EL KEBİR OLAN RABBİMİZ

Allah(C.C)’a hamd, Resulüne salat ve selam olsun.

Lügatta kebir; büyük olan, iri, ulu, şerefli, gibi manalara gelir.

Yüce Allah’ın sıfatı olarak el-Kebir; Yüce Allah(C.C)’ın zatı, sıfatları, fiilleri, şan ve şerefi itibarıyla çok büyük demektir. Eşyada büyüklük ve küçüklük biri diğerine göre tarif edilir. Yüce Allah(C.C)’ın büyüklüğü masivai varlıklara göre ölçülmez ve mukayese edilmez.

“Her şeyden büyük” anlamına gelen “el-Kebir” ismi celili Kur’an-ı Kerim’de Rabbimizin ismi olarak 7 defa geçmekte. “Kebir, Mütekebbir, Kibriya, Ekber” isimleriyle de bize tanıtılan Rabbimizin ilmiyle, kudre­tiyle, sanatıyla,’ nimetiyle yaratılmışların hepsinden bü­yük olduğu çokça vurgulanmaktadır.

       Şimdi büyük sıfatını Allah(C.C) için kullanmayı anlamaya çalısalım.

İnsan, maddî şeylerde, uzunluk, derinlik ve yükseklik gibi şeyler açısından “bu büyüktür” veya “küçüktür” diye görüş belirtir. “Büyük âlim” dediğimizde ise, büyüklük madde sınırlarını aşar, sıfat alemine girer. Yani “O şahsın ilmi çok yücedir.” demiş oluruz.

Maddeden münezzeh olan Allah’ın büyüklüğü ve azameti sıfatlarının sonsuzluğu, bütün madde âlemini o İlahi sıfatlarıyla gayet kolay yaratması, idare etmesi, değiştirmesi bakımındandır. Yani, “Allah kebir’dir” dediğimizde “O’nun şânı o kadar yüce, zât ve sıfatları o kadar büyüktür ki, akıllar kavrayamaz.” manasını kasd ederiz.

Cenâb-ı Hakk’ın isimlerinden olan Kebîr de “büyük ve ulu” anlamındadır. Ancak Kebîr ismi ile Azîm ismi, çok ince bir farkla birbirinden ayrılmaktadır. Çünkü kebîr kavramının kullanıldığı bazı yerlerde azîm kavramı kullanılmaz:

Kebîr, “sonsuz büyüklük (kibriyâ) sahibi olan Allah”, diğer bir deyişle, “varlığının ve zâtının kemâli sınırsız olan Allah” demektir.

Buna göre, Kebîr daha çok   zâtın büyüklüğü için,   Azîm ise çoğunlukla sıfatların büyüklüğü için kullanılır.

Azîm, Kebîr ve Aliyy isimleri arasındaki ince farkı bir derece anlamak için, bunların karşılığı olarak kullanılan ‘yüce, büyük ve yüksek’ kelimelerine bakmak gerekir. Bu kelimeler, o isimlerin mânâlarını tam ifade etmeseler de, aralarındaki fark hususunda bize fikir verebilirler. Yani, bu üç kelime aynı mânâya gelmedikleri gibi, bu isimler de aynı değildirler.

Cenab-ı Hak zatı itibariyle çok büyüktür. Ancak insanın bu büyüklüğü kavrayabilmesi ve aklının bunu idrak etmesi mümkün değildir. “Cenab-ı Hak çok büyüktür.” denildiğinde, bununla maddi bir büyüklüğü kastedilmez. Zira Cenab-ı Hak maddeden münezzehtir. Madde ile kayıtlı olan insanın, maddeden münezzeh olan bir zatın büyüklüğünü kavrayabilmesi nasıl mümkün olur!

Cenab-ı Hakk’ın zatı çok büyüktür, bütün büyüklerden nihayetsiz derecede büyüktür. Bütün büyükler ve büyüklük ifadeleri onun büyüklüğü yanında o kadar küçüktür ki tarif edilmez.

Malûmdur ki, her eser, bir ayna gibi kendi ustasının kemâlini, ilmini, maharetini gösterir. Ama hiçbir eser mahiyet ve hakikat itibariyle ustasına benzemez.

Meselâ, bir saat kendi ustasının hünerini gösterir ve kemâline ayna olur. Ama hiçbir cihetle ustasına benzemez. Bizler saate bakıp bunu yapan ustanın kemalini ilmini kudretini ve iradesini o eser üzerinde görebiliriz ama onu yapan ustanın zatını, erkek mi kadın mı; büyük mü küçük mü; güzel mi çirkin mi; zayıf mı şişman mı olduğunu bilemeyiz. Bileceğimiz tek şey ortada bir eser olduğu ve eseri yapan, hayat, ilim, irade, kudret sahibi bir sanaatkar olduğudur.

Aynen bu misalde olduğu gibi, Cenab-ı Hak da bu kâinatı yoktan yaratmıştır. Bizler, yoktan yaratılan bu kâinata ve içindeki varlıklara bakarak bir yaratıcının olması gerektiğini kabul ederiz. Ancak yaratıcımızı, sadece onun kendisini tanıttığı kadarıyla biliriz. Yaratıcımız olan zat, gönderdiği peygamberler ve kitaplar ile kendi isminin Allah olduğunu beyan buyurmuş, isim ve sıfatlarını bizlere öğretmiş ve zatı hakkında değil, isim ve sıfatları hakkında tefekkür etmemizi emretmiştir.

O halde, el-Kebir isminin manasını incelerken, “Allah zatı itibariyle çok büyüktür.” dediğimizde, bu cümlenin sonuna bir nokta koymalı ve bu büyüklüğün mahiyetini Cenab-ı Hakk’ın ilmine havale etmeliyiz. Burada bize düşen şey, Allah(C.C)’ın büyüklüğünün maddi bir büyüklük olmadığını, zira Cenab-ı Hakk’ın maddeden münezzeh olduğunu bilmek ve buna iman etmektir.

İlk nazil olan surelerden Müddesir 3’de “Yalnız Rabbini büyükle” ayeti nazil olur. Kendini büyük gören şahlar,   padişahlar,  krallar, başkanlar yok olup gittiler.

Yetim olarak büyüyen, çöl ortasında yokluk içinde Rabbinden başka yardımcısı olmayan Allah Rasulü yal­nız Rabbini büyükledi. “Allahü Ekber= Tek büyük Allah’tır” dedi ve kendini büyük sananlar onun karşı­sında küçülüp yok oldular.

“En büyük Allah’tır” diyenler kibirlenmezler. Allah(C.C)’ın yarattığı gözümüzle en küçük varlıkta bile Rabbin büyüklüğünü görürler. Saçımızın bir telini kopar­dığımızda onu büyüteçle incelediğimizde zülfün bir telinin binlerce telden meydana geldiğini görürüz.     Rabbin mülkünde, yeryüzü galerisinde her gördüğü­müz, duyduğumuz, tuttuğumuz, kokladığımız ve tattığı­mız şeylerde Rabbin büyüklüğünü anlarız.

Selam ve dua ile…