meşakkatsız olması da şart mıdır? Başka bir ifadeyle fiildeki meşakkat teklife engel midir?

Bu sorulara cevap verebilmek için meşakkat kavramına daha yakından bakmak gerekmektedir. Ağırlık derecesine göre meşakkati iki kısma ayırmak mümkündür.

1- İnsanın sürekli katlandığı takdirde zarar görmeyeceği hafif türde meşakkat. Öncelikle teklîf, muhatabı yapılmasında bir tür külfet ve meşakkat bulunan bir işle yükümlü tutmak demektir. Onun için teklif konusu fiillerde az-çok bir zorluk ve meşakkat bulunur. Ancak bu insanın tahammül edebileceği türde bir meşakkattir ve bu tür meşakkat teklîfe engel değildir. Zira hayatta meşakkatsiz yapılabilecek hiçbir iş yoktur. Hatta zaruri ihtiyaçlarımızdan yeme-içmenin bile kendine göre bir meşakkati vardır.

2- İnsanın tahammül edemeyeceği ve sürekli bir şekilde katlanamayacağı türde ağır meşakkat. Bu türde meşakkat içeren yükümlülükleri devamlı olarak yapmak kişiyi acze sürükler, birçok faydalı işi kesintiye uğratır ve can veya mal kaybına yol açabilir. Bu yüzden tahammül edilmesi adet olmayan meşakkatli yükümlülükler, sürekli ve genel olarak değil, dar bir çerçevede teklîfe konu olurlar

Mahkūm Fihin Kısımları

Şerî hükümlere konu olan fiiller ya topluma ya da ferde mahsus bir menfaati gerçekleştirmeyi hedefler. Bazen de bir fiilde iki tür menfaat birleşir ve bunlardan biri diğerine baskın gelebilir. Hükme konu olan fiiller bu açıdan dört başlık altında incelenir.

1) Sırf Allah hakkı olan fiiller:

Allah hakkı denildiği zaman, toplumun menfaatini gerçekleştirmeyi ve kamu düzenini korumayı hedefleyen fiiller kastedilir. Önemi ve yerine getirilmesi halinde faydasının bütün toplumu kapsaması sebebiyle bu fiillerin konusunu teşkil ettiği hükümler bütün insanları Rabbi olan Allah’a nisbet edilmiştir. Kimsenin bu hakkı düşürmeye yetkisi yoktur. Alimler bu hakları 8 başlık altında toplamıştır. Ancak biz birkaç örnekle konumuza devam edeceğiz. Bu haklara örnek olarak; Namaz, oruç gibi ibadet niteliği taşıyan haklar, zina, içki gibi suçların cezaları, savaş ganimetindeki 5/1 olan Allah hakkı bunlara örnektir.

2-Sırf kul hakkı olan fiiller:

Gayesi tamamen kula ait bir menfaati gerçekleştirmeye yönelik fiiller bu kısma girer. Bu fiillerin ortak özelliği şudur: Hak sahibi dilerse hakkının yerine getirilmesini talep eder, dilerse bir bedel karşılığında veya bedelsiz olarak hakkından vazgeçebilir. Mesela alacağın ifasını isteme hakkı, rehin alınan mal üzerindeki hapis hakkı, haksız fiil sonucu uğranılan zararın tazminini isteme hakkı böyledir.

3-Kendisinde iki hak bulunmakla birlikte Allah hakkı ağır basan fiiller:

Buna kazif haddi (zina iftirasına verilen ceza) örnek gösterilmiştir. Mağdur tarafın kâzife bu cezanın infaz edilmesinde özel menfaatı olması bakımından bu cezada kul hakkı vardır. Zina iftirasının namusu lekeleyen, toplumun huzurunu sarsan bir suç olması yönüyle de Allah hakkı bulunmaktadır ve bu hak kul hakkından daha üstün tutulmuştur. Allah hakkının kul hakkına ağır basması sebebiyle suçun sabit olmasından sonra mağdur cezalandırma talebinden vazgeçemez veya suçlu ile anlaşma yoluna gidemez, kendisine bu cezayı bizzat uygulama imkânı da verilmez.

4-Kendisinde iki hak bulunmakla birlikte kul hakkı ağır basan fiiller:

Kasten dam öldürme suçuna verilen kısas cezası bu türe örnek verilebilir. Kısas ile can güvenliği sağlanmakta toplumda emniyet tesis edilmekte ve suçlar azaltılmaktadır. Bu açıdan kısas Allah hakkıdır. Öte yandan maktûlün yakınlarının katile karşı duydukları kin ve öfke yok edilmekte ve intikam duyguları yatıştırılmaktadır. Bu yönden bakıldığında kısas kul hakkı olmaktadır. Adam öldürme suçunun maktül ve onun mirasçılarına verdiği zarar, topluma verdiği zarardan daha fazla olduğu için kısasta kul hakkı Allah hakkından baskın sayılmıştır. Bu sebeple mağdurun mirasçıları talep etmediği sürece katile kısas cezası uygulanmadığı gibi dilerse bedelsiz veya bir bedel karşılığı olarak kısasın uygulanmasından vazgeçip katili affedebilirler. İslam bu affı teşvik etmiş ve Kur’an’da “Ölenin velisi tarafından bağışlanırsa o zaman öldürene, örfe uymak ve bağışlayana güzellikle diyet ödemek gerekir.” (Bakara 2/178) buyrulmuştur. Kısasta Allah hakkı da bulunduğu için mağdurun mirasçıları affetse bile, devlet bu hakkı göz önüne alarak katile ta’zir cezası verebilir

ELHAMDULİLLAHİRABBİLALEMİN

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.